Londezgani Cipulikano Cawo
Wakasambira Kugowokera Kufuma kwa Fumu
PETROSI wakaluwa yayi nyengo yakusuzga yira apo wakalaŵiskana na Yesu. Kasi Petrosi wakawonapo cilongolero cakuti Yesu wakhuŵara? Tikumanya yayi. Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya waka kuti “Fumu yikang’anamuka na kulaŵiska Petrosi.” (Luka 22:61) Kweni umo ŵakalaŵiskirana kamoza, Petrosi wakamanya kuti wabuda comene. Wakamanya kuti wacita cinthu ico Yesu wakamuphalilirathu, ico iyo wakati wangacita yayi napacoko. Wakakana Fumu yake yakutemweka. Iyi yikaŵa nyengo yiheni kwa Petrosi, ndipo likaŵa zuŵa liheni comene mu umoyo wake.
Ndipouli, vinthu vikanangikirathu yayi kwa Petrosi. Pakuti Petrosi wakaŵa na cipulikano cikuru, wakaŵa na mwaŵi wa kunyolora ivyo wakabudiska na kusambira sambiro lakuzirwa comene kwa Yesu, sambiro la kugowokera. Tose tikukhumbikwira kusambira sambiro ili, ntheura tiyeni tiwone umo Petrosi wakalisambilira.
Pakaŵa Vinandi Vyakuti Petrosi Wasambire
Myezi yinkhondi na umoza pambere nyengo iyi yindakwane, apo ŵakaŵa mu tawuni ya Kaperenaumu, Petrosi wakiza kwa Yesu na kufumba kuti: “Fumu, kasi mbali wane wakwenera kuninangira kalinga ndipo ine nkhwenera kumugowokera? Mpaka kankhondi na kaŵiri?” Petrosi wakwenera kuti wakaghanaghananga kuti para wacita nthena ndikuti wagowokera kanandi. Nakuti ŵalongozgi ŵa cisopa nyengo yira ŵakasambizganga kuti munthu wakwenera kugowokera katatu pera. Yesu wakazgora kuti: “Mpaka kankhondi na kaŵiri cara, kweni, Mpaka makumi ghankhondi na ghaŵiri pacanya kankhondi na kaŵiri (77).”—Mateyu 18:21, 22.
Kasi apa Yesu wakang’anamuranga kuti Petrosi walembenge ivyo munthu wamubudira? Yayi; m’malo mwake, pakuyowoya kuti kankhondi na kaŵiri (7) cara kweni makumi ghankhondi na ghaŵiri pacanya kankhondi na kaŵiri (77), Yesu wakang’anamuranga kuti kugowokera kulije mphaka. Yesu wakamanya kuti Petrosi wakatolera mtima unonono na wambura kugowokera uwo ukaŵa wakuzara mu nyengo yira, wa kugowokera munthu nga ni para ŵakacitanga kulemba mu buku. Ndipouli, cigowokero cakujintha pa fundo za Ciuta cikuŵa cikuru ndiposo canadi.
Petrosi wakasuska yayi ivyo Yesu wakayowoya. Kweni kasi sambiro la Yesu likamucontha nadi? Nyengo zinyake tikusambira vinandi vyakukhwaskana na kugowokera para tamanya kuti nase tikukhumbikwira cigowokero. Ntheura, tiyeni tiwone ivyo vikacitika pambere Yesu wandafwe. Mu maora ghakusuzga ghara, Petrosi wakacita vinthu vinandi comene vyakuti Fumu yake yimugowokere.
Apo Wakakhumbikwiranga Comene Kugowokereka
Ukaŵa usiku wambura kuluwika, usiku waumaliro wa umoyo wa Yesu pa caru capasi. Yesu wakaŵa wacali na vinandi vyakuti wasambizge ŵapositole ŵake. Mwaciyelezgero, kuŵasambizga pa nkhani ya kujiyuyura. Yesu wakalongora kujiyuyura mwa kugeziska malundi ghawo, mulimo uwo kanandi wakacitanga ni muteŵeti wapasi nkhanira. Pakwamba, Petrosi wakazizwa na ivyo Yesu wakacita. Ntheura wakakana kuti Yesu wageziske malundi ghake. Pamanyuma, Petrosi wakakhumbanga kuti Yesu wamugeziske malundi pera yayi kweniso wamugeziske mawoko na mutu. Yesu wakakalipa yayi kweni wakalongosora mwakuzika kuzirwa na ng’anamuro la ivyo wakacitanga.—Yohane 13:1-17.
Kweni nyengo yicoko waka ivi vyati vyajumphapo, ŵapositole ŵakamba kukwesana za uyo wakaŵa mukuru pa wose. Petrosi nayo wakwenera kuti wakaŵa yumoza wa ŵanthu awo ŵakakwesananga. Ndipouli, Yesu wakaŵawovwira mwalusungu nanga nkhuŵalumba pa ivyo ŵakacitanga makora, vyakuti ŵakalutilira kugomezgeka kwa Iyo. Kweni wakaŵaphalilirathu kuti wose ŵamusidenge. Petrosi wakazgora kuti waŵenge na Yesu mpaka nyifwa. Ndipouli, Yesu wakayowoyerathu kuti Petrosi wamukanenge katatu usiku wenewura pambere tambala wandalire kaŵiri. Kweni Petrosi wakakanisiska ndipo wakajilumba kuti waŵenge wakugomezgeka kuluska ŵapositole ŵanyake wose.—Mateyu 26:31-35; Mariko 14:27-31; Luka 22:24-28.
Kasi Yesu wakaŵa pafupi kumukwiyira Petrosi? Yayi. Nakuti mu nyengo yose yakusuzga yira, Yesu wakalutilira kulaŵiska viwemi ivyo ŵapositole ŵake ŵambura kufikapo ŵakacitanga. Wakamanya kuti Petrosi wamubudirenge, kweni wakayowoya kuti: “Naŵeyelera m’malo mwa iwe kuti cipulikano cako cileke kulopwa; ndipo iwe, para wawelera, ukhozge ŵabali ŵako.” (Luka 22:32) Ntheura Yesu wakalongora kuti wakaŵa na cigomezgo kuti Petrosi wanyolorenge ubudi wake na kwambaso kuteŵetera mwakugomezgeka. Uwu ni mtima wa kugowokera wamaseŵera ca.
Kufuma apo, mu munda wa Getisemane, Petrosi wakakhumbikwira wovwiri kanandi waka. Yesu wakapempha Petrosi, Yakobe na Yohane, kuti ŵaŵenge maso apo Iyo wakalombanga. Yesu wakakweŵeka comene ndipo wakakhumbikwiranga munthu wakumukhozga, kweni Petrosi na ŵanyake ŵakagonanga waka. Yesu wakayowoya mazgu agho ghakulongora kuti wakaŵa walusungu na wakugowokera, wakati: “Mzimu ngwakukhumbisiska nadi, kweni thupi ndakulopwa.”—Mariko 14:32-38.
Kanyengo kacoko waka, kukiza mzinda uwo ukayegha miliko, malupanga na nthonga. Iyi yikaŵa nyengo yakucitira vinthu mwamahara ndiposo mwakucenjera. Kweni Petrosi wakawukora yayi mtima ndipo wakatora lupanga na kuwunguzura khutu la Maliko, uyo wakaŵa muzga wa musofi mukuru. Yesu wakamulekeska mwakuzika, wakawezgerapo khutu, ndipo wakalongosora fundo yakuti ŵaleke kucita nkhaza. Fundo iyi ndiyo ŵalondezgi ŵake ŵakulondezga mpaka muhanya uno. (Mateyu 26:47-55; Luka 22:47-51; Yohane 18:10, 11) Petrosi wakabuda kale vinandi vyakuti Fumu yake yimugowokere. Vyakucita vyake vikutikumbuska fundo yakuti “tose tikukhuŵara nyengo zinandi.” (Yakobe 3:2) Ni njani wa ise uyo wakuleka kukhumba kuti Ciuta wamugowokerenge zuŵa lililose? Kweni kwa Petrosi usiku wura ukaŵa ucali na vinandi. Wakaŵa pafupi kucita cinthu cinyake ciheni comene.
Ubudi Ukuru wa Petrosi
Yesu wakaphalira mzinda uwo ukiza kuti usange ukupenja iyo, uŵaleke ŵapositole ŵalutenge. Petrosi wakalaŵiskanga waka apo mzinda wura ukakakanga Yesu. Kufuma apo, Petrosi wakacimbira pamoza na ŵapositole ŵanyake.
Petrosi na Yohane ŵakaleka kucimbira, panji apo ŵakaŵa pafupi na nyumba ya Anasi uyo pakwamba wakaŵa Musofi Mukuru, uko Yesu wakatolekera pakwamba kuti ŵakamufumbe. Apo Yesu ŵakafumanga nayo ku nyumba ya Anasi, Petrosi na Yohane ŵakalondezganga “pataliko.” (Mateyu 26:58; Yohane 18:12, 13) Petrosi wakaŵa wawofi yayi. Kuti walondezge ndikuti wakaŵa na cikanga. Mzinda wura ukaŵa na vilwero, ndipo Petrosi wakapwetekapo kale yumoza wawo. Ndipouli, apa Petrosi wakalongora yayi citemwa ico wakayowoyanga kuti wali naco, cakuti ngwakunozgeka kufwira lumoza na Fumu yake usange nkhwakukhumbikwa.—Mariko 14:31.
Nga ni Petrosi, ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakukhumba kulondezga Khristu “pataliko,” mu nthowa yakuti ŵanthu ŵanji ŵaleke kuŵamanya. Kweni nga umo Petrosi iyomwene wakazakalembera, nthowa yimoza pera yakulondezgera Khristu mwakwenelera nkhudemelera kwa iyo na kucita vinthu vyose nga ndiyo, kwambura kughanaghanira za ivyo vingacitika.—1 Petrosi 2:21.
Petrosi wakalondezga mpaka pa cipata ca yimoza mwa nyumba zapacanya comene mu Yerusalemu. Yikaŵa nyumba ya Kayafa, musofi mukuru uyo wakaŵa musambazi kweniso wamazaza. Kanandi nyumba zanthena izi ŵakazizenganga mukati mwa mpanda, ndipo pakaŵanga cipata. Petrosi wakafika pa cipata kweni ŵakamukanira kunjira. Yohane, uyo wakaŵa kale mukati, wakiza na kuphalira mulinda wa pa mulyango kuti wamunjizge Petrosi. Vikuwoneka kuti Petrosi wakaŵa pafupi na Yohane yayi; nanga nkhunjira mu nyumba kuti wimilire pafupi na Fumu yake. Wakakhala mu mphara, uko ŵazga na ŵateŵeti ŵanji ŵakawothanga moto mu usiku wakuzizima wura, uku wakuwona ŵakaboni ŵatesi ŵakunjira na kufuma kumuyowoyera mautesi Yesu.—Mariko 14:54-57; Yohane 18:15, 16, 18.
Cifukwa ca ungweru wa moto, msungwana uyo wakanjizga Petrosi pa cipata wakamulaŵisiska ndipo wakamumanya. Wakati kwa Petrosi: “Iwe nawe ukaŵa pamoza na Yesu Mugalileya!” Petrosi wakaciluka na kukana kuti wakumumanya Yesu nesi kupulikiska ivyo msungwana yura wakayowoyanga. Wakafuma na kwimilira pafupi na cipata, mwakuti waleke kumanyikwa, kweni msungwana munyake wakamuwona ndipo wakayowoya kuti: “Munthu uyu wakaŵa pamoza na Yesu Munazarete.” Petrosi wakalapa, wakati: “Nkhumumanya cara munthu uyu!” (Mateyu 26:69-72) Panji Petrosi wakapulika tambala wakulira wati wakana kaciŵiri, kweni wakatimbanizgika comene mwakuti wakakumbuka yayi ucimi uwo Yesu wakamuphalira maora ghacoko waka pambere ivi vindacitike.
Kanyengo kati kajumphapo, Petrosi wakalutilira kuyezgayezga kuti waleke kuwonekera. Kweni ŵanthu awo ŵakimilira mu mphara ŵakiza pafupi. Yumoza wa iwo wakaŵa mbali wa Maliko, muzga uyo Petrosi wakamuwunguzura khutu. Wakati kwa Petrosi: “Asi nangukuwona mu munda pamoza na iyo?” Petrosi wakakhumba kuti waŵakhorweske kuti ŵakuteta. Ntheura wakalapa, wakwenera kuti wakayowoya kuti cinthu cinyake ciheni cimuwire usange wakuteta. Wacali wandamalizge kuyowoya tambala wakalira, aka kakaŵa kaciŵiri kuti Petrosi wapulike tambala wakulira mu usiku wura.—Yohane 18:26, 27; Mariko 14:71, 72.
Yesu wakaŵa kuti wafuma waka mu cipinda capacanya na kuwonekera pa mphara. Pa nyengo iyi ndipo ŵakalaŵiskana na Petrosi, nga umo vyalongosolekera pakwamba. Nyengo yira ndipo Petrosi wakamanyira kuti wabudira Fumu yake. Petrosi wakafuma mu mphara, wakaŵa na citima cikuru cifukwa ca ubudi wake. Wakalazga mu misewu ya mu msumba, apo mwezi ukaŵa pafupi kunjira ndipo kukaŵa kukweru. Sono ndipo m’maso ngwee! Masozi lengalenga. Ntheura wakaciwuska citengero.—Mariko 14:72; Luka 22:61, 62.
Para munthu wangacita ubudi wakuyana na uwu, nchipusu comene kughanaghana kuti kwananga kwake nkhukuru comene mwakuti wangagowokereka yayi. Ndimo Petrosi nayo wakwenera kuti wakaghanaghaniranga. Kasi ndimo vikaŵira nadi?
Kasi Petrosi Wakaŵa Wambura Kwenelera Cigowokero?
Nchakusuzga kughanaghanira ukuru wa citima ico Petrosi wakaŵa naco zuŵa likati lafuma ndiposo apo vinthu vikalutilira kucitika. Wakwenera kuti wakajisuska comene Yesu wati wafwa muhanya wura pamanyuma pa kutombozgeka kwa maora ghanandi. Petrosi wakwenera kuti wakaŵa na citima pakughanaghana kuti nayo wakasazgirako vyakuŵinya kwa Fumu yake, pa zuŵa ilo yikafwira. Nangauli wakaŵa na citima cikuru comene, Petrosi wakawelera nyuma yayi. Tikuyowoya nthena cifukwa cakuti Baibolo likutiphalira kuti nyengo yeneyiyo wakaŵaso pamoza na ŵabali ŵake. (Luka 24:33) Nchakukayikiska yayi kuti ŵapositole ŵanyake nawo citima cikaŵakora na ivyo ŵakacita pa usiku uheni wura, ndipo ŵakakhwimiskana yumoza na munyake.
Apa tikuwona kuti Petrosi wakacita cinthu camahara nkhanira. Para muteŵeti wa Ciuta wabuda, cakuzirwa ni ukuru wa ubudi yayi kweni kuŵikapo mtima kuti wawukeso na kunyoloska vinthu. (Zintharika 24:16) Nangauli Petrosi wakaŵa na citima, wakalongora kuti wakaŵa na cipulikano canadi mwa kuwungana pamoza na ŵabali ŵake. Para munthu wali na citima, wangakhumba kuti wajipature, kweni kucita nthena nkhuheni comene. (Zintharika 18:1) Cinthu camahara nkhukhala pafupi na ŵasopi ŵanyithu na kusangaso nkhongono zauzimu.—Ŵahebere 10:24, 25.
Pakuti wakaŵa pamoza na ŵabali ŵake ŵauzimu, Petrosi wakapulika nkhani yakutindika yakuti thupi la Yesu mulije mu dindi. Petrosi na Yohane ŵakacimbilira ku dindi, ilo ŵakasungamo Yesu, leneilo mulyango wake ŵakakhozga comene. Yohane, uyo wakwenera kuti wakaŵako mucoko kwa Petrosi, ndiyo wakadankha kufika. Wakati wasanga kuti dindi ndamwazi, wakanjiramo yayi. Kweni Petrosi ndimo wakacitira yayi. Nangauli wakavuka na kucimbira, wakafikira kunjira mukati. Kweni mukaŵavya kanthu.—Yohane 20:3-9.
Kasi Petrosi wakagomezga kuti Yesu wawuskika? Pakwamba wakagomezga yayi, nangauli ŵanakazi ŵakugomezgeka ŵakayowoya kuti ŵangelo ŵakawonekera kwa iwo na kuŵamanyiska kuti Yesu wawuka ku ŵakufwa. (Luka 23:55–24:11) Kweni mise ya zuŵa lira, citima na nkhayiko ivyo Petrosi wakaŵa navyo vikamara. Yesu wakaŵa wamoyo, ndipo sono wakaŵa na thupi lauzimu. Wakawonekera ku ŵapositole ŵake wose. Kweni pakwamba wakacita cinthu cinyake capadera. Zuŵa lenelira ŵapositole ŵakati: “Fumu yili kuwuskika nadi, ndipo yanguwonekera kwa Simoni!” (Luka 24:34) Mpositole Paulosi nayo wakazakalemba vya zuŵa lapadera lira kuti Yesu “wakawonekera kwa Kefase, kufuma apo ku khumi na ŵaŵiri.” (1 Ŵakorinte 15:5) Kefase na Simoni ni mazina ghanyake gha Petrosi. Yesu wakawonekera kwa iyo zuŵa lira, panji apo Petrosi wakaŵa payekha.
Baibolo likulongosorapo yayi ivyo vikacitika apo Yesu na Petrosi ŵakakumanaso. Tingaghanaghanira umo Petrosi wakakhwaskikira pakuwona kuti Fumu yake yakutemweka njamoyo na kuŵa na mwaŵi wa kuyiphalira za citima na kupera kwake. Ico wakakhumbanga comene padera pa vyose nchigowokero. Ni njani wangakayika kuti Yesu wakamugowokera na mtima wose? Mazuŵa ghano, Ŵakhristu awo ŵabuda ŵakwenera kukumbuka umo vinthu vikaŵira na Petrosi. Tingaghanaghananga cara kuti Ciuta wangatondeka kutigowokera. Yesu wakatolera Awiske ndendende, awo ‘ŵakugowokera comene.’—Yesaya 55:7.
Ukaboni Unyake Wakuti Wakamugowokera
Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake kuluta ku Galileya, uko ŵamumuwonaso. Ŵakati ŵafika, Petrosi wakaghanaghana kuluta kukaloŵa somba pa Nyanja ya Galileya. Ŵanyake ŵanandi ŵakaluta nayo. Petrosi wakambaso kucita nchito iyo wakacitanga pakwamba. Ntheura kendero ka boti, kupoma kwa majigha, na mikwawu, vyose vikwenera kuti vikaŵa vyakuzgoŵereka kwa iyo. Kasi usiku wura wakaghanaghanapo umo wangacitira na umoyo wake pakuwona kuti uteŵeti wa Yesu pa caru capasi wamara? Kasi wakakopeka na nchito ya ulovi? Mulimose umo vikaŵira, usiku wose wura ŵakakorapo somba nanga njimoza cara.—Mateyu 26:32; Yohane 21:1-3.
Kweni mulenjilenji, munthu munyake wakacemerezga kufuma pa mlima na kuŵaphalira kuti ŵaponye mikwawu yawo kulwande linyake la boti. Ŵakapulikira ndipo ŵakakora somba zakukwana 153. Petrosi wakamumanya munthu yura. Wakafuma mu boti na kwamba kuskuŵa kulazga ku mlima. Pa mlima, Yesu wakaŵapa vingwa na somba izo wakawocha pa makara. Kweni mtima wake ukaŵa pa Petrosi.
Yesu wakafumba Petrosi usange wakamutemwanga “kuluska izi.” Wakwenera kuti wakalongoranga somba izo ŵakakora. Kasi Petrosi watemwenge comene ulovi kuluska kutemwa Yesu? Nga umo Petrosi wakakanira Fumu yake katatu, sono Yesu wakamupa mwaŵi katatu wakuti wasimikizgire kuti wakumutemwa panthazi pa ŵanyake. Apo Petrosi wakamusimikizgiranga, Yesu wakamuphalira umo wangalongolera citemwa ici. Wakenera kuŵika uteŵeti wakupatulika panthazi pa vyose, kulyeska na kuliska mskambo wa Khristu, uwo mbalondezgi ŵake ŵakugomezgeka.—Yohane 21:4-17.
Ntheura Yesu wakalongora kuti Petrosi wacali wakukhumbikwa kwa iyo na Ŵawiske. Petrosi wakenera kucita vikuru mu mpingo mwakulongozgeka na Khristu. Uwu ukaŵa ukaboni ukuru wakuti Yesu wakamugowokera nadi Petrosi. Nadi, Petrosi wakakhwaskika na ivyo Yesu wakamucitira, ndipo wakavisunga pa mtima.
Petrosi wakacita uteŵeti wake mwakugomezgeka kwa vilimika vinandi. Wakakhozga ŵabali ŵake, nga umo Yesu wakamulangulira apo wakakhala pacoko kufwa. Petrosi wakaliska na kulyeska ŵalondezgi ŵa Khristu mwalusungu ndiposo mwakuzikira. Simoni wakacita nadi mwakuyana na zina ilo Yesu wakamupa lakuti Petrosi, panji Jalawe, wakawovwira na kukhozga mpingo. Ukaboni unyake wakuti Petrosi wakawovwira nadi mpingo ukuwoneka mu makalata ghaŵiri agho wakalemba, gheneagho ni mabuku ghakuzirwa gha mu Baibolo. Makalata agha nagho ghakulongora kuti Petrosi wakaluwa yayi sambiro ilo wakasambira kwa Yesu pa nkhani ya kugowokera.—1 Petrosi 3:8, 9; 4:8.
Mphanyi nase tasambira sambiro ili. Kasi zuŵa lililose tikulomba Ciuta kuti watigowokere pa vinandi ivyo tikupuvya? Kasi tikusimikizga kuti watigowokera na kugomezga kuti cigowokero cake cili na nkhongono kutitozga? Kasi nase tikugowokera awo ŵakutibudira? Usange tikugowoka, tiŵenge na cipulikano nga ncha Petrosi, na lusungu lwa Fumu yake.
[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 22]
Petrosi wakacita vinthu vinandi comene vyakuti Fumu yake yimugowokere, kweni ni njani wa ise uyo wakuleka kukhumba kugowokereka zuŵa lililose?
[Cithuzithuzi pa peji 23]
“Fumu yikang’anamuka na kulaŵiska Petrosi”
[Cithuzithuzi pa peji 24]
‘Fumu yikawonekera kwa Simoni!’