Kasi Mukopa Ŵakufwa?

ŴANTHU ŵanandi ŵakuzgora fumbo ili kuti: “Yayi. Palije cifukwa cakopera ŵakufwa.” Ŵakugomezga kuti para munthu wafwa wakuŵaso wamoyo yayi. Ndipouli, ŵanandi ŵakugomezga kuti ŵakufwa ŵakulutilira kuŵa ŵamoyo ndipo ŵakuzgoka mizimu.

Ku West Africa, mu caru ca Benin, ŵanthu ŵanandi ŵakugomezga kuti mizimu ya ŵakufwa yingakoma ŵabali ŵawo ŵamoyo. Ŵanthu ŵakuguliska katundu wawo panji kukongora ndalama zakugulira viŵeto kuti ŵapeleke sembe mwakuti ŵathetelere mizimu ya ŵabali ŵawo awo ŵali kufwa. Ŵanji ŵakugomezga kuti munthu wali na mzimu uwo ukupona para wafwa ndipo ungayowoyeskana na ŵanthu ŵamoyo. Vinthu vyakofya ivyo vyacitikirapo ŵanthu ŵanyake vyapangiska kuti ŵaghanaghanenge kuti vikucitika na mizimu ya ŵakufwa.

Agboola uyo wakukhala kufupi na mphaka ya caru ca Benin na Nigeria, wakaghanaghananga kuti mizimu ndiyo yikapangiskanga vinthu vyakofya ivyo vikamucitikira. Wakati: “Kugomezga mizimu nkhwakuzara comene mu cigaŵa cithu. Ni mutheto withu kugeziska vitanda kuti vikakhale makora ku malo gha mizimu. Kanandi nkhawunjikanga sopo izo ŵageziskira vitanda na kuzisazga na munkhwala. Munkhwala uwu nkhawuphakanga ku futi yakukomera nyama ndipo nkhacemerezganga na kuzunura nyama iyo nkhukhumba kukoma. Mbanandi awo ŵakucita nthena, ndipo vikuwoneka kuti vikuŵayendera. Ndipouli, kugomezga mizimu nkhuwemi yayi.

“Apo ŵana ŵane ŵasepuka ŵaŵiri ŵakafwa mwambura kumanyikwa makora, nkhaghanaghananga kuti munthu munyake wakanicitiranga masalamusi. Kuti nisange unenesko pa ivyo nkhaghanaghananga nkhaluta ku ng’anga yinyake iyo yikaŵa yakumanyikwa comene. Ng’anga iyi yikazomerezga kuti ivyo nkhaghanaghananga vikaŵa vyaunenesko. Nkhakwenyelera comene yikati yaniphalira kuti ŵana ŵane ŵali ku malo gha mizimu uko ŵakulindilira kuti ŵazakaŵe ŵazga ŵa uyo wakaŵakoma para nayo wafwa. Ng’anga iyi yikaniphaliraso kuti mwana wane wacitatu nayo wafwenge mwambura kumanyikwa makora. Pakati pajumpha mazuŵa ghacoko waka, wakafwa nadi.”

Pamasinda Agboola wakakumana na John uyo wakaŵa yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova wa ku Nigeria. Kwizira mu Baibolo, John wakamulongosolera ico cikucitika para munthu wafwa. Ivyo wakalongosora vikasintha umoyo wa Agboola. Namwe vingamovwirani.

Kasi Ŵakufwa Mbamoyo?

Kasi ni njani uyo wangazgora makora fumbo ili? Palije munthu uyo wangazgora, nesi ng’anga yakumanyikwa comene iyo Agboola wakalutako. Kweni Yehova uyo wakalenga vinthu vyose vya “kucanya na pa caru capasi, vinthu vyakuwoneka na vinthu vyambura kuwoneka,” ndiyo wangazgora. (Ŵakolose 1:16) Yehova wakalenga ŵangelo kuti ŵakhalenge ku malo gha mizimu ndipo wakalenga caru capasi kuti mukhalenge ŵanthu na vinyama. (Salmo 104:4, 23, 24) Umoyo uliko cifukwa ca Yehova. (Uvumbuzi 4:11) Ipo tiyeni tiwone ivyo Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya pakukhwaskana na nyifwa.

Yehova ndiyo wakadankha kuyowoya vya nyifwa. Wakacenjezga Adamu na Eva kuti usange ŵaleka kumupulikira ŵafwenge. (Genesis 2:17) Kasi Yehova wakang’anamurangaci? Wakati: “Ndiwe fuvu, ndipo ku fuvu tiuwelereko.” (Genesis 3:19) Para munthu wafwa wakuvunda, wakuwelera ku fuvu ico cikung’anamura kuti wakuŵaso wamoyo yayi.

Adamu na Eva ŵakalekera dala kupulikira ndipo ŵakapokera cilango ca nyifwa. Ndipouli, ndiwo yayi ŵakamba kufwa. Kweni mwana wawo Abelu ndiyo wakamba kufwa. Wakakomeka na mukuru wake Kayini. (Genesis 4:8) Kayini wakawopa yayi kuti munung’una wake uyo wafwa wamuwezgerenge. Kweni wakawopanga ivyo ŵanthu ŵamoyo ŵamucitirenge.—Genesis 4:10-16.

Vilimika vinandi pamanyuma pake, Themba Herode likakwiya comene apo ŵamanyi nyenyezi ŵakaliphalira kuti kwababika “themba la Ŵayuda.” Pakukhumbisiska kuti wakome themba ili, Herode wakalangura kuti ŵana ŵasepuka wose mu Betelehemu ŵa vilimika viŵiri kukhilira pasi ŵakomeke. Kweni mungelo wakacenjezga Yosefe kuti watore Yesu na Mariya na ‘kucimbilira ku Eguputo.’—Mateyu 2:1-16.

Herode wakati wafwa, mungelo wakaphalira Yosefe kuti wawelere ku Israyeli “cifukwa awo ŵakapenjanga umoyo wa mwana ŵali kufwa.” (Mateyu 2:19, 20) Mungelo, uyo nayo nchilengiwa cauzimu wakamanya kuti Herode wangacitaso cilicose yayi kwa Yesu. Yosefe wakawopangaso Themba Herode yayi ilo panyengo iyi likaŵa kuti lafwa. Kweni Yosefe wakopanga ivyo mwana wa Herode, Arikelawu wangacita. Ntheura Yosefe wakakhala na mbumba yake ku Galileya uko kukaŵa kuwaro kwa cigaŵa ico Arikelawu wakawusanga.—Mateyu 2:22.

Nkhani izi zikutovwira kumanya kuti ŵakufwa ŵalije nkhongono. Usange ni nthena, kasi tingalongosora wuli ivyo vikacitikira Agboola kweniso ivyo vikucitikira ŵanthu ŵanyake?

“Viŵanda,” Panji Mizimu Yaukazuzi

Yesu wakati wakura wakakumanapo na mizimu yiheni. Mizimu iyi yikamumanyanga Yesu kuti ni “Mwana wa Ciuta.” Yesu nayo wakayimanyanga makora. Yikaŵa mizimu ya ŵanthu ŵakufwa yayi. Yesu wakati ni “viŵanda,” panji kuti mizimu yaukazuzi.—Mateyu 8:29-31; 10:8; Mariko 5:8.

Baibolo likuyowoya za vilengiwa vyauzimu. Likuti vinyake ni vyakugomezgeka kwa Ciuta ndipo vinyake vili kumugalukira. Buku la Genesis likuti apo Yehova wakacimbizga Adamu na Eva mu munda wa Edeni, wakaŵika ŵakerubi, panji kuti ŵangelo, ku mafumiro gha dazi kuti munthu waliyose waleke kunjiraso mu munda uwu. (Genesis 3:24) Iyi yikaŵa nyengo yakwamba apo vilengiwa vyauzimu vikawoneka ku ŵanthu.

Nyengo yikati yajumphapo, ŵangelo ŵanyake ŵakiza pa caru capasi na kuzgoka ŵanthu. Palije mulimo wuliwose uwo Yehova wakaŵatuma kuti ŵazakacite pa caru capasi. Kweni iwo “ŵakaleka malo ghawo ghakwenelera kukhalako.” (Yuda 6) Iwo ŵakaŵa na vilato vyauryezi. Ŵakatora ŵanakazi awo ŵakaŵababira ŵana ŵankhongono comene awo ŵakacemekanga Ŵanefilimu. Ŵana aŵa pamoza na awiskewo ŵakacitiska kuti caru capasi cizure na nkhaza ndiposo vinthu vinyake viheni. (Genesis 6:1-5) Yehova wakamazga vinthu viheni ivi mwakwiziska Ciwowota mu nyengo ya Nowa. Maji ghakaparanya ŵanthu ŵaheni pamoza na Ŵanefilimu. Kasi nchivici cikacitikira ŵangelo ŵakugaluka?

Ciwowota cikaŵacicizga kuti ŵawelere kucanya. Ndipouli, Yehova wakaŵakanizga kuti ŵawelereso “mu malo ghawo.” (Yuda 6) Baibolo likuti: “Ciuta wakaleka cara kulanga ŵangelo awo ŵakananga, kweni wakaŵaponya mu Tatarasi, kuŵapeleka ku mbuna za cisi cakofya kuti ŵasungikire ceruzgo.”—2 Petros 2:4.

Tatarasi ni malo ghanadi yayi, lizgu ili likung’anamura kuti ŵangelo aŵa ŵangacitaso yayi vinthu vinyake nga ni umo ŵakacitiranga pakwamba. Viŵanda vingazgokaso ŵanthu yayi, kweni vili na nkhongono ndipo vikutimbanizga umoyo na maghanoghano gha ŵanthu. Vingaŵa na nkhongono pa ŵanthu ndiposo vinyama. (Mateyu 12:43-45; Luka 8:27-33) Vikupusikaso ŵanthu mwakujizgora nga ni mizimu ya ŵanthu ŵakufwa. Cifukwa wuli vikucita nthena? Vikukhumba kuti ŵanthu ŵaleke kusopa Yehova mu nthowa yakwenelera ndiposo kuti ŵaleke kumanya ico cikucitika para munthu wafwa.

Umo Mungamazgira Wofi

Agboola wakawona kuti Baibolo likulongosora makora comene pa nkhani ya nyifwa ndiposo umo tingamanyira vilengiwa vyauzimu. Wakamanya kuti wakakhumbikwiranga kusambira vinandi. Wakazomera kuti John wamusambizgenge Baibolo. Agboola wakapembuzgika wakati wamanya kuti ŵana ŵake ŵali ku malaro, kuti ŵali ku malo gha mizimu uko ŵakulindilira kuzakaŵa ŵazga ŵa uyo wakaŵakoma yayi.—Yohane 11:11-13.

Agboola wakawona kuti wakwenera kulekerathu kucita vinthu vyose ivyo vikukolerana na mizimu. Wakawocha vinthu vyake vyose vya masalamusi. (Milimo 19:19) Ŵanji mu cikaya cake ŵakamofya kuti mizimu yimupwetekenge. Kweni Agboola wakacita wofi yayi. Wakalondezga ulongozgi uwo uli pa Ŵaefeso 6:11, 12, uwo ukuti: “Vwarani vyankhondo vyose vyakufuma kwa Ciuta . . . pakuti tikulimbana na . . . mawumba gha mizimu yiheni.” Vyankhondo vyauzimu ivi ni unenesko, urunji, makani ghawemi gha mtende, cipulikano, ndiposo lupanga lwa mzimu, ulo ni Mazgu gha Ciuta. Vyankhondo ivi vikufuma kwa Ciuta ndipo ni vyankhongono comene.

Agboola wakatinkhikanga na ŵabwezi ŵake ndiposo ŵabali ŵake para wakana kucitako vinthu ivyo vikukolerana na mizimu. Ndipouli, ku Nyumba ya Ufumu ya Ŵakaboni ŵa Yehova wakasanga ŵabwezi ŵanyake, awo ŵakugomezga ivyo Baibolo likusambizga.

Agboola wakumanya kuti sonosono apa Yehova wazamumazga uheni wuliwose uwo uli pa caru ndipo viŵanda vizamuŵaso na nkhongono yayi. Paumaliro, Yehova wazamuparanya viŵanda. (Uvumbuzi 20:1, 2, 10) Ciuta wazamuwuska “wose awo ŵali mu malaro gha cikumbusko.” (Yohane 5:28, 29) Wazamuwuska ŵanthu ŵanandi kusazgapo Abelu, ndiposo ŵana awo ŵakakomeka na Themba Herode. Agboola wakugomezga kuti ŵana ŵake ŵatatu nawo ŵazamuwuka. Ŵakutemweka ŵinu awo ŵali kufwa nawo ŵangazakawuka. Wose awo ŵazamuwuka ŵazamuyowoya kuti kufuma apo ŵakafwira, ŵakamanyangako cilicose yayi, nesi mitheto iyo ŵanthu ŵakaŵacitiranga.

Palije cifukwa cakopera ŵakufwa. M’malo mwake, mukwenera kulindilira nyengo apo muzamuwonaso ŵakutemweka winu awo ŵali kufwa. Pasono, sambirani Baibolo kuti mukhozge cipulikano cinu. Cezgani na awo ŵakugomezga ivyo Baibolo likusambizga. Usange mukucitako kanthu kalikose kakukhwaskana na mizimu, lekani mwaluŵiro. Jivikilirani ku viŵanda mwa kuvwara “vyankhondo vyose vyakufuma kwa Ciuta.” (Ŵaefeso 6:11) Ŵakaboni ŵa Yehova ŵazamukondwa kumovwirani. Ŵakusambizga ŵanthu Baibolo kwawanangwa na buku la Kasi Baibolo Likusambizgaci Comenecomene?a

Agboola wakopaso ŵakufwa yayi, ndipo wasambira umo wangatondera viŵanda. Wakati: “Nkhumanya yayi uyo wakakoma ŵana ŵane ŵatatu. Kweni cifukwa cakuti nkhuteŵetera Yehova, nili na ŵana ŵanyake ŵankhondi na ŵaŵiri. Palije uyo wali ku malo gha mizimu uyo waŵapwetakapo.”

[Mazgu ghamusi]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 28]

Agboola wakopaso ŵakufwa yayi, ndipo wasambira umo wangatondera viŵanda

[Cithuzithuzi pa peji 27]

Kayini wakawopa yayi kuti munung’una wake uyo wafwa wamuwezgerenge