“Vikopi” vya Yehova Vikusanda Ŵanthu Wose
“Vikopi [vya Yehova] vikusanda ŵana ŵa ŵanthu.”—SAL. 11:4.
1. Kasi tikufwatuka na ŵanthu wuli?
KASI mukuŵawona wuli ŵanthu awo ŵakumutemwani nadi? Para mwaŵafumba kanthu ŵakumuphalirani unenesko. Para mukukhumba wovwiri, ŵakumovwirani. Usange mukukhumbikwira ulongozgi, ŵakumulongozgani mwacitemwa. (Sal. 141:5; Gal. 6:1) Kasi mukufwatuka yayi na ŵanthu ŵanthena aŵa? Umu ndimo Yehova na Mwana wake ŵaliri. Nakuti iwo ŵakumutemwani comene kuluska munthu waliyose, ndipo ŵakucita nthena kuti ŵasangepo candulo cara, kweni ŵakukhumba kumovwirani kuti ‘mukoreske umoyo uwo mbumoyo weneco.’—1 Tim. 6:19; Civ. 3:19.
2. Kasi Yehova wakutemwa ŵateŵeti ŵake kufika mpha?
2 Wamasalmo Davide wakayowoya umo Yehova wakutitemwera apo wakati: “Maso [gha Yehova] ghakulaŵiska, vikopi vyake vikusanda ŵana ŵa ŵanthu.” (Sal. 11:4) Enya, Ciuta wakutilaŵiska waka cara, kweni wakutisanda. Davide wakalembaso kuti: “Usange musande mtima wane, panji kucezga nane na usiku, . . . kuti mwamkusanga cara uheni mwa ine.” (Sal. 17:3) Nchakuwonekerathu kuti Davide wakamanya kuti Yehova wakamutemwanga comene. Wakamanya kuti wangakwenyerezga Yehova ndiposo kuti wangakondwa nayo yayi usange wangasungilira maghanoghano gha kwananga panji kuŵa na mtima uheni. Kasi namwe mukuwona kuti Yehova ngwanadi kwa imwe nga umo wakaŵira kwa Davide?
Yehova Wakulaŵiska mu Mtima
3. Kasi Yehova wakulongora wuli kuti wakumanya kuti tili ŵambura kufikapo?
3 Ico Yehova wakulaŵiska comene ni wunthu wa mukati, panji kuti umo tiliri mu mtima. (Sal. 19:14; 26:2) Cifukwa ca citemwa, Yehova wakupenja tuvifukwa yayi mwa ise. Mwaciyelezgero, apo Sara, muwoli wa Abrahamu wakayowoya unenesko viŵi yayi kwa mungelo, mungelo wakawona kuti Sara wakacita wofi ndipo soni zikamukora, ntheura wakamususka mwakuzika. (Gen. 18:12-15) Apo Yobu ‘wakajirunjiska mu maso gha iye mwene, gha Ciuta cara,’ Yehova wakaleka yayi kumutumbika, cifukwa wakamanya kuti Yobu wakatambuzgika comene na Satana. (Job 32:2; 42:12) Ntheura pera, Yehova wakacikwiyira yayi cokoro ca ku Zarefati cifukwa ca mazgu ghambura kubisa agho cikayowoyera mprofeti Eliya. Ciuta wakamanya kuti mwanakazi uyu wakaŵa na citima comene cifukwa ca nyifwa ya mwana wake yumoza pera.—1 Mathe. 17:8-24.
4, 5. Kasi Yehova wakalongora wuli lusungu pa nkhani ya Abimeleki?
4 Cifukwa cakuti Yehova wakusanda mtima, wakughanaghanira na ŵanthu ŵambura cipulikano wuwo. Wonani umo wakacitira na Abimeleki, themba la msumba wa Ŵafilisiti wa Gerara. Kwambura kumanya kuti Sara ŵakaŵa muwoli wa Abrahamu, Abimeleki wakamutora kuti waŵe muwoli wake. Kweni pambere Abimeleki wandamukhwaske, Yehova wakati kwa iyo mu loto: “Nkhumanya kuti wacita ici na mtima wa urunji, ndipo ineso nkhakukanizga kuti uleke kundanangira; kwa cifukwa ici kuti nkhakuzomerezga cara kumukhwaska. Sono muwezgere munthu uyu muwoli wake; cifukwa iye ndi nchimi, ndipo tiwakulombere iwe, tiukhale na umoyo.”—Gen. 20:1-7.
5 Yehova mphanyi wakamulanga comene Abimeleki, munthu wakusopa ŵangoza yura. Kweni wakawona kuti pa nkhani iyi, munthu yura wakacita mwaurunji. Pakuti Yehova wakamanya fundo iyi, wakaphalira themba ivyo lingacita kuti ligowokereke na ‘kukhala na umoyo.’ Uyu ndiyo Ciuta uyo mukukhumba kusopa. Ni nthena yayi?
6. Kasi Yesu wakaŵayezganga wuli Ŵawiske?
6 Yesu wakayezganga Ŵawiske pakucita vinthu na ŵasambiri ŵake. Iyo wakawonanga viwemi ivyo ŵakacitanga, ndipo wakaŵagowokeranga para ŵapuvya. (Mrk. 10:35-45; 14:66-72; Luka 22:31, 32; Yoh. 15:15) Ivyo Yesu wakacitanga vikayananga na ivyo wakayowoya pa Yohane 3:17: “Ciuta wakatuma Mwana wake kweruzga caru cara; kweni kuti caru ciponoskeke mwa Iyo.” Enya, Yehova na Yesu ŵakutitemwa comene, ndipo ŵalekenge yayi kutitemwa. Tikumanya kuti ŵakutitemwa, cifukwa ŵakukhumba kuti tisange umoyo. (Job 14:15) Yehova wakutisanda, wakutiwona mwakwenelera ndipo wakucitapo kanthu pa ivyo wakuwona cifukwa cakuti wakutitemwa comene.—Ŵazgani 1 Yohane 4:8, 19.
Yehova Wakutisanda Mwacitemwa
7. Kasi Yehova wakutisanda na cilato wuli?
7 Ipo nchiheni kughanaghana kuti Yehova wali nga ngwapolisi uyo wakulaŵiska pano pasi kuti watisangilizge para tikwananga. Satana ndiyo wakukhumba kutisanga vifukwa. (Civ. 12:10) Nakuti wakuyowoya kuti tili na vilato viheni, uku wakuteta. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Pakuyowoya za Ciuta, wamasalmo wakalemba kuti: “Usange Imwe, A Yehova, muŵanikenge maubendezi, kasi ndinjani wangima, Fumu?” (Sal. 130:3) Apa zgoro ndakuti, Palije. (Muph. 7:20) Kweni Yehova wakutilaŵiska nga ni mupapi walusungu uyo wakukhumba kuvikilira ŵana ŵake ŵakutemweka ku ulwani. Nyengo zose wakutovwira kumanya ivyo tikutondeka mwakuti tileke kujipweteka.—Sal. 103:10-14; Mat. 26:41.
8. Ni nthowa wuli izo Yehova wakulongozgera na kulanga ŵateŵeti ŵake?
8 Ciuta wakulongora kuti wakutitemwa mwa kutilongozga na kutilanga kwizira mu Malemba na cakurya cauzimu ico cikupelekeka na “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru.” (Mat. 24:45; Heb. 12:5, 6) Kweniso Yehova wakutovwira kwizira mu mpingo Wacikhristu na “vyawanangwa ku ŵanthu” ivyo vili mu mpingo uwu. (Efe. 4:8) Mwakusazgirapo, Yehova wakulaŵiska kuti wawone umo tikucitira na ulongozgi wake ndipo wakukhumba kutovwira. Lemba la Salmo 32:8 likuti: “Tindikurunjikizge na kukusambizga nthowa iyo ukwenera kwendamo; tindikulongozge na jiso lane.” Ipo nchakuzirwa comene kuti nyengo zose tipulikirenge Yehova. Tikwenera kujicefya pamaso pake pakumanya kuti iyo ni Msambizgi na Dada withu wacitemwa.—Ŵazgani Mateyu 18:4.
9. Kasi ni vinthu wuli ivyo tikwenera kulambalara, ndipo cifukwa wuli?
9 Tileke kuŵa ŵanonono cifukwa ca kujikuzga, kuŵavya cipulikano, panji “mapusikiro gha uheni.” (Heb. 3:13; Yak. 4:6) Kanandi ivi vikucitika usange munthu wakughanaghana viheni panji wali na makhumbiro ghaheni. Nakuti wangafika pa kukana ulongozgi wakwenelera wakufuma mu Malemba. Ciheni comene nchakuti wangakhazikika mu nthowa zake ziheni na kujizgora mulwani wa Ciuta. Ici nchinthu cakofya comene! (Zinth. 1:22-31) Ghanaghanani za Kayini, mwana wakwamba wa Adamu na Heva.
Yehova Wakuwona Vyose, Ndipo Wakucitapo Kanthu
10. Cifukwa wuli Yehova wakakondwa yayi na sembe ya Kayini, ndipo Kayini wakacita wuli?
10 Apo Kayini na Abelu ŵakiza na sembe kwa Yehova, Iyo wakalaŵiska waka sembe zawo yayi, kweni wakalaŵiskaso ivyo vikaŵa mu mitima yawo. Ntheura Ciuta wakakondwa na sembe ya Abelu, cifukwa wakayipeleka mu cipulikano, kweni wakakondwa yayi na sembe ya Kayini, cifukwa yikalongora kuti wakaŵavya cipulikano. (Gen. 4:4, 5; Heb. 11:4) M’malo mwakuti wasambirepo kanthu pa ivyo vikacitika na kusintha, Kayini wakamukwiyira munung’una wake.—Gen. 4:6.
11. Kasi Kayini wakalongora wuli kuti mtima ngwakupusika, ndipo tikusambirapo vici?
11 Yehova wakawona maghanoghano ghaheni gha Kayini agha, ndipo wakayowoya nayo kuti wacitenge makora mphanyi wakaŵa wakukondwa. Cacitima nchakuti Kayini wakasurako ulongozgi wa Mlengi wake na kukoma munung’una wake. Cinyake ico cikalongora kuti Kayini wakaŵa na mtima uheni ni zgoro lamtonyoro ilo wakazgora Ciuta apo wakafumbika kuti: “Abelu munung’una wako walinkhu?” Iyo wakati, “Kuti nkhumanya cara; kasi ine ndine msungiliri wa munung’una wane?” (Gen. 4:7-9) Mtima ngwakupusika nadi. Nadi munthu wangakana ulongozgi wakufuma kwa Ciuta mwakudunjika! (Yer. 17:9) Ntheura apa tisambirepo kanthu kuti ticimbizgenge maghanoghano na makhumbiro ghaheni mwaluŵiro. (Ŵazgani Yakobe 1:14, 15.) Usange tapokera ulongozgi wakufuma mu Malemba, tiyeni tiwonge na kuwuwona kuŵa ukaboni wakuti Yehova wakutitemwa.
Palije Kwananga Uko Kungabisika
12. Kasi Yehova wakucita wuli na munthu uyo wananga?
12 Ŵanyake ŵakughanaghana kuti usange palije munthu uyo waŵawona kuti ŵananga, mbwenu ŵaponenge cilango. (Sal. 19:12) Unenesko ngwakuti palije kwananga uko kungabisika. “Kulive cakulengeka ico cikuwura kuwoneka pa maso pake: kweni vyose vili nkhuli na kuŵikika pakweru pa maso gha Mweneuyo tamkumupataulira.” (Heb. 4:13) Yehova ni Mweruzgi uyo wakusanda ivyo vili pasi pa mtima withu, ndipo para munthu wananga, wakucitapo kanthu kuyana na urunji wakufikapo. Iyo ni “Ciuta walusungu na ucizi, wakukunthirapo, wakuzara na uwemi na unenesko.” Kweni munthu wambura kulapa “ntha tiwamuleke waka,” nesi awo ‘ŵakwanangira nchene’ panji kughanaghana upusikizgi. (Ex. 34:6, 7; Heb. 10:26) Fundo iyi yikuwoneka makora kwizira mu ivyo Yehova wakacita na Akani kweniso Hananiya na Safira.
13. Kasi maghanoghano ghaheni nagho ghakapangiska wuli kuti Akani wanange?
13 Akani wakaswa dango la Ciuta mwa kutorapo vinthu ivyo ŵakapoka mu msumba wa Yeriko na kuvibisa mu hema lake. Pakucita ivi, wakwenera kuti wakazomerezgana na mbumba yake. Kwananga uku kukati kwavumbukwa, Akani wakalongora kuti wakamanyanga kuti wakacita cinthu ciheni comene, cifukwa wakati: “Nadi ndanangira Yehova.” (Josh. 7:20) Nga ni Kayini, mtima wa Akani ukazgoka uheni. Ico cikasuzga Akani ni mbunu, ndipo zikacitiska kuti wambe upusikizgi. Pakuti ivyo ŵakapoka mu Yeriko vikaŵa vya Yehova, ipo Akani wakibira Ciuta, ndipo wakajitayamo pamoza na mbumba yake.—Josh. 7:25.
14, 15. Cifukwa wuli Ciuta wakakondwa yayi na Hananiya na Safira, ndipo ise tikusambirapo vici?
14 Hananiya na muwoli wake, Safira, ŵakaŵa mu mpingo wakwambilira wa Ŵakhristu mu Yerusalemu. Zuŵa la Pentekoste 33 C.E. likati lajumpha, pakasonkheka ndarama zakovwilira ŵanthu ŵa kutali awo ŵakapulikana ndipo ŵakakhalira mu Yerusalemu. Ndarama izi zikapelekekanga mwawanangwa. Hananiya wakaguliska munda wake na kupeleka ndarama zicoko waka, ndipo muwoli wake nayo wakamanya ici. Kweni wakacita nga wapeleka ndarama zose izo wakasanga wati waguliska munda wake. Nchambura kukayikiska kuti mbumba iyi yikakhumbanga nchindi zapadera kufuma ku mpingo. Kweni uwo ŵakacita ukaŵa upusikizgi. Mu nthowa yakuzizwiska, Yehova wakavumbura upusikizgi uwu kwa mpositole Petrosi, ndipo Petrosi wakamufumba cifukwa ico wakacitira nthena. Vikati vyaŵa nthena, Hananiya wakawa pasi na kufwa. Nyengo yicoko waka pamanyuma pake, Safira nayo wakafwa.—Mil. 5:1-11.
15 Ivyo Hananiya na Safira ŵakacita vikambira waka penepara yayi. Kweni ŵakapangana kuti ŵapusike ŵapositole. Ciheni comene nchakuti ‘ŵakapusika mzimu utuŵa na Ciuta.’ Ico Yehova wakacita cikulongora kuti ngwakunozgeka kuvikilira mpingo ku ŵapusikizgi. Nadi, “nkhwakofya comene kuwa mu mawoko gha Ciuta wamoyo.”—Heb. 10:31.
Gomezgekani Nyengo Zose
16. (a) Kasi Satana wakuyezga wuli kunanga maghanoghano gha ŵanthu ŵa Ciuta? (b) Kasi Dyabulosi wakucita nthowa wuli kuti wanange maghanoghano gha ŵanthu uko mukukhala?
16 Satana wakuyezga nthowa zose kuti watinange maghanoghano mwakuti Yehova waleke kukondwa nase. (Civ. 12:12, 17) Caru cikulongora maghanoghano ghaheni agho Dyabulosi wali nagho, cifukwa cikutemwa uzaghali na nkhaza. Vithuzithuzi vyakulongora ŵanthu ŵambura kuvwara vikusangika bweka kwizira pa kompyuta panji vinthu vinyake vyakwendera magesi. Tiyeni tileke kuthera para Satana wakutiwukira. M’malo mwake, tiŵe na maghanoghano agho wamasalmo Davide wakaŵa nagho, uyo wakalemba kuti: “Tindikhale wakujisunga na kughanaghanapo pa nthowa iyo njiwemi yakufikapo. . . . Tindendenge mu nyumba yane na mtima wakukongora.”—Sal. 101:2.
17. (a) Cifukwa wuli Yehova wakuvumbura zakwananga pa nyengo yakwenelera? (b) Kasi nchivici ico tikwenera kusimikizga mtima kucita?
17 Mazuŵa ghano, Yehova wakuvumbura mwakuzizwiska yayi zakwananga zikuru na nkharo yaupusikizgi nga umo nyengo zinyake wakacitiranga kumanyuma. Ndipouli, iyo wakuwona vyose, ndipo pa nyengo kweniso mu nthowa yakwenelera wakuvumbura vinthu vyakubisika. Paulosi wakati: “Zakwananga za ŵanthu ŵanji zili pakweru, zikudangirako ku ceruzgo: ndipo za ŵanthu ŵanyakeso zikuŵalondezga.” (1 Tim. 5:24) Citemwa ndico cikumutuma Yehova kuti wavumburenge vinthu viheni. Wakutemwa mpingo ndipo wakukhumba kuwuvikilira kuti uŵenge utuŵa nyengo zose. Mwakusazgirapo, wakuŵacitira lusungu awo ŵakananga kweni sono ŵalapa nadi. (Zinth. 28:13) Ntheura tiyeni tifwilirepo kuti tilutilire kuŵa na mtima wakufikapo kwa Ciuta na kukana vinthu vyose ivyo vingatinanga maghanoghano.
Lutilirani Kuŵa na Mtima Wakufikapo
18. Kasi Themba Davide likakhumba kuti mwana wake wamuwonenge wuli Ciuta?
18 Kwa Solomoni mwana wake, Themba Davide likati: “Mumanye Ciuta wa ŵawuso, umuteŵetere na mtima wakufikapo na umoyo wakuzomera; pakuti Ciuta wakupenjapenja mitima yose, ndipo wakumanyiska kaghanaghaniro kalikose.” (1 Mid. 28:9) Davide wakakhumbanga kuti mwana wake wacite vinandi kuluska kugomezga waka kuti Ciuta waliko. Wakakhumbanga kuti Solomoni wamanye umo Yehova wakutemwera ŵateŵeti ŵake. Kasi namwe ndimo mukumumanyira Yehova?
19, 20. Kuyana na lemba la Salmo 19:7-11, kasi ni vici ivyo vikawovwira Davide kuti wasendelere kwa Ciuta, ndipo ise tingamuyezga wuli?
19 Yehova wakumanya kuti ŵanthu ŵa maghanoghano ghawemi ŵasendelerenge kwa iyo ndiposo kuti ŵamutemwenge comene para ŵamanya mikhaliro yake. Ntheura Yehova wakukhumba kuti timumanye kweniso kuti timanye mikhaliro yake. Kasi tingacita wuli nthena? Mwa kusambira Mazgu ghake na kuwona umo wakutitumbikira mu umoyo withu.—Zinth. 10:22; Yoh. 14:9.
20 Kasi mukuŵazga Mazgu gha Ciuta zuŵa lililose na kulomba kuti mulondezge makora ivyo mukuŵazga? Kasi mukuwona kuti nchakuzirwa kulondezga malango gha mu Baibolo? (Ŵazgani Salmo 19:7-11.) Usange ni nthena, cipulikano cinu mwa Yehova cikurenge ndiposo mumutemwenge comene. Iyo wazamusendelera kwa imwe, ndipo vizamuŵa nga ni para wamukorani pa woko na kwenda namwe. (Yes. 42:6; Yak. 4:8) Enya, Yehova wazamulongora kuti wakumutemwani mwa kumutumbikani na kumuvikilirani mwauzimu apo mukwenda mu nthowa yifinyi yakuya ku umoyo wamuyirayira.—Sal. 91:1, 2; Mat. 7:13, 14.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Cifukwa wuli Yehova wakutisanda?
• Ni vinthu wuli ivyo vikapangiska ŵanthu ŵanyake kuŵa ŵalwani ŵa Ciuta?
• Kasi tingalongora wuli kuti Yehova ngwanadi kwa ise?
• Kasi tingacita wuli kuti tilutilire kuŵa na mtima wakufikapo kwa Ciuta?
[Cithuzithuzi pa peji 4]
Kasi Yehova wakutilaŵiska wuli nga ni mupapi walusungu?
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Kasi tikusambirapo vici pa nkhani ya Hananiya?
[Cithuzithuzi pa peji 6]
Ni vici vitovwirenge kuti tilutilire kuŵa na mtima wakufikapo pakuteŵetera Yehova?