Sambiraniko ku Mauchimi gha mu Baibolo

1. Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tikondwenge para tikusambira mauchimi gha mu Baibolo?

MUWUKIRANO munyake zina lake Ben wakuti: “Nkhukondwa chomene para nkhusambira mauchimi gha mu Baibolo.” Kasi namwe mukukondwa para mukusambira mauchimi gha mu Baibolo? Panji kasi mukuwona kuti mauchimi gha mu Baibolo ngakusuzga kughapulikiska? Nyengo zinyake mungafika na pakuwona kuti kusambira mauchimi nkhwakuvuska. Ndipouli, para musambirenge vinandi vyakukhwaskana na chifukwa icho Yehova wakazomerezgera kuti mauchimi ghalembeke mu Mazgu ghake, namwe mungamba kughatemwa.

2. Kasi tidumbiskanenge vichi mu nkhani iyi?

² Mu nkhani iyi tidumbiskanenge chifukwa icho tikwenera kusambilira mauchimi gha mu Baibolo kweniso umo tingaghasambilira. Tidumbiskanengeso mauchimi ghaŵiri gha mu buku la Daniyeli kuti tiwone umo ghangatovwilira sono para tingaghapulikiska.

CHIFUKWA WULI TIKWENERA KUSAMBIRA MAUCHIMI GHA MU BAIBOLO?

3. Kasi tikwenera kuchita vichi para tikukhumba kuti tipulikiske uchimi wa mu Baibolo?

³ Tikwenera kupempha wovwiri para tikukhumba kuti tipulikiske uchimi unyake wa mu Baibolo. Wonani chiyelezgero ichi. Tiyelezgere kuti mukuluta ku malo ghanyake ghachilendo, kweni mubwezi winu uyo muli nayo paulendo uwu wakumanyako makora ku malo agho. Wakumanyapo apo mukwenda sono kweniso uko msewu uliwose ukuluta. Tikukayika yayi kuti mungakondwa chomene kuti mubwezi winu wakazomera kuti mulute lumoza. Mwakuyana waka, Yehova wakumanya makora apo sono tili mu nyengo zaumaliro izi ndipo wakumanyaso ivyo vikwiza kunthazi apo tikwenda pa nthowa yakuya ku umoyo. Ntheura kuti tipulikiske uchimi wa mu Baibolo, tikwenera kujiyuyura waka na kulomba kuti Yehova watovwire.—Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20.

4. Chifukwa wuli Yehova wakazomerezga kuti mauchimi ghalembeke mu Mazgu ghake? (Yeremiya 29:11) (Wonaniso chithuzi.)

⁴ Nga ni mupapi waliyose muwemi, Yehova wakukhumba ŵana ŵake ŵaŵe na munthazi muwemi. (Ŵazgani Yeremiya 29:11.) Kweni mwakupambana na mupapi waliyose uyo ngwambura kufikapo, Yehova wangatiphalira ivyo vichitikenge munthazi, ndipo nyengo zose wakuneneska. Ndipo wakazomerezga kuti mauchimi ghalembeke mu Mazgu ghake mwakuti timanyirethu vyakuchitika vyakuzirwa pambere vindachitike. (Yes. 46:10) Mauchimi gha mu Baibolo ntchawanangwa chapadera nadi chakufuma kwa Adada ŵithu ŵakuchanya. Kweni kasi mungachita wuli kuti mugomezge kuti ivyo Baibolo lili kuyowoyerathu vizamufiskika nadi?

5. Kasi muwukirano wangasambirako vichi kwa Max?

⁵ Ku sukulu, kanandi ŵawukirano ŵithu ŵakuzingilizgika na ŵanthu awo ŵakulichindika yayi Baibolo. Ivyo ŵakuyowoya na nkharo yawo vingapangiska muwukirano uyo ni Kaboni kwamba kukayikira ivyo wakugomezga. Wonani ivyo vikachitikira mubali munyake zina lake Max. Iyo wakuti: “Apo nkhaŵa ku sukulu, nkhamba kukayikira usange ŵapapi ŵane ŵakunisambizga nadi chisopa chaunenesko kweniso usange Baibolo ndakufuma nadi kwa Chiuta.” Kasi ŵapapi ŵake ŵakachita wuli? Iyo wakuti: “Ŵapapi ŵane ŵakachita nane vinthu mwakuzikira, nangauli nkhumanya kuti ŵakafipangaso mtima.” Ŵapapi ŵake ŵakamuzgora mafumbo ghake ghose kufuma mu Baibolo. Max nayo wakachitaso chinthu chinyake. Iyo wakuti: “Nkhasambira nekha mauchimi gha mu Baibolo, na kudumbiskana ivyo nkhasambira na ŵawukirano ŵanyane.” Kasi pakaŵa uwemi wuli? Max wakuti: “Kufuma waka apa, nkhakhorwa kuti Baibolo ndakupelekeka nadi na Chiuta.”

6. Kasi mukwenera kuchita vichi usange mukukayikira ivyo Baibolo likuyowoya, ndipo chifukwa wuli?

⁶ Usange namwe nga ni Max, mwamba kukayikira kuti Baibolo ndaunenesko, kujiyimba mulandu yayi. Ndipouli, mukwenera kuchitapo kanthu mwaluŵiro. Manyani kuti kukayikira kuli nga ni mlosko. Usange mungawulekelera waka, ungananga chinthu chinu chakuzirwa. Kuti muwuskeko “mlosko” uliwose uwo ungananga chipulikano chinu, mukwenera kujifumba kuti, ‘Kasi nkhugomezga ivyo Baibolo likuyowoya vyakukhwaskana na munthazi?’ Usange mukukayikira, mbwenu mukwenera kusambira mauchimi gha mu Baibolo agho ghali kufiskika kale. Kasi mungachita wuli nthena?

UMO MUNGASAMBILIRA MAUCHIMI GHA MU BAIBOLO

7. Kasi Daniyeli wali kutilekera chiyelezgero wuli cha umo tingasambilira mauchimi? (Daniyeli 12:10) (Wonaniso chithuzi.)

⁷ Daniyeli wali kutilekera chiyelezgero chiwemi chomene cha umo tingasambilira mauchimi. Wakasambiranga mauchimi na chilato chiwemi, ndipo chilato chake chikaŵa chakuti wamanye unenesko. Kweniso Daniyeli wakaŵa wakujiyuyura, ndipo wakamanyanga kuti Yehova wamovwirenge kupulikiska mauchimi para wali paubwezi na iyo kweniso kumupulikira. (Dan. 2:27, 28; ŵazgani Daniyeli 12:10.) Wakalongora kuti ngwakujiyuyura pakugomezga Yehova kuti ndiyo wamovwire. (Dan. 2:18) Daniyeli wakasambirangaso mwakupwelelera chomene. Wakafufuzanga mu Malemba agho ghakaŵapo panyengo iyo. (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Kasi mungamuyezga wuli Daniyeli?

8. Chifukwa wuli ŵanyake ŵakukana kugomezga kuti mauchimi gha mu Baibolo ngaunenesko, kweni kasi tikwenera kuchita vichi?

⁸ Sandani chifukwa icho mukusambilira mauchimi. Kasi mukusambira chifukwa chakuti mukukhumba nadi kumanya unenesko? Usange ni nthena, Yehova wamovwiraninge. (Yoh. 4:23, 24; 14:16, 17) Kweni kasi ŵanyake ŵangasambira mauchimi gha mu Baibolo pa chifukwa wuli? Ŵanyake ŵangasambira pa chifukwa chakuti ŵakukhumba waka kusanga ukaboni wakuti Baibolo ndakufuma kwa Chiuta yayi. Ŵakuwona kuti usange ŵangasanga ukaboni wakuti Baibolo ndakufuma kwa Chiuta yayi, mbwenu ŵajisankhirenge waka ŵekha icho ntchiwemi na chiheni. Ntheura tikwenera kusambira pa chifukwa chakwenelera. Kweniso tikwenera kuŵa na mukhaliro unyake wakuzirwa kuti tipulikiske mauchimi gha mu Baibolo.

9. Kasi tikukhumbikwira kuŵa na mukhaliro wuli kuti tipulikiske mauchimi gha mu Baibolo? Longosorani.

⁹ Muŵe ŵakujiyuyura. Yehova wakulayizga kuti wawovwirenge awo mbakujiyuyura. (Yak. 4:6) Ntheura tikwenera kulomba wovwiri kwa iyo kuti tipulikiske uchimi wa mu Baibolo. Tikweneraso kuzomerezga kuti tikukhumbikwira wovwiri wa muzga wakugomezgeka na wavinjeru, uyo Yehova wakumugwiliskira ntchito kupeleka chakurya chauzimu panyengo yakwenelera. (Luka 12:42) Yehova ni Chiuta wa ndondomeko, ntheura ntchakupulikikwa kuti wakugwiliskira ntchito nthowa yimoza iyi kuti watovwire kupulikiska unenesko wa mu Mazgu ghake.—1 Kor. 14:33; Efe. 4:4-6.

10. Kasi mukusambirako vichi kwa Esther?

¹⁰ Sambirani mwakupwelelera chomene. Yambani na kusambira uchimi uwo ukumukondweskani. Ivi ndivyo wakachita mudumbu munyake zina lake Esther. Wakakhumbanga kumanya vinandi vyakukhwaskana na mauchimi agho ghakayowoyerathu vya kwiza kwa Mesiya. Iyo wakuti: “Apo nkhaŵa na vyaka 15, nkhamba kupenjerezga maukaboni ghakuti mauchimi agha ghakalembeka nadi pambere Yesu wandize pa charu chapasi.” Ivyo wakasambira wati waŵerenga vyakukhwaskana na Mipukutu ya ku Nyanja Yakufwa vikamukhorweska. Iyo wakuti: “Yinyake mwa iyo yikalembeka pambere Khristu wandize pa charu chapasi, ntheura mauchimi gha mu mipukutu iyi ghakwenera kuti ghakafuma nadi kwa Chiuta.” Esther wakuzomerezga kuti: “Nkheneranga kuŵazga kanandi waka kuti nighapulikiske.” Kweni ngwakukondwa kuti wakaŵikapo mtima kuti waghapulikiske. Pamanyuma pakusambira mwakupwelelera chomene mauchimi ghanandi gha mu Baibolo, iyo wakuti: “Nkhajiwonera nekha kuti Baibolo ndaunenesko.”

11. Kasi tikupindura wuli para tikusanga tekha ukaboni wakuti Baibolo ndaunenesko?

¹¹ Para tikuwona umo mauchimi ghanyake gha mu Baibolo ghali kufiskikira kale, tikumugomezga chomene Yehova na ulongozgi uliwose uwo ukufuma kwa iyo. Kweniso mauchimi gha mu Baibolo ghakutovwira kuti tilutilire kuŵa na chigomezgo chakuti vinthu ivyo vikwiza munthazi vizamuchitika nadi, nanga tingakumana na viyezgo wuli sono. Tiyeni tiwone mwakudumura mauchimi ghaŵiri agho ghakalembeka na Daniyeli agho ghakufiskika sono. Para tingaghapulikiska, tingasankha mwamahara vinthu.

KASI UCHIMI WA VIKANDIRO VYAKUSAZGIKANA CHISULO NA DONGO UKUMUKHWASKANI WULI?

12. Kasi vikandiro vya ‘chisulo chakusazgikana na dongo lakunyewa’ vikwimira vichi? (Daniyeli 2:41-43)

¹² Ŵazgani Daniel 2:41-43. Mu loto ilo Daniyeli wakapatawulira Themba Nebukadinezara, vikandiro vya chikozgo icho Themba likawona vikapangika na ‘chisulo chakusazgikana na dongo lakunyewa.’ Para tikuyaniska uchimi uwu na mauchimi ghanyake gha mu buku la Daniyeli na Chivumbuzi, tikuwona kuti vikandiro vikwimira Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America uwo ukuwusa mazuŵa ghano. Pakuyowoya za ufumu uwu, Daniyeli wakati “mu vigaŵa vinyake ufumu uwu uzamuŵa wankhongono ndipo mu vigaŵa vinyake uzamuŵa wambura nkhongono.” Chifukwa wuli mu vigaŵa vinyake uzamuŵa wambura nkhongono? Chifukwa ntchakuti ŵanthu bweka awo ŵakwimilirika na dongo lakunyewa, ŵakuwutondeska ufumu uwu kuti uchitenge vinthu nga ntchisulo.b

13. Kasi ni unenesko wuli wakuzirwa uwo tingasambira kufuma pa uchimi uwu?

¹³ Tikusambirako unenesko wakuzirwa ku loto la chikozgo ilo Daniyeli wakalongosora, chomenechomene ku vikandiro vya chikozgo ichi. Chakwamba, Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America walongora kuti ngwankhongono mu nthowa zakupambanapambana. Mwachiyelezgero, ndiwo ukachita chigaŵa chikuru chomene pakuwina Nkhondo Yakwamba ya pa Charu Chose na Nkhondo Yachiŵiri ya pa Charu Chose. Ndipouli, ufumu uwu walongoraso kuti ngwambura nkhongono ndipo ulutilirenge kuŵa wambura nkhongono chifukwa cha vivulupi ivyo vikuchitika na ŵenekaya ŵa ufumu uwu. Chachiŵiri, ufumu uwu ndiwo uzamuŵa waumaliro kuwusa pambere Ufumu wa Chiuta undamazge maufumu ghose gha ŵanthu. Nangauli vyaru vinyake vingayezga kulimbana nawo Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America, kweni vizamuwuthereskapo yayi. Tikumanya fundo iyi chifukwa chakuti “libwe” ilo likwimira Ufumu wa Chiuta ndilo lizamuteketa vikandiro, chigaŵa cha chikozgo icho chikwimira Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America.—Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Kasi kupulikiska uchimi wakukhwaskana na vikandiro vya chisulo na dongo kungamovwirani wuli kusankha vinthu mwavinjeru?

¹⁴ Kasi ndimwe ŵakukhorwa kuti uchimi wa Daniyeli wakuyowoya za vikandiro vya chisulo na dongo ngwaunenesko? Usange ni nthena, ivi vikhwaskenge umo mukukhalira umoyo winu wa zuŵa na zuŵa. Muŵikenge mtima pa kujiwunjikira usambazi mu charu ichi yayi icho sonosono apa chiparanyikenge. (Luka 12:16-21; 1 Yoh. 2:15-17) Kupulikiska uchimi uwu kumovwiraningiso kuwona kuzirwa kwa mulimo wakupharazga na kusambizga. (Mat. 6:33; 28:18-20) Pamanyuma pakusambira uchimi uwu, jifumbani kuti: ‘Kasi vyakusankha vyane vikulongora kuti ndine wakukhorwa kuti Ufumu wa Chiuta umazgenge sonosono apa maboma ghose gha ŵanthu?’

KASI UCHIMI WAKUYOWOYA VYA “THEMBA LAKUMPOTO” NA “THEMBA LAKUMWERA” UKUMUKHWASKANI WULI?

15. Kasi mbanjani awo ni “themba lakumpoto” na “themba lakumwera” mazuŵa ghano? (Daniyeli 11:40)

¹⁵ Ŵazgani Daniyeli 11:40. Lemba la Daniyeli chaputara 11 likuyowoya vya mathemba ghaŵiri, panji kuti maboma ghaŵiri gha ndyali agho ghakulimbana nkhongono. Para tikuyaniska uchimi uwu na mauchimi ghanyake gha mu Baibolo, tikuwona kuti “themba lakumpoto” ni charu cha Russia na vyaru ivyo chikukolerana navyo ndipo “themba lakumwera” ni Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America.c

16. Kasi awo ŵakukhala mu vyaru ivyo vikuwusika na “themba lakumpoto” ŵakusangana na vichi?

¹⁶ Ŵanthu ŵa Chiuta awo ŵakukhala mu vyaru ivyo vikuwusika na “themba lakumpoto” ŵakutambuzgika chomene na themba ili. Ŵakaboni ŵanyake ŵakutimbika na kuponyeka mu jele chifukwa cha chipulikano chawo. Kweni m’malo mwa kupangiska ŵabali ŵithu kuŵa na wofi, ivyo likuchita “themba lakumpoto” vikupangiska ŵabali aŵa kuŵa na chipulikano chakukhora chomene. Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti ŵabali ŵithu ŵakumanya kuti nthambuzgo zikufiska uchimi wa mu buku la Daniyeli.d (Dan. 11:41) Kumanya fundo iyi kungatovwira kuŵa na chigomezgo chakukhora kweniso kulutilira kugomezgeka kwa Yehova.

17. Kasi ŵanthu ŵa Chiuta awo ŵali pasi pa muwuso wa “themba lakumwera” ŵasanganapo na masuzgo wuli?

¹⁷ Kumanyuma uku, “themba lakumwera” nalo lili kutambuzgapo ŵanthu ŵa Yehova. Mwachiyelezgero, mu nyengo ya Nkhondo Yakwamba na Nkhondo Yachiŵiri ya pa Charu Chose ŵabali ŵithu ŵanandi ŵakaŵikika mu jele chifukwa chakuti ŵakakana kunjilirapo pa vya ndyali, kweniso ŵana ŵanyake ŵa Ŵakaboni ŵakachimbizgika pa sukulu pa chifukwa chenechichi. Kweniso mu vyaka vyasonosono apa, ŵateŵeti ŵa Yehova awo ŵakukhala mu vyaru ivyo vikuwusika na themba lakumwera ŵayezgekaso munthowa zakupambanapambana kuti ŵaleke kugomezgeka ku Ufumu wa Chiuta. Mwachiyelezgero, mu nyengo ya kampeni, Mkhristu wangayezgeka kuti wakhozgere chipani chinyake panji munthu munyake uyo wakwimira chipani pa visora. Nangauli wangaluta yayi kukavota, kweni mu maghanoghano na mu mtima, wangakhozgera chipani chinyake. Ntheura ntchakuzirwa chomene kuti padera pa kuleka kunjilirapo pa vya ndyali mu vyakuchita, tikwenera yayi kukhozgera chipani chinyake nanga mungaŵa mu maghanoghano na mu mtima withu.—Yoh. 15:18, 19; 18:36.

18. Kasi kugazgana uko kulipo pakati pa “themba lakumpoto” na “themba lakumwera” kukwenera kutipangiska kuleka kuchitachi? (Wonaniso chithuzi.)

¹⁸ Awo ŵakughagomezga yayi mauchimi gha mu Baibolo ŵangenjerwa chomene para ŵakuwona kuti “themba lakumwera” ‘likupilingizgana masengwe’ na “themba lakumpoto.” (Dan. 11:40, mazgu ghamusi) Mathemba ghose ghaŵiri agha ghali na mabomba ghakofya chomene gha nyukiliya agho ghangaparanya chamoyo chilichose pa charu chapasi. Kweni tikumanya kuti Yehova wazomerezgenge yayi kuti ivi vichitike. (Yes. 45:18) Ntheura m’malo mwa kufipa mtima chomene, mphanyi kutinkhana uko kulipo pakati pa “themba lakumpoto” na “themba lakumwera” kwakhozga chipulikano chithu. Kutinkhana uku kukulongora kuti umaliro wa mgonezi uwu uli pafupi chomene.

LUTILIRANI KUŴA MASO NA MAUCHIMI

19. Kasi tikwenera kumanya vichi vyakukhwaskana na mauchimi gha mu Baibolo?

¹⁹ Tikumanya yayi umo mauchimi ghanyake gha mu Baibolo ghazamufiskikira. Nanga ni Daniyeli nayo wakapulikiska yayi ng’anamuro la vyose ivyo wakalemba. (Dan. 12:8, 9) Kweni chifukwa chakuti tikumanya yayi umo uchimi unyake uzamufiskikira, vikung’anamura kuti uchimi uwo uzamutondeka kufiskika yayi. Mwambura kukayika, tingagomezga kuti Yehova wazamutivumbulira ivyo tikukhumbikwira kumanya panyengo yakwenelera, nga umo wakachitira mu nyengo yakale.—Am. 3:7.

20. Kasi ni mauchimi wuli ghakukondweska gha mu Baibolo agho sonosono apa ghafiskikenge, ndipo tikwenera kulutilira kuchita vichi?

²⁰ Ntchemerezgo ya “bata na mtende” yizamuchitika. (1 Tes. 5:3) Pamanyuma maboma gha ndyali ghazamuwukira chisopa chautesi na kuchiparanya. (Chivu. 17:16, 17) Kufuma apo ŵazamuwukira ŵanthu ŵa Chiuta. (Ezek. 38:18, 19) Vyakuchitika ivi vizamulongozgera ku nkhondo yaumaliro, iyo ni nkhondo ya Aramagedoni. (Chivu. 16:14, 16) Tili na chigomezgo chose kuti vinthu ivi vichitikenge sonosono apa. Kweni m’paka kufika panyengo iyo, tiyeni tilutilire kuwonga Adada ŵithu ŵakuchanya pakuŵa maso na mauchimi gha mu Baibolo na kovwira ŵanji kuchita nthena.