VYAKOVWIRA MABANJA
Ivyo Mungachita Para Mukuwona Vinthu Mwakupambana
Vinthu vikwenda makora yayi mu nthengwa para mfumu na muwoli ŵakupambana ivyo ŵakutemwa, kuchita na nkharo. Kweniso vinthu vingaŵa makora yayi para mfumu na muwoli ŵakuwona mwakupambana nkhani zakulondezgapo izi:
Nyengo yakuchezgera na ŵabali
Kupwelelera ndalama
Kuŵa na ŵana
Kasi mungachita wuli usange mukuwona vinthu mwakupambana mu nthengwa yinu?
Ivyo mukwenera kumanya
Kukolerana vikupambana na kuwona vinthu mwakuyana. Mfumu na muwoli awo ŵakukolerana chomene, ŵangawona vinthu vinyake mwakupambana, nanga pangaŵa pa nkhani zakuzirwa chomene.
“Nkhakulira mu banja ilo likatemwanga chomene kuchezgera lumoza nyengo yitali. Kanandi kuumaliro wa sabata, tikalutanga kukachezga kwa agogo, asibweni, ankhazi kweniso ŵachibali ŵanyake. Kweni mfumu wane wakakulira mu banja ilo likatemwanga yayi kuchezga. Ntheura tikapambananga maghanoghano pa nkhani ya nyengo ya kuchezga na kwendera ŵachibali awo ŵakakhalanga kutali.”—Tamara.
“Ine na muwoli wane tikapambananga chomene pa nkhani ya kupwelelera ndalama. Mu myezi yakwambilira mu nthengwa yithu tikakangananga chomene yayi nkhani iyi, kweni pakatora nyengo kuti timarane na suzgo ili.”—Tyler.
Ŵanthu ŵaŵiri ŵangawona chinthu chakuyana, kweni waliyose wangaŵa na maghanoghano ghakupambana. Ndimo vingaŵiraso mu nthengwa
Ni vyose yayi ivyo mungakolerana. Mwachiyelezgero, wuli usange mulamu winu walwara ndipo wakukhumbikwira wovwiri wa ku chipatala? Wuli usange mfumu panji muwoli winu wakukhumba kuti muŵe na mwana apo imwe mukukhumba yayi?a
“Ine na muwoli wane tadumbiskanapo kanandi waka nkhani ya kuŵa na ŵana. Iyo wakukhumba kuti tiŵe na ŵana, apo ine nkhukhumba yayi, ntheura tikupambana chomene maghanoghano pa nkhani iyi. Nkhuwona kuti nkhwenera kulolera waka yayi.”—Alex.
Vinthu vingamwenderani makora mu nthengwa yinu nangauli mukuwona vinthu mwakupambana. Ŵakaswiri ŵanyake ŵakuti para mukukolerana yayi pa nkhani yinyake mu nthengwa yinu, mungachita chilichose icho mukuwona kuti chingamovwirani, ndipo para vyasuzga chomene mungamazga waka nthengwa. Kweni fundo iyi yingalongora waka kuti munthu wakujighanaghanira yekha, ndipo wakuluwa fundo yakuzirwa chomene iyo wakalayizga Chiuta kuti waŵirenge lumoza na mfumu panji muwoli wake nanga vingasuzga wuli.
Ivyo mungachita
Ŵikanipo mtima kuti mufiske ivyo mukalapa apo mukatoranga. Para nyengo zose mukughanaghanira fundo iyi, vimovwiraninge kuti mudumbiskanenge para mwasangana na suzgo.
Fundo ya mu Baibolo: “Icho Chiuta wagumanya pamoza munthu waleke kupatura.”—Mateyu 19:6.
Manyani vyakufumapo vyake. Usange mfumu panji muwoli winu wakukhumba kuti muŵe na ŵana kweni imwe mukukhumba yayi, mungaghanaghanirapo fundo zakulondezgapo izi:
Kasi banja linu ndakunozgeka?
Kasi mungafiska kulera mwana?
Udindo wa ŵapapi.
Mukwenera kumanya kuti ŵapapi ŵakuŵa na udindo ukuru chomene padera pakupenja chakurya, vyakuvwara, na nyumba.
Umo mukusangira ndalama.
Kasi mungafiska kuchita vyose; ntchito, kupwelelera banja linu, na kuliwovwira pa vinyake?
Fundo ya mu Baibolo: “Ni njani wa imwe uyo wakukhumba kuzenga chigongwe kwambura kukhala dankha pasi na kupendesera mtengo?”—Luka 14:28.
Ghanaghanirani fundo zose. Mungadumbiskana umo mungachitira kuti mumalane na suzgo para mukuwona vinthu mwakupambana. Mwachiyelezgero, para nkhani nja kuŵa na ŵana, mfumu panji muwoli uyo wakukana wakwenera kujifumba kuti:
‘Kasi nkhukana kuŵa na ŵana sono pera panji umoyo withu wose?’
‘Kasi nkhukana kuŵa na ŵana chifukwa nkhujikayikira kuti ningaŵa mupapi muwemi yayi?’
‘Kasi nkhopa kuti mfumu panji muwoli wane walekenge kunitemwa chomene?’
Mfumu panji muwoli uyo wakukhumba kuti ŵaŵe na ŵana, wakweneraso kujifumba kuti:
‘Kasi tingafiska udindo uwo ŵapapi ŵakuŵa nawo?’
‘Kasi tili na ndalama mwakuti tingafiska kulera ŵana?’
Fundo ya mu Baibolo: ‘Vinjeru vyakufuma kuchanya, ni vyakupulikiska.’—Yakobe 3:17.
Manyani uwemi wakupulikira maghanoghano gha munyinu. Ŵanthu ŵaŵiri ŵangawona chinthu chimoza kweni mwakupambana. Mwakuyana waka, mfumu na muwoli ŵangaŵa na maghanoghano ghakupambana pa nkhani yimoza. Mwachiyelezgero, ŵangapambana maghanoghano umo ŵangagwiliskira ntchito ndalama. Para mukukhumba kudumbiskana nkhani iyo mundakolerane, yambani kudumbiskana ivyo mose mukukolerana.
Kasi ni vinthu wuli ivyo mose mukukolerana?
Kasi uyo wakuneneskako ninjani?
Kasi imwe panji mose mungasintha waka maghanoghano ghinu kuti nthengwa yinu yilutilire kwenda makora?
Fundo ya mu Baibolo: “Waliyose waleke kupenja icho ntchachandulo kwa iyo, kweni icho ntchachandulo kwa munthu munyake.”—1 Ŵakorinte 10:24.
a Mukwenera kudumbiskana nkhani zakuzirwa chomene pambere mundatorane. Ndipouli, pangachitika vinthu vinyake vyamabuchi, ndipo nyengo zinyake mfumu panji muwoli winu wangasintha maghanoghano para pajumpha nyengo.—Mupharazgi 9:11.