Kasi Mukumanya?
Chifukwa wuli ŵanthu ŵakazizika pakuwona umo Yesu wakachitiranga na ŵavyoni?
Kale, Ŵayuda ŵakawopanga chomene mtundu wa vyoni ivyo vikuzunulika mu Baibolo. Nthenda iyi yikaŵa yakofya, ndipo yikaryanga thupi la munthu na kumunangirathu. Kukaŵavya munkhwala wakuchizgira nthenda iyi. Kweni awo yaŵakora ŵakakhalanga paŵekha ndipo ŵakachenjezganga ŵanyawo kuti ŵaleke kwiza pafupi.—Levitiko 13:45, 46.
Ŵalongozgi ŵa Chiyuda ŵakapanga malango ghanyake kujumpha agho Malemba ghakuyowoya. Ntheura ŵanthu awo ŵakalwaranga nthenda iyi ŵakasuzgikanga chomene. Malango gha ŵarabi ghakakanizganga munthu kwiza kufupi na wavyoni mamita ghaŵiri. Para kuli mphepo, munthu wakeneranga kukhala kutali na wavyoni mamita 45. Ŵanthu ŵanyake awo ŵakusambira vya buku la Talmud, ŵakaghanaghananga kuti para Malemba ghakuti ŵavyoni ŵakhalenge “kuwaro kwa msasa” ghakung’anamura kuti ŵafumemo mu misumba ya mipanda. Ntheura, rabi munyake wakati wawona wavyoni mu msumba, wakamupozanga na malibwe, na kuyowoya kuti: “Lutanga ku malo ghako, ungafipiska ŵanyako.”
Yesu ndimo wakachitiranga yayi. Wakaŵachimbizganga yayi ŵavyoni, kweni wakaŵakhwaskanga na kuŵachizga.—Mateyu 8:3.
Kasi ŵalongozgi ŵa Chiyuda ŵakatenge munthu wangalekana na muwoli wake pa vifukwa wuli?
Kalata ya chipati ya mu 71/72 C.E.
Mu nyengo yakale, kupatana yikaŵa nkhani yakusuzga pakati pa ŵalongozgi ŵa visopa. Lekani nyengo yinyake, Ŵafarisi ŵanyake ŵakafumba Yesu kuti: “Kasi ntchakuzomerezgeka kuti mwanalume wapate muwoli wake pa chifukwa cha mtundu uliwose?”—Mateyu 19:3.
Dango la Mozesi likazomerezganga munthu kuleka muwoli wake para “wasangamo kaheni mwa iyo.” (Dotoronome 24:1) Mu nyengo ya Yesu, kukaŵa sukulu za ŵarabi izo zikasuskananga pa ivyo dango ili likang’anamuranga. Sukulu ya Shammai yikatenge dango ili likung’anamura kuti chifukwa chimoza chikuru icho munthu wangalekerana na muwoli wake ni “makhaliro ghaheni,” kung’anamura uleŵi. Kweni Sukulu ya Hillel yikatenge munthu wangalekana na muwoli wake pa chifukwa chilichose, nanga chingaŵa chichoko. Sukulu iyi yikatenge mwanalume wangaleka muwoli wake usange wanyeska dende panji para wasanga mwanakazi munyake wakutowa chomene.
Kasi Yesu wakaŵazgora wuli Ŵafarisi? Iyo wakati: “Waliyose uyo wakupata muwoli wake, kwambura chifukwa cha uzaghali, na kutora munyake wakuchita uleŵi.”—Mateyu 19:6, 9.