Kuwonga Yesu, Uyo ni Davide Mulara Kweniso Solomoni Mulara
“Wonani! wakuluska Solomoni wali pano.”—MAT. 12:42.
1, 2. Mukawonero ka wunthu, cifukwa wuli cikaŵa cakuzizika kuti Samuyeli wakaphalirika kuti waphakazge Davide kuŵa themba?
WAKAWONEKANGA kuti wangaŵa themba yayi. Nchimi Samuyeli yikamuwonanga kuti ni muliska waka. Kweniso, msumba wa kwake wa Betelehemu ukaŵa wambura kumanyikwa. Ŵakatenge ukaŵa ‘ucoko mukati mwa mafuko gha Yuda.’ (Mika 5:2) Kweni munyamata wakudelereka wa mu msumba ucoko uwu, ndiyo nchimi Samuyeli yikaŵa pafupi kumuphakazga kuti wazakaŵe themba la Israyeli.
2 Davide ndiyo wakaŵa waumaliro kulongoreka kwa Samuyeli. Wakaghanaghanirapo yayi kuti Yehova wangasora Davide kuti wazakaŵe themba. Davide, uyo wakaŵa mucoko pa ŵana ŵanalume ŵankhondi na ŵatatu ŵa Jese, wakaŵapo yayi apo Samuyeli wakiza ku nyumba yawo kuzakaphakazga mwana yumoza pa ŵana ŵakugomezgeka kuti waŵe themba. Kweni cakuzirwa cikaŵa cakuti Yehova wakasora Davide.—1 Sam. 16:1-10.
3. (a) Kasi Yehova wakuwona vici para wakusanda munthu? (b) Kasi cikacitika nchivici pamanyuma pakuti Davide waphakazgika?
3 Yehova wakawona ivyo Samuyeli wakaviwona yayi. Wakawona ivyo vikaŵa mu mtima wa Davide ndipo vikamukondweska. Ciuta kuti wakulaŵiska mawonekero gha kuwaro yayi; kweni wunthu wa mukati. (Ŵazgani 1 Samuel 16:7.) Samuyeli wati wamanya kuti Yehova wandasorepo pa ŵana ŵalara ŵa Jese ŵankhondi na ŵaŵiri, wakatuma munthu kuti wakaceme mucoko mweneuyo wakaŵa ku uliska. Baibolo likuti: “Ndipo [Jese] wakatuma, wakiza naye [Davide]. Wakaŵa muswesi na wa maso kung’anima, munthu muwemi comene. Ndipo Yehova wakati: ‘Wuka, umuphakazge, pakuti ndiye mweneuyu.’ Penepapa Samuel ngawakutora lusengwe lwa mafuta, wakamuphakazga pakati pa ŵana ŵanyake; ndipo mzimu wa Yehova ukiza na kukhala pa Davide kwamba zuŵa lenelira.”—1 Sam. 16:12, 13.
Davide Wakacitira Cithuzithuzi Khristu
4, 5. (a) Longosorani vinthu ivyo Davide na Yesu ŵakuyana. (b) Cifukwa wuli Yesu ngwakwenelera kucemeka Davide Mulara?
4 Nga ni Davide, Yesu nayo wakababikira mu Betelehemu, pati pajumpha vilimika 1,100 kufuma apo Davide wakababikira. Yesu nayo, ŵanthu ŵanandi wakamuwonanga kuti wangaŵa themba yayi. Ndiko kuti, wakaŵa themba ilo Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakaghanaghananga yayi. Kweni, nga umo vikaŵira na Davide, nayo wakasoreka na Yehova. Yehova wakamutemwa nga umo wakatemwera Davide.a (Luka 3:22) Yesu nayo, ‘mzimu wa Yehova ukaŵa pa iyo.’
5 Pali vinandi ivyo vikuyana pakati pa Davide na Yesu. Mwaciyelezgero, munyake mweneko, Ahitofele, wakamwendera mphiska Davide, ntheura pera, mpositole wake Yudasi wakamwendera mphiska Yesu. (Sal. 41:9; Yoh. 13:18) Wose Davide na Yesu ŵakaŵa ŵamwamphu pa nyumba ya Yehova. (Sal. 27:4; 69:9; Yoh. 2:17) Yesu wakaŵaso muhaliri wa uthemba wa Davide. Apo Yesu wakaŵa wandababike, mungelo wakaphalira anyina kuti: “Yehova Ciuta wazamumupa cizumbe ca Davide ŵawiske.” (Luka 1:32; Mat. 1:1) Ndipouli, cifukwa cakuti vyose ivyo vikalayizgika vyakukhwaskana na Mesiya vikenera kufiskika mwa Yesu, iyo ngwakuzirwa comene kuluska Davide. Iyo ni Davide Mulara, Mesiya uyo tikamulindiliranga.—Yoh. 7:42.
Londezgani Muliska Withu Uyo Ni Fumu
6. Kasi Davide wakaŵa muliska muwemi mwawuli?
6 Yesu nayo ni muliska. Kasi muliska muwemi tingamumanya wuli? Ni munthu uyo wakuliska mwakugomezgeka ndiposo kuvikilira mskambo wake. (Sal. 23:2-4) Apo wakaŵa muwukirano, Davide wakaŵa muliska, ndipo wakapweleleranga mberere za awiske. Wakacitanga mwacikanga para vilwani vikukhumba kukora mberere ndipo wakaŵikanga umoyo wake pa ngozi kuponoska mberere ku nkhalamu na nkhalamira.—1 Sam. 17:34, 35.
7. (a) Ni vici ivyo vikamovwira Davide kuti wanozgekere mulimo wa uthemba? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti ni Muliska Muwemi?
7 Vilimika ivyo Davide wakaliskanga mberere vikamovwira kuti wanozgekere mulimo wakuzirwa, wa kuliska mtundu wa Israyeli.b (Sal. 78:70, 71) Yesu nayo walongora kuti ni muliska muwemi. Yehova wakumukhwimiska na kumulongozga peneapo wakuliska “kamskambo kacoko” ndiposo “mberere zinyake.” (Luka 12:32; Yoh. 10:16) Ntheura, Yesu walongora kuti ni Muliska muwemi. Wakuwumanya makora mskambo wake ndiposo zina la mberere yiliyose. Wakutemwa comene mberere zake, mwakuti apo wakaŵa pa caru capasi wakapeleka umoyo wake cifukwa ca izo. (Yoh. 10:3, 11, 14, 15) Pakuŵa Muliska Muwemi, Yesu wakufiska vinthu ivyo Davide mphanyi wakafiska yayi. Sembe yake yakuwombora, yikajura nthowa yakuti ŵanthu ŵafwatuke ku nyifwa. Palije ico cingamutondeska kuti walongozgere “kamskambo kacoko” ku umoyo wambura kufwa kucanya ndiposo kulongozgera “mberere zinyake” ku umoyo wamuyirayira, mu caru ciphya umo muzamuŵavya vilwani.—Ŵazgani Yohane 10:27-29.
Londezgani Themba ilo Likutonda
8. Cifukwa wuli tingayowoya kuti Davide wakaŵa themba lakutonda?
8 Davide wakaŵa themba lacikanga, leneilo likavikilira caru ca ŵanthu ŵa Ciuta, ndipo ‘Yehova wakamovwiranga kuti wathereskenge kose uko wakalutanga.’ Apo Davide wakawusanga, mphaka za caru zikasanuzgika kufuma ku mlonga wa Eguputo kufika ku mlonga wa Euphrate. (2 Sam. 8:1-14) Yehova wakamovwira Davide kuti waŵe themba lankhongono. Baibolo likuti: “Lumbiri lwa Davide lukalutilira ku vyaru vyose, ndipo Yehova wakakhizgira cofyo cake pa ŵamitundu wose.”—1 Mid. 14:17.
9. Longosorani umo Yesu nga ni Themba Lakusoreka wakatondera.
9 Nga ni Themba Davide, apo Yesu wakaŵa pa caru capasi wakaŵa wacikanga. Pakuŵa Themba Lakusoleka, wakalongora mazaza ghake pa viŵanda mwa kuvifumiska mu ŵanthu. (Mrk. 5:2, 6-13; Luka 4:36) Nanga ni mulwani wake mukuru, Satana Dyabulosi walije mazaza pa Iyo. Mwakovwirika na Yehova, Yesu wakatonda caru ico cikugona mu nkhongono za Satana.—Yoh. 14:30; 16:33; 1 Yoh. 5:19.
10, 11. Pakuŵa Themba Lankhondo kucanya, kasi Yesu wali na mulimo wuli?
10 Pafupifupi vilimika 60 vikati vyajumpha, pamasinda pa nyifwa ya Yesu na kuwuskikira kucanya, mpositole Yohane wakawona mboniwoni iyo yikalongora Yesu kuŵa Themba la Nkhondo kucanya. Yohane wakalemba kuti: “Wonani! haci lituŵa; ndipo uyo wakakhalapo wakaŵa na uta; ndipo mphumphu yikapika kwa iyo, ndipo wakaluta kukatonda na kumalizga kutonda kwake.” (Uvu. 6:2) Uyo wakakwera haci mutuŵa wakaŵa Yesu. “Mphumphu yikapika kwa iyo” mu 1914 peneapo wakimikika kuŵa Themba mu Ufumu wakucanya. Pamasinda pake “wakaluta kukatonda.” Ndipo nadi, nga ni Davide, Yesu ni themba lakutonda. Pakati pajumpha nyengo yicoko waka wati wimikika kuŵa Themba la Ufumu wa Ciuta, wakathereska Satana mu nkhondo na kumuponyera pa caru capasi pamoza na viŵanda vyake. (Uvu. 12:7-9) Walutilirenge kutonda na “kumalizga kutonda kwake,” mwa kuparanyirathu mgonezi wa Satana.—Ŵazgani Uvumbuzi 19:11, 19-21.
11 Nga ni Davide, Yesu ni themba laciwuravi, ndipo wazamuvikilira ŵa “mzinda ukuru” pa Haramagedoni. (Uvu. 7:9, 14) Nakuti mu muwuso wa Yesu na ŵa 144,000, “kuzamuŵa ciwuka ca ŵarunji na ŵambura urunji wuwo.” (Mil. 24:15) Awo ŵazamuwuskikira pa caru capasi ŵazamuŵa na cilindizga ca kuzakakhala ŵamoyo kwamuyirayira. Vinthu viwemi comene vikuŵalindilira. Mphanyi tose tayezgayezga kulutilira ‘kucita uwemi,’ mwakuti tizakakhale pa caru capasi ico cizamuzura na ŵanthu ŵarunji ndiposo ŵakukondwa awo ŵazamuwusika na Davide Mulara.—Sal. 37:27-29.
Solomoni Wakapika Vinjeru Ivyo Wakalomba
12. Kasi Solomoni wakalombaci?
12 Solomoni, mwana wa Davide, nayo wakacitiranga cithuzithuzi Yesu.c Panyengo iyo Solomoni wakimikika kuŵa themba, Yehova wakamuphalira kwizira mu loto kuti wamupenge cilicose ico wangalomba. Solomoni nga wakalomba usambazi, nkhongono panji umoyo utali. Kweni mwambura kujighanaghanira yekha wakamulomba Yehova kuti: ‘Mundipe sono vinjeru na mahara, kuti ndifume na kunjira pamaso pa ŵanthu aŵa, cifukwa ndi njani wangamanya kuwusa ŵanthu ŵinu aŵa ŵanandi ntheura?’ (2 Mid. 1:7-10) Yehova wakazgora lurombo lwa Solomoni.—Ŵazgani 2 Midauko 1:11, 12.
13. Cifukwa wuli tingayowoya kuti pakaŵavya munthu wavinjeru nga ni Solomoni, ndipo vinjeru ivi wakavisanga nkhu?
13 Panyengo iyo Solomoni wakaŵa wakugomezgeka kwa Yehova, vinjeru vyake vikaluskanga waliyose. Wakayowoya “myambi vikwi vitatu.” (1 Mathe. 4:30, 32, 34) Yinandi mwa myambi iyi yili kulembeka, ndipo awo ŵakupenja vinjeru ŵacali kuyizirwiska. Thembakazi la ku Sheba likenda makilomita pafupifupi 2,400 na “kwizakamuyezga na mafumbo ghanonono” mwakuti liwone vinjeru vya Solomoni. Likakondwa comene na ivyo Solomoni wakayowoya ndiposo usambazi wa uthemba wake. (1 Mathe. 10:1-9) Baibolo likulongosora uko Solomoni wakasangako vinjeru, likuti: “Ŵanthu ŵamu caru cose ŵakizanga kwa Solomoni kwizakapulika vinjeru vyake, ivyo Ciuta wakaŵika mu mtima wake.”—1 Mathe. 10:24.
Londezgani Themba Lavinjeru
14. Kasi Yesu wakaŵa “wakuluska Solomoni” mu nthowa wuli?
14 Ni munthu yumoza pera uyo wakaŵa na vinjeru vyakuluska Solomoni. Munthu uyu wakaŵa Yesu Khristu, uyo pakuyowoya za iyomwene wakati, “wakuluska Solomoni.” (Mat. 12:42) Yesu wakayowoyanga “mazgu gha umoyo wamuyirayira.” (Yoh. 6:68) Mwaciyelezgero, Upharazgi wa pa Lupiri ukasazgirapo fundo zinyake pa myambi ya Solomoni. Solomoni wakazunura vinthu ivyo vingapangiska musopi wa Yehova kuŵa wakukondwa. (Zinth. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yesu wakakonkhoska kuti munthu wangakondwa nadi cifukwa ca kusopa Yehova ndiposo kufiskika kwa vinthu ivyo wali kulayizga. Iyo wakati: “Mbakukondwa awo ŵakumanya kusoŵerwa kwawo kwauzimu, pakuti ufumu wa kucanya ngwawo.” (Mat. 5:3) Awo ŵakulondezga fundo za mu visambizgo vya Yesu ŵakusendelera kufupi na Yehova uyo ni “cisimi ca umoyo.” (Sal. 36:9; Zinth. 22:11; Mat. 5:8) Khristu wakwimira “vinjeru vya Ciuta.” (1 Kor. 1:24, 30) Nga ni Themba, Yesu Khristu wali na “mzimu wa vinjeru.”—Yes. 11:2.
15. Kasi tingasanga wuli candulo na vinjeru vyakufuma kwa Ciuta?
15 Pakuŵa ŵalondezgi ŵa Solomoni Mulara, kasi tingasanga wuli candulo na vinjeru vyakufuma kwa Ciuta? Pakuti vinjeru vya Yehova vikuvumbukwa mu Baibolo, tikwenera kuyezgayezga kulisambira, comenecomene ivyo Yesu wakayowoya, na kulanguruka pa ivyo tikusambira. (Zinth. 2:1-5) Tikweneraso kufwilirapo kupempha vinjeru kwa Ciuta. Ndpo Mazgu gha Ciuta ghakulongora kuti para tikulomba wovwiri na mtima wose tizamupika. (Yak. 1:5) Mwakovwirika na mzimu utuŵa tizamusanga vinjeru mu Mazgu gha Ciuta ivyo vingatovwira kutonda masuzgo na kucita vinthu mwamahara. (Luka 11:13) Solomoni wakamanyikwangaso kuŵa “mupharazgi” uyo ‘wakasambizganga ŵanthu mahara’ lutaluta. (Muph. 12:9, 10) Pakuŵa Mutu wa mpingo Wacikhristu, Yesu nayo ni mupharazgi. (Yoh. 10:16; Kol. 1:18) Ntheura tikucita makora kusangika pa maungano gha mpingo, uko tikusambizgika lutaluta.
16. Kasi Solomoni na Yesu ŵakuyana wuli?
16 Themba Solomoni likacita vinthu vinandi. Likambiska mulimo wa kuzenga ndipo likalaŵilira mulimo wa kuzenga nyumba za uthemba, misewu, mwakusunga maji, mizi yakusungamo vinthu, ya ŵakukwera kavalo, na ya magaleta. (1 Mathe. 9:17-19) Ŵanthu wose awo likaŵawusanga, ŵakasanga candulo na mulimo wake wa kuzenga. Yesu nayo, ni misiri wa vyakuzenga. Wakazenga mpingo wake pa “jalawe.” (Mat. 16:18) Wazamulaŵiliraso mulimo wa kuzenga uwo uzamucitika mu caru ciphya.—Yes. 65:21, 22.
Londezgani Themba la Mtende
17. (a) Nchinthu wuli ico cikaŵa capadera mu muwuso wa Solomoni? (b) Ni vici ivyo Solomoni wakaŵacitira yayi ŵanthu ŵake?
17 Zina lakuti Solomoni liri kufuma ku lizgu ilo likung’anamura cimango. Themba Solomoni likakhalanga ku Yerusalemu apo likawusanga. Zina lakuti Yerusalemu likung’anamura mtende weneko. Mu muwuso wake wose wa vilimika 40, mu caru ca Israyeli mukaŵa mtende. Pakuyowoya za vilimika ivi, Baibolo likuti: “Ŵayuda na Ŵaisrayeli ŵakakhala makoraghene, munthu yose musi mu mpheska zake na khuni lake la mkuyu, kwamba ku Dan kuyakafika ku Beersheba, mazuŵa ghose gha Solomoni.” (1 Mathe. 4:25) Nangauli Solomoni wakaŵa wavinjeru, wakafwatura yayi ŵanthu awo wakaŵawusanga ku wuzga wa matenda, kwananga na nyifwa. Kweni Solomoni Mulara wazamufwatura ŵanthu ŵake ku vinthu vyose ivi.—Ŵazgani Ŵaroma 8:19-21.
18. Kasi mu mpingo Wacikhristu muli ukhaliro wuli?
18 Nanga ni sono mu mpingo Wacikhristu tili pa mtende. Nadi tikusangwa mu paradiso wauzimu. Tili pa mtende na Ciuta ndiposo ŵanyithu. Wonani ivyo Yesaya wakacima vyakukhwaskana na vitumbiko ivyo tikusangwa navyo lero, wakati: “Tiŵafure malupanga ghawo ghazgoke vyakulimira, na mikondo yawo kuyizgora vimphopo; fuko la ŵanthu ntha tiliwuskire linyake lupanga, nanga nkhusambiraso nkhondo nako cara.” (Yes. 2:3, 4) Para tikucita mwakuyana na mzimu wa Ciuta, tikovwira kuti mtende uwu ulutilire.
19, 20. Kasi tili na vifukwa wuli vyakuŵira ŵakusangwa?
19 Ndipouli, kunthazi vinthu vizamuŵa makora comene kujumpha apa. Peneapo ŵanthu ŵakupulikira ŵazamusangwa pasi pa muwuso wa Yesu, pacoko na pacoko ‘ŵazamufwatukaso ku wuzga wa kuvunda,’ mpaka ŵazakaŵe ŵarunji. (Rom. 8:21) Para ŵazakatonda ciyezgo caumaliro, paumaliro wa Muwuso wa Vilimika Cikwi, ‘ŵakuzika tiŵaharenge caru, tiŵakondwenge na kusakata comene.’ (Sal. 37:11; Uvu. 20:7-10) Enya, muwuso wa Yesu uzamuluska wa Solomoni mu nthowa zinandi.
20 Nga umo Ŵaisrayeli ŵakasangwira pasi pa muwuso wa Mozesi, Davide na Solomoni, tizamusangwa comene pasi pa muwuso wa Khristu. (1 Mathe. 8:66) Tikuwonga comene Yehova cifukwa ca kutipa Mwana wake, uyo ni Mozesi, Davide kweniso Solomoni mulara.
[Mazgu ghamusi]
a Mwambura kukayika zina lakuti Davide likung’anamura “Wakutemweka.” Pa vyakucitika viŵiri, Yehova wakayowoya kufuma kucanya kuti: “Mwana wane, wakutemweka.”—Mat. 3:17; 17:5.
b Pa nyengo yeneyiyo pera, Davide wakaŵa nga ni mberere iyo yikugomezga muliska wake. Iyo wakathembanga Yehova, uyo ni Muliska Mulara kuti wamuvikilire ndiposo kumulongozga. Iyo wakayowoya na mtima wose kuti: “Yehova ndiye muliska wane, kuti ndisaukenge cara.” (Sal. 23:1) Yohane Mbapatizi wakati Yesu ni “Mwanamberere wa Ciuta.”—Yoh. 1:29.
c Cakukondweska nchakuti zina linyake la Solomoni ni Jedidia, ilo likung’anamura “Wakutemweka wa Yehova.”—2 Sam. 12:24, 25.
Kasi Mungalongosora?
• Kasi Yesu wakuluska wuli Davide?
• Kasi Yesu wakuluska wuli Solomoni?
• Cifukwa wuli mukulumba Davide Mulara uyoso ni Solomoni Mulara?
[Cithuzithuzi pa peji 31]
Vinjeru ivyo Ciuta wakapa Solomoni vikacitiranga cithuzithuzi vinjeru vya Solomoni Mulara
[Cithuzithuzi pa peji 32]
Muwuso wa Yesu uzamuluska wa Solomoni na wa Davide mu nthowa zinandi