NKHANI YAKUSAMBIRA 19
Chitemwa na Urunji Para Viheni Vyachitika (Nkhani Yachitatu Pa Nkhani Zinayi)
“Ndimwe Chiuta uyo wakukondwa na uheni chara. Palije muheni uyo wangakhala namwe.”—SAL. 5:4.
SUMU 142 Kukoleska Chigomezgo Chithu
CHILATO CHA NKHANI IYIa
1-3. (a) Kuyana na Salimo 5:4-6, kasi Yehova wakuwuwona wuli uheni? (b) Chifukwa wuli tingayowoya kuti kuchitira ŵana vyamuziro kukususkana na “dango la Khristu”?
YEHOVA CHIUTA wakutinkha uheni wamtundu uliwose. (Ŵazgani Salimo 5:4-6.) Kweni wakutinkha chomene kuchitira ŵana vyamuziro, ndipo uwu ni ubudi uheni chomene na waunyankhasi. Pakuti ndise Ŵakaboni ŵa Yehova, tikuyezga Yehova ndipo tikutinkha kuchitira ŵana vyamuziro. Kweniso uyo wachita ivi tikumulekelera waka yayi mu mpingo panji kumuvikilira. Tikuchitapo kanthu mwaluŵiro para tamanya waka.—Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16.
2 Mtundu uliwose wakuchitira ŵana vyamuziro ukususkana na “dango la Khristu.” (Gal. 6:2) Chifukwa wuli tikuyowoya nthena? Nga umo tikasambilira mu nkhani iyo yajumpha, dango la Khristu ilo ni vyose ivyo Yesu wakasambizga na kuchita, ndakujintha pa chitemwa kweniso likukhuŵilizga urunji. Pakuti Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakupulikira dango ili, ŵakuchita vinthu ivyo vikovwira ŵana kujiwona kuti mbakuvikilirika kweniso mbakutemweka chomene. Kweni ntchiheni chomene kuchitira ŵana vyamuziro, ndipo uyo wachita nthena wakulongora kuti wakujighanaghanira yekha. Kweniso para vyanthena vyachitika, ŵana ŵakujiwona kuti mbambura kuvikilirika na ŵambura kutemweka.
3 Chachitima ntchakuti kuchitira ŵana vyamuziro ni suzgo la pa charu chose, ndipo Ŵakhristu ŵaunenesko nawo ŵakukhwaskika na suzgo ili. Chifukwa wuli? “Ŵanthu ŵaheni na ŵakupusika” mbanandi chomene, ndipo ŵanyake ŵanganjira mu mpingo. (2 Tim. 3:13) Kweniso ŵanyake awo kumanyuma ŵakateŵeterapo Yehova ŵali kuchitira vyamuziro ŵana kuti ŵakhorweske waka makhumbiro ghawo. Tiyeni tidumbiskane chifukwa icho kuchitira vyamuziro ŵana nkhwananga kukuru. Pamanyuma tiwonenge ivyo ŵalara ŵakuchita para munyake mu mpingo wachita kwananga kukuru, nga nkhuchitira mwana vyamuziro, kweniso umo ŵapapi ŵangachitira kuti ŵavikilire ŵana ŵawo.b
KWANANGA KUKURU
4-5. Chifukwa wuli kuchitira mwana vyamuziro nkhumunangira chomene?
4 Para mwana ŵamuchitira vyamuziro vikumuŵinya ndipo wakusuzgika maghanoghano kwanyengo yitali. Kweniso vikuŵaŵinya chomene awo ŵakumutemwa, nga ŵamumbumba yakwake na ŵabali na ŵadumbu mu mpingo. Kuchitira mwana vyamuziro nkhwananga kukuru chomene.
5 Nkhwanangira mwana.c Nkhwananga kupwetekera dala ŵanji na kuŵanjizga mu suzgo. Nga umo tiwonerenge mu nkhani yakulondezgapo, uyo wachitira vyamuziro mwana wakumunangira chomene. Para mwana ŵamuchitira vyamuziro wakwamba kujiwona kuti ngwambura kuvikilirika, ndipo wakuleka kumugomezga munthu uyo wamuchitira vinthu ivi. Ŵana ŵakwenera kuvikilirika ku vinthu viheni vyanthena ivi, ndipo ŵana awo ŵaŵachitira nkhaza izi ŵakwenera kovwirika na kupembuzgika.—1 Tes. 5:14.
6-7. Chifukwa wuli kuchitira mwana vyamuziro nkhwanangira mpingo na boma?
6 Nkhwanangira mpingo. Munthu uyo wachitira mwana vyamuziro wakunanga lumbiri lwa mpingo. (Mat. 5:16; 1 Pet. 2:12) Kweni ntchambura kupulikikwa kuyowoya kuti mpingo ukuzomerezga kuchitira ŵana vyamuziro, chifukwa pali Ŵakhristu ŵakugomezgeka mamiliyoni ghanandi awo ‘ŵakukoleska chomene chipulikano’ chawo. (Yuda 3) Tikuŵazomerezga yayi ŵanthu ŵambura kupera kuti ŵachitenge viheni na kunanga lumbiri lwa mpingo.
7 Nkhwanangira boma. Ŵakhristu ŵakwenera ‘kujilambika ku ŵamazaza.’ (Rom. 13:1) Tikulongora kuti ndise ŵakujilambika para tikupulikira malango gha boma. Para munthu mu mpingo waswa dango la boma nga nkhuchitira mwana vyamuziro ndikuti wanangira boma. (Yaniskani na Milimo 25:8.) Nangauli ŵalara ŵalije udindo wakupeleka chilango kwa munthu uyo waswa dango la boma, kweni ŵakumuvikilira yayi munthu uyo wachitira mwana vyamuziro kuti waleke kulangika na boma. (Rom. 13:4) Wakwananga wakuvuna ivyo wakaseŵa.—Gal. 6:7.
8. Kasi Yehova wakuwona wuli para munthu wanangira munyake?
8 Chikuru chomene, nkhwanangira Chiuta. (Sal. 51:4) Para munthu wanangira munyake ndikuti wanangiraso Yehova. Mwachiyelezgero, Dango ilo Chiuta wakapeleka ku Ŵaisrayeli likatenge para munthu wapusika mzengezgani wake ndikuti ‘wachita mwambura kugomezgeka pamaso pa Yehova.’ (Lev. 6:2-4) Mwakuyana waka, usange munthu mu mpingo wachitira mwana vyamuziro wakunangira Chiuta, ndipo mwana wakujiwona kuti ngwambura kuvikilirika. Uyo wachitira mwana vyamuziro wakubinkhiska zina la Yehova. Lekani kuchitira mwana vyamuziro nkhwananga kukuru chomene pamaso pa Yehova, ndipo tikwenera yayi kuchita ukazuzi uwu.
9. Kasi ni nkhani wuli zakufuma mu Malemba izo muzga wakugomezgeka wafumiska kwa vyaka vinandi, ndipo chifukwa wuli?
9 Kwa vyaka vinandi, muzga wakugomezgeka wafumiska nkhani zinandi zakufuma mu Malemba pa nkhani yakuchitira ŵana vyamuziro. Mwachiyelezgero, nkhani za mu Gongwe la Mulinda na Wukani! zili kuyowoyapo ivyo awo ŵachitirika vyamuziro ŵangachita usange ŵakusuzgika maghanoghano, umo ŵanji ŵangawovwilira na kuŵakhozga, na umo ŵapapi ŵangachitira kuti ŵavikilire ŵana ŵawo. Ŵalara ŵali kupika ulongozgi wa mu Malemba uwo ŵakulondezga para munyake wachitira mwana vyamuziro. Gulu likulutilira kuwona umo ŵalara ŵakuchitira para munthu wachitira mwana vyamuziro. Chifukwa wuli? Kuti liwoneseske kuti umo tikuchitira pa nkhani iyi vikukolerana na dango la Khristu.
IVYO ŴALARA ŴAKUCHITA PARA MUNTHU WACHITA KWANANGA KUKURU
10-12. (a) Kasi ŵalara ŵakwenera kukumbuka vichi para ŵakweruzga munthu uyo wachita kwananga kukuru, ndipo chilato chawo chikuŵa chakuti wuli? (b) Kuyana na lemba la Yakobe 5:14, 15, kasi ŵalara ŵakuyezgayezga kuchita vichi?
10 Para ŵalara ŵakweruzga nkhani zakukhwaskana na kwananga kukuru, ŵakukumbuka kuti dango la Khristu likukhumba kuti mberere ŵachitenge nazo mwachitemwa na kuchita icho ntchaurunji pamaso pa Chiuta. Kweniso ŵakwenera kughanaghanirapo vinthu vyakupambanapambana para ŵapulika kuti munyake wachita kwananga kukuru. Chilato cha ŵalara nkhuvikilira zina la Chiuta kuti lileke kubinkhiskika. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Ŵakuvikiliraso chomene ŵabali na ŵadumbu mwauzimu ndiposo ŵakovwira awo ŵachitirika nkhaza.
11 Kweniso usange uyo wachita kwananga ngwa mu mpingo, ŵalara ŵakuyezga kumovwira kuti waŵeso paubwezi na Yehova usange ntchamachitiko. (Ŵazgani Yakobe 5:14, 15.) Mkhristu uyo wachita kwananga kukuru kuti wakhorweske makhumbiro ghake ndikuti ni mulwari mwauzimu. Ichi chikung’anamura kuti waliso paubwezi wakukhora yayi na Yehova.d Tingayaniska ŵalara na dokotala. Ŵakuyezgayezga kovwira “mulwari [panji kuti wakwananga] kuti waŵeso makora.” Ulongozgi wa mu Malemba uwo ŵakumupa ukumovwira kuti waŵeso paubwezi uwemi na Chiuta. Kweni wakupika ulongozgi uwu pekha para ngwakupera zanadi.—Mil. 3:19; 2 Kor. 2:5-10.
12 Kuyowoya unenesko, ŵalara ŵali na mulimo ukuru chomene. Ŵakufipira mtima chomene mberere izo Chiuta wali kuŵaŵikizga. (1 Pet. 5:1-3) Ŵakukhumba kuti ŵabali na ŵadumbu ŵajiwonenge kuti mbakuvikilirika, ndipo ŵakuchitapo kanthu mwaluŵiro para ŵapulika kuti munyake wachita kwananga kukuru, nga nkhuchitira mwana vyamuziro. Kasi ŵakuchita wuli? Wonani mafumbo agho ghali pa ndime, 13, 15, na 17.
13-14. Kasi ŵalara ŵakupulikira dango lakuti para munthu wachitira mwana vyamuziro boma likwenera kuphalirika? Longosorani.
13 Kasi ŵalara ŵakupulikira dango lakuti para munthu wachitira mwana vyamuziro boma likwenera kuphalirika? Enya. Ku vyaru ivyo kuli malango agha ŵalara ŵakupulikira. (Rom. 13:1) Malango agha ghakususkana yayi na malango gha Chiuta. (Mil. 5:28, 29) Ntheura para ŵalara ŵamanya kuti mwana ŵamuchitira vyamuziro, nyengo yeneyiyo ŵakufumba ku ofesi ya munthavi umo ŵangachitira kuti ŵapulikire malango gha boma pa nkhani iyi.
14 Para ŵalara ŵakukumana na mwana uyo ŵamuchitira vyamuziro pamoza na ŵapapi ŵake, kweniso uyo wakumanyapo kanthu pa nkhani iyi, ŵalara ŵakuŵakumbuska kuti mbanangwa kukaphara nkhani iyi ku boma. Kweni wuli usange uyo wachita ubudi uwu ngwa mu mpingo, ndipo nkhani iyi yamanyikwa mu chigaŵa chose? Kasi Mkhristu uyo waphara nkhani iyi ku boma wakwenera kujipulika kuti ndiyo wabinkhiska zina la Chiuta? Yayi. Uyo wachitira mwana vyamuziro ndiyo wabinkhiska zina la Chiuta.
15-16. (a) Kuyana na lemba la 1 Timote 5:19, chifukwa wuli pakwenera kuŵa ŵakaboni ŵaŵiri panji kujumphirapo pambere ŵalara ŵandapange komiti yacheruzgo? (b) Kasi ŵalara ŵakuchita wuli para ŵapulika kuti munyake mu mpingo watundulika kuti wachitira mwana vyamuziro?
15 Pambere ŵalara ŵandapange komiti yacheruzgo, chifukwa wuli pakwenera kuŵa ŵakaboni ŵaŵiri panji kujumphirapo? Chifukwa Baibolo likuti ndiwo mburunji. Para munthu wandaphare yekha kuti wachita kwananga ndipo wakukana, pakwenera kuŵa ŵakaboni ŵaŵiri pambere ŵalara ŵandapange komiti yacheruzgo. (Doto. 19:15; Mat. 18:16; ŵazgani 1 Timote 5:19.) Kasi ichi chikung’anamuraso kuti pakukhumbikwira ŵakaboni ŵaŵiri pambere uyo wachitira vyamuziro mwana ŵandamuphare ku boma? Yayi. Ivi ni vyakukhumbikwa ku mpingo, ŵaboma nawo ŵali na ndondomeko zawo.
16 Para ŵalara ŵamanya kuti munyake mu mpingo wachitira vyamuziro mwana, ŵalara ŵakukolerana na malango gha boma kuti munthu wanthena wapharike, pamanyuma ndipo ŵalara ŵakufufuza nkhani iyi, ndipo para ŵasanga ukaboni ŵakupanga komiti yacheruzgo. Para munthu uyo wakukana, ŵalara ŵakwendera ivyo ŵakaboni ŵayowoya. Usange ŵakaboni ŵaŵiri panji kujumphirapo ŵakumusimikizgira uyo wali na mulandu kuti wakamuchitira nadi vyamuziro mwana mbwenu ŵalara ŵangapanga komiti yacheruzgo.e Para palije kaboni wachiŵiri chikung’anamura kuti kaboni uyo walipo ni mutesi yayi. Nanga ni para palije ŵakaboni ŵaŵiri kuti ŵasimikizgire kuti ubudi ukachitika, ŵalara ŵakumanya kuti munthu uyo wakwenera wachita chinthu chinyake chiheni chomene icho chapweteka ŵanji. Ŵalara ŵakulutilira kupembuzga na kovwira awo ŵakhwaskika na ubudi uwu. Kweniso ŵalara ŵakuŵa maso kuvikilira mpingo ku munthu uyo wakuchitira vyamuziro ŵana.—Mil. 20:28.
17-18. Kasi ntchito ya komiti ya cheruzgo ni vichi? Longosorani.
17 Kasi ntchito ya komiti yacheruzgo ni vichi? Mazgu ghakuti “cheruzgo” ghakung’anamura kuti ŵalara ŵakweruzga uyo wachitira mwana vyamuziro kuti wapokere chilango ku boma yayi. Ŵalara ŵakunjilirapo yayi pa dango la boma, ŵakulekera mulandu uwo wachitika mu mawoko gha ŵamazaza ŵaboma. (Rom. 13:2-4; Tito 3:1) M’malo mwake, ŵalara ŵakuwona usange munthu uyo ngwakwenelera kukhala mu mpingo panji yayi.
18 Para ŵalara ŵali mu komiti yacheruzgo ŵakwenera kweruzga vyakukhwaskana na mpingo. Mwakulongozgeka na Malemba, ŵalara ŵakuwona usange uyo wachitira mwana vyamuziro ngwakupera panji yayi. Para ngwambura kupera, wakusezgeka mu mpingo ndipo ŵakupharazga. (1 Kor. 5:11-13) Para ngwakupera zanadi wangalutilira kuŵa mu mpingo. Kweni ŵalara ŵangamuphalira kuti wazamuŵaposo na udindo uliwose yayi mu mpingo kwa vyaka vinandi panji umoyo wake wose. Chifukwa chakuti ŵalara ŵakufipira mtima ŵana, ŵakuchenjezga ŵapapi mu mpingo kuti ŵavikilire chomene ŵana ŵawo na kuwoneseska umo ŵana ŵawo ŵakuchitira vinthu na munthu uyo wakachitirapo mwana vyamuziro. Para ŵalara ŵakuchenjezga ŵapapi aŵa ŵakusunga chisisi kuti ŵaleke kuzunura munthu uyo ŵakamuchitira vyamuziro.
KASI MUNGAVIKILIRA WULI ŴANA ŴINU?
Ŵapapi ŵakuvikilira ŵana ŵawo ku ŵanthu awo ŵangaŵachitira vyamuziro para ŵakuŵaphalira fundo zakwenelera zakukhwaskana na kugonana. Kuti ŵachite nthena, ŵapapi ŵakugwiliskira ntchito fundo izo gulu la Chiuta likupeleka. (Wonani ndime 19-22)
19-22. Kasi ŵapapi ŵangachita wuli kuti ŵavikilire ŵana ŵawo? (Wonani chithuzi cha pa chikopi.)
19 Kasi ninjani chomene wali na udindo wakuvikilira ŵana? Ŵapapi.f Ŵana ŵinu ntchawanangwa chapadera, “ntchiharo chakufuma kwa Yehova.” (Sal. 127:3) Ntheura ni udindo winu kuvikilira ŵana ŵinu. Kasi mungavikilira wuli ŵana ŵinu?
20 Chakwamba, manyani vya ŵanthu awo ŵakuchitira ŵana vyamuziro. Mukwenera kuŵamanya makora ŵanthu awo ŵakuchitira ŵana vyamuziro na nthowa izo ŵakupusikira ŵana. Chenjerani chomene na ŵanthu aŵa. (Zinth. 22:3; 24:3) Kumbukani kuti kanandi ŵanthu awo ŵakuchitira ŵana vyamuziro ŵakuŵa ŵakumanyikwa na ŵana, ndipo ŵana ŵakuŵa kuti ŵakuŵagomezga.
21 Chachiŵiri, mufwatukenge na ŵana ŵinu. (Doto. 6:6, 7) Mukwenera kuŵategherezga makora ŵana ŵinu para ŵakuyowoya namwe. (Yak. 1:19) Kumbukani kuti kanandi para ŵana ŵachitirika vyamuziro ŵakopa kuphalira munthu. Nyengo zinyake ŵangawopa kuti para ŵayowoya palije uyo wangaŵagomezga panji uyo waŵachitira vyamuziro waŵawofya kuti ŵaleke kuphara. Para mwazizwapo kuti chiheni chachitika, ŵafumbani ŵana ŵinu mwakuzikira kweniso mwachitemwa, ndipo mutegherezgenge para ŵakumuzgorani.
22 Chachitatu, sambizgani ŵana ŵinu. Ŵaphalirani ivyo ŵakwenera kumanya pa nkhani ya kugonana kuyana na vyaka vyawo. Ŵasambizgani ivyo ŵakwenera kuyowoya na kuchita para munthu wakuŵakora mwambura kwenelera. Musambizgenge ŵana ŵinu na ivyo gulu la Chiuta lili kupeleka kuti muŵavikilire.—Wonani bokosi la mutu wakuti “Sambirani na Kusambizga Ŵana ŵinu.”
23. Kasi tikuyiwona wuli nkhani ya kuchitira mwana vyamuziro, ndipo nkhani yakulondezgapo yizamuzgora fumbo wuli?
23 Pakuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova tikuwona kuti kuchitira mwana vyamuziro nkhwananga kukuru chomene kweniso nkhwakuseluska. Pakuti tikulongozgeka na dango la Khristu, mpingo wa Ŵakaboni ŵa Yehova ukumuvikilira yayi munthu uyo wachitira mwana vyamuziro. Kweni kasi tingachita wuli kuti tovwire awo ŵachitirika vyamuziro? Nkhani yakulondezgapo yizamuzgora fumbo ili.
SUMU 103 Ŵaliska Ŵapelekeka Kuŵa Vyawanangwa
a Mu nkhani iyi tiwonenge umo tingachitira kuti tivikilire ŵana ku ŵanthu awo ŵangaŵachitira vyamuziro. Tiwonenge umo ŵalara ŵangachitira kuti ŵavikilire mpingo na umo ŵapapi ŵangachitira kuti ŵavikilire ŵana ŵawo.
b MAZGU GHALONGOSOLEKA: Kuchitira ŵana vyamuziro ni para munthu mulara wakuchita na mwana vinthu vyakukhwaskana na kugonana mwakuti wakhorweske makhumbiro ghake. Ivi ni vinthu nga nkhumugona; kwali mu mulomo panji kumatako; kumunyenyenkha viŵaro vyakubisika, kumukasakasa mabere; kumukorakora matako; panji kuchita vinthu vinyake vyakukhwaskana na kugonana. Nangauli ŵanandi awo ŵakuchitirika vyamuziro mbasungwana, kweni ŵanyamata nawo ŵakuchitirika vyamuziro. Kanandi awo ŵakuchitira ŵana vyamuziro mbanalume, kweni paliso ŵanakazi ŵanyake awo ŵakuchitira ŵana vyamuziro.
c MAZGU GHALONGOSOLEKA: Mu nkhani iyi na yakulondezgapo mazgu ghakuti “awo ŵachitirika nkhaza” ghakuyowoya za munthu uyo ŵakamuchitira vyamuziro apo wakaŵa mwana. Tagwiliskira ntchito mazgu agha kuti vipulikikwe makora kuti mwana uyo ŵamuchitira vyamuziro wapwetekeka chomene na kupusikika na munthu mulara, ndipo mwana uyu ngwambura mulandu.
d Para munthu wachita kwananga kukuru chifukwa chakuti ngwakulopwa mwauzimu chikung’anamura kuti walije mulandu yayi. Wakwananga wali na mulandu chifukwa cha ivyo wachita, ndipo Yehova wazamumweruzga pa ivyo wachita.—Rom. 14:12.
e Apo ŵalara ŵakudumbiskana na uyo watundulika kuti wachitira mwana vyamuziro ntchakukhumbikwa yayi kuti mwana uyo waŵepo. Mupapi wa mwana uyo panji munthu munyake wakugomezgeka wangaŵapo kuti waphalire ŵalara ivyo mwana wanguyowoya. Ivi vingawovwira mwana kuti waleke kusuzgika chomene maghanoghano.
f Ivyo ŵapapi ŵakwenera kuchita ndivyoso awo ŵakulera ŵana awo mbawo yayi ŵakwenera kuchita.