Cifukwa Wuli Tikwenera Kuyowoya Unenesko?

APO Manfred wakaŵa na vilimika 18, wakamba kugwira nchito ya mu ofesi.a Kampani iyo wakagwirangako nchito yikanozga kuti mazuŵa ghaŵiri pa sabata, Manfred na ŵanyake ŵakasambirenge umo ŵangagwilira nchito yawo ku koleji. Zuŵa linyake ŵakaŵawezga luŵiro pambere nyengo yakuwelera yindakwane. Mwakuyana na malango gha kampani, ŵanthu aŵa ŵakeneranga kulutaso ku nchito. M’malo mwake, wose ŵakaluta kukasanguluka, kweni Manfred wakawelera ku nchito. Mwamabuci kukiza bwana wawo mulara wa pa kampani. Wakati wawona Manfred, wakamufumba kuti: “Cifukwa wuli undalute ku koleji? Ndipo ŵanyako ŵali nkhu?” Ni mwauli umo Manfred wazgolerenge?

Manfred wali mu ukhaliro wakusuzga. Kasi wayowoyenge unenesko panji utesi kuti waponoske ŵanyake? Para wangayowoya zgoro launenesko, ŵanyake ŵaŵenge mu suzgo kweniso iyo wangatinkhika. Kasi nchiwemi kuyowoya utesi mu mikhaliro ya nga ni iyi? Kasi imwe mphanyi mukacita wuli? Tiyowoyengeso za Manfred, kweni cakwamba tiyeni tiwone ivyo vikusazgikamo para tikukhumbikwira kuyowoya unenesko panji yayi.

Unenesko na Utesi Vikulimbana

Apo ŵanthu ŵakati ŵalengeka, vinthu vyose vikajintha pa unenesko. Kukaŵavya kubendezga fundo, ukhuluku, panji upusikizgi. Yehova, Mlengi, ni “Ciuta wa unenesko.” Mazgu ghake mbunenesko; wangateta yayi, ndipo wakutinkha utesi na ŵatesi.—Salmo 31:5; Yohane 17:17; Tito 1:2.

Ipo utesi ukiza wuli? Yesu Khristu wakazgora fumbo ili apo wakaphalira ŵalongozgi ŵa cisopo awo ŵakamususkanga na kukhumba kumukoma, kuti: “Imwe wiskemwe ndi Satana, ndipo makhumbiro gha wiskemwe mukukhumba kucita. Wakaŵa mbanda kufuma ku mtendeko, ndipo kuti wakwimilira mu unenesko cara, pakuti mwa iyo mulive unenesko. Para wakuyowoya utesi, wakuyowoya uto nthwake: pakuti ndi mutesi, ndipo ndi wiske wa utesi.” (Yohane 8:44) Yesu wakayowoyanga za ivyo vikacitika mu munda wa Edeni, apo Satana wakanyenga ŵanthu ŵakwamba kuti ŵaleke kupulikira Ciuta na kunjira mu kwananga na nyifwa.—Genesis 3:1-5; Ŵaroma 5:12.

Mazgu gha Yesu ghakulongora makora kuti Satana ni “wiske wa utesi,” mwambiski wa utesi. Satana wakulutilira kukhozgera utesi ndipo “wakupusika caru cose capasi.” Ndiyo wakucitiska mautesi ghanandi agho ghathandazgika na kunanga vinthu.—Civumbuzi 12:9.

Kulimbana pakati pa unenesko na utesi uko kukamba na Satana Dyabulosi, kucalipo mpaka sono. Utesi wathandazgika pakati pa ŵanthu ndipo ukukhwaska munthu waliyose. Umo munthu wakukhalira vikulongora kuti wali ku cigaŵa ca unenesko panji ca utesi. Awo ŵali ku cigaŵa ca Ciuta ŵakujintha umoyo wawo pa unenesko wa mu Mazgu gha Ciuta, Baibolo. Waliyose uyo wakuleka kulondezga nthowa za unenesko, kwambura kumanya panji mwadala wakuŵa mu mawoko gha Satana cifukwa “caru cose cikugona mu nkhongono za muheni.”—1 Yohane 5:19; Mateyu 7:13, 14.

Cifukwa Wuli Tili na Cizgoŵi ca Kuteta?

Pakuti “caru cose” cikugona mu nkhongono za Satana ndico cifukwa cake ŵanthu ŵanandi ŵakuteta. Kweni tingafumba kuti, Cifukwa wuli Satana, “wiske wa utesi,” wakucita ntheura? Satana wakamanya kuti Yehova ngwakwenelera kuwusa vyose ivyo wali kulenga, kusazgapo ŵanthu ŵakwamba. Ndipouli, Satana wakadokera kuti ndiyo waŵe pa malo agha, gheneagho ghakamweneleranga yayi. Cifukwa ca uryezi na kujikuzga, wakakhumba kupoka malo gha Yehova. Kuti wafiske ivi, Satana wakagwiliskira nchito mautesi na ucenjezi.—1 Timote 3:6.

Lero ke? Kasi mungazomerezga yayi kuti uryezi na kujikuzga ndivyo vikucitiska ŵanthu ŵanandi kuteta? Malonda gha kwibira ŵanthu, ndyali, na cisopo cautesi vyazura na upusikizgi, utesi, ukhuluku, na uryarya. Cifukwa wuli? Asi nchifukwa cakuti ŵanthu kanandi ŵakuciskika na uryezi ndiposo kukhumba kuŵa panthazi panji kusambazga, mazaza, panji udindo uwo ukuŵenelera yayi? Muwusi wamahara, Themba Solomon, wakacenjezga kuti: “Uyo wakupusumpha kuŵa musambazi kuti tiwaleke kulangika cara.” (Zintharika 28:20) Ndipo mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Kutemwa ndarama ndukorozi lwa mitundu yose ya viheni.” (1 Timote 6:10) Ndimo vingaŵiraso usange munthu wakudokera kuŵa na mazaza panji udindo.

Cifukwa cinyake ico ŵanthu ŵakutetera ni wofi, iwo ŵakopa vyakufumapo vyake panji ivyo ŵanji ŵangaghanaghana usange unenesko wamanyikwa. Nkhwakawiro kuti ŵanthu ŵakukhumba kutemweka na ŵanji. Ndipouli, khumbiro ili lingaŵacitiska kuti ŵatondeke kuyowoya unenesko, nanga nkhusinthako pacoko waka mwakuti ŵabise maubudi, fundo zambura kukondweska, panji kuyezga kuŵa ŵawemi. Nchakwenelera nadi kuti Solomon wakalemba kuti: “Kopa ŵanthu kukuthya msampha, kweni uyo wakugomezga Yehova tiwasungikenge.”—Zintharika 29:25.

Tigomezgeke kwa Ciuta Waunenesko

Kasi Manfred wakayowoyaci apo bwana mulara pa kampani wakamufumba kuti walongosore? Manfred wakayowoya unenesko. Wakati: “Ŵasambizgi ŵangutiŵeruska luŵiro, ndipo ine nizaso ku nchito. Pakuyowoya za ŵanyane, ningaŵayowoyera yayi. Muzakaŵafumbe ŵekha.”

Manfred mphanyi wakapeleka zgoro lautesi kuti walumbike na ŵanyake awo wakasambiranga nawo. Kweni wakaŵa na vifukwa viwemi vyakuskepelera ku unenesko. Manfred njumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Kuyowoya unenesko kukamucitiska kusunga njuŵi yake yiwemi. Ndipo ŵabwana ŵake ŵakamba kumugomezga. Manfred ŵakamupa nchito mu dipatimenti ya majuda iyo kukagwiranga munthu bweka yayi, mwakuti wasazgireko luso lwa nchito yake. Pakati pajumpha vilimika 15, Manfred ŵakamukwezga pa nchito na kuŵa na udindo ukuru pa kampani, ndipo bwana mulara yura wakamwimbira telefoni na kumuwonga cifukwa cakuti wakayowoya unenesko.

Pakuti Yehova ni Ciuta waunenesko, waliyose uyo wakukhumba kuŵa paubwezi na iyo, wakwenera ‘kusezgapo utesi’ na ‘kuyowoya unenesko.’ Muteŵeti wa Ciuta wakwenera kutemwa unenesko. Mwanalume wamahara wakalemba kuti: “Kaboni wamagomezgeka kuti watete utesi cara.” Ipo utesi ni vici?—Ŵaefeso 4:25; Zintharika 14:5.

Kasi Utesi ni Vici?

Utesi wose nkhuleka kuyowoya unenesko, kweni kuleka kuyowoya unenesko kose kuti mbutesi yayi. Cifukwa wuli? Dikishonare yikulongosora utesi kuti “nkhubendezgera dala unenesko na cilato ca kupusika.” Inya, kuteta kukusazgapo kumumata phura munyako. Mwantheura, kuyowoya utesi mwambura kumanya nga nkhumuphalira yunji fundo zautesi panji mafigara ghakuti ndigho yayi, mbutesi yayi.

Nakuti tikwenera kughanaghanirapo usange munthu uyo watifumba ngwakwenelera nadi kuti timuphalire zgoro lakukwana. Tiyelezgere kuti Manfred wakafumbika mafumbo ghara na bwana mulara wa kampani yinyake. Kasi Mafred wakeneranga kumuphalira vyose? Yayi. Pakuti mulara wa kampani yinyake wakaŵavya wenelero pa nkhani iyo, Manfred mphanyi wakaŵavya wenelero wa kumuphalira. Ndipouli, nanga mpha cakucitika ici, kukaŵa kwananga kuyowoya utesi.

Kasi nchiyelezgero wuli ico Yesu Khristu wakapeleka pa nkhani iyi? Pa nyengo yinyake, Yesu wakacezganga na ŵanthu awo ŵakaŵa ŵasambiri ŵake yayi ŵeneawo ŵakalongora kunweka na maulendo ghake. Ŵakamuphalira kuti: “Wukapo pano, lutanga ku Yudeya.” Kasi Yesu wakazgora vici? Iyo wakati: “Imwe kweleraninge ku Ciphikiro [ku Yerusalemu]: Ine kuti nkhukwelerako sono ku Ciphikiro ici cara; cifukwa nyengo yane yindafiskike.” Pakati pajumpha kanyengo, Yesu wakaluta ku ciphikiro ku Yerusalemu. Cifukwa wuli wakazgora ntheura? Iwo ŵakeneranga yayi kumanya kulikose uko wakuluta. Yesu wakaŵapa zgoro leneco yayi mwakuti wagege vinthu viheni ivyo ŵangamucitira iyo panji ŵalondezgi ŵake. Uwu ukaŵa utesi yayi, cifukwa mpositole Petrosi wakalemba za Yesu kuti: “Wakacita uheni cara, panji nesi uryarya ukasangika mu mulomo wake.”—Yohane 7:1-13; 1 Petros 2:22.

Wuli pakuyowoya za Petrosi iye mwene? Pa usiku uwo Yesu wakapelekeka, kasi Petrosi wakateta yayi katatu na kumukana Yesu? Inya, Petrosi wakawopa ŵanthu lekani wakateta. Kweni wakati wamanya waka, “wakalira comene” na kulapa, ndipo zakwananga zake zikagowokereka. Nakuti, wakasambirapo kanthu ku ubudi wake. Pakati pajumpha mazuŵa, wakamba kuyowoya pakweru za Yesu ndipo wakakana kuleka kupharazga apo ŵalongozgi ŵa Ciyuda mu Yerusalemu ŵakamofya. Kubuda kwa Petrosi na kunyololera mwaluŵiro kukwenera kutikhuŵirizga tose, na ise tingakaŵa yayi kuthera para tikuyezgeka na kukhuŵara mu mazgu panji vyakucita.—Mateyu 26:69-75; Milimo 4:18-20; 5:27-32; Yakobe 3:2.

Unenesko Uŵengeko Kwamuyirayira

Lemba la Zintharika 12:19 likuti: “Milomo ya nenesko njamuyirayira, kweni lulimi lwa utesi lukukhala kanyengo kacoko.” Inya, mazgu ghaunenesko kanandi ghakugomezgeka. Ndipo ubwezi pakati pa ŵanthu ukuŵa wakukhora para ŵanthu ŵakuyowoya unenesko na kucita vinthu mwakukolerana na unenesko. Ntheura, unenesko ukwiziska njombe. Ndipo njombe izi zikusazgapo kuŵa na njuŵi yiwemi, lumbiri luwemi, ndiposo maubwezi ghakukhora mu nthengwa, mu mbumba, pakati pa ŵabwezi, nanga mpha bizinesi.

Ku lwande linyake, mautesi ghakuzakamanyikwa mukuluta kwa nyengo. Lulimi ulo lukuyowoya utesi lukupusika kwa nyengo yicoko waka, kweni utesi ukugota. Nakuti, Yehova, uyo ni Ciuta waunenesko, waŵika nyengo iyo wazamumazgira utesi pamoza na awo ŵakukhuŵirizga mautesi. Baibolo likulayizga kuti Yehova wazamuwuskapo vyose ivyo Satana Dyabulosi wakucitiska, mweneuyo ni wiske wa utesi, ndipo wakupusika caru cose. Sonosono apa Yehova wamazgenge mautesi ghose na ŵatesi wose.—Civumbuzi 21:8.

Naco nchipembuzgo kumanya kuti “milomo ya nenesko” yiŵengepo muyirayira!

[Mazgu ghamusi]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji  4]

Uryezi na kujikuzga ndivyo vikucitiska ŵanthu ŵanandi kuteta

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji  5]

Utesi wose nkhuleka kuyowoya unenesko, kweni kuleka kuyowoya unenesko kose kuti mbutesi yayi