Wovwirani Mwana Winu Kuzizipizga Citima

MAMA munyake wakati wanjira mu sitoro ya mabuku wakalira pamaso pa wakuguliska kuti: “Muli nadi na mabuku ghanandi, kweni mulije buku ilo lingawovwira mwana wane.” Mama uyu wakapenjanga ulongozgi wa umo wangawovwilira mwana wake kuti wazizipizge nyifwa ya mbali wake.

Cikaŵa cakwenelera nadi kuti mama uyu watimbanizgike maghanoghano. Cikuŵa cakusuzga kuti mwana mucoko wapulikiske kuti munthu uyo wamutemwanga wafwa. Ŵana ŵakukondwa para ŵakupweleleka makora na ŵa mu mbumba yawo, ndipouli, munthu uyo mwana wakumutemwa comene wangafwa. Nga ni mupapi, kasi mungawovwira wuli mwana winu usange munthu uyo wakumutemwa wali pafupi kufwa panji wafwa?

Mbunenesko kuti para munthu uyo mukumutemwa wafwa, namwe mungasuzgika comene maghanoghano. Kweni kumbukani kuti mwana winu wakukhumba kuti mumovwire. Buku linyake ilo cipatala cinyake ku Minnesota, ku U.S.A. cikugaŵizga, likuti: “Ŵana ŵakupulikako vinthu vinyake para ŵanthu ŵakudumbiskana, kweni kanandi pa iwo ŵekha ŵakupulikiska yayi, ndipo kanandi ŵakuŵa na maghanoghano ghakubudika.” Ndipo likutiso: “Ŵana ŵakwenera kuphalirika unenesko.” Antheura, cingaŵa ciwemi kuti ŵana ŵinu muŵaphalirenge unenesko mu nthowa iyo ŵangapulikiska. Nchipusu yayi kucita nthena cifukwa ŵana ŵangapambana umo ŵakupulikiskira vinthu.—1 Ŵakorinte 13:11.

Umo Mungaŵaphalilira za Nyifwa

Ŵakusanda ŵanyake ŵakuti para ŵapapi ŵakulongosolera ŵana ŵawo za nyifwa, ŵaleke kuyowoya waka mazgu nga ni “kugona,” “kuzgeŵa,” panji “kuwukapo.” Kuyowoya waka mazgu ghantheura kwambura kulongosora ivyo ghakung’anamura kungatimbanizga mwana. Mbunenesko kuti Yesu wakayelezgera nyifwa na tulo, ndipo ciyelezgero ici cikaŵa cakwenelera. Kweni kumbukani kuti wakayowoyanga na ŵana yayi. Ndipouli, pamasinda wakalongosora ng’anamuro la ivyo wakayowoya. Yesu wakaphalira awo ŵakamulondezganga kuti: “Lazaro, mubwezi withu, wali mu tulo.” Nangauli, ŵasambiri ŵake ŵakaŵa ŵalara, ‘kweni iwo ŵakatenge [Yesu] wakayowoya za kupumura mu tulo.’ Antheura, Yesu wakalongosora ivyo wakang’anamuranga, wakati: “Lazaro wali kufwa.” (Yohane 11:11-14) Usange ŵalara ŵakakhumbikwiranga kuŵalongosolera makora, ŵana kungaŵa wuli?

Mary Ann Emswiler na James P. Emswiler, awo ŵakulemba mabuku ŵakuti: “Mupapi wangayezgayezga kuyowoya mazgu ghapusu kuti walongosolere mwana wake za nyifwa. Kweni para wangacita nthena, ndikuti wangaphalira mwana wake vinthu ivyo wakavighanaghanangako yayi, ndipo ici cingaŵa cakofya.” Mwaciyelezgero, kuphalira mwana kuti uyo wafwa wagona, kungapangiska kuti waŵe na wofi kuti nayo para wangagona ndikuti wawukenge yayi. Usange mwana wangaphalirika kuti uyo wafwa “wawukapo,” ndikuti mwana waghanaghanenge kuti wajoworeka.

Ŵapapi ŵanandi ŵawona kuti kuphalira ŵana za nyifwa mwakuyowoya mazgu ghapusu kukovwira kuti ŵapulikiske, kuluska kuŵayowoyera mwantharika. (1 Ŵakorinte 14:9) Ŵakusanda ŵakuti nchiwemi kukhuŵilizga mwana winu kuti wafumbenge mafumbo ndiposo kudumbiskana namwe ivyo wakuleka kupulikiska. Kudumbiskana na mwana winu kaŵirikaŵiri kukovwira kuti waleke kuŵa na maghanoghano ghambura kwenelera, ndipo kucita nthena kungamovwiraniso kusanga nthowa zinyake izo mungamovwilira.

Uko Mungasanga Ulongozgi Wakugomezgeka

Pa nyengo iyo muli na nyifwa, mwana winu wangakhumba kuti mumupe ulongozgi, mumupembuzge, ndiposo kumuzgora mafumbo ghake. Ni nkhu uko mungasanga ulongozgi wakugomezgeka wakukhwaskana na nyifwa? Ŵanandi ŵawona Baibolo kuŵa lakupembuzga comene, ndipo laŵapa cilindizga. Likulongosora fundo zambura kususkika zakukhwaskana na umo nyifwa yikambira, ico cikucitika para munthu wafwa, ndiposo cilindizga ca awo ŵali kufwa. Unenesko wakuti “ŵakufwa kuti ŵakumanya kanthu cara,” ukwenera kovwira mwana winu kumanya kuti wakufwa wakusuzgika yayi. (Mupharazgi 9:5) Nakuti kwizira mu Baibolo, Ciuta wakutiphalira kuti mu paradiso tizamuwonaso ŵakutemweka ŵithu awo ŵali kufwa.—Yohane 5:28, 29.

Usange mukuthemba Baibolo, mbwenu movwirenge mwana winu kuwona kuti Baibolo ndilo likupeleka cipembuzgo ndiposo ulongozgi wakugomezgeka. Pa nyengo yimoza pera, mwana winu wawonenge kuti imwe nga ni mupapi, mukugomezga Mazgu gha Ciuta kuti ndigho ghamulongozganinge pa vinthu vyakuzirwa.—Zintharika 22:6; 2 Timote 3:15.

Mafumbo Ghinu Ghazgoleka

Apo mukovwira mwana winu kuzizipizga citima, pangaŵa nkhani zinyake izo mungatindikika nazo. Kasi mungacitaci?a Tiyeni tiwone mafumbo ghanyake agho kanandi mungajifumba.

• Kasi nkhwenera kumubisa mwana wane citima ico nili naco? Nchiheni yayi kuvikilira mwana winu. Kweni kasi pali kwananga kulikose usange mwana winu wangamanya kuti muli na citima? Ŵapapi ŵanandi ŵawona kuti nchiwemi kulongora ŵana ŵawo citima ico ŵali naco. Mwantheura, ŵana ŵakuwona kuti nchiheni yayi kuŵa na citima. Ŵanji ŵadumbiskana na ŵana ŵawo nkhani za ŵanthu awo ŵakalongora pakweru kuti ŵakaŵa na citima. Mwaciyelezgero, apo m’bwezi wake Lazaro wakafwa, Yesu wakalira. Yesu wakabisa yayi citima ico wakaŵa naco.—Yohane 11:35.

• Kasi nchakwenelera kuti mwana wane waŵepo pa nyengo yakunozgekera kukasunga nyifwa, panji kuluta ku malaro? Usange mwana winu waŵengepo pa nyengo iyo mukunozgekera kukasunga nyifwa, nchiwemi kumuphalilirathu ivyo vicitikenge, ndiposo kumuphalira cifukwa cake. Nyengo zinyake ŵapapi ŵangawona kuti cingaŵa ciwemi kuti ŵana wawo ŵaleke kuŵapo pa cigaŵa cinyake ca ivyo vicitikenge pa nyifwa. Ŵana awo ŵangaŵapo pa nyengo yakunozgekera kukasunga nyifwa ya yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova, ŵangasanga candulo na nkhani yakufuma mu Baibolo iyo yikuyowoyeka pa nyengo iyi. Ndiposo ‘kutemwana na ciwuravi’ ivyo vikuŵa pakati pa ŵanthu awo ŵiza ku nyifwa ni vyakuzirwa, ndipo vingapembuzga mwana.—Ŵaroma 12:10, 15; Yohane 13:34, 35.

• Kasi cingaŵa cakwenelera kudumbiskana na mwana wane za munthu uyo wafwa? Ŵakusanda ŵanyake ŵakuti usange mukulekerathu kuyowoya na mwana winu za munthu uyo wafwa, mbwenu waghanaghanenge kuti pali kanthu kanyake ako mukumubisira ndipo mukukhumba kuti wamuluwirethu uyo wafwa. Julia Rathkey, wakati: “Nchiwemi kovwira ŵana kuti ŵamukumbukenge munthu uyo wali kufwa ndiposo kuti ŵaleke kuŵa na wofi.” Kuyowoya vinthu viwemi ivyo munthu uyo wali kufwa wakacitanga kungawovwira kuti citima cicepeko. Ŵapapi awo Mbakaboni ŵakupembuzga ŵana ŵawo mwa kuŵaphalira ivyo Baibolo likuyowoya kuti ŵakufwa ŵazamuwuka ndipo ŵazamukhala na umoyo uwemi mu paradiso umo muzamuŵavya matenda na nyifwa.—Civumbuzi 21:4.

• Kasi ningawovwira wuli mwana wane para wakulira? Pa nyengo ya kulira, mwana winu wangamba kulongora vimanyikwiro vya ulwari. Wangamba kuŵa mukali cifukwa ca kusuzgika maghanoghano. Mungazizwanga yayi para mwana winu wakwamba kujiyimba mulandu, kutemwa kukhala namwe pamoza, panji kuleka kufwatuka para mwiza ku nyumba mwakucedwa panji para mwalwara. Kasi mungacita wuli para mwana winu wakwiya? Nchambura kwenelera kuti mwana winu wawonenge nga ni para mukumanya yayi kuti wakwiya. Ntheura, ŵani maso, ndipo muwonenge ivyo vikucitika. Lekani kumweruzga, ndiposo kuyuyura citima ico wali naco. Nyengo na nyengo mukhozgani, ndipo mukhuŵilizgani kuti wafumbenge mafumbo ndiposo kuti mudumbiskanenge mwakufwatuka. ‘Cisangulusko ico cili mu Malembo’ cingamovwirani imwe lumoza na mwana winu.—Ŵaroma 15:4.

• Mphawuli apo nkhwenera kwambaso kucita vinthu vya zuŵa na zuŵa vya pa nyumba? Ŵakusanda ŵanji ŵakuti ŵapapi ŵakwenera kuyezgayezga kwambaso kucita cilicose ico ŵangafiska. Kwambaso kucita vinthu viwemi kukovwira kuti muzizipizge citima. Ŵapapi ŵanyake awo Mbakaboni ŵa Yehova ŵawona kuti kulutilizga kucita vinthu vyauzimu, nga nkhuŵazga Baibolo nyengo zose ndiposo kuwungana vingawovwira comene ŵa mu mbumba.—Duteronome 6:4-9; Ŵahebere 10:24, 25.

Ŵana ŵalutilirenge kusuzgika maghanoghano cifukwa ca nyifwa mpaka apo Yehova Ciuta wazamumazgira matenda na nyifwa. (Yesaya 25:8) Kweni ŵana ŵangawovwirika kuti ŵazizipizge citima usange ŵapapi ŵawo ŵakuŵakhozga ndiposo kuŵawovwira.

[Mazgu ghamusi]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 11]

Khuŵilizgani mwana winu kuti wafumbenge mafumbo ndiposo kuyowoya vinthu ivyo wakufipa navyo mtima

[Cithuzithuzi pa peji 12]

Lutilirani kucita ivyo mukacitanga, kusazgapo kuŵazga Baibolo