Kuzgani Citemwa Ico Cikutondeka Cara
‘Citemwa cikuzizipizga vinthu vyose. Citemwa cikutondeka cara.’—1 KOR. 13:7, 8.
1. (a) Kasi ŵanthu ŵakuti wuli pa nkhani ya citemwa? (b) Kasi ŵanthu ŵakutemwa vici comene?
VINTHU vinandi vyayowoyeka pa nkhani ya citemwa. Citemwa cikulumbika na kwimbika mu sumu. Citemwa nchakukhumbikwa comene pa umoyo wa munthu. Kweni kanandi mabuku na mafilimu ghakulongosora nkhani zakwata waka za citemwa, ndipo vinthu ivi vyazura comene mu misika. Ndipouli, cacitima nchakuti ŵanthu ŵanandi ŵakutemwa Ciuta yayi nesi ŵazengezgani ŵawo. Tikuwona kuti ivyo Baibolo likayowoya vyakukhwaskana na mazuŵa ghaumaliro vikucitika. Ŵanthu “ŵakujitemwa iwoŵene, ŵakutemwa ndalama, . . . ŵakutemwa vyakusanguluska m’malo mwa kutemwa Ciuta.”—2 Tim. 3:1-5.
2. Kasi Baibolo likuticenjezga vici pa nkhani ya citemwa cambura kwenelera?
2 Ŵanthu ŵali kulengeka kuti ŵalongorenge citemwa, kweni Mazgu gha Ciuta ghakuticenjezga za citemwa cambura kwenelera. Ndipo Baibolo likulongosora ivyo vikucitika para citemwa canthena ici cajintha mu mtima wa munthu. (1 Tim. 6:9, 10) Kasi mukukumbuka ivyo mpositole Paulosi wakalemba vyakukhwaskana na Dema? Nangauli wakendanga na Paulosi, Dema wakamba kutemwa vinthu vya caru. (2 Tim. 4:10) Mpositole Yohane wakacenjezga Ŵakhristu za ulwani uwu. (Ŵazgani 1 Yohane 2:15, 16.) Kutemwa caru na vinthu vyake ivyo vikuluta, ndiposo nthowa zake, vikukolerana yayi na kutemwa Ciuta ndiposo vinthu ivyo iyo wakupeleka.
3. Kasi tili na nchito wuli yakusuzga, ndipo pali mafumbo wuli?
3 Nangauli tikukhala mu caru, kweni tili ku cigaŵa ca caru cara. Ntheura, tili na nchito yakusuzga ya kukana maghanoghano ghakubudika gha caru pa nkhani ya citemwa. Nchakukhumbikwa comene kuti ticenjere mwakuti tileke kupuluskika na citemwa cambura kwenelera. Ntheura, kasi ni njani uyo tikwenera kumutemwa comene? Kasi ni vinthu wuli ivyo vingatovwira kuti tikuzge citemwa ico cikuzizipizga vinthu vyose ndipo cikutondeka cara? Kasi tisangenge candulo wuli sono ndiposo munthazi para tili na citemwa ici? Tikukhumbikwira mazgoro ghakufuma kwa Ciuta mwakuti tilongozgeke makoraghene.
Kuzgani Citemwa pa Yehova
4. Kasi citemwa pa Ciuta cikukura wuli?
4 Lizgu lakuti kukuzga likung’anamura kupwelelera cinthu cinyake kuti cikure makora. Ghanaghanirani za mulimi uyo wakulimbikira kutipura dongo na kupandapo mbuto. Wakukhazga kuti mbuto iyi yikulenge. (Heb. 6:7) Ntheura pera, citemwa cithu pa Ciuta cikwenera kukura. Kasi cakukhumbikwa nchivici kuti citemwa cikure? Tikwenera kutipulira mtima withu umo mbuto za Ufumu zili kupandika. Tingacita ntheura mwa kulimbikira kusambira Mazgu gha Ciuta mwakuti tilutilire kumumanya makora. (Kol. 1:10) Para tikwiza pa maungano nyengo zose na kuzgorapo, tilutilirenge kumanya vinandi. Kasi ise waliyose payekha wakulimbikira kuti wamanye vinandi?—Zinth. 2:1-7.
5. (a) Kasi tingasambira wuli za mikhaliro yinayi yikuru ya Yehova? (b) Kasi mungayowoyaci za urunji wa Ciuta, vinjeru, ndiposo nkhongono zake?
5 Yehova wakujivumbura kwizira mu Mazgu ghake. Para tikusambira Malemba na kumumanya Yehova, tilutilirenge kumanya makora mikhaliro yake yikuru, iyo ni urunji, nkhongono, vinjeru, ndipo kuluska vyose, citemwa cikuru. Yehova wakulongora urunji mu nthowa zake zose ndiposo mu dango lake lakufikapo. (Dute. 32:4; Sal. 19:7) Para tikughanaghanira vilengiwa vyake vyose, tikuzizwa na vinjeru vyake vyapacanya. (Sal. 104:24) Mtambo ukupeleka ukaboni wakuti Yehova ndiyo Mweneco wa nkhongono zambura kumara.—Yes. 40:26.
6. Kasi Ciuta walongora wuli kuti wakutitemwa, ndipo imwe mwakhwaskika wuli?
6 Kasi tingayowoyaci za mukhaliro ukuru wa Ciuta, uwo nchitemwa cake? Cikukhwaska waliyose. Ciuta wakalongora citemwa ici pakupeleka ciwombolero ku ŵanthu. (Ŵazgani Ŵaroma 5:8.) Ciwombolero ici ncha munthu waliyose, kweni ŵekha awo ŵakucitapo kanthu pa citemwa ca Ciuta na kupulikana mu Mwana wake ndiwo ŵakusanga naco candulo. (Yoh. 3:16, 36) Pakuti Ciuta wakapeleka Yesu kuŵa sembe yakuphepiskira zakwananga zithu, nase ici cikwenera kutikhuŵilizga kuti timutemwenge.
7, 8. (a) Kasi cikukhumbikwa nchivici kuti tilongore kuti tikutemwa Ciuta? (b) Ŵanthu ŵa Ciuta ŵakupulikira malango ghake nangauli ŵakusangana na vici?
7 Kasi tingalongora wuli kuti tikutemwa Ciuta cifukwa ca vyose ivyo waticitira? Zgoro la mu Baibolo ndakukhumbikwa, ilo likuti: “Ili ni ng’anamuro la kutemwa Ciuta lakuti tisungilire malango ghake; ndipo malango ghake ngazito cara.” (1 Yoh. 5:3) Enya, cifukwa cakuti tikutemwa Yehova Ciuta, tikusunga malango ghake. Lekani tikucitira ukaboni zina lake na Ufumu wake ivyo vikovwira ŵanji kusanga candulo. Para tikucita ivi cifukwa ca ivyo vili kuzara mu mtima withu, mbukaboni wakuti tikusungilira malango gha Ciuta cifukwa ca citemwa.—Mat. 12:34.
8 Pa caru cose, ŵabali ŵithu ŵakulimbikira kusunga malango gha Ciuta nangauli ŵanthu ŵakusulako uthenga wa Ufumu panji kukanirathu. Ŵakuthika lusoko yayi pakufiska uteŵeti wawo mwakukwana. (2 Tim. 4:5) Ntheura pera, nase tikuciskika kovwira ŵanji kuti ŵamanye Ciuta, ndiposo tikupulikira malango ghanyake ghose.
Cifukwa Ico Tikutemwera Fumu Yithu Yesu Khristu
9. Kasi Khristu wakazizipizga vici, ndipo nchivici cikamukhuŵilizga?
9 Padera pa kutemwa Ciuta, pali vifukwa vinandi vyakukuzgira citemwa pa Mwana wake. Nangauli Yesu tindamuwonepo, para tikusambira za iyo, citemwa cithu pa iyo cikukura. (1 Pet. 1:8) Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo Yesu wakazizipizga? Apo wakacitanga khumbo la Ŵawiske, Yesu wakatinkhika kwambura cifukwa, wakatambuzgika, kupusikizgirika, na kutukika. Kweniso ŵakamucitira vinyake vinandi vyakulengeska. (Ŵazgani Yohane 15:25.) Yesu wakazizipizga viyezgo ivi cifukwa cakuti wakatemwanga Ŵawiske ŵakucanya. Iyo wakafwa cifukwa ca citemwa, ndipo nyifwa yake nchiwombolero ca ŵanandi.—Mat. 20:28.
10, 11. Pakuwona ivyo Khristu wali kuticitira, kasi cilato cithu nchakuti wuli?
10 Ivyo Yesu wakacita vikuticiska kuti nase tiŵenge na citemwa. Para tikughanaghanira ivyo Khristu waticitira, citemwa cithu pa iyo cikukura. Pakuŵa ŵalondezgi ŵake, tikwenera kuŵikapo mtima kuti tikuzge na kulutilira kulongora citemwa ici mwakuti tizizipizgenge para tikusungilira dango lake lakuti tipharazgenge Ufumu na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri.—Mat. 28:19, 20.
11 Pakuwona umo Khristu wakutemwera ŵanthu wose, nase tikuciskika kuti tifiske mulimo withu pambere umaliro undize. (Ŵazgani 2 Ŵakorinte 5:14, 15.) Citemwa ico Khristu wakaŵa naco ndico cikamutuma kuti wafiske ivyo Ciuta wakanozgera ŵanthu. Pakulondezga bambiro ilo Khristu wali kutilekera, waliyose wa ise wakucitako khumbo la Ciuta. Ndipo ici cikukhumba kuti tikuzge comene citemwa cithu pa Ciuta. (Mat. 22:37) Para tikusungilira visambizgo na malango gha Yesu, tikulongora kuti tikumutemwa ndipo taŵikapo mtima kukhozgera muwuso wa Ciuta nga umo iyo wakacitira.—Yoh. 14:23, 24; 15:10.
Kulondezga Nthowa Yakuluska ya Citemwa
12. Kasi Paulosi wakang’anamurangaci pakuyowoya mazgu ghakuti “nthowa yakuluska”?
12 Mpositole Paulosi wakayezganga Khristu. Cifukwa cakuti wakalondezganga mendero gha Khristu mwakugomezgeka, Paulosi wakaŵa na wanangwa wa kuyowoya pakuciska ŵabali kuti ŵayezgenge iyo. (1 Kor. 11:1) Nangauli wakaciska Ŵakhristu ŵa ku Korinte kuti ŵapenjenge mwamwamphu vyawanangwa vinyake vya mzimu ivyo vikaŵako apo mpingo ukambanga waka, nga nkhucizga na kuyowoya malulimi, Paulosi wakaŵalongora kuti pali cinthu cinyake ciwemi ico ŵangalondezga. Pa 1 Ŵakorinte12:31, wakalongosora kuti: “Ndipouli, nkhumulongorani nthowa yakuluska.” Nkhani yose ya mu mavesi agho ghakulondezgapo yikulongora kuti wakanenanga nthowa yakuluska ya citemwa. Kasi yikaŵa yakuluska pa fundo wuli? Paulosi wakalutilira kulongosora ivyo wakang’anamuranga. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 13:1-3.) Usange wakaŵa na maluso ghanyake ghapadera na kucita vinthu vikuru kweni wakaŵavya citemwa, kasi mphanyi wakandula vici? Palije! Pakukhuŵilizgika na mzimu wa Ciuta, wakalongosora makora fundo yakuzirwa iyi. Wakakonkhoska makora comene kuti fundo iyi yipulikikwe kwa ise.
13. (a) Kasi lemba la cilimika ca 2010 ndakuti wuli? (b) Kasi citemwa cikutondeka cara pa fundo wuli?
13 Kufuma apo, Paulosi wakutilongosolera ng’anamuro leneco la citemwa. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 13:4-8.) Sono, sandani mwakupwelelera umo mungacitira ivyo citemwa cikukhumba. Wonani vesi 7 kuumaliro na kuuyambiro kwa vesi 8, apo pali mazgu ghakuti: ‘Citemwa cikuzizipizga vinthu vyose. Citemwa cikutondeka cara.’ Mazgu agha ndigho ni lemba la cilimika ca 2010. Wonani kuti mu vesi 8, Paulosi wakayowoya kuti vyawanangwa vya mzimu, nga nkhucima na kuyowoya malulimi, ivyo vikacitikanga apo mpingo Wacikhristu ukambanga, vizamumara. Kuzamuŵavya. Kweni citemwa ciŵengeko nyengo zose. Yehova ndiyo mweneko wa citemwa, ndipo ngwamuyirayira. Ntheura citemwa citondekenge cara nesi kumara. Ciŵengeko muyirayira pakuti ni mukhaliro wa Ciuta withu wamuyirayira.—1 Yoh. 4:8.
Citemwa Cikuzizipizga Vinthu Vyose
14, 15. (a) Kasi citemwa cingatovwira wuli kuzizipizga viyezgo? (b) Cifukwa wuli mbali munyake muwukirano wakakana kuthera?
14 Kasi nchivici ico cikovwira Ŵakhristu kuzizipizga para ŵakuyezgeka, kusuzgika, na kutambuzgika? Nchitemwa ceneco. Citemwa ici cikuluska kutaya vinthu vyakuthupi. Cikutovwira kuti tilutilire kuŵa ŵakugomezgeka na kuŵa ŵakunozgeka kufwa cifukwa ca Khristu. (Luka 9:24, 25) Ghanaghanirani za Ŵakaboni ŵakugomezgeka awo ŵakasuzgika mu misasa yakusuzgirako ŵanthu, majele, mu nyengo ya Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose na apo yikati yamara.
15 Kaboni muwukirano wa ku Germany, zina lake Wilhelm, njumoza wa awo ivi vikaŵacitikira. M’malo mwa kuthera, wakimilira nganganga apo ŵasilikari ŵa Nazi ŵakaŵa pafupi kumukoma na futi. Mu kalata iyo wakalemba kulayirana na mbumba yakwake, wakati: “Cikuru pa vyose nchakuti titemwenge Ciuta, nga umo Yesu Khristu, Mulongozgi withu wakalangulira. Para tikwima ku cigaŵa cake, wazamutipa njombe.” Pamanyuma, mu nkhani yinyake ya mu Gongwe la Mulinda, yumoza wa mu mbumba yakwake wakalemba kuti: “Mu nyengo yose ya masuzgo iyi, tawoneseskanga kuti kutemwa Ciuta ndiko kuli pakwamba mu mbumba yithu.” Uwu ndiwo mzimu uwo ŵabali awo pasono ŵakusuzgika mu majele ku Armenia, Eritrea, South Korea, na vyaru vinyake, ŵakulongora. Ŵabali aŵa ŵakulutilira kutemwa Yehova.
16. Kasi ŵabali ŵithu mu Malaŵi ŵakazizipizga vici?
16 Mu vyaru vinandi, ŵabali ŵakuyezgeka mu nthowa zakupambanapambana usange ŵali na cipulikano ndiposo cizizipizgo. Kwa vilimika 26, Ŵakaboni ŵa Yehova mu Malaŵi ŵakazizipizga apo boma likakanizga nchito yawo, ŵakasuskikanga, ndipo ŵakaŵacitiranga nkhaza zinandi. Ŵakatumbikika cifukwa ca kuzizipizga. Apo nthambuzgo yikambanga, mu caru ici mukaŵa Ŵakaboni 18,000. Pakati pajumpha vilimika 30, ŵakasazgikira comene na kufika pa 38,393. Ndimo vyaŵiraso mu vyaru vinyake.
17. Kasi ŵanji mu mbumba izo ŵanyake mbambura kugomezga ŵakusangana na vici, ndipo cifukwa wuli ŵakuzizipizga masuzgo agha?
17 Nangauli cikuŵa cakusuzga para ŵanthu ŵa Ciuta ŵakuwukirika nga ni gulu, kweni para Mkhristu wakususkika na ŵa mu mbumba yake ndipo vikusuzga comene. Tingasuzgika na ŵamunyumba yithu panji ŵabali ŵithu. Asi Yesu wakayowoyerathu kuti ivi vizamucitika? Enya, ndipo ŵanandi ŵawona kuti mazgu ghake ngaunenesko. (Mat. 10:35, 36) Ŵawukirano ŵakuzizipizga para ŵapapi ŵawo ŵambura kugomezga ŵakuŵasuska. Ŵanji ŵacimbizgika na pa nyumba wuwo, kweni ŵatoleka na Ŵakaboni ŵalusungu. Ŵanji ŵapatika. Kasi nchivici cikuwovwira ŵanthu aŵa kuzizipizga? Kuti nchifukwa ca kutemwa ŵabali pera yayi, kweni cifukwa cakuti ŵakutemwa nadi Yehova na Mwana wake kuluska vinthu vyose.—1 Pet. 1:22; 1 Yoh. 4:21.
18. Kasi citemwa ico cikuzizipizga vinthu vyose cikovwira wuli Ŵakhristu ŵakutorana?
18 Pali vinthu vinandi comene mu umoyo ivyo vikukhumbikwa kuti tiŵe na citemwa ico cikuzizipizga vinthu vyose. Mu nthengwa, citemwa cikovwira ŵakutorana kucindika mazgu gha Yesu ghakuti: “Ico Ciuta wagumanya pamoza munthu waleke kupatura.” (Mat. 19:6) Para ŵakusangana na “suzgo mu thupi lawo,” Ŵakhristu awo mbakutorana ŵakwenera kukumbuka kuti Yehova wali nawo. (1 Kor. 7:28) Mazgu ghake ghakuyowoya kuti ‘citemwa cikuzizipizga vinthu vyose,’ ndipo mfumu na muwoli awo ŵali kujivwalika citemwa ŵakudemelera kwa yumoza na munyake na kusunga nthengwa yawo.—Kol. 3:14.
19. Kasi ŵanthu ŵa Ciuta ŵakucita wuli para kwacitika masoka ghacilengiwa?
19 Citemwa cikutovwira kuzizipizga vinthu vyose para kwacitika masoka ghacilengiwa. Ndimo vikaŵira apo cindindindi cikacitika kumwera kwa caru ca Peru ndiposo apo Cimphupulu cakucemeka Katrina cikananga vigaŵa vyakumwera ca kuvuma kwa United States. Ŵabali ŵithu ŵanandi nyumba zawo panji katundu wawo wakatayika cifukwa ca masoka agha. Cifukwa ca citemwa, mpingo wa pa caru cose ukapeleka wovwiri, ndipo ŵabali na ŵadumbu ŵakujipeleka ŵakawovwira kuzengaso nyumba zakuwa na kunozga Nyumba za Ufumu. Ivi vikulongora kuti ŵabali ŵithu ŵakutemwana na kughanaghanirana nyengo zose ndiposo pa cakucitika cilicose.—Yoh. 13:34, 35; 1 Pet. 2:17.
Citemwa Cikutondeka Cara
20, 21. (a) Cifukwa wuli citemwa nchakuzirwa comene? (b) Cifukwa wuli mwaŵikapo mtima kulondezga nthowa ya citemwa?
20 Lero, pakati pa ŵanthu ŵa Yehova tikuwona vinjeru vya kulondezga nthowa yakuluska ya citemwa. Nadi, yikuluska mu vyose. Wonani umo mpositole Paulosi wakakonkhoskera fundo iyi. Cakwamba, wakalongora kuti vyawanangwa vya mzimu vimalenge ndipo mpingo Wacikhristu ukurenge na kuŵa wakukhwima. Kufuma apo, wakamalizga na mazgu ghakuti: “Sono vyakhalako nchipulikano, cigomezgo na citemwa, vitatu ivi; kweni cikuru comene pa ivi nchitemwa.”—1 Kor. 13:13.
21 Paumaliro, vinthu ivyo tili na cipulikano kuti vizenge vizamufiskika, ntheura tizamukhumbikwira kuŵaso na cipulikano mwa ivyo cara. Cigomezgo ico tili naco mu vinthu vyakulayizgika ivyo tikulindilira kuti vifiskikenge cizamuŵakoso yayi para vinthu vyose vyazakazgoka viphya. Kweni citemwa ke? Ici cizamutondeka cara, nesi kumara. Cizamukhalilira. Para tazakaŵa na umoyo wamuyirayira, tizamuwona na kupulikiska vigaŵa vinandi vya citemwa ca Ciuta. Para mukucita khumbo la Ciuta pakulondezga nthowa yakuluska ya citemwa ico cikutondeka cara, muzamukhala kwamuyirayira.—1 Yoh. 2:17.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Cifukwa wuli tikwenera kucenjera na citemwa cambura kwenelera?
• Kasi citemwa cingatovwira kuzizipizga vici?
• Kasi citemwa cikutondeka cara pa fundo wuli?
[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 27]
Lemba la cilimika ca 2010 ndakuti: ‘Citemwa cikuzizipizga vinthu vyose. Citemwa cikutondeka cara.’—1 Kor. 13:7, 8.
[Cithuzithuzi pa peji 25]
Tikupharazga cifukwa cakuti tikutemwa Ciuta
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Citemwa cambura kutondeka cikawovwira ŵabali na ŵadumbu ŵithu mu Malaŵi kuzizipizga viyezgo