PARA ŵantu ŵapika nkani yakuti ŵakayowoye, ŵanandi ŵakusuzgika kulemba mazgu ghose gha nkani, kwambira pakwambilira mupaka paumariro. Iwo ŵangalemba maautilayini ghanandi pambere wandelembe, iyo yingaŵa yakukhorweska. Kacitiro aka kangatora maora ghanandi.

Kasi umu ndimo mukunozgekera nkani zinu? Kasi mungakhumba kusambira ntowa yipusu? Usange mwasambira umo mungalembera autilayini, muzamukhumbikwiraso cara kulemba cilicose. Ici cizam’mupani nyengo yakukwanira ya kuyezgelera umo mungayowoyera nkani. Nkani yinu yizamuŵa yipusu pakuyowoya pera cara, kweniso yakunozga pakuyitegherezga ndiposo yizamuŵa yakuciska comene ŵategherezgi ŵinu.

Mwanadi, nkani za cisanisani za Baibolo izo zikuyowoyeka mu mpingo, autilayini yake yikuperekeka. Ndipouli, umu kuti ndimo viliri na nkani zinyake cara. Mungapika waka mutu wa nkani. Panji mungapempeka kuyowoya nkani yinyake yakusindikizgika. Nyengo zinyake mungapika urongozgi ucoko waka. Nkani zose izi, mukukhumbikwira kulemba autilayini yinu.

Ciyerezgero ca nkani ico cili pa peji 41 cimupaninge sacizgo la umo munganozgekelera autilayini. Wonani kuti fundo zikuru zikwambira ku woko la mazere ndipo zikulembeka mu Mazgu ghakuru-ghakuru. Pasi pa fundo yikuru yiliyose pali fundo zicoko-zicoko izo zikukhozgera fundo iyo. Fundo zakusazgirapo izo zikukhozgera fundo zicoko-zicoko zikulembeka pasi pa fundo izi ndipo zikwambira ca mukati pacoko kufuma kumazere. Yisandeni makora autilayini iyi. Wonani kuti fundo zikuru ziŵiri zikukolerana comene na mutu wa nkani. Wonaniso kuti fundo zicoko-zicoko kuti nzakukondweska waka cara. Mu malo mwake, fundo yicoko yiliyose yikukhozgera fundo yikuru mu iyo yarongoreka

Para mukulemba autilayini, iyo yingayana cara na iyo yarongoreka nga nciyerezgero. Kweni usange mwamanya fundo zikuru izo zayowoyeka, izi zimovwiraninge kulinganizga nkani yinu na kunozga nkani yiweme munyengo yakwenelera. Kasi mungacita wuli?

Kusanda, Kusanka, na Kulinganizga

Mukwenera kusanka mutu wa nkani. Mutu wa nkani yinu ukwenera kuŵa mutu bweka cara wakuŵa na mang’anamuro ghanandi, uwo wungalembeka waka na lizgu limoza. Mutu wa nkani ni fundo yikuru iyo mukukhumba kuyowoya, ndipo ukurongora cakulata ca nkani iyo mwanozgekera kuti muyowoye. Usange mwapika mutu wa nkani, sandani fundo zikuru mwakupwererera. Usange muzamuyowoya nkani yakusindikizgika iyo mwapika, nozgekerani nkani iyo mwakughanaghanira mutu wake. Usange mwapika nkani yambura mutu, mungasanka mutu mwaŵene. Kweni pambere mundacite ici, cingaŵa ciweme kucita danka kafukufuku. Mwakucita ici muzamusanga fundo zinandi zakusazgikira.

Para mukucita nteura, jifumbani kuti: ‘Ncifukwa wuli nkani iyi njakuzirwa ku ŵategherezgi ŵane? Kasi cilato cane ncici?’ Cilato cinu kuti cikwenera kuŵa ca kumarizga waka kuyowoya nkani iyo, panji kukondweska waka ŵategherezgi ŵinu cara, kweni kuŵawovwira. Para mwamanya cilato cinu, cilembani. Para mukunozgekera jikumbuskani za ico.

Panyuma pakuti mwamanya cilato cinu na kusanka mutu wa nkani wakukolerana na cilato ico (Wonani umo mutu wa nkani iyo mwapika ukukhozgera cilato cake), mwanteura mungacita kafukufuku mwambura suzgo.Sankani fundo izo zingawovwira comene ku ŵategherezgi ŵinu. Mungakhorwanga na cilicose cara, kweni penjani fundo izo nzakukhozga ndiposo izo nzakovwira. Khorwani na kafukufuku uyo mukucita. Mwakanandi muzamuŵa na cimanyisko cinandi cakuti mungagwiriskira ncito, anteura muzamukhumbikwira kusanka. Mungaryanga nyengo cara!

Kuti mulongosore makora nkani yinu, mukwenera kumanya fundo zikuru izo mwamuyowoya na kufiska cilato cinu. Izo ziŵenge lufura lwa nkani yinu. Kasi autilayini yikwenera kuŵa na fundo zikuru-zikuru zilinga? Mutepanji fundo ziŵiri nzakukwanira pa cidumbirano cifupi, ndipo kanandi fundo zinkondi nzakukwanira pa cidumbirano citali. Kwambura kukayika, cikuŵa cipusu ku ŵategherezgi kukumbukira makora fundo zikuru usange nzicoko.

Para mwasanka mutu wa nkani na fundo zikuru, torani mabuku ghinu ghakucitira kafukufuku. Sankani fundo izo zikukhozgera comene fundo zinu zikuru. Sankani viyerezgero ivyo vizamupangiska nkani yinu kuŵa yakukondweska. Para mwasanka malemba ghakuti ghakhozgere fundo zikuru, iŵani na fundo izo zingamovwirani kurongosora makora ng’anamuro la malemba agho gharongoreka mu ntowa yacandulo. Lembani fundo yiliyose pasi pa fundo yikuru iyo yikukhozgera. Usange cimanyisko cinyake cikukolerana cara na fundo zikuru, fumyanipo—nanga cingaŵa cakukondweska—panji cisungani mu fayelo kuti muzakagwiriskire ncito nyengo yinyake. Sungani fundo ziweme pera. Usange mukukhumba kuyowoya vinandi, muzamukhumbikwira kuti muyowoye mwaluŵiro-luŵiro ndipo nkani yinu yizamupulikikwa makora cara. Cingaŵa ciweme kuyowoya fundo zicoko izo nzakovwira ŵategherezgi ndipo ziyowoyani makora.

Usange mundalembe nkani yinu nga ndi umo kwayowoyekera pacanya apa, ipo yilembani mu ndondomeko yiweme. Mulembi wa Makani Ghaweme Luka wakacita nteura. Wakati wasanga fundo zakukhwaskana na nkani yake, iye wakalemba mu “ndondomeko” yake. (Luka 1:3) Mungalemba nkani yinu mu ndondomeko mwakuyana na umo nkani iyo yikacitikira panji umo mutu wake walembekera, mutepanji mungalembaso mwakuyana na uweme na uheni panji suzgo na umo mungamazgira suzgo ilo, vyose vikuthemba pa ico mungacita kuti mufiske cilato cinu. Para mukudumba nkani, lekani kulekezga fundo pa ntowa na kwamba kuyowoya yinyake. Ŵarongozgani makoraghene ŵategherezgi ŵinu kufuma pa fundo yimoza na kuruta pa fundo yinyake, kwambura kutimbanizgika. Maukaboni agho ghakuperekeka ghakwenera kurongozgera ŵategherezgi kuti ŵatorepo sambiro. Peneapo mukunozgekera nkani yinu, ghanaghanani umo nkani yinu yizamupulikikwira ku ŵategherezgi. Kasi iwo ŵazamurondezga fundo zinu? Kasi iwo ŵazamuciskika kucita ivyo ŵakupulika, mwakukolerana na cilato cinu?

Cakurondezgapo, sankani mazgu ghakwambilira ghakuwuska cikondwero mu nkani yinu na kurongora ŵategherezgi ŵinu kuti ivyo muyowoyenge nvyakuzirwa comene kwa iwo. Cingaŵa cakovwira kuti mulembe masentesi ghaŵiri ghakwambilira. Paumaliro, sankani mazgu ghaweme ghaumaliro gha nkani yinu mwakuti yizakaŵe yakuciska mwakukolerana na cilato cinu.

Usange mwanozgekera autilayini yinu mwakutendekera, muzamuŵa na nyengo yinandi ya kuyinozgaso makora pambere mundakayowoye nkani yinu. Mutepanji mungawona kukhumbikwa kwa kukhozgera fundo zinyake mwakugwiriskira ncito viŵerengero, ciyerezgero, panji cakukumana naco. Kugwiriskira ncito cakucitika casono panji cintu cinyake ico cingakondweska ŵantu ŵa ku cigaŵa cinu kungawovwira ŵategherezgi ŵinu kuwona kuti nkani iyo njakovwira nadi. Peneapo mukuweleramo mu nkani yinu, muzamuŵa na mwaŵi wakupereka ntowa izo ŵategherezgi ŵinu ŵangagwiriskira ncito cimanyisko ico. Kuweleramo na kunozgaso nkhwakukhumbikwa pakunozgekera nkani kuti yiŵe yakukora mtima.

Ŵanji awo ŵakuyowoya nkani ŵakukhumba fundo zinandi kuruska ŵanji. Kweni usange mwanozgekera nkani yakuŵa na fundo zicoko waka, lembani fundo izo mu ndondomeko yiweme, ndipo muzamusanga kuti na cimanyisko cicoko, muzamukhumbikwira cara kulemba cilicose. Mwee, nako nkupwererera nyengo umo uku kungaŵira! Ndipo nkani yinu yizamuŵa yakunozga. Uzamuŵa ukaboni wakuti mukusanga nadi candulo kufuma mu masambiro ghinu gha Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta.

NKANI yiliyose ya mu sukulu yikutipa mwaŵi wa kukuliska luso lwa kuyowoya nkani. Ndipo para mukujipereka na mtima wose, pacoko-pacoko kuya kwinu pantazi kuzamumanyikwa na ŵanji. (1 Tim. 4:15) Sukulu iyi yimovwiraninge kuti mukuzge maluso ghinu.

Kasi mukuŵa na wofi para mukuyowoya pamaso pa mpingo? Ici ncakawiro. Ndipouli, vintu vinyake vingamovwirani kuti mucepeske kwenjerwa kwinu. Para muli panyumba, kuŵazga mwakukwezga mazgu kukwenera kuŵa cizgoŵi cinu. Pa maungano gha mpingo, nyengo zose zgoranipo para mafumbo ghakufumbika, ndipo usange muli wakwenelera kunjizgikamo mu uteŵeti wa m’munda, mukwenera kucita nteura mwakukhazikika. Ici cizam’mupani mahara ghakuyowoya pamaso pa ŵanji. Mwakusazgirapo, nozgekerani makora nkani za ŵasambiri mwakutendekera, na kuyezgelera kuyowoya mwakukwezga mazgu. Kumbukirani kuti muzamuyowoya nkani yinu pamaso pa ŵategherezgi ŵaubwezi. Ndipo pambere mundanyamuke kuti mukayowoye nkani yiliyose, cakudanga rombani kwa Yehova. Iye mwakukondwa wakupereka mzimu wake utuŵa ku ŵateŵeti ŵake awo ŵakumuromba.—Luka 11:13; Fil. 4:6, 7.

Lekani kughanaghana kuti mukayowoye vinandi. Pakujumpa nyengo yitaliko kuti muntu waŵe muyowoyi muwemi na kuŵa musambizgi wakukora mtima. (Mika 6:8) Usange mwalembeska sono mu sukulu, lekani kughanaghana kuti mungayowoya makora comene nkani pa nyengo yakwamba. Mu malo mwake, nyengo yiliyose gwiriranipo ncito pa urongozgi umoza wa kayowoyero. Sambirani mu buku ili cipaturo ico cikurongosora za urongozgi uwo. Usange ncamacitiko, gwiriranipo ncito pa fundo izo zaperekeka ku umaliro kwa cipaturo ico. Kacitiro aka kamupaninge cimanyisko ca umo mungagwiriskilira ncito urongozgi pambere mundakayowoye nkani yinu pa mpingo. Muzamuruta nadi pantazi mukuruta kwa nyengo.

Kunozgekera Nkani Yakuŵazga

Kunozgekera kuŵazga pa wumba kukusazgapo vinandi comene kuruska waka kumanya kuzunura mazgu mu nkani iyo mwapika. Yezgayezgani kuti mupulikiske makora ivyo nkani iyo yikuyowoya. Para mwapokera waka nkani yinu, yiŵazgani na cilato ca kuyipulikiska makora. Yezgayezgani kupulikiska fundo ya sentensi yiliyose na ghanoghano ilo likuyowoyeka mu ndime yiliyose mwakuti ciŵe cipusu kuti mulongosore maghanoghano agho makora ndiposo mwakwenelera. Usange ncamacitiko, wonani mu dikishonare kazunuliro kawemi ka mazgu agho mukughamanya cara. Yimanyani makora nkani. Ŵapapi ŵakwenera kuwovwira ŵana ŵawo ŵacoko kucita ici.

Kasi muli kuphalirikapo kuti muŵazge cigaŵa ca Baibolo panji ndime za nkani ya mu Gongwe la Mulinda? Usange nkani iyo yilipo mu ciyowoyero cinu yakujamburika pa matepi, cingaŵa ciweme kutegherezga ku kaŵazgiro na kumanya makora kazunuliro ka mazgu, kadidimizgiro, na umo mazgu ghakukwelera na kukhilira. Ndipo yezgani kugwiriskira ncito fundo izi para mukuŵazga.

Simikizgani kuti mwaŵazga na kupulikiska makora sambiro ilo likurongosora za urongozgi wa kayowoyero uwo mwapika kuti mugwirirepo ncito pambere mundambe kunozgekera nkani yinu. Usange ncamacitiko, weleranimo mu urongozgi wa kayowoyero panyuma pakuti mwayezgelera kuŵazga nkani iyo mwapika mwakuwerezga-werezga mu mazgu ghakukwera. Yezgayezgani kugwiriskira ncito urongozgi uwu makoraghene.

Masambiro agha ghamovwiraninge comene mu uteŵeti winu wa m’munda. Peneapo mukucita uteŵeti wa m’munda, muli na mwaŵi ukuru comene wa kuŵazgira ŵanji. Cifukwa cakuti Mazgu gha Ciuta ghali na nkongono ya kusinta umoyo wa ŵantu, ncakukhumbikwa kuti muŵazgenge makora. (Heb. 4:12) Lekani kughanaghana kuti para mwapika nkani yimoza panji ziŵiri muzamumanya vigaŵa vyose vya kaŵazgiro kawemi. Mpostole Paulos wakalembera karata kwa murara Wacikristu mweneuyo wakaŵa na cimanyisko cinandi, iye wakalemba kuti: ‘Rutilirani kujipereka pa kuŵazga pa wumba.’—1 Tim. 4:13, NW.

Kunozgekera Nkani na Cidumbirano Cake

Para mwapika nkani mu sukulu yeneiyo yikunjizgamo cidumbirano, kasi mungacita wuli?

Manyani vintu vitatu ivi: (1) mutu wa nkani iyo mwapika, (2) cidumbirano cinu na muntu uyo mwamuyowoya nayo, ndiposo (3) urongozgi uwo mwapika kuti mugwilirepo ncito.

Mukwenera kusanga cimanyisko cakukhwaskana na nkani iyo mwapika. Kweni para mwambapo waka kucita ivi, ghanaghanirani comene za cidumbirano cinu na muntu uyo muzamuyowoya naye, cifukwa cakuti vintu ivi vikukolerana na mtundu wa nkani iyo mwamuyowoya ndiposo umo mwamuyowoyera. Kasi mwamugwiriskira ncito cidumbirano wuli? Kasi mwamulongora umo mungapharazgira makani ghawemi kwa muntu uyo mukumumanya? Panji mwamulongora ivyo vingacitika para mwakumana na muntu panyengo yakwamba? Kasi muntu uyo ni murara kuruska imwe panji ni mucoko? Kasi iye wangaŵa na kaghanaghaniro wuli kurazga ku nkani iyo mwanozgekera kudumbirana naye? Ni mwauli umo iye wakuyimanyira nkani iyo? Kasi mukughanaghana kuti mwamuŵa na vyakufumapo wuli viweme panyuma pa cidumbirano cinu? Mazgoro ku mafumbo agho ghangapereka urongozgi wakukhumbikwa uwo mungagwirirapo ncito.

Kasi ni nku uko mungasangako cimanyisko ca nkani iyo mwapika? Mu buku ili pa peji 33 mupaka 38, pali cimanyisko ca “Umo Tingapangira Kafukufuku.” Ŵazgani, ndipo gwiriskirani ncito mabuku ghakucitira kafukufuku agho muli nagho. Mwakucita nteura, muzamusanga fundo zinandi izo mungagwiriskira ncito. Ŵazgani comene kuti mumanye fundo izo nzakukhumbikwa. Ndipouli, peneapo mukucita ici, ghanaghanirani za cidumbirano ico mwamugwiriskira ncito pakuyowoya nkani yinu ndiposo muntu uyo mwamuyowoya naye. Lembani fundo izo zingaŵa zakukhumbikwa.

Pambere mundalinganizge nkani yinu na kusanka fundo, iŵani danka na nyengo ya kuŵazgira urongozgi uwo mwapika kuti mugwilirepo ncito. Kugwiriskira ncito urongozgi uwo ncimoza mwa vilato vikuru vya nkani yinu.

Nciweme kuyowoya nkani yinu munyengo iyo yagaŵilika, cifukwa muzamuŵa na nyengo yakuyowoyera mazgu gha umaliro gha nkani yinu, kweni para nyengo yakugaŵilika yamara, cimanyikwiro cizamuperekeka. Ndipouli mu uteŵeti withu wa m’munda, nyengo yikuŵa yakuzirwa cara nyengo zose. Mwanteura para mukunozgekera, ghanaghanirani za nyengo iyo mwagaŵilika, kweni didimizgirani umo cimanyisko ico mukuyowoya cingaŵira cacandulo

Urongozgi Wakukhwaskana na Cidumbirano. Sandani masacizgo pa peji 82, na kusanka umoza uwo ungaŵa wakovwira mu uteŵeti winu wa m’munda, weneuwo ungamovwirani kugwiriskira ncito makora nkani iyo mwapika. Usange mwaŵa mukudumba nkani mu sukulu kwa nyengo yitaliko, uwonani uwu kuŵa mwaŵi winu wakuti muye pantazi na kusanga maluso ghakusazgikira cifukwa ca uteŵeti winu.

Usange mulaŵiliri wa Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta wamuphalirani za cidumbirano, imwe zomerani waka. Mwakanandi cidumbirano cikuŵa ca kupharazgira muntu. Usange mundamupharazgirepo muntu mu ukhaliro uwo mwapika, fumbani ŵapharazgi awo ŵali kucitapo. Usange nyengo yikuzomerezga, yezgayezgani kurondezga cidumbirano ico mugwiriskirenge ncito mu uteŵeti wa m’munda. Ici cimovwiraninge kuti mufiske cilato cakuzirwa ca kusambira kwinu.

Para Muzamuyowoya Nga ni Nkani

Usange ndimwe mwanarumi, mungapika nkani yifupi yakuti muyowoye pa mpingo. Para mukunozgekera nkani izi, fundo izo zikukhumbikwa kuzighanaghanira nzakuyana waka na izo zazunulika kale zakukhwaskana na nkani ya musambiri izo zikuyowoyeka nga ni ciyezgelero. Mpambano yikuru ni ŵategherezgi na ntowa iyo nkani yamuyowoyekera.

Nyengo zose ncakukhumbikwa kunozgekera nkani yinu mu ntowa yakuti waliyose uyo wakutegherezga wasange candulo. Ŵantu ŵanandi awo ŵakusangikapo ŵakumanya kale visambizgo vyeneco vya unenesko wa Baibolo. Iwo ŵangaŵa kuti ŵakumanya makora nkani iyo mwapika kuti muyowoye. Ghanaghanirani za ivyo ŵakumanya kale vyakukhwaskana na nkani yinu. Fwiliranipo kuti ŵasange candulo mu ntowa yinyake ya umo mungayowoyera nkani yinu. Jifumbani kuti: ‘Ni mwauli umo ningayowoyera nkani yane kuti nipangiske ŵategherezgi ŵane kumanya makora Yehova nga ni muntu? Kasi mu nkani iyi muli vici ivyo vingatovwira kumanya khumbo la Ciuta? Kasi ni mwauli umo nkani iyi yingatovwilira pakupanga vyakusanka viweme mu caru ici, ico ncakuzura na makhumbiro gha thupi?’ (Efe. 2:3) Kuti musange mazgoro ghakukhorweska ku mafumbo agha pakukhumbikwira kuti mucite kafukufuku. Para mukugwiriskira ncito Baibolo, yezgani kucita vinandi kuruska kuŵazga waka lemba. Rangurukani pa malemba agho mwaŵazga, na kurongora umo malemba agho ghaliri ghacandulo. (Mil. 17:2, 3) Lekani kuyowoya vinandi. Yowoyani nkani yinu mu ntowa yakuti yiŵe yambura kuruwika.

Kunozgekera kukwenera kusazgamo kupereka pwererero la umo mwamuyowoyera. Mungalekanga cara kucita ici. Yezgelerani kuyowoya nkani yinu mwakukwezga mazgu. Kuyezgayezga kwinu uko mukucita pa kusambira na kugwiriskira ncito urongozgi wa kayowoyero wakupambana-pambana vikovwira kuti muye pantazi. Kwali ndimwe muyowoyi mupya panji uyo wali na cimanyisko cinandi, nozgekerani makora mwakuti mukayowoye na cikhuŵirizgo fundo izo nzakukolerana na nkani yinu. Peneapo mukuyowoya nkani yiliyose ya mu sukulu, kumbukirani cilato ca kugwiriskira ncito wanangwa wa kuyowoya uwo Ciuta wali kumupani kuti mumurumbire iye.—Sal. 150:6.

PROGRAMU ya Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta yikunozgeka kuti mpingo wose usange candulo. Cimanyisko cakuzirwa cikuyowoyeka pa maungano gha mpingo ndiposo pa maungano gha dera na gha cigaŵa. Usange mwapika nkani yakuti mukayowoye pa umoza wa maungano agha, mbwenu mwapika mulimo wakuzirwa comene. Mpostole Paulos wakacenjezga mulaŵiliri wa Cikristu Timote kuti wajicenjererenge umo wakusambizgira. (1 Tim. 4:16) Awo ŵakusangikapo pa maungano gha Cikristu ŵakupatura nyengo ndipo ŵanji ŵakuyezgayezga comene kuti ŵasangikepo pa nkani za urongozgi zakukhwaskana na ubwezi wawo na Yehova. Mwee, nawo ni mwaŵi ukuru comene wakupereka urongozgi wa nga ni uwu! Ni mwauli umo mungacitira na mwaŵi uwu?

Fundo Zikuru za Kufuma mu Kaŵazga Baibolo

Cigaŵa ici ca sukulu cikuzikika pa kuŵazga Baibolo kwakulinganizgika kwa sabata iyo. Mukwenera kudidimizgira umo nkani iyo yikutikhwaskira mazuŵa ghano. Nga ni umo pakuyowoyera pa Nehemiya 8:8, Ezra na ŵanyake ŵakaŵazganga pa wumba Mazgu gha Ciuta, kughalongosora, ‘kughapataula’ na kuŵamanyiska ivyo vikaŵazgikanga. Kuyowoya kwinu fundo zikuru za mu Baibolo kukumupani mwaŵi wakucita nteura.

Ni mwauli umo munganozgekelera nkani ya nga ni iyi? Usange ncamacitiko, ŵazgani cigaŵa ca Baibolo cakugaŵilika ca sabata yimoza panji ghanandi mwakutendekera. Ndipo ghanaghanirani za mpingo winu na vyakusoŵa vyake. Rombani umo mungakaziperekera fundo izo. Ni urongozgi wuli, ciyerezgero, na marango agho ghali mu cigaŵa ici ca Mazgu gha Ciuta agho ghangapereka wovwiri ku vyakusoŵa ivyo?

Kucita kafukufuku nkhwakukhumbikwa. Kasi muli na Indekisi iyo yikuŵa ku umaliro wa Gongwe la Mulinda la December 15 mu ciyowoyero cinu? Usange yilipo, yigwiliriskirani ncito makora. Mwakucita kafukufuku wa ivyo vyalembeka mu mavesi agho mwasanka, muzamusanga cimanyisko ceneko ca nkani iyo, mungasambira za kufiskika kwa maucimi, kulongosoreka kwa malemba ghanyake agho ghakuvumbura za Yehova, panji vidumbirano vya marango. Lekani kuyowoya fundo zinandi. Ŵikani maghanoghano ghinu pa mavesi agho mwasanka. Nciweme kuyowoya makora mavesi ghacoko agho ghasankika.

Nkani yinu yinganjizgamoso kufumba ŵategherezgi kuti ŵayowoyepo umo ŵasangira candulo mu kuŵazga Baibolo kwa sabata iyo. Kasi ncivici ico ŵasanga cakuti cizamuŵawovwira pa kuŵazga kwa iwo ŵene ndiposo kwa mbumba panji mu uteŵeti wa m’munda panji mu umoyo ŵawo? Kasi ni mikhaliro wuli ya Yehova iyo yikarongoreka mu kacitiro kake na ŵantu ndiposo mitundu? Kasi ncici ico ŵategherezgi ŵasambira ico cakhozga cipulikano caŵo na kumumanya makora Yehova? Mungasuŵiliranga cara pa fundo zambura kupulikikwa makora. Didimizgirani ng’anamuro na kuzirwa kwa fundo izo zasankika.

Nkani ya Urongozgi

Nkani iyi yingazikika pa cakupharazga ico cili kusindikizgika kale, nga ni nkani ya mu Gongwe la Mulinda panji Galamukani! panjiso mu cigaŵa cinyake ca buku. Nyengo zinandi pakuŵa cimanyisko cinandi ico cikukhumbikwira kuti mulongosore kuruska nyengo iyo mwagaŵirika. Kasi ni mwauli umo mukwenera kuyowoyera nkani iyi? Nga ni musambizgi, imwe mukwenera kuyilongosora makora kuruska kuyiŵazga waka nga umo yalembekera. Mulaŵiliri wakwenera kuŵa “wakumanya kusambizga.”—1 Tim. 3:2.

Yambani kunozgekera nkani yinu mwakusambira nkani iyo mwapika. Ŵazgani malemba. Rangurukani. Yezgayezgani kucita ici mwakutendekera pambere zuŵa lakuzakayowoya lindafike. Kumbukirani kuti ŵabali ŵakukhuŵirizgika kuŵazga mwakutendekera cakupharazga cakusindikizgika ceneico mwazikika nkani iyo ŵazamuyowoya. Ncito yinu kuti nja kuweleramo waka cara, panji kurongosora, kweni kurongora umo yingagwiriskikira ncito. Gwiriskirani ncito vigaŵa vyakwenelera vya nkani iyo mu ntowa yakuti mpingo usange nadi candulo.

Nga ni umo mwana waliyose waliri na wuntu wake, mwanteura pera mpingo wuliwose wukuŵa na ŵantu ŵa mikhaliro yakupambana-pambana. Mupapi uyo wakusambizga makora kuti iye wakuyowoya waka marango gha mikhaliro yiweme pera cara ku ŵana ŵake. Iye wakudumbiskana na mwana wake. Wakughanaghanira za wuntu wa mwana wake na masuzgo agho wakusangana nagho. Mu ntowa yakuyana waka, ŵasambizgi mu mpingo ŵakuyezgayezga kupulikiska na kumazga vyakusoŵa vya gulu ilo wakuyowoya nalo. Ndipouli, musambizgi uyo ndi mumanyi wazamutceŵa kupereka viyerezgero ivyo vingakhuŵazga ŵategherezgi ŵanji. Iye wazamurongora vyandulo ivyo mpingo wukusangwa navyo nga ni cakufumapo ca kwenda mu ntowa ya Yehova, ndiposo wakwenera kudidimizga urongozgi wa m’Malemba uwo uzamuwovwira mpingo kumazga vyakumara-mahara ivyo ukukumana navyo.

Kusambizga kuweme kukukhwaska mitima ya ŵategherezgi. Ici cikukhumbikwira kuyowoya waka fundo cara, kweni kurongora kuzirwa kwa fundo izo zikuyowoyeka. Pakukhumbikwira kurongora umo ŵategherezgi ŵangasangira candulo. Ŵarara ŵa mpingo ŵakwenera kumanya makora mberere zawo. Usange mwacitemwa ŵakukumbukira masuzgo agho waliyose wakukumana nagho, cizamuŵa cipusu kwa iŵo kukhozga, kupulikiska, kurongora lusungu, na wezi.

Nga ni umo ŵasambizgi ŵakukora mtima wakumanyira, nkani yikwenera kuŵa na cilato cakupulikikwa makora. Nkani yikwenera kuyowoyeka mu ntowa yakuti fundo zikuru zimanyikwenge na kukumbukirika. Ŵategherezgi ŵakwenera kukumbukira fundo izo zizamovwira umoyo wawo.

Ungano wa Uteŵeti

Para mukuyowoya nkani yakuzikika mu Uteŵeti Withu Waufumu, suzgo lake lingaŵa lakupambanako na nkani iyo yayowoyeka pacanya apa. Pa ungano uwu muzamusanga kuti nyengo na nyengo mukupempeka kuti muŵalongosolere makora ŵategherezgi ivyo vyalembeka mu Uteŵeti Withu Waufumu, kuti mwakusanka waka cigaŵa ico mwaciwona kuti ncakwenelera cara. Wovwirani ŵategherezgi kuti ŵaranguruke pa malemba agho ghakukhozgera urongozgi uwo waperekeka. (Tito 1:9) Pakuti nyengo yakugaŵirika yikuŵa yicoko, mwakanandi fundo yiliyose iyo yalembeka mu nkani iyo yingayowoyeka cara.

Kulwande linyake, mungapika nkani iyo mu Uteŵeti Withu Waufumu mulije. Nyengo zinyake mungaphalirika kuti muwone nkani ya mu Gongwe la Mulinda, panji nkani iyo yingaŵa na cimanyisko cicoko cakudumura. Cikuthemba pa imwe nga musambizgi kuti mughanaghanire za vyakusoŵa vya mpingo na kurongosora umo nkani iyo mwapika yingawovwilira. Mungakhumba kugwiriskira ncito ciyerezgero cakudumura ndiposo cakudunjika panji kurongosora cakukumana naco cakwenelera. Kumbukirani kuti ncito yinu, kuti nkuyowoya waka za nkani iyo cara, kweni kuyowoya mu ntowa yakuti mpingo wovwirike pa kufiska mulimo uwo Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya na kusanga cimwemwe pakucita ncito iyi.—Mil. 20:20, 21.

Peneapo mukunozgekera nkani yinu, ghanaghanirani za ŵantu awo ŵali mu mpingo. Ŵarumbani cifukwa ca ivyo ŵakucita. Ni mwauli umo ŵangagwiriskira ncito masacizgo agho ghaperekeka mu nkani yinu kuti ŵarutiske pantazi mwampu ŵawo na cimwemwe ico ŵakucisanga mu uteŵeti?

Kasi nkani yinu yikukhumbikwira ciyerezgero panji kucema ŵantu ŵanji kuti muŵafumbe? Usange ni nteura, viyerezgero panji ŵantu ŵakuti ŵafumbike, vyose vikwenera kunozgekereka makora mwakutendekera. Cingaŵa makora cara kufumba waka muntu munyake kuti wacite manozgero gha ciyerezgero, cifukwa nyengo zinyake cikuŵavya vyakufumapo viweme. Usange ncamacitiko, yezgelerani ciyerezgero panji mafumbo pambere zuŵa la ungano lindafike. Simikizgirani kuti vintu ivyo vikunjizgikamo mu nkani yinu vikucitika mu ukhaliro uwo ukukhozgera nadi urongozgi uwo ukuperekeka.

Maungano gha Dera na gha Cigaŵa

Ŵabali awo ŵakukuzga mikhaliro yiweme ya uzimu na awo ŵakuyowoya na kusambizga makora pa wumba, mukuruta kwa nyengo ŵangapempeka kuti ŵatoremo cigaŵa mu programu pa ungano wa dera panji wa cigaŵa. Ivi nadi ni vyakucitika vya padera vya masambiro gha uteŵeti wa Ciuta. Mbali uyo wasankika wangapika nkani iyo yikuyowoyeka mwakucita kuŵazga, autilayini, maunjirikizgi gha seŵero lakuzikika pa Baibolo lakovwira mu nyengo yino, panji pangaŵaso maurongozgi ghanyake. Usange muli na mwaŵi wakuteŵetera pa maprogramu agha, sambirani mwakupwererera nkani iyo mwapika. Sambirani mupaka mumanye kuzirwa kwake.

Awo ŵapika nkani yakucita kuŵazga wakwenera kuŵazga lizgu na lizgu. Iwo wakusazgirako cara mazgu panji kuyilembaso nkani umo iwo ŵakughanaghanira. Ŵakuyisambira kuti ŵamanye makora fundo zikuru na umo zalongosorekera. Iwo ŵakuyezgelera kuŵazga mwakukwezga mazgu mupaka ŵamanye kuyowoya nkani iyo mwakwenelera, mwakuthukutera, mwakukora mtima, mwakukhumbisiska, ndiposo mwacikhuŵirizgo, kusazgapo kuyowoya mwakupulikikwa makora mwakuyana na unandi wa ŵategherezgi.

Ŵabali awo ŵakupika nkani ya autilayini ŵakwenera kulemba na kurongosora nkani yawo mu ntowa iyo yikukolerana na autilayini. M’malo mwakuŵazga pa autilayini pakuyowoya nkani iyo panji kuyinozgekera nga ni nkani ya kuŵazga, muyowoyi wakwenera kuyowoya mwambura kuŵazga, kweni wayowoye mwakufuma mu mtima. Ncakuzirwa comene kuyowoya nkani yinu mwakukolerana na nyengo iyo yarongoreka kuti muyowoye makora fundo zikuru izo zarongoreka. Muyowoyi wakwenera kukonkoska makora fundo na malemba agho gharongoreka pasi pa fundo zikuru izo. Iye wakwenera cara kusazgirako fundo zake na kuleka izo zaperekeka mu autilayini. Mwaunenesko, lufura lwa urongozgi ni Mazgu gha Ciuta. Mulimo wa ŵarara Ŵacikristu ‘nkupharazga mazgu.’ (2 Tim. 4:1, 2) Mwanteura muyowoyi wakwenera kupereka pwererero lapadera pa malemba gha mu autilayini, kughalongosora na kurongora umo ghangagwiriskikira ncito.

Mungaziulikanga Cara

Kasi mukuteŵetera mu mpingo uwo muli mwaŵi ukuru wakuyowoya nkani? Ni mwauli umo mungagwiriskira ncito makora mwaŵi uwo? Tceŵani kunozgekera nkani zinu mwakucedwa.

Nkani izo mpingo ukwandula nazo zikukhumbikwira kuzinozgekera mwakukwanira. Mwanteura, iŵani na cizgoŵi ca kuŵazga nkani yiliyose para mwapokera waka. Ici cizamovwirani kuti muranguruke za iyo peneapo mukucita milimo yinyake. Mukati mwa mazuŵa panji masabata, panjiso pambere mundakayowoye nkani yinu, mungasanga fundo izo zingamovwirani umo mungakayowoyera makora cimanyisko ico. Kuŵazga na kughanaghanira za nkani yinu para mwapokera waka kukutora nyengo, kweni nkhwakuzirwa comene. Peneapo mukunozgekera autilayini yinu, muzamusanga vyandulo vyakunozgekera mwakutendekera. Kunozgekera nkani mu ntowa iyi kukucepeska wofi ndipo kuzamuwovwirani kuyowoya nkani mu ukhaliro uwo ngwakovwira ndiposo wakusampuska mitima ya ŵantu awo wali mu mpingo.

Cifukwa cakuti mukuwongera cawanangwa ico caperekeka kwa imwe mwakukolerana na programu ya Yehova yakusambizga ŵantu wake, muzamutumbika iye ndipo ili lizamuŵa thumbiko ku awo ŵakumutemwa.—Yes. 54:13; Rom. 12:6-8.

SABATA yiliyose, mu mipingo yinandi ya Ŵakaboni ŵa Yehova mukuyowoyeka nkani yacisanisani yakuzikika pa Baibolo. Usange ndimwe murara panji muteŵeti wakuteŵetera, kasi mukurongora kuti ndimwe muyowoyi wakukora mtima wa pa wumba, nga ndi musambizgi? Usange ni nteura, muzamupempeka kuti muzakayowoye nkani yacisanisani. Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta yawovwira ŵabali ŵanandi comene kuti ŵayenereskeke kuti ŵaŵe ŵayowoyi ŵaweme ŵa nkani. Para mwasankika kuti muzakayowoye nkani yacisanisani, kasi mungamba wuli?

Yisambirani Autilayini

Pambere mundacite kafukufuku waliyose, ŵazgani autilayini ya Sosaite na kuranguruka pa iyo mupaka mumanye cilato cake. Kumbukirani mutu wa nkani. Kasi ŵategherezgi mwamuŵasambizgaci? Kasi cilato cinu ncivici?

Manyani makora fundo zikuru za nkani yinu. Zisandani makora fundo zikuru izi. Kasi ni mwauli umo fundo yikuru yiliyose yikukhozgera mutu wa nkani? Pasi pa fundo yikuru yiliyose pakuŵa fundo zicoko-zicoko zinandi. Pali fundo zikuru izo zikukhozgereka na fundo zicoko-zicoko izo zalembeka pasi pake. Wonani umo mutu ucoko wuliwose wa autilayini ukukhozgera wakunyuma, kurongozgera ku wakurondezgapo, na kovwira kufiska cilato ca nkani. Para mwapulikiska mutu wa nkani, cilato ca nkani, na umo fundo zikuru zikufiskira cilato ico, mungambapo kunozgekera nkani yinu.

Pakwamba, ncakovwira kuyiwona nkani yinu nga nja vigaŵa vifupi vinkondi panji vinayi, cilicose cakuŵa na fundo yikuru. Nozgekerani cigaŵa cilicose pacekha.

Autilayini iyo mwapika ndi lufura lwakunozgekerapo. Iyo kuti yikugwira ncito nga ni mazgu agho mwamuyowoya cara. Iyo ni lufura waka. Mukukhumbikira kuŵikamo fundo zipya ziweme zakuciska.

Kugwiriskira Ncito Malemba

Cisambizgo ca Yesu Kristu na ŵasambiri ŵake cikazikika pa Malemba. (Luka 4:16-21; 24:27; Mil. 17:2, 3) Namwe mungacita nteura. Malemba ndigho ghakwenera kuŵa lufura lwa nkani yinu. M’malo mwakurongosora waka na kukhozgera fundo izo zalembeka mu autilayini, manyani umo Malemba ghakukhozgera fundo izo, ndipo sambizgani kufuma mu Malemba.

Para mukunozgekera nkani yinu, sandani lemba lililose ilo liri mu autilayini. Manyani fundo iyo lemba ilo likuyowoya. Malemba ghanyake ghangapereka waka cimanyisko ca malo panji muntu. Kuti ni malemba ghose cara agho ghakukhumbikwira kuŵazgika panji kukonkoskeka para mukuyowoya nkani yinu. Sankani agho ghangawovwira nadi ŵategherezgi ŵinu. Usange mukuskeperera comene ku Malemba agho gharongoreka mu autilayini, muzamukhumbikwira cara kugwiriskira ncito maliferensi ghakusazgikira gha Malemba.

Kuti nkani yiŵe yakovwira kuti vikuthemba pa ciŵerengero ca malemba agho mwaŵazga cara, kweni vikuthemba pa kasambizgiro kaweme. Para mukuzunura malemba, yowoyani cifukwa ico mughaŵazgirenge. Iŵani na nyengo yakughagwiriskira ncito. Panyuma pa kuŵazga lemba, Baibolo linu likwenera kuŵa lakujura peneapo mukurongosora fundo yakusangika pa lemba ilo mukuŵazga. Ŵategherezgi ŵinu ŵazamucitaso nteura. Kasi ni mwauli umo mungawuskira cikondwero ca ŵategherezgi ŵinu na kuŵavwira kusanga candulo mu Mazgu gha Ciuta? (Neh. 8:8, 12) Mungacita ici mwakurongora ciyerezgero, ndiposo mwakurongosora umo ŵangaghagwiriskilira ncito.

Kurongosora. Para mukunozgekera kurongosora lemba, jifumbani kuti: ‘Kasi ilo likung’anamuraci? Ncifukwa wuli niliŵazgenge mu nkani yane? Kasi ŵategherezgi ŵangajifumba mafumbo wuli ghakukhwaskana na vesi ili?’ Mukwenera kulimanya makora vesi ilo, lufura lwake, fundo zake, umo zikuciskira, na cilato ca mulembi wakufunyilirika. Ici cikukhumbikwira kucita kafukufuku. Muzamusanga cimanyisko cinandi cakuzirwa mu vyakupharazga vya “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru.” (Mat. 24:45-47) Mungalongosoranga cilicose cara cakukhwaskana na vesi ilo mukuŵazga, kweni longosorani cifukwa ico mwanguŵazgira mwakukolerana na fundo iyo yikulongosoreka.

Kupereka Ciyezgerero. Cilato ca ciyerezgero nkurongozgera ŵategherezgire kuti ŵapulikiske comene panji kuwovwira kuti ŵakumbukire fundo panji marango agho mwadumbiskana. Ciyerezgero cikovwira ŵantu kupulikiska ivyo mwaŵaphalira na kukolezganiska na vintu ivyo ŵakuvimanya kale. Yesu wakacita ici peneapo wakasambizganga Cisambizgo cake cakumanyikwa comene ca pa Lupiri. Mazgu ghanandi gha nga ndi “viyuni vya mu dera,” “maluŵa gha mu thengere,” “cipata cifinyi,” ‘nyumba iyo yikazengeka pa jarawe,’ ghakapangiska kusambizga kwake kuŵa kwa kuciska, kwakupulikikwa makora, ndiposo kwambura kuluwika.—Mat., vipaturo 5-7.

Kugwiriskira Ncito. Kurongosora na kupereka ciyezgerero pa lemba kukupereka mahara, kweni kugwiriskira ncito cimanyisko ico kukwiziska vyakufumapo viweme. Mbunenesko, ni mulimo wa ŵategherezgi kugwirirapo ncito pa uthenga wa Baibolo, kweni mungaŵawovwira kumanya ivyo ŵakwenera kucita. Para mwamanya kuti ŵategherezgi ŵinu ŵapulikiska makora lemba ilo mukudumbiskana na kuwona kuzirwa kwa fundo izo zayowoyeka, iŵani na nyengo yakuŵarongora umo lingagwilira ncito pa cipulikano cawo na ukhaliro wawo. Didimizgirani za kumazga maghanoghano ghaheni panji ukhaliro uwo ukukolerana cara na unenesko uwo mukudumbiskana.

Peneapo mukuranguruka za umo mungagwiriskilira ncito malemba, kumbukirani kuti ŵantu awo ŵakutegherezga mbakupambana-pambana ndipo wali na ukhaliro wakupambana-pambana. Pangaŵa ŵakukondwelera, ŵawukirano, ŵacekuru, na aŵo ŵali na vyakumara-mahara vyakupambana-pambana. Nkani yinu yikwenera kuŵa yakovwira ndiposo yaunenesko. Tceŵani kupereka urongozgi uwo ungawoneka nga ndi para kuti mukumunena yunji.

Cakusanka ca Muyowoyi

Vintu vinyake vyakukhwaskana na nkani yinu vyasankika kale na kulembeka. Fundo zikuru comene, izo zalembeka mu mazgu ghafipa gha nkani yinu zarongoreka makora comene, ndiposo nyengo iyo mukwenera kuyowoyera mutu ukuru wuliwose yarongorekaso makoraghene. Vintu vinyake mukwenera kusanka mwekha. Mungasanka kumalira nyengo yinandi pa fundo zikuru zinyake kuruska pa zinyake. Mungaghanaghananga cara kuti mungayowoya fundo yikuru yiliyose mu nyengo yakuyana waka. Ico cingamupangiskani kuti muyowoye nkani mwakucimbilira ndipo cingakhuŵazga ŵategherezgi ŵinu. Kasi ni mwauli umo mungamanyira fundo iyo mukwenera kuyilongosora mwakufikapo na iyo mungayowoya mwakudumura, panji kuyileka waka? Jifumbani kuti: ‘Kasi ni fundo wuli izo zizamunovwira kuti niyowoye cilato ceneko ca nkani yane? Kasi ni fundo wuli izo zingawovwira comene ŵategherezgi ŵane? Kasi kuleka kuŵazga lemba linyake ilo larongoreka pamoza na fundo iyo yikukoleranako na lemba ilo kungatimbanizga ndondomeko ya kalongosolero ka fundo izo zikuyowoyeka?’

Tceŵani kuyowoya maghanoghano ghinu. Mwana wa Ciuta, Yesu Kristu, wakatceŵanga kuyowoya vya ‘iye yekha.’ (Yoh. 14:10) Mukwenera kumanya kuti ŵantu ŵakwiza ku maungano gha Ŵakaboni ŵa Yehova kuti ŵazakategherezge nkani yacisanisani. Usange mukumanyikwa nga ni muyowoyi muweme, ncakuwonekerathu kuti ncifukwa cakuti mukuyezgelera kuwuska cikondwelero, kuti ca imwe mwekha cara, kweni ca Mazgu gha Ciuta. Cifukwa ca ici, nkani zinu zikuwongeka comene.—Fil. 1:10, 11.

Panyuma pakumalizga kulemba autilayini yakuŵa na fundo zikuru-zikuru pera izo zikurongosora makora Malemba agho ghasankika, sono mukukhumbikwira kuyezgelera nkani yinu. Ncacandulo kunozgekera mwakucita kuŵazga mwakukwezga mazgu. Cintu cakuzirwa ncakuti mukwenera kusimikizgira kuti mukukumbukira makoraghene fundo zose. Mukwenera kuyowoya nkani yinu mwakukhuŵirizga, mwankongono ndiposo mwakukondweska, na kuyowoya ciyerezgero ca unenesko mwakuthukutera. Pambere mundayowoye nkani yinu, jifumbani kuti: ‘Kasi nkwenera kufiskaci? Kasi fundo zikuru comene zalongosoreka makora? Kasi Malemba ni lufura nadi lwa nkani yane? Kasi fundo yikuru yiliyose yikukolerana makora na yinyake? Kasi nkani yane yikukhozgera kuwongera Yehova na vyakugaŵira vyake? Kasi umaliro wake wakolerana na mutu wa nkani, kurongora ŵategherezgi ivyo ŵakwenera kucita, na kuŵaciska kuti ŵacite ivyo?’ Usange mungazgora kuti inya ku mafumbo agha, ipo mbwenu ‘mungaŵapa ŵanyinu mahara,’ kuti mpingo usange candulo na kurumba Yehova!—Zinth. 15:2.