Yendani mu Nthowa za Yehova
“Ngwakutumbikika [ngwakukondwa] yose uyo wakopa Yehova na kwenda mu nthowa zake!”—SAL. 128:1.
1, 2. Cifukwa wuli tingaŵa ŵakusimikizga kuti nchamacitiko kuŵa wakukondwa?
MUNTHU waliyose wakukhumba kukondwa. Kweni mungazomerezga kuti para munthu wakukhumba kuŵa wakukondwa panji wakuyezgayezga kuti waŵe wakukondwa, kuti cikung’anamura kuti ngwakukondwa yayi.
2 Kweni nchamacitiko kuŵa wakukondwa. Lemba la Salmo 128:1 likuti: ‘Ngwakukondwa yose uyo wakopa Yehova na kwenda mu nthowa zake!’ Tingaŵa ŵakukondwa usange tikopa na kucindika Ciuta ndiposo kwenda mu nthowa zake mwa kucita khumbo lake. Kasi kucita nthena kungakhwaska wuli nkharo yithu?
Longorani Kugomezgeka
3. Kasi pali kukolerana wuli pakati pa kugomezgeka na layizgo lithu lakuti titeŵeterenge Ciuta?
3 Awo ŵakopa Yehova ŵakugomezgeka nga umo iyo waliri. Yehova wakafiska vilayizgo vyose ivyo wakapangana na Ŵaisrayeli. (1 Mathe. 8:56) Tili kumulayizga Ciuta kuti timuteŵeterenge. Layizgo ili likuluska malayizgo ghose agho tili kupangapo pa umoyo withu. Tingafiska layizgo ili usange tikulomba nyengo zose. Tingalomba nga umo wamasalmo Davide wakalombera kuti: “Mwapulika virapo vyane, A Ciuta, . . . tindilumbenge zina linu mazuŵa ghose, para nkhufiska virapo vyane zuŵa na zuŵa.” (Sal. 61:5, 8; Muph. 5:4-6) Kuti tiŵe paubwezi na Ciuta, tikwenera kuŵa ŵakugomezgeka.—Sal. 15:1, 4.
4. Kasi Yefita na mwana wake msungwana ŵakacita wuli na cirapo ico Yefita wakapangana na Yehova?
4 Mu nyengo iyo Ŵaisrayeli ŵakalongozgekanga na ŵeruzgi, Yefita wakacita cirapo kwa Yehova kuti usange wathereska Ŵaamoni, pakuwerako ku nkhondo, waliyose uyo wazamwamba kumupokelera wazamumupeleka kuŵa “sembe yakocha.” Uyo wakamba kumupokelera wakaŵa mwana wake msungwana yumoza pera. Cifukwa ca kuŵa na cipulikano mwa Yehova, wose, Yefita na mwana wake msungwana, uyo wakaŵa wambura kutengwa, ŵakafiska cirapo ici. Nangauli mu nyengo ya Ŵaisrayeli nthengwa ndiposo kubaba ŵana vikaŵa vyakuzirwa comene, kweni mwana wa Yefita wakasankha kuleka kutengwa. Ndipo wakaŵa na mwaŵi wa kuteŵetera pa cihema ca Yehova.—Ŵeru. 11:28-40.
5. Kasi Hana wakalongora wuli kuti wakaŵa wakugomezgeka?
5 Hana, mwanakazi uyo wakopanga Ciuta, wakalongora kuti wakaŵa wakugomezgeka. Wakakhalanga na mfumu wake Mulevi, Elikana, na muwolimwa munyake Penina, mu caru ca Efraimu ico cikaŵa ca mapiri. Penina wakababa ŵana ŵanandi ndipo kanandi para ŵakuluta ku cihema wakanyozanga Hana cifukwa cakuti wakaŵa cumba. Pa nyengo yinyake, Hana wakacita cilapo kuti usange wangababa mwana msepuka, mbwenu wazamumupeleka kwa Yehova. Pakati pajumpha nyengo yicoko waka, wakaŵa na nthumbo, ndipo wakababa mwana msepuka uyo wakamuthya Samuyeli. Wakati waleka konkha, Hana wakiza nayo ku Shilo ndipo wakamupeleka kwa Yehova kuti wamuteŵetere “mazuŵa ghake ghose.” (1 Sam. 1:11) Mwa kucita nthena wakafiska cirapo cake, nangauli wakamanyanga yayi usange wazamuŵaso na ŵana ŵanyake.—1 Sam. 2:20, 21.
6. Kasi tikumanya wuli kuti Tuhiko wakaŵa wakugomezgeka?
6 Mkhristu wa mu nyengo yakale, zina lake Tuhiko wakaŵa mwanalume wakugomezgeka ndiposo “mteŵeti wamagomezgeko.” (Kol. 4:7) Tuhiko wakenda na mpositole Paulosi kufuma ku Girisi kuluta ku Makedoniya, ku Asiya Minor, ndiposo panji ku Yerusalemu. (Mil. 20:2-4) Wakwenera kuti wakaŵa “mbali” uyo wakawovwira Tito kunozga kuti vyawanangwa vipelekeke ku ŵabali ŵa mu Yudeya awo ŵakaŵa ŵakusoŵerwa. (2 Kor. 8:18, 19; 12:18) Apo Paulosi wakakakika kakwamba ku Roma, wakatuma Tuhiko, kuti wakapeleke makalata ku Ŵakhristu ŵa ku Efeso na Kolose. (Efe. 6:21, 22; Kol. 4:8, 9) Apo Paulosi wakakakika kaciŵiri ku Roma, wakatumaso Tuhiko kuti walute ku Efeso. (2 Tim. 4:12) Usange ndise ŵakugomezgeka, nase tikondwenge na mauteŵeti ghanandi mu gulu la Yehova.
7, 8. Cifukwa wuli tingati Davide na Jonatani ŵakatemwananga nadi?
7 Ciuta wakukhumba kuti tiŵe mabwezi ghake ghakugomezgeka. (Zinth. 17:17) Jonatani, mwana wa Themba Sauli wakaŵa mubwezi wa Davide. Wakati wapulika kuti Davide wakoma Goliyati, “mtima wa Jonatani ukabatikana na mtima wa Davide ndipo Jonatani wakamutemwa nga ndi umoyo wake na wake.” (1 Sam. 18:1, 3) Nakuti Jonatani wakacenjezga Davide apo Sauli wakakhumbanga kumukoma. Davide wakati wacimbira, Jonatani wakaluta kukakumana nayo na kucita nayo phangano. Sauli wakakhala pacoko kukoma Jonatani cifukwa ca mubwezi wake Davide, kweni Jonatani na Davide ŵakati ŵasanganaso ŵakakhozga ubwezi wawo. (1 Sam. 20:24-41) Apo Jonatani na Davide ŵakasangana kaumaliro, Jonatani wakakhomeska woko la Davide “mwa Ciuta.”—1 Sam. 23:16-18.
8 Jonatani wakafwira ku nkhondo iyo ŵakatimbananga na Ŵafilisiti. (1 Sam. 31:6) Pakwimba sumu yacitima, Davide wakati: “Ndapwetekeka mtima cifukwa ca iwe, wa munyane Jonatani; wanguŵa wakundikondweska comene; kutemwa kwako kukandizizwiska, kukaluska kutemwa kwa ŵanakazi.” (2 Sam. 1:26) Davide na Jonatani ŵakatemwananga nadi.
Nyengo Zose Muŵe “Ŵakujiyuyura mu Mtima”
9. Kasi kuzirwa kwa kujiyuyura kwalongoreka wuli mu buku la Ŵeruzgi cipaturo 9?
9 Kuti tiŵe mabwezi gha Ciuta, tikwenera kuŵa “ŵakujiyuyura mu mtima.” (1 Pet. 3:8; Sal. 138:6) Kuzirwa kwa kujiyuyura kwalongoreka mu buku la Ŵeruzgi cipaturo 9. Yotamu, mwana wa Gidiyoni wakati: “Makuni ghakaluta dazi limoza kuyakajiphakazgira fumu.” Wakazunura makuni gha olive, mkuyu, na mpheska. Makuni agha ghakimiranga ŵanthu ŵakwenelera awo ŵakadokeranga yayi kuŵa mafumu gha Israyeli. Kweni khuni la nthula, ilo nchito yake yikaŵa waka kupembera moto, likimiranga muwuso wa Abimeleki, uyo wakaŵa wakujikuzga, wakukoma ndiposo wakakhumbanga comene kukandilizgira ŵanyake pasi. Nangauli “wakawusa Ŵaisrayeli vilimika vitatu,” kweni wakafwa luŵiro comene. (Ŵeru. 9:8-15, 22, 50-54) Ipo nchakwenelera kuti tiŵe “ŵakujiyuyura mu mtima.”
10. Kasi mwasambirapoci pa ivyo vikacitikira Herode ‘cifukwa cakuti wakamucindika Ciuta cara’?
10 Mu nyengo yakale, pakawuka mphindano pakati pa Fumu Herode Agripa ya ku Yudeya na ŵanthu ŵa ku Ture na Sidoni. Ndipo ŵanthu aŵa ŵakakhumbanga kuŵa nayo pa mtende. Nyengo yinyake apo Herode wakayowoyanga ku wumba, ŵanthu ŵakacemerezga ŵakati: “Lizgu la Ciuta, kuti nda munthu cara.” Herode wakakolerana na ivyo ŵanthu ŵakayowoya, ndipo ‘cifukwa cakuti wakamucindika Ciuta cara,’ mungelo wa Yehova wakamukoma. Iyi yikaŵa nyifwa yiheni comene. (Mil. 12:20-23) Wuli usange tili na luso lwa kuyowoya makora nkhani panji kusambizga ŵanthu Baibolo? Tiyeni ticindikenge Ciuta nyengo zose cifukwa ca kutipa maluso.—1 Kor. 4:6, 7; Yak. 4:6.
Iŵani Ŵacikanga Ndiposo Ŵankhongono
11, 12. Kasi ivyo vikacitikira Enoki vikulongora wuli kuti Yehova wakupeleka nkhongono na cikanga ku ŵateŵeti ŵake?
11 Usange tikwenda mu nthowa za Yehova mwakujiyuyura, watipenge cikanga ndiposo nkhongono. (Dute. 31:6-8, 23) Enoki, uyo wakaŵa wa muwiro wa cinkhondi na ciŵiri, kufuma pa Adamu, mwacikanga wakendanga na Ciuta mwa kucita vinthu vyakunyoroka pakati pa muwiro wakubendera. (Gen. 5:21-24) Yehova wakapa Enoki nkhongono zakuti wapharazgire uthenga wa ceruzgo cifukwa ŵanthu ŵakacitanga ndiposo kuyowoya vinthu viheni. (Ŵazgani Yuda 14, 15.) Kasi namwe muli na cikanga ca kupharazgira uthenga wa ceruzgo ca Ciuta?
12 Mu nyengo ya Nowa, Yehova wakeruzga ŵanthu ŵaheni mwa kugwiliskira nchito Ciwowota. Kweni nase ucimi wa Enoki ukutikhozga, cifukwa sonosono apa, ŵangelo ŵa Ciuta ŵaparanyenge ŵanthu awo ŵakuleka kucindika Ciuta. (Civ. 16:14-16; 19:11-16) Yehova wakuzgora malurombo ghithu mwa kutikhozga kuti tipharazgenge uthenga wake, kwali ngwakukhwaskana na ceruzgo cake panji vitumbiko ivyo wazamupeleka ku ŵanthu kwizira mu Ufumu wake.
13. Cifukwa wuli tingaŵa ŵakusimikizga kuti Ciuta wangatipa cikanga na nkhongono kuti tizizipizge vinthu ivyo vikutikwenyerezga?
13 Kuti tizizipizge vinthu ivyo vikutikwenyerezga, tikukhumbikwira cikanga ndiposo nkhongono zakufuma kwa Ciuta. Apo Esau wakatora ŵanakazi ŵaŵiri Ŵahiti kuŵa ŵawoli ŵake, “ŵakaŵa cakukwiyiska mtima kwa [ŵapapi ŵake] Isaki na kwa Rabeka.” Rabeka wakadandaula kuti: “Vyalema na umoyo wane cifukwa ca ŵanakazi Ŵahiti. Usange [mwana withu] Yakobe watora muwoli mu ŵanakazi Ŵahiti, wakuŵa nga mbana ŵasungwana ŵa caru cino, kasi umoyo wane tiundicitire ine kawemi kakuŵa wuli?” (Gen. 26:34, 35; 27:46) Isaki wakacitapo kanthu, ndipo wakatuma Yakobe kuti wakatore mwanakazi pakati pa ŵanthu ŵakusopa Yehova. Nangauli Isaki na Rabeka ŵakasintha yayi ivyo Esau wakacita, kweni Ciuta wakaŵapa vinjeru, cikanga, ndiposo nkhongono mwakuti ŵalutilire kuŵa ŵakugomezgeka. Usange tikulomba wovwiri kwa Yehova, nase watipenge.—Sal. 118:5.
14. Kasi kasungwana ka ku Israyeli kakalongora wuli cikanga?
14 Pakati pajumpha vilimika vinandi, kasungwana ka ku Israyeli, kakakoreka na ŵasilikari, na kuŵa kazga ka Namani, mulara wa ŵasilikari ŵa Siriya, uyo wakaŵa na vyoni. Kakati kapulika minthondwe iyo Ciuta wakacita kwizira mwa mprofeti Elisha, kasungwana aka, mwacikanga kakaphalira muwoli wa Namani kuti: “Sekuru wane wakharenge na nchimi iyo yili ku Samariya, mphanyi yili kumucizga ku vyoni vyake.” Namani wakaluta nadi ku Israyeli, ndipo wakacizgika mwamunthondwe. (2 Mathe. 5:1-3) Kasungwana aka nchiyelezgero ciwemi comene ku ŵawukirano awo ŵakugomezga Yehova kuti waŵape cikanga ca kupharazgira ŵasambizgi ŵawo, ŵanyawo ŵa ku sukulu, ndiposo ŵanji.
15. Kasi Obadiya, uyo wakaŵa mteŵeti mulara wa Ahabu wakalongora wuli cikanga?
15 Cikanga ico Ciuta wakutipa cikutovwira kuti tizizipizgenge para tikutambuzgika. Ghanaghanirani za Obadiya, uyo wakaŵa mteŵeti mulara wa Themba Ahabu, uyo wakaŵako mu nyengo ya mprofeti Eliya. Apo Fumukazi Yezebeli wakalangura kuti ŵaprofeti ŵa Ciuta ŵakomeke, Obadiya wakabisa ŵaprofeti 100 mu magulu gha “makhumi ghankhondi apa ghankhondi mu mphanji.” (1 Mathe. 18:13; 19:18) Nga umo Obadiya wakacitira, kasi namwe mungaŵa na cikanga kubisa Ŵakhristu ŵanyinu awo ŵakutambuzgika?
16, 17. Kasi Aristarko na Gayo ŵakacita wuli apo ŵakatambuzgikanga?
16 Para tikutambuzgika tingaŵa na cigomezgo kuti Yehova waŵenge nase. (Rom. 8:35-39) Pa luŵaza lwa maseŵero lwa ku Efeso, mzinda wa ŵanthu ŵakukwana pafupifupi vikwi khumi, ukawukira ŵanyake ŵa Paulosi, Aristarko na Gayo. Demetriyo, uyo wakenganga siliva na kupangira vinthu ndiyo wakambiska civulupi ici. Iyo na ŵanyake awo ŵakengeranga lumoza siliva, ŵakazenga tumatempele twa siliva uto ŵanthu ŵakasoperangamo Artemisi, ciuta mwanakazi. Mulimo wawo uwu, uwo ŵakasangirangapo ndarama zinandi comene, ukaŵa pafupi kugota cifukwa cakuti uthenga uwo Paulosi wakapharazganga ukacitiska ŵanthu kuleka kusopa vikozgo. Mzinda uwu ukaguzira Aristarko na Gayo mu luŵaza lwa maseŵero, na kwamba kucemerezga kuti: “Mukuru ndiyo Artemisi wa Ŵaefeso.” Aristarko na Gayo ŵakaghanaghananga kuti ŵafwenge, kweni mulembi wa msumba wakazikiska mzinda uwu.—Mil. 19:23-41.
17 Kasi ivi vicitikirenge imwe, mphanyi mukaleka kupharazga mwakuti muŵe pa mtende? Palije lemba ilo likulongora kuti Aristarko na Gayo ŵakaleka kuŵa na cikanga. Pakuti Aristarko wakafumiranga ku Tesalonika, wakamanyanga kuti watambuzgikenge usange wakupharazga makani ghawemi. Pambere ivi vindacitike, mu msumba uwu mukawukaso civulupi apo Paulosi wakapharazganga. (Mil. 17:5; 20:4) Cifukwa cakuti Aristarko na Gayo ŵakapulikira Yehova, Iyo wakaŵapa nkhongono na cikanga kuti ŵazizipizge nthambuzgo.
Mupwelelerenge vya Ŵanji
18. Kasi Priska na Akula ‘ŵakapweleleranga’ wuli vya ŵanyawo?
18 Kwali pa nyengo yasono tikutambuzgika panji yayi, kweni tikwenera kufipira mtima Ŵakhristu ŵanyithu. Priska na Akula ‘ŵakapweleranga’ vya ŵanyawo. (Ŵazgani Ŵafilipi 2:4.) Mbumba ya ciyelezgero ciwemi iyi, yikwenera kuti ndiyo yikapokelera Paulosi apo Demetriyo wakambiska civulupi ico cayowoyeka mu ndime 16. Ivyo vikacitika pa nyengo iyi vikwenera kuti vikacitiska Akula na Priska ‘kuŵika mikosi yawo pasi’ cifukwa ca umoyo wa Paulosi. (Rom. 16:3, 4; 2 Kor. 1:8) Mazuŵa ghano, kufipira mtima ŵabali ŵithu awo ŵakutambuzgika, kukuticitiska kuti tiŵe “ŵakucenjera nga ndi zinjoka.” (Mat. 10:16-18) Tikucita mulimo withu mwakucenjera ndipo tikuvumbura yayi mazina gha ŵabali ŵithu ku awo ŵakuŵatambuzga, panji kuŵaphalira vinyake ivyo ŵangatifumba vyakukhwaskana na ŵabali ŵithu.
19. Kasi ni vinthu wuli viwemi ivyo Dorika wakacitiranga ŵanji?
19 Pali nthowa zinandi izo tingalongolera kuti tikupwelelera vya ŵanyithu. Ŵakhristu ŵanyake ŵakusoŵerwa vinthu ivyo ise tingafiska kuŵawovwira. (Efe. 4:28; Yak. 2:14-17) Mu nyengo yakale, mu mpingo wa ku Yopa mukaŵa mwanakazi munyake zina lake Dorika, uyo wakawovwiranga ŵanji. (Ŵazgani Milimo 9:36-42.) Dorika “wakazura milimo yiwemi na vya lusungu.” Milimo iyi yikwenera kuti yikasazgangapo kusonera vyakuvwara vyokoro ivyo vikaŵa vikavu. Wakati wafwa mu cilimika ca 36 C.E., vyokoro vikaŵa na citima cikuru comene. Ciuta wakagwiliskira nchito mpositole Petrosi kuti wawuske Dorika ku ŵakufwa, ndipo nchakuwonekerathu kuti wakati wawuka, wakalutilira kupharazga makani ghawemi ndiposo kucitira ŵanthu vinthu viwemi. Nchakukondweska comene kuti mazuŵa ghano napo tili na ŵanakazi Ŵacikhristu ŵa nga ni Dorika.
20, 21. (a) Kasi kukhozga ŵanyithu kukukolerana wuli na kupwelelera vya ŵanji? (b) Kasi mungacitaci kuti mukhozgenge ŵanyinu?
20 Tikulongora kuti tikupwelelera vya ŵanyithu mwa kuŵakhozga. (Rom. 1:11, 12) Sila, uyo wakendanga lumoza na Paulosi, wakaŵa munthu wakukhozga comene. Wupu wakulongozga uwo ukaŵa ku Yerusalemu ukati wamara kudumbiskana nkhani ya ukotoli ca m’ma 49 C.E., ukatumizga makalata ku Ŵakhristu mu vigaŵa vyakupambanapambana. Sila, Yuda, Barnaba, na Paulosi ŵakatumika ku Antiyoke. Ŵakati ŵafika ku Antiyoke, Sila na Yuda “ŵakaciska ŵabali na mazgu ghanandi, na kuŵakhomeska.”—Mil. 15:32.
21 Pamanyuma, Paulosi na Sila ŵakakakika ku Filipi, kweni ŵakafuma mu jere cifukwa ca cindindindi. Ŵakwenera kuti ŵakaŵa ŵakukondwa apo ŵakapharazgira wakusunga jere na mbumba yake, kweniso kuwona kuti ŵakazgoka Ŵakhristu. Pambere ŵandafume mu msumba uwu, Sila na Paulosi ŵakakhozga ŵabali. (Mil. 16:12, 40) Nga ni Paulosi na Sila, fwiliranipo kukhozga ŵanyinu kwizira mu mazgoro ghinu, nkhani izo mukuyowoya ku mpingo, ndiposo kupharazga mwamwamphu. Ndipo para muli na “mazgu ghakuciska” mungalekanga yayi ‘kughayowoya.’—Mil. 13:15.
Lutilirani Kwenda mu Nthowa za Yehova
22, 23. Kasi tingasanga wuli candulo na nkhani za mu Baibolo?
22 Tikwenera kuwonga comene cifukwa ca nkhani zaunenesko izo zili mu Mazgu gha Yehova, “Ciuta wa cisangulusko cose.” (2 Kor. 1:3) Kuti tisange candulo na nkhani izi, tikwenera kulondezga ivyo tikusambira mu nkhani izi na kuzomerezga mzimu utuŵa wa Ciuta kuti utilongozgenge.—Gal. 5:22-25.
23 Kughanaghanirapo pa nkhani za mu Baibolo kutovwirenge kuti tiŵe na mikhaliro iyo yikukondweska Ciuta. Kukhozgenge ubwezi withu na Yehova, uyo wakutipa “vinjeru na mahara na cimwemwe.” (Muph. 2:26) Kweniso, tikondweskenge mtima wa Ciuta. (Zinth. 27:11) Mwantheura, tiyeni tiŵikepo mahara kuti tikondweskenge mtima wa Yehova mwa kulutilira kwenda mu nthowa zake.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi mungalongora wuli kuti ndimwe ŵakugomezgeka?
• Cifukwa wuli tikwenera kuŵa “ŵakujiyuyura mu mtima”?
• Kasi nkhani za mu Baibolo zingatovwira wuli kuti tiŵe ŵacikanga?
• Kasi tingalongora wuli kuti tikupwelelera vya ŵanyithu?
[Cithuzithuzi pa peji 8]
Munthu wakugomezgeka Yefita na mwana wake msungwana ŵakafiska cilapo, nangauli kucita nthena kukaŵa kwakusuzga
[Cithuzithuzi pa peji 10]
Ŵawukirano, kasi mwasambiraci ku kasungwana ka ku Israyeli?
[Cithuzithuzi pa peji 11]
Kasi Dorika wakawovwiranga wuli Ŵakhristu ŵanyake awo ŵakaŵa ŵakusoŵerwa?