iyi yizamuŵaso na urongozgi wa umo sukulu yizamucitikira. Cizamuŵa cakovwira kuŵika ndondomeko iyi mukati mwa buku ili, kuti muyisange mwaluŵiro.

Pakunozgekera masambiro gha sabata na sabata, kumbukirani kuti Baibolo ndilo buku likuru leneilo likugwiriskirika ncito comene. Ŵikani pwererero likuru pa kuŵazga cigaŵa cilicose ca Baibolo ico calinganizgika sabata iyo. Usange muli na mupata wa kuŵazga mwakutendekera nkani zakupambana-pambana za mu programu, ici naco cizamuŵa cakovwira comene.

Mu sukulu iyi, ŵategherezgi ŵakuŵa na mwaŵi nyengo zinyake kuti ŵatoremo cigaŵa. Gwiriskirani ncito mwaŵi uwu. Kunjizgikamo mu vidumbirano ivi nkwakovwira kuti mukumbukire ivyo mukupulika na kuvigwiriskira ncito mu umoyo winu.

Ŵasambiri wose wazamuŵa na mwaŵi wakuyowoya nkani panji kucita viyezgelero mu mpingo. Gwiriskirani ncito makora mwaŵi wuliwose. Yezgayezgani kunyolorera maluso ghinu mwakugwiriskira ncito urongozgi wuliwose wakukhwaskana na kayowoyero uwo mwapika. Muzamupika urongozgi na cilato cakuti murutilire kuya pantazi. Pokelerani covwiro ico. Mu buku linu, lembani masacizgo gha ivyo mungacita kuti munyolorere. Cifukwa cakuti ncakusuzga kwa muntu kujimanya iye mwene za cimanyisko cake kuruska umo ŵanji ŵakumuwonera, masacizgo na urongozgi vyakuzikika mu Baibolo ivyo vikuperekeka vingamovwirani comene kuti murute pantazi. Ici ncaunenesko nadi nanga mungaŵa kuti mwaŵa mukusambira mu sukulu kwa virimika vinandi.—Zinth. 1:5.

Kasi mukukhumba kuti murute pantazi mwaluŵiro? Usange mukukhumbisiska, mbwenu cicitikenge. Ŵazgani mwakutendekera nkani yiliyose iyo yamuyowoyeka na musambiri. Usange muyowoyi wandafike ndipo pakukhumbikwira munyake kuti wayowoye mu malo mwake, cizamuŵa camacitiko kwa imwe kujipereka, ndipo ici cizamupangiska kuti muŵe na mahara ghanandi. Peneapo ŵanji ŵakudumba nkani, tegherezgani mwakupwererera kuti muwone umo ŵakudumbira. Tikusambira kufuma ku ŵanyithu.

Mwakusazgirapo, usange ukhaliro winu ukuzomerezga, mungaruta pantazi mwa kuŵazga mwakutendekera buku ili. Panyuma pakuti mwasambira makora ivyo vili mu vipaturo 15 vyakurondezgapo, rutirizgani kuŵazga mupaka pa mutu wakuti “Ndondomeko ya Umo Mungarutiskira Pantazi Luso Lwinu Nga Ndi Muyowoyi na Musambizgi,” uwo ukuyambira pa peji 78. Cakwamba, ŵazgani sambiro lirilose na kujifumba vintu ivyo mwasambira mu sambiro ilo. Gwiriskirani ncito mu upharazgi ivyo mukusambira. Ivi vingarutiska nadi pantazi luso lwinu nga ndi muyowoyi ndiposo musambizgi wa Mazgu gha Ciuta.

Masambiro ghinu gha mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta ghamovwiraninge kunozgekera vintu ivyo nvyakuzirwa comene mu umoyo. Pakuti tili na umoyo cifukwa ca khumbo la Ciuta, anteura ise tikwenera kumurumba Ciuta cifukwa ndiye wakatilenga. Yehova Ciuta ngwakwenelera kurumbika comene. (Civ. 4:11) Masambiro agho tikusambira mu sukulu iyi ni ntowa ya kufiskira cakulata ici mwakuti tighanaghanire makora, kucita mwavinjeru, na kupharazga mwakukora mtima Mazgu ghakufunyilirika gha Ciuta.

NGWAMWAŴI muntu uyo “mu dango la Yehova ndimo muli cimwemwe cake.” Muntu wa nga ni uyu “wakuranguruka mhanya na usiku” mu Mazgu gha Ciuta. (Sal. 1:1, 2) Kasi namwe muli na cimwemwe ca nga ni ici? Kasi mungakuzga wuli cimwemwe ico Mazgu gha Ciuta ghakumupani?

Tegherezgani Para Yehova Wakuyowoya

Mungaŵazganga waka mazgu pera cara. Kweni rangurukani pa vyakucitika ivyo mukuŵazga. Ghanaghanani za mazgu gha ŵantu awo ŵazunulika. Peneapo mukuŵazga vipaturo vyakwambilira vya Baibolo, tegherezgani ku ivyo Yehova wakuvumbula pacoko-pacoko, za ivyo wakucita kuti caru ciŵe cakwenelera kukhalamo ŵantu. Tegherezgani peneapo wakuphalira Mwana wake, Fundi, kuti nyengo yakwana ya kulengera ŵantu ŵakudanga. Aghanaghanani za cakucitika ici: Adamu na Heva ŵakugaruka, Ciuta wakupereka ceruzgo pa iwo, ndipo panyuma pake wakuŵacimbizga mu Paradiso. (Genesis, vipaturo 1-3) Aghanaghanani kuti muli na wofi kurongora ncindi peneapo mukuŵazga mazgu ghakufuma kucanya ghakumumanyikwiska Yesu Kristu kuti ni Mwana wa Ciuta wakutemweka, mweneuyo wakatumika na Ciuta kuzakapereka umoyo wake cifukwa ca ŵantu. (Mat. 3:16, 17) Yezgani kughanaghanira za umo mpostole Yohane wakacitira peneapo wakapulika Yehova wakuyowoya kuti, ‘Ehena!, vintu vyose nkuvizgora vipya.’ (Civ. 21:5) Mbunenesko nadi, kuŵazga Mazgu gha Ciuta kungaŵa kwakupereka cimwemwe!

Rutirizgani kuŵazga nkani zakufunyilirika, ndipo muzamumanya kuti Yehova ni Muntu wakuruska ndiposo wakuzizwiska. Muzamuwona kuti nciweme kusenderera kwa Iye, cifukwa wakutitemwa, wakutikhumbira viweme, wakucita nase mwalusungu, wakutovwira usange tikuyezgayezga kucita khumbo lake, ndiposo wakutirongora umo tingasangira candulo mu vyose ivyo tikucita.—Josh. 1:8; Sal. 8:1; Yes. 41:10.

Para mukumalira nyengo yinandi pa kuŵazga Baibolo, muzamukhorwa comene na cimanyisko cakukhwaskana na khumbo la Ciuta. Kweni cimwemwe cizamuŵa cikuru kuruska apo. Para kuŵazga kwinu kukupereka covwiro ico mukukhumba kuti mumazge makora vyakumara-mahara, muzamujipulika nga ni wamasalmo mweneuyo wakayowoya kuti: ‘Vikumbusko vyinu nvyakuzizwiska; nteura mzimu wane ukuvisunga.’ (Sal. 119:129) Namwe muzamusangwa peneapo mukumanya marango gha mu Malemba agho ghakovwira kuzenga kaghanaghaniro kinu na vyakukhumba vinu mu ntowa ya Ciuta. Pacoko na pacoko, muzamusanga cimwemwe ceneico awo ŵakusambira nadi kaghanaghaniro ka Ciuta ŵakusanga, mu malo mwa kughanaghana nga ni umo ŵantu ŵambura ukongorekwa ŵakucitira.—Yes. 55:8, 9.

Baibolo likupereka urongozgi uweme weneuwo ukutivikilira ku vintu viheni na kutirongora ntowa yiweme. Para tiliŵazgenge, tiwonenge kuti Yehova ni Dada mweneuyo wakumanya za masuzgo agho ghangaŵapo para tikunjizgika mu makhumbiro ghaheni gha thupi lambura urunji. Iye wakukhumba cara kuti tisuzgike na vyakufumapo viheni ivyo vikwiza cifukwa ca kuleka kurondezga mikhaliro yake yapacanya. Iye wakutipwererera ndipo wakukhumba kuti tisangwenge na umoyo uweme. Kuŵazga kwithu Mazgu ghake kukutovwira kuwongera mwaŵi uwo tili nawo wakuŵa naye nga ni Ciuta, Dada withu wakucanya.

Ŵazgani Baibolo Zuŵa na Zuŵa

Wamasalmo wakayowoya nteura za muntu uyo wakuŵazga Mazgu gha Ciuta zuŵa na zuŵa kuti: “Cose ico iye tiwacite cisakatenge.” (Sal. 1:3) Enya, kwambura kupwerererako kantu za kwananga kwithu, kukhala mu kaŵiro kaheni ka vintu ka Satana, ndiposo kuyezgayezga kwa Satana kuti watimirimitizge, kuŵazga mwakukhazikika na kugwiriskira ncito ivyo vili mu Mazgu gha Ciuta kuzamutovwira kusanga candulo mu cilicose ico cikukhwaskana na ubwezi withu na Yehova.

Cifukwa tikucicizgika na kaŵiro kakale aka, kusambira mazgu gha Mlengi nanga kungaŵa kwa nyengo yicoko nkhwakuzirwa ndipo kungatikhozga. Ŵantu ŵeneawo ŵakaŵa mu jere cifukwa ca cipulikano cawo ŵakaŵa na mwaŵi wa kuŵazga malemba ghacoko waka agho ghakalembeka mu nyuzipepala. Iwo ŵakadumura kacigaŵa ako pakalembeka malemba agha, na kughasungilira pamtima, ndiposo kuranguruka pa igho. Yehova wakatumbika kuyezgayezga kwawo cifukwa ŵakacita mwakuyana na umo ukhaliro wawo ukazomerezgera pakusanga cimanyisko kufuma mu Mazgu gha Ciuta. (Mat. 5:3) Ndipouli, ŵanandi ŵa ise tili na wanangwa wakuruska uwo. Tileke kughanaghana kuti kuŵazga mwakucimbilira vesi limoza pera mu Baibolo kamoza pa zuŵa, mwa ilo lekha lingaŵa na vyakufumapo vyakuzizwiska. Ndipouli usange tikulinganizga makora vintu mwakuti tiŵe na mwaŵi wa kuŵazga kacigaŵa ka Baibolo zuŵa na zuŵa, kuranguruka pa ivyo taŵazga, na kuvigwiriskira ncito mu umoyo withu, mbwenu vitumbiko viŵenge vithu.

Mbunenesko kuti manozgero ghithu ghaweme ghangatimbanizgika. Para ici cacitika, cakwamba tipwererere danka vintu ivyo nvyakuzirwa. Mwaciyerezgero, tingakhala cara kwambura kumwa maji kwa zuŵa limoza panji mazuŵa ghanji. Mwambura kupwerererako kantu za ivyo vikucitika mu umoyo withu wa zuŵa na zuŵa, tikwenera kusanga nyengo ya kumwa maji gha unenesko.—Mil. 17:11.

Ŵazgani Mazgu Ghose gha Ciuta

Kasi muli kuŵazgapo Baibolo lose kufuma kukwamba mupaka ku umaliro? Ŵanji ŵakuwona kuti ncakusuzga kuti ŵaŵazge kwambira cipaturo cakwamba ca buku la Genesis mupaka cipaturo ca umaliro ca buku la Civumbuzi. Ŵantu ŵanandi awo ŵakakhumbanga kuŵazga Baibolo lose ŵakamba mwa kuŵazga Malemba gha Cikristu gha Cigiriki. Cifukwa wuli? Mutepanji cikaŵa cifukwa cakuti ŵakawona umo mabuku gha mu Baibolo agha ghakaŵira ghacandulo kwa iwo nga ni ŵantu awo ŵakayezgayezganga kuti ŵarondezge marwayo gha Yesu. Panyake mutepanji cikaŵaso cifukwa cakuti Malemba gha Cigiriki ngacoko—ncigaŵa cicoko ca Baibolo. Kweni panyuma pakuti ŵamara kuŵazga mabuku ghakukondweska 27 agha, ŵakamba kuŵazga mabuku 39 gha Malemba gha Cihebere na kwamba kusangwa nagho. Ŵakati ŵamalizga kuŵazga Malemba gha Cihebere, mbwenu sono cikaŵa cizgoŵi cawo kuŵazga Baibolo nyengo zose, mwanteura ŵakurutirizga kuŵazga Malemba gha Cikristu gha Cigiriki kwa nyengo ya ciŵiri, ndipo ŵandalekepo cara. Imwe namwe ntena mwapanga kuŵazga Mazgu gha Ciuta zuŵa na zuŵa kuŵa cizgoŵi ca umoyo winu.

Kasi pali yunji mu mbumba yinu panji mu mpingo mweneuyo wakumanya cara kuŵazga? Kasi mwalekeraci kujipereka kuti m’muŵazgirenge muntu uyo Baibolo mwakukhazikika? Muzamusanga candulo, ndipo iye naye wazamovwirika peneapo wakuranguruka pa ivyo wakupulika na kuvigwiriskira ncito mu umoyo wake.—Civ. 1:3.

Mukuruta kwa nyengo, mungazakakhumba kucita milimo yinyake yapadera yakukhwaskana na kaŵazgiro kinu ka Baibolo. Yinyake mwa iyi yingarutiska pantazi kupulikiska kwinu kukolerana kwa vigaŵa vyakupambana-pambana vya Baibolo. Usange Baibolo linu lili na maliferensi, igho ghangamurongozgani kuti musange cimanyisko cakovwira ca mdauko wa nkani iyo ndiposo na nkani iyo yikukolerana nayo, yeneiyo yili na cimanyisko cakusazgikira. Ghangamovwirani kumanya ukhaliro weneuwo ukacitiska kuti masalmo ghakupambana-pambana ghalembeke ndiposo na makarata agho ghakalembeka na ŵapostole ŵa Yesu Kristu. Buku la Insight on the Scriptures liri na cimanyisko cinandi cakukhwaskana na ŵantu, malo, na mikhaliro yakupambana-pambana iyo yikuyowoyeka mu Baibolo. Liriso na tchati ico cikurongora za kufiskika kwa maucimi agho ghali kulembeka mu Baibolo, kurongora ncimi na mathemba gheneagho ghakateŵetanga mu nyengo yimoza, na kurongora madeti gha vyakucitika vinandi vyakulembeka mu Baibolo.

Peneapo mukuranguruka pa ivyo mukusambira, muzamumanya cifukwa ico ukhaliro unyake ukacitikira pakati pa ŵantu ŵa Ciuta. Muzamumanyaso cifukwa ico Yehova wakacitira ntena na ŵantu ŵake. Muzamuwonaso makora umo Yehova wakupimira vyakucita vya maboma, ŵantu, na waliyose payekha. Ici cizam’mupani cimanyisko cinandi kuti muŵe na kaghanaghaniro ka Ciuta.

Mdauko wa Baibolo uzamuŵa wakukondweska comene peneapo mukughanaghanira za malo agho kukacitikira vintu ivyo. Mapu ghakurongora vyaru vya Baibolo ghakuvumbura za kaŵiro ka caru na mtunda pakati pa malo na malo. Mwaciyerezgero, kasi ni mphani apo Ŵaisrayeli ŵakambukira Nyanja Yiswesi? Kasi Caru ca Layizgano cikaŵa cikuru wuli? Kasi Yesu wakenda mtunda utali wuli peneapo wakacitanga uteŵeti wake pacaru capasi? Kasi ni ukhaliro wuli uwo mpostole Paulos wakakumana nawo pa maulendo ghake ghose gha umishonale? Kasi iye wakakumana na vintu wuli? Mapu na kalongosorero ka malo vikurongora fundo izo zingapangiska kuŵazga kuŵa kwakukondweska. Ni nku uko mungasangako mapu ghakurongosora vyaru vya Baibolo? Ghanyake ghakusangika mu Baibolo la New World Translation of the Holy Scriptures. Buku la Insight liri na mapu ghakukwana 70 ndiposo liri na vilongorero vya mapu ku umaliro wa voliyumu yakwamba. Gwiriskirani ncito Watch Tower Publications Index kuti musange mapu ghanyake. Usange mabuku agha palije, sungani mapu gheneagho ghakusindikizgika mu Gongwe la Mulinda kuti ghamovwirani muntazi para mukuŵazga Baibolo zuŵa na zuŵa.

Mu Malemba gha Cihebere, Themba Davide likarumba Yehova, likati: “Nako nkuzirwa kwa maghanoghano ghinu kwa ine, A Yehova! nawo mbunandi pakughapenda!” (Sal. 139:17) Mu Malemba gha Cikristu gha Cigiriki, mpostole Paulos wakarumba Yehova cifukwa Iye “wakaŵala mu mitima yitu, kutipa kungweruka kwa kamanyiro ka ucindami wa Ciuta pa cisko ca Yesu Kristu.” (2 Kor. 4:6) Davide na Paulos ŵakaŵako mu nyengo zakupambana; kweni wose ŵakasanga cimwemwe mu Mazgu gha Ciuta. Imwe namwe mungasanga cimwemwe usange mukupatura nyengo yakuŵazga vyose ivyo Yehova wapereka kwa imwe kwizira mu Mazgu ghake ghakufunyilirika.

KUTEGHEREZGA nkhwakukhumbikwa comene pa kusambira. Kungapereka mwaŵi wakuti muntu waponoskeke. Peneapo Yehova wakanozgekanga kuti wafumiske ŵantu ŵake mu wuzga ku Egupto, iye wakapereka urongozgi kwa Moses, mweneuyo wakaphalira ŵarara ŵose ŵa Israyeli ivyo ŵakenera kucita kuti ŵaponoske ŵana ŵawo ŵauŵere ku mungelo wakukoma. (Ex. 12:21-23) Mwanteura ŵanarumi ŵarara ŵakaphalira mbumba yiliyose za ici. Ŵakacitanga ici mwakuyowoya nawo. Ŵantu ŵakeneranga kutegherezga mwakupwererera. Kasi ni mwauli umo Ŵaisrayeli wakazgolera? Baibolo likutiphalira kuti ‘Ŵaisrayeli ŵakacita nga ndi umo Yehova wakayowoyera kwa Moses na Aroni, nteura ndimo ŵakacitira.’ (Ex. 12:28, 50, 51) Cakufumapo cake cikaŵa cakuti Ŵaisrayeli ŵakaponoskeka mwakuziziswa.

Lero, Yehova wakutinozgekereska cifukwa ca ciponosko cikuru. Mwanadi, ise tikwenera kupwererera comene urongozgi uwo wakutipa. Maurongozgi agha ghakuperekeka pa maungano gha mpingo. Kasi mukwandula comene pa maungano agha? Vinandi vikuthemba umo mukutegherezgera.

Kasi mukukumbukira fundo zikuru za urongozgi zeneizo zikuperekeka pa ungano? Kasi ncizgoŵi cinu cakuti sabata na sabata musange ntowa za umo mungagwiriskilira ncito mu umoyo winu urongozgi uwo ukuperekeka, panji kuphalirako ŵanji?

Nozgekereskani Mtima Winu

Kuti tisange candulo cikuru na urongozgi uwo ukuperekeka pa maungano gha Cikristu, tikwenera kunozgekereska mitima yithu. Kuzirwa kwa kucita ici kukalongoreka na ivyo vikacitika mu muwuso wa Yehoshafati, Themba la Yuda. Yehoshafati wakaŵa na cikanga pankani ya kusopa kwaunenesko. Iye ‘wakafumyamo malo gha pacanya na ŵakavuŵa mu Yuda’ ndipo wakatuma ŵakaronga, Ŵalevi, na ŵasofi kuti ŵasambizge ŵantu marango gha Yehova mu mizi yose ya mu Yuda. Kweni ndipera, “Malo gha pacanya kuti ghakafumiskikamo cara.” (2 Mid. 17:6-9; 20:33) Kasi ncici ico cikacitika? Kusopa ŵaciuta ŵatesi ndiposo na kusopa Yehova mu ntowa yambura kuzomerezgeka kweneuko kukacitikanga pa malo ghapacanya ghakusoperapo ŵaciuta ŵautesi kukaŵa palipose kwakuti kukatondeka kumazgika.

Ncifukwa wuli urongozgi uwo ukaperekeka na Yehoshafati ukatondeka kugwira ncito? Nkani iyi yikuphara kuti: “Ŵantu ŵakaŵa ŵandanozgere mitima yaŵo fikepo pa Ciuta wa ŵasekuru ŵaŵo.” Iwo ŵakapulika kweni ŵakatondeka kuti ŵacite mwanteura. Mutepanji iwo ŵakaghanaghananga kuti cikaŵa cakusuzga kuruta ku tempele ku Yerusalemu kukapereka sembe. Mitima yawo yikaciskika cara na cipulikano.

Kuti tileke kuwelera ku ntowa za caru ca Satana, tikwenera kunozgekereska mitima yithu kuti tigwiriskire ncito urongozgi weneuwo Yehova wakupereka lero. Mwauli? Lurombo ni ntowa yimoza iyo njakuzirwa. Tikwenera kuromba kuti tiŵe na mzimu wakuwongera urongozgi uwo Ciuta withu mukuru wakupereka. (Sal. 27:4; 95:2) Ici cizamutovwira kuti tiwongere milimo ya ŵabali ŵithu ŵeneawo nangauli mbambura urunji, ŵakujipereka kuti Yehova waŵagwiriskire ncito pakusambizga ŵantu ŵake. Kuzamuticiska kuwonga Yehova cifukwa ca vintu ivyo tikusambira sono pera cara, kweniso cifukwa ca mwaŵi wa kupulikiska vintu ivyo tikavisambira kale. Cifukwa ca kuŵa na cilato cakuti ticite khumbo la Ciuta mwakufikapo, tikuromba kuti: “Mundisambizge ntowa yinu, A Yehova. . . murunge mtima wane uŵenge umoza kulopa zina linu.”—Sal. 86:11.

Tegherezgani Mwakupwererera

Pali vintu vinandi ivyo vikutimbanizga kuti tileke kutegherezga mwakupwererera. Tingaŵa na vintu vinandi mu maghanoghano ghithu vyeneivyo tikwenjerwa navyo. Congo na kwendendeka kwa ŵategherezgi pa malo gha ungano panji kuwaro kungatitimbanizga. Vyakuŵinya vya mu thupi vingapangiska kuti ciŵe cakusuzga kwa ise kuti titegherezge mwakupwererera. Awo ŵali na ŵana ŵacoko kanandi ŵakutegherezga uku ŵakupwererera ŵana panyengo yeneyiyo. Kasi ncici ico cingatovwira kuti maghanoghano ghithu ghaŵe pa programu?

Maso ghakurongora apo maghanoghano ghithu ghali. Ghagwiriskirani ncito maso ghinu kuti ghamovwirani kutegherezga mwakupwererera mwakulaŵiska uyo wakudumba nkani. Para iye wakuyowoya kuti tijure lemba, nanga lingaŵa lakuti tikulimanya kale, jurani na kurondezgana nayo peneapo wakuliŵazga. Lekani kulaŵiska kulikose uko mwapulikako congo panji kwendendeka kwa ŵantu. Usange mukulaŵiska vintu ivyo vingamutimbanizgani, muzamusanga candulo cicoko comene ku nkani iyo yikudumbika pa pulatifomu.

Usange ‘kukweŵeka mtima’ na vintu vya zuŵa na zuŵa kukumupangiskani kuti ciŵe cakusuzga kwa imwe kutegherezga mwakupwerera ku programu, rombani kwa Yehova kuti muzike mu maghanoghano na mtima, vintu ivyo nvyakukhumbikwa kuti mutegherezge. (Sal. 94:19; Fil. 4:6, 7) Citani ici mwakuwerezga-werezga usange ncamacitiko. (Mat. 7:7, 8) Maungano gha mpingo ncawanangwa cakufuma kwa Yehova. Mwanteura mungaŵa na cigomezgo kuti iye wakukhumba kuti imwe musange nagho candulo.—1 Yoh. 5:14, 15.

Kutegherezga Nkani

Mwambura kukayika, ncakuwonekerathu kuti mungakumbukira fundo zakukondweska zeneizo mwapulika mu nkani. Ndipouli, kutegherezga nkani kukusazgapo vinandi kuruska kutoramo fundo zikuru. Nkani yiri nga ndi ulendo. Nangauli mu ntowa mungaŵa vintu vyakukondweska ivyo mungawona, kweni cilato cikuru ncakuti mukafike uko mukuruta. Muyowoyi wangaŵa kuti wakukhumba kurongozga ŵategherezgi ku cakucitika cinyake panji kuti ŵagwilirepo ncito pa cintu cinyake.

Aghanaghanani ivyo Joshua wakayowoya ku mtundu wa Israyeli, vyeneivyo vili kulembeka pa Joshua 24:1-15. Cilato cake cikaŵa ca kuciska ŵantu kuti ŵaŵe ŵakukhora pankani ya kusopa kwaunenesko mwakujipatura nkanira ku kusopa vikozgo vya mitundu yakwandikana nayo. Ncifukwa wuli ici cikaŵa cakuzirwa comene? Kusopa kwautesi kukaŵa ngozi yikuru kuti mtundu uwo urutirire kuŵa wakuzomerezgeka na Yehova. Ŵantu ŵakazgora mwanteura pempo la Joshua: “Cara! nta titimureke Yehova kuti tiŵateŵetere ŵaciuta ŵanyake; . . . Tititimuteŵetere Yehova.” Ndipo ŵakamuteŵetera nadi!—Josh. 24:16, 18, 31.

Para mukutegherezga nkani, yezgayezgani kuti mumanye cilato cake. Ghanaghanirani umo fundo izo zikuyowoyeka zingatovwilira kuti tifikire cilato ico. Jifumbani mwaŵene umo mungagwiriskira ncito fundo izo.

Tegherezgani mu Nyengo ya Vidumbirano

Sambiro la Gongwe la Mulinda, Sambiro la Buku la Mpingo na vigaŵa vinyake vya Ungano wa Uteŵeti vikucitika mwa mafumbo na mazgoro mu vyakupharazga vyakuzikika pa Baibolo.

Kutegherezga cidumbirano nyengo zinyake kungayana na kuyowoya nkani. Mu cidumbirano, waliyose wakuyowoyapo. Kuti tisange candulo mwakufikapo, tikwenera kutegherezga mwakupwererera. Wonani umo cidumbirano ico cikucitikira. Wonani umo muyowoyi wakudidimizgira mutu wa nkani na fundo zikuru. Zgorani mafumbo ghake mu mtima. Tegherezgani peneapo ŵanji ŵakuyowoya na kurongosora umo tingagwiriskilira ncito fundo izo. Kuwona nkani nga ni umo ŵanji ŵakuyiwonera kungamupani cimanyisko cipya ca nkani iyo mukuyimanya kale. Namweso sazgiranipo fundo zinu mwa kuyowoya mu mazgu ghinu gha cipulikano.—Rom. 1:12.

Kuŵazga nkani yakugaŵirika mwakutendekera kuzamovwira kuti mutegherezge comene cidumbirano ico na fundo izo zikuyowoyeka na ŵanji. Usange ukhaliro winu ngwakusuzga kuti munozgekere makoraghene, cingaŵa makora kuyiŵazga nyengo yicoko kuti mumanye fundo zikuru za nkani iyo pambere nyengo ya maungano yindakwane. Kucita mwanteura kumovwiraninge kuti mwandule na cidumbirano.

Kutegherezga pa Maungano gha Dera na gha Cigaŵa

Pa maungano gha dera na gha cigaŵa, mwambura kukayika, pakuŵa vintu vyakucentceuska vinandi kuruska pa maungano gha mpingo. Ici cingapangiska kutegherezga kuŵa kwakusuzga comene. Ncici ico cingatovwira?

Cintu cakuzirwa comene ndico kugona mwakukwanira na usiku. Pambere programu yindambe, zuŵa lirilose, kumbukirani mutu wa ungano wa zuŵa ilo. Wonani mutu wa nkani yiliyose, na kuyezgayezga kughanaghanira za ivyo vyamudumbika. Gwiriskirani ncito makora Baibolo linu. Ŵantu ŵanandi ŵasanga kuti kulemba fundo zikuru kukovwira kuti maghanoghano ghawo ghaŵe pa programu. Sankani fundo zeneizo mukukhumba kuti muzigwiriskire ncito mu umoyo winu na mu uteŵeti. Dumbiskanani fundo peneapo mukuwera panji kuruta ku ungano zuŵa lirilose. Ici cimovwiraninge kuti mukumbukirenge fundo izo.

Kusambizga Ŵana Kutegherezga

Ŵapapi Ŵacikristu ŵangawovwira ŵana ŵaŵo—nanga ŵangaŵa ŵabonda—kuti ŵaŵe ‘ŵavinjeru’ mwa kwiza nawo ku maungano gha mpingo, gha dera, na gha cigaŵa. (2 Tim. 3:15) Cifukwa cakuti ŵana ŵakupambana mu kaghanaghaniro ndiposo mu utali wa nyengo iyo ŵangategherezgera makora, umanyi ukukhumbikwa pakuŵasambizga kutegherezga mwakupwererera. Masacizgo ghakurondezgapo agha ghangawovwira comene.

Ku nyumba, iŵani na nyengo yakuti ŵana ŵinu ŵakhale cete na kuŵazga panji kuwona vithuzithuzi mu vyakupharazga vithu vya Cikristu. Pa maungano, lekani kuŵapa ŵana vintu vyakuti ŵaseŵereskenge. Nga ndi umo vikaŵira mu Israyeli wakale, nteuraso ŵana ŵakusangikapo pa maungano kuti “ŵapulike na kusambira.” (Dute. 31:12) Ŵapapi ŵanji ŵakupereka ku ŵana ŵawo wose kope la cakupharazga ico cikusambirika, ici ncakovwira. Peneapo ŵana ŵakukura, ŵawovwirani kunozgekera kuti ŵanjizgikemo mu maprogramu gheneagho ghakukhumbikwira ŵategherezgi kuti ŵayowoyepo fundo.

Malemba ghakurongosora makoraghene za kukhumbikwa kwa kutegherezga kwa Yehova na kumupulikira. Ici cingawoneka mu Mazgu agho Moses wakayowoya ku mtundu wa Israyeli peneapo wakati: “Ndaŵika pamaso pinu umoyo na nyifwa, tumbiko na ntembo; nteura sorani umoyo . . . kuti mutemwe Yehova Ciuta winu, na kuti mupulikire mazgu ghake, kudemerera kwa Iye.” (Dute. 30:19, 20) Lero, kupulikira urongozgi weneuwo Yehova wakupereka na kuwugwiriskira ncito makora mu umoyo withu ncakuzirwa comene kuti tizomerezgeke na Ciuta ndiposo kuti tisange thumbiko la umoyo wamuyirayira. Ndico cifukwa cake ncakuzirwa comene kuti tisungilire urongozgi uwo Yesu wakapereka wakuti: ‘Pwerererani nteura umo mukupulikira.’—Luka 8:18.

YEHOVA CIUTA wakalenga wongo wa muntu wakuŵa na nkongono yakuziziswa ya kukumbukira. Iye wakawupanga kuŵa malo ghakusungiramo vintu ivyo vingakumbukikaso kwambura kuruwa vintu vyakuzirwa ivyo vili kusungikamo. Wongo ukapangika mwakukolerana na khumbo la Ciuta lakuti ŵantu ŵaŵe na umoyo kwamuyirayira.—Sal. 139:14; Yoh. 17:3.

Kweni mungaghanaghana kuti vintu vinandi ivyo mukuvimanya vingaruwika. Para mukukhumba kuvikumbukira mukuwona kuti vili kuruwika kale. Kasi mungacitaci kuti munyolorere luso lwinu lwa kukumbukira vintu?

Kondwerani na Cintu Ico

Kuŵa wakukondwa ncintu cakuzirwa comene kuti tinyolorere luso lwithu lwa kukumbukira vintu. Usange cizgoŵi cithu cingaŵa ca kupwererera vintu, kutemwa ŵantu na vintu ivyo vikucitika, mbwenu tizamuciskika. Cizamuŵa cipusu kwa ise kukondwa para tikuŵazga panji kutegherezga ku vintu vyakuzirwa.

Mwakanandi ŵantu ŵalije suzgo pakukumbukira mazina gha ŵanyawo. Kweni, nga Mbakristu, tikumanya kuti ŵantu mbakuzirwa comene—Ŵakristu ŵanyithu, ŵantu awo tikucita na sambiro la Baibolo, na ŵanji awo tikugwira nawo ncito peneapo tikucita vintu vyakukhumbikwira mu umoyo. Kasi ncici ico cingatovwira kukumbukira mazina gha ŵanyithu? Mpostole Paulos wakakumbukira mazina 26 gha ŵantu awo ŵakaŵa mu mpingo uwo wakawulembera karata. Citemwa cake pa iwo kuti cikarongereka cifukwa cakuti wakaŵamanya mazina pera cara, kweniso wakazunuraso vintu vinyake vyakukhwaskana na ŵanandi ŵa iwo. (Rom. 16:3-16) Ŵalaŵiliri ŵa dera ŵanyake ŵa Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakukumbukira makora mazina gha ŵabali, nangauli ŵakwendera mpingo na mpingo sabata yiliyose. Kasi ncici ico cikuŵavwira? Iwo kanandi ŵakuyezgayezga kuzunura zina la muntu peneapo ŵakuyowoyeskana panyengo yakwamba. Iwo ŵakuyezgayezga kumanya zina la muntu na cisko cake. Mwakusazgirapo, iwo ŵakumalira nyengo yinandi na ŵantu ŵakupambana-pambana mu uteŵeti wa munda ndiposo panyengo ya cakurya. Para mwakumana na muntu pa nyengo yakwamba, kasi muzamukumbukira zina lake? Cakwamba mukwenera kuŵa na cifukwa ciweme cakulikumbukira zina ilo; ndipo yezgani kugwiriskira ncito masacizgo agho ghaperekeka.

Kukumbukira ivyo mukuŵazga nako nkhwakukhumbikwa. Ni vici ivyo vingamovwirani kunyolorera cigaŵa ici? Cikondwelero na kupulikiska makora vyose nvyakovwira. Temweseskani comene ivyo mukuŵazga na kupereka pwererero likuru pa ivyo. Palije ico mungakumbuka usange maghanoghano ghinu ghali kunyake peneapo mukuŵazga. Mukupulikiska makora para mukukolezganiska cimanyisko cipya na vintu ivyo mukuvimanya panji cimanyisko ceneico muli naco kale. Jifumbani kuti: ‘Ni mwauli ndiposo mpauli apo nkhwenera kugwiriskira ncito cimanyisko ici mu umoyo wane? Ni mwauli umo ningacigwiriskilira ncito kovwira muntu munyake? Mukupulikiska makora para mukuŵazga sentensi na sentensi mu malo mwa kuŵaza lizgu na lizgu. Muzamusanga ng’anamuro lake na kumanya fundo zikuru, mwanteura cikuŵa cipusu kukumbukira.

Iŵani na Nyengo ya Kuweleramo

Nkhwanta za masambiro zikudidimizga za kukhumbikwa kwa kuweleramo mu ivyo mukaŵazga. Kafukufuku uyo wakacitika pa koleji linyake, pulofesa wa pa koleji iyo wakalongosora kuti kuweleramo mwaluŵiro kwa miniti yimoza mu ivyo mukuŵazga kungasazgirapo kaŵiri unandi wa mahara agho muli nagho kale. Mwanteura panyengo iyo mwamara waka kuŵazga, panji vigaŵa vikuru vya nkani iyo mukuŵazga, weleranimo mu mtima fundo zikuru kuti zikhazikike mu maghanoghano ghinu. Ghanaghanirani umo mungalongosolera mu mazgu ghinu na ghinu fundo yiliyose yipya iyo mwasambira. Mwa kujikumbuska panyuma pa kuŵazga fundo, muzamusazgiraposo unandi wa nyengo kuti mukumbukire fundo iyo.

Ndipo mu mazuŵa ghakurondezgapo, yezgani kuweleramo mu ivyo mukaŵazga mwakuphalirako ŵanyinu. Mungaphalira fundo izo ciŵaro ca mbumba, yunji mu mpingo, munyinu wa ku ncito, munyinu wa ku sukulu, mzengezgani, panji waliyose uyo mungakumana nayo mu uteŵeti wa m’munda. Mungayowoyanga fundo zikuru pera cara kweniso vifukwa vya mu Malemba ivyo vikukolerana na fundo izo. Para mukucita nteura muzamusanga candulo, muzamukhazikiska vintu vyakuzirwa mu maghanoghano ghinu ndipo vizamovwiraso ŵanji.

Kuranguruka pa Vintu Vyakuzirwa

Mwakusazgirapo pa kuweleramo mu ivyo mwaŵazga na kuphalira ŵanji, muzamuwona kuti nkhwacandulo kuranguruka pa vintu ivyo mukasambira. Awo ŵakalemba Baibolo, Davide na Asafu ŵakacita ici. Asafu wakayowoya kuti: “Tindijikumbuske na milimo ya Yehova; enya, ndikumbukenge vyakuzizwiska vinu vya kale. Tindighanaghaneso na milimo yinu yose, na kuranguruka na vyankongono vinu.” (Sal. 77:11, 12) Mwakuyana waka Davide wakalemba kuti: ‘Nkumurangurukani mu ulonda wa usiku,’ ndiposo “Nkukumbuka mazuŵa gha mwaka; nkuranguruka na ivyo vyose mwavicita.” (Sal. 63:6; 143:5) Kasi mukucita ivi?

Kuranguruka kwanteura uku kweneuko mukughanaghanira za milimo ya Yehova, mikhaliro yake, na ivyo wakukhumba, kuzamucita vinandi kuruska kumovwirani waka kukumbukira fundo. Usange mukuyezgayezga kughanaghana mwanteura, kuzamupangiska kuti vintu vyakuzirwa vikhazikike mu mtima winu. Kuzamuwumba wuntu winu wa mukati. Vintu ivyo muzamukumbukira vizamuŵa vyakufumira pasi pa mtima.—Sal. 119:16.

Ncito ya Mzimu wa Ciuta

Para tikukhumba kukumbukira unenesko wakukhwaskana na milimo ya Yehova na vintu ivyo Yesu Kristu wakayowoya, kuti tilije covwiro cara pa nkani iyi. Pa usiku wakuti namacero wafwenge, Yesu wakaphalira ŵarondezgi ŵake kuti: ‘Vyeneivi ndayowoya namwe, ndicali namwe. Kweni [movwiri, NW], mzimu utuŵa, weneuwo Ŵadada ŵati ŵautumenge mu zina lane, uzamkumusambizgani vyose, na kumukumbuskani vyose ivyo ndayowoya namwe.’ (Yoh. 14:25, 26) Ŵantu ŵanyake awo ŵakaŵapo ŵakaŵa Mateyu na Yohane. Kasi mzimu utuŵa ukaŵa movwiri nadi kwa iwo? Enya nadi! Panyuma pa vyaka vinkondi na vitatu, Mateyu wakamalizga kulemba nkani yakwamba yakuyowoya za umoyo wa Kristu, kusazgapo vyakucitika vyambura kuruwika vya nga ni Cisambizgo ca pa Lupiri na fundo zakukhwaskana na kuŵapo kwa Kristu na umaliro wa kaŵiro ka vintu. Vikati vyajumpapo virimika 65 panyuma pa nyifwa ya Yesu, mpostole Yohane wakalemba makani ghake ghawemi, kusazgamo fundo izo Yesu wakayowoya pa usiku wa umaliro weneuwo ŵapostole ŵakacezga na Fumu pambere yikaŵa yindafwe. Kwambura kukayika Mateyu na Yohane ŵakakumbukiranga makora vintu ivyo Yesu wakayowoya na kucita peneapo ŵakaŵa naye, kweni mzimu utuŵa ukacita ncito yikuru comene pakuŵawovwira kuti ŵareke kuruwa fundo zakuzirwa izo Yehova wakakhumbanga kuti zilembeke mu Mazgu ghake.

Kasi mzimu utuŵa ukovwiraso ŵantu ŵa Ciuta mazuŵa ghano? Enya! Mzimu utuŵa ukutikumbuska cara vintu ivyo tindasambirepo, kweni ukutovwira kuti tikumbukire vintu vyakuzirwa ivyo tikasambira. (Luka 11:13; 1 Yoh. 5:14) Ndipo para wovwiri ukukhumbikwa, nkongono zithu za kaghanaghaniro zikuyezgayezga ‘kukumbukira mazgu agho ghakayowoyeka kale na Ŵaprofeti ŵatuŵa, na dango la Fumu na Mponoski.’—2 Pet. 3:1, 2.

‘Mungaruwanga Cara’

Yehova wakacenjezga Ŵaisrayeli mwakuwerezga-werezga kuti: ‘Mungaruwanga cara.’ Iye wakakhumbanga kuti iwo ŵakumbukirenge cintu cilicose cara. Kweni ŵakeneranga cara kupwererera comene vyakukhumba vyawo na kuruwa milimo ya Yehova iyo wakacita. Iwo ŵakeneranga kukumbukira kuti Yehova wakaŵaponoska peneapo mungelo wakakomanga ŵana ŵauŵere wose mu Egupto ndiposo peneapo Yehova wakajura na kujara Nyanja Yiswesi, ndipo Faro na ŵasilikari ŵake ŵakabira mu maji. Ŵaisrayeli ŵakenera kukumbukira kuti Ciuta wakaŵapa Dango lake pa Lupiri lwa Sinai ndiposo kuti wakaŵarongozga mu mapopa mupaka mu Caru ca Layizgano. Ŵakeneranga cara kuruwa cifukwa cakuti vintu ivi vikenera kurutirizga kuŵakhozga pa umoyo wawo wa zuŵa na zuŵa.—Dute. 4:9, 10; 8:10-18; Ex. 12:24-27; Sal. 136:15.

Ise nase tikwenera kupwererera comene kuti tileke kuruwa. Peneapo tikuzizipizga masuzgo gha umoyo, tikwenera kumukumbuka Yehova, kukumbukira za mtundu uwo Ciuta wali ndiposo na citemwa ico wakarongora kwizira mu cawanangwa ca Mwana wake, mweneuyo wakapereka ciwombolero cifukwa ca zakwananga zithu mwakuti tizakaŵe na umoyo uwemi wamuyirayira muntazi. (Sal. 103:2, 8; 106:7, 13; Yoh. 3:16; Rom. 6:23) Kuŵazga Baibolo mwakukhazikika na kuzgorapo pa maungano gha mpingo ndiposo kunjizgikamo mu uteŵeti wa munda kuzamupangiska kuti tikumbukirenge unenesko wakuzirwa uwu.

Para mukukhumba kupanga cakusanka, cikuru panji cicoko, kumbukirani unenesko wakuzirwa uwu kuti uciske kaghanaghaniro kinu. Mungaruwanga cara. Laŵiskani kwa Yehova kuti wamurongozgeni. Mu malo mwa kuwona vintu mu ntowa yambura kwenelera panji kugomezga kaghanaghaniro ka mtima kambura kufikapo, jifumbani kuti ‘Kasi ni urongozgi wuli panji dango lakufuma mu Mazgu gha Ciuta apo nkhwenera kuzika cakusanka cane?’ (Zinth. 3:5-7; 28:26) Mungakumbuka cara vintu ivyo mundaŵazgepo panji kupulika. Kweni peneapo mukukura mu cimanyisko cakufikapo na kumutemwa Yehova, unandi wa cimanyisko ceneico mzimu wa Ciuta ungamovwirani kukumbukira cizamukura, ndipo citemwa cinu pa Yehova cimuciskaninge kuti mucite vintu mwakukolerana na ico.

VINYAMA vingacita cara vintu ivyo imwe mukucita. Kanandi cifukwa ca kuleka kuŵa na mwaŵi wakusambira, muntu yumoza mwa ŵantu ŵankondi na yumoza ŵakumanya cara kuŵazga—ndipo awo ŵali kusambira kuŵazga, ŵanandi ŵakuŵazga mwakukhazikika cara. Ndipouli, luso lwinu lwa kuŵazga malemba lukumupangiskani kuti murutenge ku vyaru vinyake, na kukakumana na ŵantu awo umoyo wawo ungamusambizgani vintu vinandi, na kusanga mahara ghakovwira agho ghangamovwirani umo mungamazgira masuzgo gha umoyo.

Luso lwa kuŵazga makora likurongora umo muntu wakusangira candulo kufuma ku masambiro ghake. Para wakupenja ncito, luso lwake lwa kuŵazga lungamupangiska kumanya kuti ni ncito wuli iyo wangagwira na ciŵerengero ca maora agho wakwenera kugwira ncito iyo kuti wajovwire. Ŵawoli awo ŵakuŵazga makora ŵakupwererera makora mbumba zawo comene-comene pa nkani ya vyakurya, utozgi, na kujivikilira ku matenda. Ŵamama awo ŵakuŵazga makora ŵangasambizga ŵana ŵawo kuti ŵakule na mahara.

Candulo cikuru ico cikuŵapo cifukwa ca kuŵazga, ncakuti ‘mukusanga mahara ghakumanyira Ciuta.’ (Zinth. 2:5) Ntowa zinandi izo tikuteŵetera Ciuta zikusazgapo kuŵazga. Pa maungano gha mpingo tikuŵazga Malemba na vyakupharazga vinyake vyakuzikika pa Baibolo. Cikuthemba pa kaŵazgiro kinu kuti muŵe na vyakufumapo viweme mu uteŵeti wa m’munda. Ndiposo kunozgekera vyakucitika ivi kukusazgapo kuŵazga. Pacifukwa ici, kukura kwinu mwauzimu kukuthemba comene pa cizgoŵi cinu ca kuŵazga.

Gwiriskirani Ncito Makora Mwaŵi uwo Muli Nawo

Ŵanji awo ŵakusambira ntowa za Ciuta ŵandasambire comene sukulu. Mutepanji iwo ŵakwenera kusambizgika kuŵazga kuti ŵarute pantazi mu cimanyisko cawo cauzimu. Panji ŵangakhumbikwira kovwirika kuti ŵanyolorere luso lwawo lwa kuŵazga. Mipingo iyo yili na ŵantu ŵambura kumanya kuŵazga, yikuyezgayezga kwambiska makalasi ghakusambizga kuŵazga mwakugwiriskira ncito kabuku ka mutu wakuti Dziperekeni pa Kuŵerenga ndi Kulemba (Jiperekani pa Kuŵazga na Kulemba). Ŵantu ŵanandi ŵasanga candulo mwa kugwiriskira ncito buku ili. Cifukwa cakuti kuŵazga makora nkhwakukhumbikwa, mipingo yinyake yapanga manozgero gha kunyolorera kaŵazgiro agho ghakucitika mwakukolerana na Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta. Nanga kungaŵa uko kulije masambiro agha, muntu wangaruta pantazi mwakuŵa na nyengo yakuŵazga mwakukwezga zuŵa na zuŵa, kusangikapo pa maungano na kunjizgikamo mu sukulu.

Ncacitima kuti mabuku agho ghali na vithuzithuzi vinandi ndiposo na wayilesi ya sinema vyapangiska kuti ŵantu ŵaŵe ŵambura kukondwa na kuŵazga. Kuwonelera wayalesi ya sinema na kuŵazga pacoko comene kungajandizga muntu kuti wakuzge luso lwake lwa kuŵazga na kughanaghana makora, nkongono zake za kaghanaghaniro, ndiposo kurongosora vintu mwakupulikikwa makora.

Vyakupharazga ivyo vikutovwira kupulikiska makora Baibolo vikuperekeka na “Muzga wa magomezgeko.” Ivi vikutipa cimanyisko cinandi cakukhwaskana na nkani zakuzirwa comene zauzimu. (Mat. 24:45; 1 Kor. 2:12, 13) Vikutimanyiskaso nkani zakuzirwa izo zikucitika mu caru, kusazgaposo vyakucitika na ivyo vikung’anamura; vikutovwira kuti timanye makora vilengiwa vya mu caru; ndiposo vikutisambizga ntowa izo tingamazgira masuzgo agho tikukumana nayo. Kuruska vyose, vikutovwira kumanya umo tingateŵetera Ciuta mwakuzomerezgeka na kusanga wezi wake. Mwanteura kuŵazga makora kumovwiraninge kuti mukure mwauzimu.

Mwanadi, luso lwa kuŵazga makora pa lekha kuti ndakovwira cara. Luso lurilose lukukhumbikwira kuligwiriskirika ncito mu ntowa yakwenelera. Nga ni umo tikucitira na cakurya, mwakuyana waka tikwenera kusanka ivyo tikuŵazga. Kasi tingaryera dara cakurya ico cilije mavitamini panji ceneico cingatirwaliska? Mu ntowa yakuyana waka, mwalekeraci kutceŵa kuŵazga nkani iyo yingatimbanizga kaghanaghaniro na mtima winu? Marango gha Baibolo ndigho ghakwenera kupereka languro apo pakwenera kuzikika ntowa izo tingagwiriskira ncito pa kusanka vintu ivyo tikukhumba kuŵazga. Pambere mundasanke ico mukukhumba kuŵazga, ghanaghanirani za malemba gha nga ni Mupharazgi 12:12, 13; Ŵaefeso 4:22-24; 5:3, 4; Ŵafilipi 4:8; Ŵakolose 2:8; 1 Yohane 2:15-17; na 2 Yohane 10.

Ŵazgani na Cilato Ciweme

Kuzirwa kwa cilato ciweme ca kuŵazga kukuwoneka makora para tikusanda nkani za mu Makani Ghaweme. Mwaciyerezgero, mu Makani Ghaweme gha Mateyu, tikuwona kuti Yesu wakafumbanga mafumbo ŵamanyi-marango awo ŵakaŵa ŵarongozgi ŵa cisopo kuti “Kasi mulive kuŵazga?” na “Kasi mulive kuŵazga kale?” pambere wandaŵazgore kufumira mu Malemba mafumbo ghawo gha ndyari. (Mat. 12:3, 5; 19:4; 21:16, 42; 22:31) Sambiro limoza ilo tikusambira mu cakucitika ici ndakuti usange tikuŵazga na cilato ciheni, tingapulikiska makora cara panjiso tingapambana na fundo yake. Ŵafarisi ŵakaŵazganga Malemba cifukwa ŵakaghanaghananga kuti kucita ici ŵazamusanga umoyo wamuyirayira. Njombe iyi, nga ni umo Yesu wakayowoyera, yikuperekeka cara ku awo ŵakuleka kumutemwa Ciuta na kuzomerezga manozgero ghake gha ciponosko. (Yoh. 5:39-43) Vilato vya Ŵafarisi vikaŵa vya uryezi; ndico cifukwa cake ŵanandi ŵakaŵa na kaghanaghaniro kaheni.

Kutemwa Yehova ncilato ciweme comene ico tingaŵa naco para tikuŵazga Mazgu ghake. Citemwa ca nga ni ici cikuticiska kusambira khumbo la Ciuta, cifukwa citemwa ‘cikusekererana na unenesko.’ (1 Kor. 13:6) Nanga tingaŵa kuti tikatemwanga cara kuŵazga kunyuma uku, kutemwa Yehova na ‘vinjeru vithu vyose’ kuzamuticiska kuti tijipereke comene kuti tisange cimanyisko ca Ciuta. (Mat. 22:37) Citemwa cikuwuska cikondwelero, ndipo cikondwelero cikuwuska khumbo la kusambira.

Ghanaghanirani za Luŵiro lwa Kaŵazgiro

Kuŵazga ku kwendezgana na kumanya. Usange mukuŵazga sono ntena, mukumanya mazgu na kukumbukira ivyo ghakung’anamura. Mungasazgirako luŵiro lwa kaŵazgiro kinu usange mungakuzga luso lwa kumanya kalembekero ka mazgu. Mu malo mwa kulekezga danka kuŵazga na kughanaghanira lizgu lirilose palekha, yezgayezgani kuŵazga mazgu ghose agho ghakupanga sentensi. Peneapo mukukuzga luso ulu, muzamusanga kuti mukupulikiska makora comene ivyo mukuŵazga.

Ndipouli, para mukuŵazga nkani yinonono, ivyo mukusanga cifukwa ca kuyezgayezga kwinu vingasazgikira mwakugwiriskira ncito ntowa zakupambana-pambana. Pakumuphalira Joshua umo wakenera kuŵazgira Malemba, Yehova wakayowoya kuti: “Buku ili la dango lingawukangapo pa mlomo wako, ughanaghanengemo.” (Josh. 1:8) Kanandi kughanaghana kukucitika para muntu wakuranguruka. Mwanteura, lizgu la Cihebere ilo lang’anamurika ‘kughanaghanira’ likung’anamulikaso “kuranguruka.” (Sal. 63:6; 77:12; 143:5) Pakuranguruka, muntu wakughanaghana comene; wakucimbilira cara. Kuŵazga mwakughanaghanira kukupangiska kuti Mazgu gha Ciuta ghakhazikike comene mu maghanoghano na mu mtima. Baibolo liri na maucimi, urongozgi, zintharika, mapowemu, vipharazgo vya ceruzgo, fundo zakukhwaskana na vilato vya Yehova, na viyerezgero vyeneco vya umoyo—vyose ivi nvyakuzirwa kwa awo ŵakukhumba kwenda mu ntowa za Yehova. Mwee, nako nkwacandulo kuŵazga mu ntowa iyo yingapangiska kuti Mazgu gha Ciuta ghakhazikike comene mu maghanoghano na mu mtima winu!

Khazikikani mu Maghanaghano

Para mukuŵazga, njizgikanimo mu cakucitika cilicose ico cikuyowoyeka. Ghanaghanirani kuti ŵantu awo ŵakuzunulika mukuŵawona, na kughanaghanira ivyo vikucitika, ivyo ŵakukumana navyo mu umoyo wawo. Ici ncipusu para mukuŵazga nkani ya nga ni ya Davide na Goliati, yakulembeka mu 1 Samuel cipaturo 17. Kweni nanga zingaŵa nkani za mu buku la Exodus na Leviticus zakukhwaskana na kuzenga hema na kukhazikiskika kwa usofi, zingaŵa zakukondweska na kuwoneka kuŵa zeneko para mukughanaghanira za ukuru wake na vintu ivyo ŵakagwiriskira ncito pa kuzenga, panji para mukughanaghanira za sembe ya vyakununkira, ufu, na viŵeto ivyo vikaperekekanga sembe zakoca. Mwee, aghanaghanani waka mweneumo cikaŵira cintu capacanya kuteŵetera nga ni musofi! (Luka 1:8-10) Mwakugwiriskira ncito mahara na kaghanaghaniro kinu muzamovwirika kumanya za kuzirwa kwa ivyo mukuŵazga ndipo vizamovwirani kukumbukira.

Usange mukupwererera cara peneapo mukuŵazga, maghanoghano ghinu ghangayingayinga. Mungaŵa nga mukulaŵiska pa peji kweni mukughanaghana vintu vinyake. Kasi wayilesi yikwimba? Kasi wayilesi ya sinema njakujura? Kasi viŵaro vya mbumba vikudumbiskana? Usange ncamacitiko, nciweme kuŵazgira pa malo ghambura ciwawa. Ndipouli, vyakutimbanizga vingafuma mu mtima winu. Mutepanji pa zuŵa ilo mwanguŵa ŵakutangwanika comene. Aha, ncakusuzga cara kuti muntu wakumbukirenge vintu ivyo wacitanga zuŵa ilo! Ncakukanizgika cara kuweleramo mu vyakucitika vya zuŵa—kweni ici cingacitikanga cara para mukuŵazga. Mukwenera kuŵazga peneapo maghanoghano ghinu ngakukhazikika, nanga kungaŵa kuromba pambere mundambe kuŵazga. Kweni para mukuŵazga, maghanoghano ghinu ghangamba kuyingayinga. Yezganiso. Jisambizgani kuti maghanoghano ghinu ghakhazikike pa nkani iyo mukuŵazga. Pacoko na pacoko muzamuwona kuti mukunyolorera.

Kasi mukucitaci para mwasanga lizgu ilo mukulipulikiska cara? Mazgu ghanyake agho mukughamanya cara ghangalongosoreka panji kukonkoskeka mu nkani iyo mukuŵazga. Panji mungamanyaso ng’anamuro lake mwakuwona umo lagwiriskirika ncito mu nkani iyo. Usange mukupulikiska cara, wonani mu dikishonare usange muli nalo, panji mungagwara mzere kusi kwa lizgu ilo na kukafumba ku ŵanji nyengo yinyake kuti mumanye ng’anamuro lake. Ici cizamukuzga kamanyiro kinu ka mazgu na kurutiska pantazi kapulikiskiro kinu para mukuŵazga.

Kuŵazga pa Wumba

Peneapo mpostole Paulos wakaphalira Timote kuti warutilire kujipereka pa kuŵazga, iye comene-comene wakang’anamuranga kuŵazga uko kukwanduliska ŵanji. (1 Tim. 4:13, NW) Kuŵazga makora pa wumba kukusazgapo vinandi kuruska waka kuŵazga mwakukwezga mazgu. Cakwamba, muŵazgi ŵakwenera kupulikiska ng’anamuro la mazgu na fundo izo zikulongosoreka. Ni pekha para wakucita nteura ndipo wangayowoya ghanoghano lake mwakwenelera na kurongora nkongono yake makoraghene. Mwanadi, ici cikukhumbikwira kunozgekera kuweme na kuyezgelera. Ndico cifukwa cake Paulos wakaciska kuti: “Rutilirani kujipereka pa kuŵazga pa wumba.” (NW) Mu Sukulu ya Uteŵeti wa Chiuta muzamusambizgika luso lwa kuzirwa ulu.

Patulani Nyengo ya Kuŵazga

“Maghanoghano gha ŵapampu ghakuya ku uzali nadi, kweni yose uyo ngwa mawara wakufika ku ukavu pera.” (Zinth. 21:5) Ici ncakuzirwa nadi pakuyowoya za kuzirwa kwa kuŵazga. Kuti tisange “uzali,” tikwenera kunozgekera kuti milimo yinyake yileke kutijandizga para tikuŵazga.

Kasi mukuŵazga nyengo wuli? Kasi mukusanga candulo mwa kuŵazga mlenjilenji? Kasi mukuŵa maso na muhanya? Usange mungapatula maminiti 15 panji 20 zuŵa lililose kuti muŵazgenge, namwe mungazakazizwa na cimanyisko cinandi ico muzamucisanga. Cakuzirwa comene ndico kuŵazga mwakukhazikika.

Ncifukwa wuli Yehova wakasanka kuti vilato vyake viweme vilembeke mu buku? Zgoro ndakuti ŵantu wose mu vigaŵa vyose vya caru capasi ŵaŵazgenge Mazgu ghake. Ici cikuŵapangiska kuti ŵaghanaghanire milimo yakuzizwiska ya Yehova, kuti ŵaphalire ivi ŵana ŵawo, ndiposo kuti ŵakumbukirenge milimo ya Ciuta. (Sal. 78:5-7) Kuwongera kwithu wanangwa wa Yehova pa nkani iyi kukuwoneka makora mu ntowa iyo tikujiperekera ise taŵene pa kuŵazga Mazgu ghake gha umoyo.

KASI muli kuwonapo ŵantu ŵakusanka cipambi? Ŵanandi ŵakuwona umo cikuwonekera na umo catonera. Ŵanji ŵakunuska sungo la cipambi. Ŵanji ŵakucikora, ndiposo nanga kungaŵa kudofya. Ŵanji ŵakupima uzito wake mwa kuŵika cipambi cinyake mu woko lamazere na lamaryero kuti ŵamanye ico ncizito. Kasi ŵantu aŵa ŵakughanaghanaci? Iwo ŵakukhumba kumanya vinandi, kupima mpambano yake, kukumbukira ico ŵangusanka pakwamba, na kupambaniska na ivyo ŵakuwona pa nyengo iyo na ivyo ŵakumanya kale. Iwo ŵazamusanga candulo cikuru cifukwa ca kusanka mwakupwererera.

Mwanadi, vyandulo ivyo vikusangika cifukwa ca kusambira Mazgu gha Ciuta nvinandi comene. Para kusambira mazgu gha Ciuta ni cintu cakuzirwa comene mu umoyo withu, cipulikano cithu cikhozgekenge, citemwa cithu cikurenge, uteŵeti withu uŵenge wacandulo, ndipo cilicose ico tingasanka kuti ticite cilongorenge kuti tili na vinjeru ivyo Ciuta watipa. Kuyowoya za candulo ca nga ni ici, pa Zintharika 3:15 pakuyowoya kuti: “Cose ico ungakhumba kuti cingalinganiskika na ivyo cara.” Kasi mukusanga vyandulo vya nga ni ivi? Vyose vikuthemba umo mukusambilira.—Kol. 1:9, 10.

Kasi kusambira nivici? Eya, kusambira kukung’anamura kuleka kuŵazga mwakucimbilira. Iko kukukhumbikwira kugwiriskira ncito nkongono za kaghanaghaniro mwakupwererera panji kuŵikapo pwererero likuru pa nkani iyo mukuŵazga. Kukusazgapo kukumbukira ivyo mukaŵazga, na kuyaniska na ivyo mukumanya kale, ndiposo cikung’anamura kumanya cifukwa ico fundo izo zalembekera. Para mukusambira, ghanaghanirani comene za fundo izo zingaŵa zipya kwa imwe. Ghanaghaniraniso umo mungagwiriskilira ncito urongozgi wa mu Malemba. Nga ni Kaboni wa Yehova, muzamukhumbikwira kughanaghaniraso za mwaŵi wa kugwiriskira ncito ivyo mwasambira kuti muwovwire ŵanji. Mwakuwonekerathu, kusambira kukusazgapo kuranguruka.

Iŵani na Kaghanaghaniro Kaweme

Para mukunozgekera kusambira, muŵe na vintu vya nga ni Baibolo, cakupharazga cilicose ico mukukhumba kusambira, phesulu, panji bolopeni, ndiposo na notibuku. Kweni kasi mukuŵikapo mtima pa sambiro ilo? Baibolo likutiphalira kuti Ezra “wakaŵikapo mtima wake kupenjiska dango la Yehova na kulicita, na kusambizga vilayizgo vyake na maweruzgo ghake mwa Israyeli.” (Ezra 7:10) Kasi kuŵikapo mtima kwanteura uko kukusazgapo vici?

Lurombo likutovwira kuti tiyambe kusambira Mazgu gha Ciuta na kaghanaghaniro kaweme. Tikukhumba kuti mtima withu, wuntu withu wamkati, vipokere urongozgi uwo Yehova wakupereka kwa ise. Pa uyambiliro wa sambiro lirilose, rombani kwa Yehova kuti mupokere covwiro ca mzimu wake. (Luka 11:13) Rombani kuti wamovwirani kupulikiska ng’anamuro la ivyo musambirenge, umo vikukoleranirana na vilato vyake, umo vingamovwilirani kuti mupambaniske ciheni na ciweme, umo mungagwiriskira ncito marango ghake mu umoyo winu, na umo nkani iyo yikukhwaskira ubwezi winu na iye. (Zinth. 9:10) Para mukusambira, ‘murombani Ciuta’ kuti wamupeni vinjeru. (Yak. 1:5) Jisandandi mwaunenesko mtima ivyo mwasambira, ndipo rombani covwiro kwa Yehova kuti wamazge kaghanaghaniro kaheni panji vilato viheni ivyo mungaŵa navyo. Nyengo zose “yimbirani Yehova na kuwonga” cifukwa ca vintu ivyo wavumbura. (Sal. 147:7) Kuromba pambere mundayambe kusambira kukurongozgera ku ubwezi weneko na Yehova, cifukwa kukutipa mwaŵi wa kuyowoya naye cifukwa iye wakuyowoya nase kwizira mu Mazgu ghake.—Sal. 145:18.

Kucita mwanteura kukupambaniska ŵantu ŵa Yehova na ŵasambiri ŵanji. Ŵantu awo ŵakujipereka cara kwa Ciuta, ncakawiro kukayikira ivyo vili kulembeka. Kweni ako nkaghanaghaniro kithu cara. Ise tikutamira mwa Yehova. (Zinth. 3:5-7) Usange tikupulikiska cara vintu vinyake, tikucimbilira cara kuyowoya kuti apa pakwenera kuti mpakubudika. Para tikusanda na kupenjerezga mazgoro, cikurongora kuti tikulindirira Yehova. (Mika 7:7) Nga ni Ezra, tili na cilato ca kucita na kumanya ivyo tikusambira. Mwakucita nteura, tizamusanga vyandulo vinandi kufuma mu kusambira kwithu.

Umo Tingasambilira

Mu malo mwa kuyamba waka kusambira ndime yakwamba na kurutirizga mupaka ku umaliro, cakwamba, tikwenera kuwonerathu nkani yose panji cipaturo cose mu cakupharazga ico muŵazgenge. Yambani mwa kuwona umo mutu wa nkani iyo walembekera. Uwu ndiwo mutu wa nkani uwo musambirenge. Ndipo pulikiskani makora umo mitu yicoko-yicoko yikukhozgera mutu wa nkani. Sandani makora vithuzithuzi vyose, matchati, panji mabokosi agho ghali na fundo zikuru agho ghali kuumaliro kwa nkani panji sambiro. Kufuma pa ivyo mwawona, jifumbani kuti: ‘Kasi nisambirenge vici? Kasi ningawovwirika navyo wuli?’ Ici cikupereka ntowa ya kusambira kwinu.

Sono nozgekerani kusanga fundo izo. Pakuŵa nkani zinyake za mu Gongwe la Mulinda na mabuku ghanyake izo zikuŵa na mafumbo. Para mukuŵazga ndime yiliyose, ncakovwira kulemba mzere pasi pa mazgoro. Nangauli pangaŵavye mafumbo ghakufumbika mu sambiro ilo, ncakuzirwa nipera kuti mulembe mzere pasi pa fundo zakuzirwa izo mukukhumba kuzikumbukira. Usange ghanoghano ndipya kwa imwe, iŵani na nyengo yakukwanira kuti mughanaghanire za ilo, ndiposo kuti musimikizgire kuti mwalipulikiska makora. Pulikiskani makora viyerezgero panji fundo izo zingaŵa zacovwiro kwa imwe panji umo mungakazigwiriskilira ncito mu nkani iyo muzamudumba kuntazi. Ghanaghanirani za ŵantu awo cipulikano cawo cingakhozgeka usange mungaŵaphalira ivyo mukusambira. Lembani mzere pasi pa fundo izo mukukhumba kuzigwiriskilira ncito, na kuweleramo mu izo para mwamara kusambira.

Peneapo mukusambira, ŵazgani malemba ghose agho gharongoreka. Wonani umo lemba lirilose likukhozgera ndime iyo mukuŵazga.

Nyengo zinyake mungasanga fundo izo mukuzipulikiska makora cara, panji izo mukukhumba kuzisanda makora. Mu malo mwakuti zimupuruskeni, lembanipo cimanyikwiro kuti muzakazisande makora panyuma pa sambiro linu. Mwakanandi fundo zikulongosoreka makora para mwaŵazga nkani yose. Usange mukupulikiska cara, mungacita kafukufuku wakusazgikira. Kasi ndi vintu wuli ivyo vingakhumbikwira pwererero la nga ni ili? Mutepanji lemba ilo mazgu ghake ghalembeka mu ndime mukulipulikiska makora cara. Panji mukuwona cara umo lemba ilo likukhozgera nkani iyo mukusambira. Mutepanji mwasambira fundo yinyake mu nkani iyo mwaŵazga kweni mukutondeka umo mungayilongosolera kwa muntu munyake. Mu malo mwa kuzileka waka fundo izi, cingaŵa camahara kuzisanda makora panyuma pakuti mwamara kusambira ivyo mwasambiranga.

Peneapo Paulos wakaŵalembera karata Ŵakristu Ŵacihebere, iye wakaghanaghanira danka, na kuyowoya kuti: “Fundo yeneco njeneiyi.” (Heb. 8:1) Kasi mukujikumbuska mwaŵene nyengo na nyengo nga ni umo Paulos wakacitira? Aghanaghanirani cifukwa ico Paulos wakacitira nteura. Mu vipaturo vyakudanga vya makarata ghake ghakufunyilirika, iye ŵakalongosora kuti Kristu ni Msofi Mukuru uyo wali kunjira kucanya. (Heb. 4:14-5:10; 6:20) Kuti wadidimizgire fundo yikuru iyo, pa uyambiliro wa cipaturo 8, Paulos wakanozgekereska maghanoghano gha ŵaŵazgi ŵake kuti ŵaghanaghanire comene umo nkani iyo yikukhwaskira umoyo wawo. Iye wakayowoya kuti Kristu wakawonekera pantazi pa Ciuta cifukwa ca iwo, ndipo wakaŵajulira ntowa ya kuya ku “malo ghatuŵa” kucanya. (Heb. 9:24; 10:19-22) Kusimikizgirika kwa cilindizga cawo kungaŵawovwira iwo kugwiriskira ncito urongozgi uwo karata iyi yili nawo wakukhwaskana na cipulikano, cizizipizgo, na ukhaliro Wacikristu. Mwakuyana waka, panyengo yakusambira, usange tikughanaghanira comene fundo zikuru, kuzamutovwira kumanya kuzirwa kwa mutu wa nkani ndipo maghanoghano ghithu ghazamukhorwa kuti tikucita vintu mwakukolerana na ivyo tasambira.

Kasi sambiro linu likumuciskani kuti mugwiriskire ncito ivyo mukusambira? Ili ni fumbo lakuzirwa comene. Para mwasambira cintu cinyake, jifumbani kuti; ‘Ni mwauli umo ici cikukhwaskira kacitiro kane ka vintu na vilato vyane vya mu umoyo? Ni mwauli umo ningagwiriskilira ncito cimanyisko ici pakumazga masuzgo, pakupanga cakusanka, panji pakufikira cilato cane? Kasi ndi mwauli umo ningagwiriskilira ncito cimanyisko ici na mbumba yane, mu upharazgi, na mu mpingo?’ Rangurukani pa mafumbo agha mu lurombo, ghanaghanirani vyakucitika vyeneko ivyo mungagwiriskilira ncito cimanyisko ico.

Para mwamara kusambira cipaturo cimoza panji nkani, iŵani na nyengo yakuweleramo. Wonani usange mungakumbukira fundo zikuru ndiposo umo zikugwilira ncito. Kucita nteura kuzamumovwirani kukumbukira fundo izo na kuzakagwiriskira ncito cimanyisko ico muntazi.

Ivyo Mungasambira

Nga ni ŵantu ŵa Yehova, tili na vintu vinandi vyakuti tisambire. Kweni, kasi tikwenera kwamba na kusambiraci? Zuŵa lirilose, tikucita makora kusambira lemba na fundo kufuma mu kabuku ka Kusanda Malemba Zuŵa na Zuŵa. Sabata yiliyose tikusangikapo pa maungano, ndipo kusambira mwakutendekera nkani za pa ungano izi kukutovwira kuti tisange candulo comene. Mwakusazgirapo, ŵanji ŵakusanga nyengo ya kusambira vyakupharazga vithu vya Cikristu ivyo vikapharazgika apo iwo ŵakaŵa ŵandasambire unenesko. Ŵanji ŵakusanka vigaŵa vinyake vya kuŵazga kwawo Baibolo sabata na sabata na kusambira malemba agho mwakucita kafukufuku.

Wuli usange mulije nyengo ya kusambira mwakupwererera nkani izo zamusambirika pa maungano gha mpingo gha sabata na sabata? Lekani kusambira nkani mwakucimbilira kuti mumalizge waka luŵiro, ndiposo nciweme cara kuleka kunozgekera nkani nangauli mungaŵavya nyengo yakusambilira. Mu malo mwake, yezgani kusambira ivyo mungafiska, ndipo sambirani mwakufwilirapo. Nozgekerani sabata yiliyose. Mukuruta kwa nyengo, yezgayezgani kusambira vinandi kusazgapo nkani za maungano ghanyake.

‘Zengani Nyumba Yinu’

Yehova wakukhumba kuti mitu ya mbumba yikwenera kugwira ncito mwakulimbikira na kusangira vyakukhumbikwira vya ŵakutemwaka ŵawo. “Nozga makora mlimo wako kuwaro,” ndimo pakuyowoyera nteura pa Zintharika 24:27, ndipo pakurutilira kuti, “uvinozge vyose vyaku munda.” Kweni vyakusoŵa vya mbumba yinu vikwenera kupwerereka. Ndipouli lemba ili likurutiliraso kuyowoya kuti: “Ndipo pamanyuma uzenge nyumba yako.” Kasi ni mwauli umo mitu ya mbumba yingacitira ici? Pa Zintharika 24:3 pakuyowoya kuti: ‘Nyumba yikukhozgeka na umanyi.’

Ni mwauli umo umanyi ungawovwilira nyumba yinu? Umanyi ni nkongono za kaghanaghaniro izo zikupangiska muntu kulaŵiskirathu vintu vya muntazi. Kukuyowoyeka kuti sambiro lakuya pantazi la mbumba likucitika na kusambira mwakupwererera kwakucitika na mbumba yose. Ni mwauli umo viŵaro vya mbumba yinu vikurutira pantazi mwauzimu? Tegherezgani mwakupwererera para mukuyowoya navyo. Kasi pali mzimu wakudandaula panji kukwiya? Kasi iwo ŵakutemweseska vintu vya kuthupi? Para muli mu upharazgi na ŵana ŵinu, kasi iwo ŵakusangwa para ŵakujimanyikwiska ku ŵanyawo nga ni Ŵakaboni ŵa Yehova? Kasi iwo ŵakusangwa na programu yinu ya kuŵazga na kusambira Baibolo? Kasi iwo wakuwona ntowa ya Yehova kuŵa ntowa yawo ya umoyo? Kusanda mwakupwererera kuzamuvumbula ivyo imwe, nga ni mutu wa mbumba mukwenera kucita kuti mukhazikiske na kuzenga mikhaliro yauzimu ku ciŵaro cilicose ca mbumba yinu.

Wonani nkani zeneizo zikuyowoya za mbumba mu Gongwe la Mulinda na Galamukani! Phalirani mbumba yinu mwakutendekera ivyo muzamusambira kuti ŵanozgekere nkani iyo. Sungilirani mukhaliro wa citemwa para mukusambira. Mwambura kucenya panji kukhuŵazga ciŵaro cilicose ca mbumba, didimizgirani kuzirwa kwa nkani iyo mukudumbirana, na kuyowoya fundo izo mungagwilirapo ncito mwakuyana na vyakusoŵa vya mbumba yinu. Ciŵaro cilicose cikwenera kunjizgikamo. Wovwirani waliyose kumanya kuti Mazgu gha Yehova ‘ngaweme’ pakupereka vintu vyakukhumbikwa mu umoyo.—Sal. 19:7.

Kusanga Njombe

Ŵantu ŵambura cimanyisko cauzimu ŵakusambira vintu vyakucanya ku thambo, vyakucitika vya caru na vya iwoŵene, kweni ŵakutondeka kupulikiska ng’anamuro leneko la ivyo ŵakuwona. Kulwande linyake, na covwiro ca mzimu wa Ciuta, ŵantu awo ŵakusambira Mazgu gha Ciuta nyengo zose ŵangamanya kwizira mu vintu vyeneivi pera mulimo wa Ciuta, kufiskika kwa ucimi wa Baibolo, na kufiskika kwa vilato vya Ciuta vya kutumbika ŵantu ŵakupulikira.—Mrk. 13:4-29; Rom. 1:20; Civ. 12:12.

Kumanya vyakucitika vyakuziziswa vya nga ni ivi kungatipangiskanga kuti tiŵe ŵakujikuzga cara. Mu malo mwake, kusanda Mazgu gha Ciuta zuŵa na zuŵa kukutovwira kuti tirutilire kuŵa ŵakujipepula. (Dute. 17:18-20) Kukutivikiliraso ku “mapusikiro gha uheni,” cifukwa usange Mazgu gha Ciuta ghakugwira ncito mu mitima yithu, cingaŵa cipusu kutceŵa nkongono ya kwananga. (Heb. 2:1; 3:13; 3:13; Kol. 3:5-10) Mwanteura ‘tizamwenda kwakwenerera Yehova na kumukondweska kose kose, pakupambika vipambi mu mulimo wose uweme.’ (Kol. 1:10) Ncilato cithu kucita mwanteura para tikusambira Mazgu gha Ciuta, ndipo tizamusanga vitumbiko vinandi para tikucita ici.