FUMBO 5

Kasi Ningachita Wuli Para Ŵanyane Ŵakunisuzga ku Sukulu?

ICHO MUKWENERA KUMANYA

Ivyo mungachita vingapangiska kuti ŵanyinu ŵaleke kumusuzgani panji ŵalutilire kumusuzgani.

**KASI IMWE MUNGACHITA WULI?**

Wonani ivyo vyachitikira Thomas: Iyo wakukhumba yayi kuluta ku sukulu. Iyo wakukhumbako yayi chifukwa chakuti ŵakamutetera utesi wakofya. Kweniso ŵana ŵanyake ku sukulu ŵakumuchema na mazina ghamusinjiro. Nyengo zinyake ŵanyake ŵakutemwa kumuphatiska manotibuku na kulongora nga kuti yanguŵa waka ngozi. Ndipo nyengo zinyake ŵakumukankha ndipo para Thomas wang’anamuka, wakutondeka kumanya uyo wamukankha. Zuŵa linyake mwasonosono apa, ŵana ŵanyake ŵakamutumira uthenga wakumofya pa Intaneti.

Kasi imwe muŵenge Thomas, mwate muchitenge wuli?

YIMANI NA KUGHANAGHANA!

Ivi vikulongora kuti mulijirethu nkhongono yayi. Kweni mungamarana nawo ŵanyinu awo ŵakumusuzgani kwambura kukorana nawo muthupi. Kasi mungachita wuli?

KUKWIYA YAYI. Baibolo likuti: “Munthu muzeleza wakufumiska ukali wake wose, kweni wavinjeru wakuwuwezga.” (Zintharika 29:11) Para mungaleka kuŵakwiyira, awo ŵakumusuzgani soni zingaŵakora ndipo ŵangaleka kulimbana namwe.
LEKANI KUWEZGERA. Baibolo likuti: “Kuwezgera munthu uheni pa uheni yayi.” (Ŵaroma 12:17) Usange mukulimbana na kuwezgera, mbwenu ŵalutilirenge kumusuzgani.
GEGANI MASUZGO. Baibolo likuti: “Wakuchenjera wakuwona ulwani na kubisama.” (Zintharika 22:3) Para ntchamachitiko lekani kuŵa pafupi na ŵanthu awo ŵakusuzga ŵanyawo, kweniso lekani kwenda ku malo uko ŵangakamusuzgani.
ZGORANI MWAKUZIKA. Baibolo likuti: “Zgoro lakuzika likuwezga ukali.” (Zintharika 15:1) Mungayezga kuyowoya nawo waka mwakuseka para ŵakumusuzgani. Mwachiyelezgero, para ŵakumunenani kuti ndimwe duntu, mungazgora waka mwakuseka kuti, “Nadi mwee nane nkhudokera kuŵa na kathupi kachoko!”
WUKANIPO WAKA. Nora uyo ngwa vyaka 19 wakati: “Para munyako wakukusuzga, ndipo iwe wakhala chete, ukulongora kuti ndiwe mulara kweniso uli na mahara kuluska uyo wakukusuzga. Ukulongoraso kuti ndiwe wakujikora, ndipo awo ŵakusuzga ŵanyawo ŵalije mukhaliro uwu.”—2 Timote 2:24.
KUJIKAYIKIRA YAYI. Awo ŵakusuzga ŵanyawo ŵakutemwa kudelera awo ŵakujikayikira ndipo ŵakumanya kuti palije icho ŵangachita. Kweni para ŵawona kuti mukujikayikira yayi, iwo ŵangaleka kumusuzgani.
PHALIRANI MUNTHU MUNYAKE. Msambizi munyake wakati: “Nkhuchiska mwana waliyose kuti wapharenge usange ŵanyake ŵakumusuzga. Ntchiwemi chomene kuphara, ndipo vikovwira kuti mwana uyo ŵanyake ŵakumusuzga wawovwilike.”

Munyamata wakujikayikira yayi nangauli wasangana na uyo wakukhumba kumusuzga — Para mukujikayikira yayi, mukulongora kuti muli na nkhongono kuluska uyo wakumusuzgani

KASI MUKUMANYA?

Padera pakutimba, ŵanthu ŵakusuzgaso ŵanyawo mu nthowa izi:

Kuŵayowoyera vinthu viheni. Celine uyo ngwa vyaka 20 wakati: “Nizamuluwa yayi mazina agho ŵanyane ŵakanithyanga kweniso vinthu ivyo ŵakaniyowoyeranga. Ndipo nkhajiwonanga nga ndine wambura kuzirwa, wambura ntchito, kweniso wambura kwenelera. Ivi vikaniŵinyanga chomene mwakuti nkhawonanga kuti ntchiwemi ŵanitchayenge waka.”
Kusankhana. Haleyi, wa vyaka 18 wakati: “Ŵanyane ku sukulu ŵakamba kunigega. Pa nyengo ya chakurya ŵakakhumbanga yayi kuti nikhale nawo pamoza, ntheura nkhakhalanga panekha. Nkharyanga panekha ndipo nkhakhaliranga waka kulira m’paka chaka chikamara.”
Pa Intaneti. Daniel, wa vyaka 14 wakati: “Mazgu ghachoko waka agho mungalemba pa intaneti, mungananga nagho mbiri panji umoyo wa munyinu. Fundo iyi yingawoneka nga njautesi, kweni vikuchitika nadi!”

**MAFUMBO**
MBUNENESKO PANJI MBUTESI	MAZGORO
1 Kusuzgana kuli kwamba kale chomene.	1 Mbunenesko. Mwachiyelezgero Baibolo likuyowoya za Ŵanefili awo zina lawo likung’anamura ŵanthu “Awo Ŵakuwiska Ŵanji.”—Genizesi 6:4.
2 Palije suzgo lililose para ŵana ŵakusuzgana.	2 Mbutesi. Ŵawukirano ŵanandi ŵakujikoma chifukwa chakuti ŵanyawo ŵakuŵasuzga.
3 Para munyako wakukusuzga nawe ukwenera kuwezgera waka.	3 Mbutesi. Kanandi awo ŵakusuzga ŵanyawo ŵakuŵa ŵankhongono kuluska awo ŵakuyuzgika, ntheura kuyezga kuwezgera kungakuzga waka suzgo.
4 Para wawona munyako ŵakumusuzga iwe ukwenera kuzerezga waka.	4 Mbutesi. Pa nkhani iyi palije uyo wangayowoya kuti vikunikhwaska yayi. Para mwawona kuti ŵanji ŵakusuzga ŵanyawo, ndipo imwe mukuchitapo kalikose yayi ndikuti namwe mukukhozgera.
5 Awo ŵakusuzga ŵanyawo kanandi ŵakuŵika umoyo wawo pangozi.	5 Mbunenesko. Nangauli ŵanyake awo ŵakusuzga ŵanyawo ŵali na nkhongono, kweni ŵakuŵika umoyo wawo pangozi.
6 Awo ŵakusuzga ŵanyawo ŵangasintha.	6 Mbunenesko. Awo ŵakusuzga ŵanyawo para ŵawovwirika, ŵakusintha umoyo wawo wankhaza.