1-3. Kasi Yesu wakanjira wuli mu Yerusalemu, ndipo chifukwa wuli ŵanji ŵakwenera kuti ŵakazizwa?

MAHUMUHUMU ghakakonda mu Yerusalemu. Munthu mukuru wakizanga. Ŵanthu ŵakawungana mumphepete mwa msewu kuwaro kwa msumba. Ŵakaŵa ŵakunweka kumupokelera munthu uyu, pakuti ŵanyake ŵakatenge ndiyo ni muhaliri wa Themba Davide kweniso Muwusi wakwenelera wa Israyeli. Ŵanandi ŵakayegha minthavi ya makuni kuti ŵamupokelere; ŵanyake ŵakatandikanga malaya mu nthowa kuti wendemo makora. (Mateyu 21:7, 8; Yohane 12:12, 13) Ŵanandi ŵakwenera kuti ŵakajifumbanga umo wanjilirenge mu msumba.

² Ŵanyake ŵakwenera kuti ŵakakhazganga kuwona vinthu vyapachanya chomene. Ŵakwenera kuti ŵakamanyanga ŵanthu ŵanyake ŵakuzirwa awo ŵakachitapo nthena. Mwachiyelezgero, Abisalomu, mwana wa Davide, wakajipharazga kuti ni themba; ndipo wakaŵa na ŵanalume 50 awo ŵakachimbiranga panthazi pa gileta lake. (2 Samuyeli 15:1, 10) Julius Caesar, muwusi wa Romu, wakajilongora kujumpha apa. Pa nyengo yinyake wakanjira mu msumba wa Romu, ŵanthu ŵakaŵa nyomi, wakendanga pakati pa zovu 40 izo ŵakakakilirapo nyali, ndipo zikendanga kumazere na kumalyero kwake. Ndipouli, ŵanthu ŵa mu Yerusalemu ŵakalindiliranga munthu mukuru chomene. Kwali mizinda yikamanyanga panji yayi, uyu wakaŵa Mesiya, munthu mukuru kuluska wose awo ŵali kuŵako. Kweni apo Themba lamunthazi ili likanjiranga mu msumba, ŵanyake ŵakwenera kuti ŵakazizwa.

³ Ŵakawonapo gileta yayi, pakaŵavya ŵanthu ŵakuchimbira panthazi, pakaŵavya mahachi, ndiposo pakaŵavya zovu. Yesu wakakwera pa mbunda.a Wakatozgeka na vinthu vyapadera yayi ndipo mbunda yake nayo ŵakayitozga mwapadera yayi. M’malo mwa chakukhalapo chapachanya, ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakaŵikapo malaya ghawo pa msana wa chiŵeto ichi. Chifukwa wuli Yesu wakasankha kunjira mu Yerusalemu mwakujiyuyura nthena, apo ŵanthu ŵakuzirwa pachoko ŵakachitanga vinthu mwakujilongora?

4. Kasi Baibolo likayowoyerathu kuti Mesiya wazamunjira wuli mu Yerusalemu?

⁴ Yesu wakafiskanga uchimi wakuti: “Sekelera chomene . . . chemerezga mwakukondwa, iwe mwana mwanakazi wa Yerusalemu. Wona! themba lako likwiza kwa iwe, ndaurunji ndipo likwiza na chiponosko, ndakujiyuyura ndipo lakwera pa mbunda.” (Zekariya 9:9) Uchimi uwu ukalongora kuti zuŵa linyake Mesiya, Wakuphakazgika wa Chiuta, wazamujivumbura ku ŵanthu ŵa mu Yerusalemu nga Themba lakwimikika na Chiuta. Kweniso nthowa iyo wazamujivumbulira na chiŵeto icho wazamukwerapo, vizamuvumbura kuti ngwakujiyuyura.

5. Chifukwa wuli kujiyuyura kwa Yesu kukutifika pamtima para tikughanaghanirapo, ndipo chifukwa wuli ntchakuzirwa kuyezga Yesu pa nkhani iyi?

⁵ Kujiyuyura ngumoza mwa mikhaliro yakukondweska chomene ya Yesu, uwo ukutifika pamtima para tikughanaghanirapo. Nga umo tikawonera mu mutu uwo wajumpha, Yesu pera ndiyo ni “nthowa, unenesko, na umoyo.” (Yohane 14:6) Ichi chikulongora kuti pa ŵanthu wose awo ŵali kukhalapo pa charu chapasi, palije uyo ngwakuzirwa chomene kuyana na Mwana wa Chiuta. Ndipouli, Yesu wakaŵa wakujikuzga yayi, nga umo ŵakuchitira ŵanthu ŵanandi chomene mazuŵa ghano. Kuti tiŵe ŵalondezgi ŵa Khristu, tikwenera kuŵikapo mtima kuti tileke kujikuzga. (Yakobe 4:6) Kumbukani kuti Yehova wakutinkha kujikuzga. Ntheura ntchakuzirwa kuti tiyezge Yesu pa nkhani ya kujiyuyura.

Wakaŵa Wakujiyuyura Kwamba Kale

6. Kasi kujiyuyura ni vichi, ndipo Yehova wakamanya wuli kuti Mesiya wazamuŵa wakujiyuyura?

⁶ Munthu wakujiyuyura wakuwona kuti ngwakuzirwa kuluska ŵanyake yayi. Kujiyuyura kukwambira mu mtima ndipo kukuwoneka mu kayowoyero, nkharo, na umo munthu wakuchitira vinthu na ŵanyake. Kasi Yehova wakamanya wuli kuti Mesiya wazamuŵa wakujiyuyura? Wakamanya kuti Mwana wake wakatolera kujiyuyura kwake. (Yohane 10:15) Kweniso wakawona umo Mwana wake wakachitiranga vinthu mwakujiyuyura. Mu nthowa wuli?

7-9. (a) Kasi Mikayeli wakalongora wuli kujiyuyura apo wakapindananga na Satana? (b) Kasi Ŵakhristu ŵangayezga wuli Mikayeli pakulongora kujiyuyura?

⁷ Buku la Yuda likuvumbura chinthu chinyake icho chikachitika, likuti: “Mikayeli, mungelo mukuru, apo wakasuskananga na kupindana na Dyabulosi vya thupi la Mozesi, wakamweruzga yayi nesi kumuyowoyera mazgu ghaheni, kweni wakati: ‘Yehova wakuchenye.’” (Yuda 9) Mikayeli ni zina ilo Yesu wakumanyikwa nalo kuchanya, pa mulimo wake nga ni mungelo mukuru, panji mulara wa magulu gha ŵangelo ŵa Yehova.b (1 Ŵatesalonika 4:16) Kweni wonani umo Mikayeli wakachitira na Satana apo ŵakalimbananga vya thupi la Mozesi.

⁸ Nkhani ya Yuda yikutiphalira yayi icho Satana Dyabulosi wakakhumbanga kuchita na thupi la Mozesi, kweni wakwenera kuti wakakhumbanga kuchitira vinthu viheni. Panji wakakhumbanga kuti wagwiliskire ntchito thupi la munthu wakugomezgeka yura pa kusopa kwautesi. Apo Mikayeli wakakananga ivyo Satana wakakhumbanga kuchita, wakalongoraso kuti wakaŵa wakujikora. Satana wakeneranga kuchenyeka, kweni Mikayeli, uyo pa nyengo ya mphindano iyi wakaŵavya mazaza ghose ‘ghakweruzgira,’ wakamanya kuti Yehova Chiuta ndiyo wangeruzga pa nkhani iyi. (Yohane 5:22) Pakuŵa mungelo mukuru, Mikayeli wakaŵa na mazaza ghanandi. Ndipouli, mwakujiyuyura wakalekera Yehova nkhani iyi m’malo mwa kupoka mazaza ghakusazgikira. Padera pa kujiyuyura, wakalongoraso kuzika, kweniso kumanya apo mazaza ghake ghakulekezgera.

⁹ Pakaŵa chifukwa icho Yuda wakakhuŵilizgikira kulemba nkhani iyi. Chachitima ntchakuti Ŵakhristu ŵanji mu nyengo ya Yuda ŵakaŵa ŵambura kujiyuyura. Mwakujikuzga ‘ŵakayowoyeranga uheni vinthu vyose ivyo ŵakutondeka kuvipulikiska.’ (Yuda 10) Mtima wa kujikuzga ukukaŵa yayi kunjira mwataŵanthu ŵambura kufikapo. Para tindapulikiske umo chinthu chinyake chikuchitikira mu mpingo, panji chakukhwaskana na ivyo wupu wa ŵalara wadumura, kasi tikuchita wuli? Para tingamba kuyowoya viheni panji kususka apo nkhani yose tikuyimanya yayi, tingalongora kuti ndise ŵambura kujiyuyura. Kweni tiyeni tichite nga Mikayeli, panji kuti Yesu, tileke kweruzga nkhani izo Chiuta wandatipe mazaza ghakuchitira nthena.

10, 11. (a) Kasi Mwana wa Chiuta wakalongorachi apo wakazomera kwiza pa charu chapasi? (b) Kasi tingamuyezga wuli Yesu pa nkhani ya kujiyuyura?

¹⁰ Kweniso Mwana wa Chiuta wakalongora kujiyuyura apo wakazomera kwiza pano pa charu chapasi. Ghanaghanirani waka vinthu ivyo wakasida. Iyo wakaŵa mungelo mukuru. Kweniso wakaŵa “Mazgu,” Muyowoyeri wa Yehova. (Yohane 1:1-3) Wakakhalanga kuchanya, ‘malo ghatuŵa na gha uchindami’ gha Yehova.’ (Yesaya 63:15) Ndipouli, Mwana uyu “wakajikhutura na kuŵa nga muzga ndipo wakayana na ŵanthu.” (Ŵafilipi 2:7) Ghanaghanirani waka ivyo vikakhumbikwiranga pa mulimo wake pa charu chapasi. Umoyo wake ukasamuskikira mu nthumbo ya mwali Wachiyuda, ndipo wakakhalamo myezi 9 m’paka kubabika kuŵa munthu. Wakababika na kukulira mu mbumba yikavu, ya kalipentara. Nangauli wakaŵa wakufikapo, kweni wakaŵa wakujilambika ku ŵapapi ŵake, awo ŵakaŵa ŵambura kufikapo. (Luka 2:40, 51, 52) Uku kukaŵa kujiyuyura kukuru chomene.

¹¹ Kasi tingamuyezga Yesu pa nkhani yakujiyuyura mwa kuzomera milimo iyo yingawoneka yapasi? Mwachiyelezgero, mulimo withu wa kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta, ungawoneka wapasi para ŵanthu wakutinena, kutikalipira panji ŵakuleka kuŵikako mahara. (Mateyu 28:19, 20) Kweni usange tikuzizipizga apo tikupharazga, tingawovwira ŵanthu kuti ŵazakapone. Kwali ŵanthu ŵazomerenge kwali yayi, tisambirenge kujiyuyura, ndipo tilondezgenge mendero gha Fumu yithu, Yesu Khristu.

Umo Yesu Wakalongolera Kujiyuyura Apo Wakaŵa pa Charu Chapasi

12-14. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli kujiyuyura apo ŵanthu ŵakamulumbanga? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli kujiyuyura pakuchita vinthu na ŵanji? (c) Ntchivichi chikulongora kuti Yesu wakajiyuyuranga mwadango waka yayi?

¹² Yesu wakalongora kuti wakaŵa wakujiyuyura kufuma pakwamba m’paka paumaliro wa uteŵeti wake. Wakalongora kujiyuyura mwa kuwoneseska kuti Adada ŵake ndiwo ŵakupika malumbo na uchindami. Nyengo zinyake ŵanthu ŵakalumbanga Yesu chifukwa cha mazgu ghake ghavinjeru, minthondwe iyo wakachitanga, ndiposo uwemi wake. Mwakuwerezgawerezga, Yesu wakakananga kuti ŵanthu ŵamupenge uchindami, kweni wakakhumbanga kuti ŵawupelekenge kwa Yehova.—Mariko 10:17, 18; Yohane 7:15, 16.

¹³ Yesu wakalongoraso kuti wakaŵa wakujiyuyura pakuchita vinthu na ŵanthu. Nakuti wakayowoya pakweru kuti pa charu chapasi wakizira kuteŵetereka chara, kweni kuteŵetera ŵanji. (Mateyu 20:28) Wakalongora kujiyuyura apo wakachitanga vinthu na ŵanthu mwakuzika ndiposo mwamahara. Ŵalondezgi ŵake ŵakati ŵatondeka kuchita ivyo wakaŵaphalira, wakaŵakalipira yayi; wakalutilira kuŵawovwira. (Mateyu 26:39-41) Mzinda ukati wamutimbanizga apo wakakhumbanga kupumura pamoza na ŵasambiri ŵake, wakawuchimbizga yayi; wakalutilira kujipeleka na kuŵasambizga “vinthu vinandi.” (Mariko 6:30-34) Apo mama munyake uyo wakaŵa Muisrayeli yayi wakamupemphanga kuti wamuchizgire mwana wake msungwana, pakwamba Yesu wakalongora kuti wakakhumbanga yayi kumuchizga. Ndipouli, wakamuzgora mwaukali yayi pakukana; kweni paumaliro wakamuchitira mama yura ivyo wakakhumbanga chifukwa cha chipulikano chake chikuru, nga umo tizamuwonera mu Mutu 14.—Mateyu 15:22-28.

¹⁴ Mu nthowa zinandi, Yesu wakafiska mazgu ghake agho wakayowoya, ghakuti: “Nili wakuzika na wakujiyuyura mu mtima.” (Mateyu 11:29) Yesu wakajiyuyuranga mwadango waka yayi. Wakajiyuyuranga kufuma pasi pa mtima. Ntheura, ntchakuzizika yayi kuti Yesu wakaŵikapo mtima chomene kusambizga ŵalondezgi ŵake kuŵa ŵakujiyuyura.

Wakasambizga Ŵalondezgi Ŵake Kuŵa Ŵakujiyuyura

15, 16. Kasi Yesu wakawona kuti ŵawusi ŵa charu ŵakaŵa na mtima wuli, ndipo ŵalondezgi ŵake ŵakeneranga kuŵa wuli?

¹⁵ Ŵapositole ŵa Yesu ŵakasambira luŵiro yayi kujiyuyura. Yesu wakayezga kanandi waka kuŵasambizga kujiyuyura. Mwachiyelezgero, nyengo yinyake Yakobe na Yohane ŵakatuma anyinawo kuti ŵakalombe Yesu kuti wazakaŵape malo ghapachanya mu Ufumu wa Chiuta. Yesu wakaŵazgora mwakuzika kuti: “Kukhala ku woko lane lamalyero na lamazere ndine yayi nkhusankha, kweni malo agha nga awo Adada ŵali kuŵanozgera.” Ŵapositole ŵanyawo 10 “ŵakaŵakwiyira” Yakobe na Yohane. (Mateyu 20:20-24) Kasi Yesu wakamazga wuli suzgo ili?

¹⁶ Wakaŵachenya wose mwalusungu, wakati: “Mukumanya kuti mathemba gha ŵamitundu ghakuchita ufumu pa ŵanthu ndipo ŵanalume ŵankhongono ŵakuchita mazaza pa ŵanthu. Imwe mungachitanga nthena yayi. Kweni waliyose uyo wakukhumba kuŵa mukuru pakati pinu waŵe muteŵeti winu. Ndipo uyo wakukhumba kuŵa wakwamba pakati pinu waŵe muzga winu.” (Mateyu 20:25-27) Ŵapositole ŵakwenera kuti ŵakawonanga kuti “mathemba gha ŵamitundu” ghakaŵa ghakujikuzga kweniso kuti ghakajighanaghaniranga ghekha. Yesu wakalongora kuti ŵalondezgi ŵake ŵakwenera kupambana na ŵanthu ŵakutemwa maudindo ŵara. Ŵakeneranga kuŵa ŵakujiyuyura. Kasi ŵapositole ŵakapulikiska sambiro ili?

17-19. (a) Pa usiku wakuti wafwenge, kasi Yesu wakasambizga wuli ŵapositole ŵake kuti ŵaŵe ŵakujiyuyura? (b) Kasi ni nthowa wuli yikuru chomene iyo Yesu wakasambizgira ŵapositole ŵake za kujiyuyura?

¹⁷ Ichi chikaŵa chipusu yayi kwa iwo. Aka kakaŵa kakwamba yayi nesi kaumaliro kuti Yesu waŵasambizge vya kujiyuyura. Kukwambilira, apo ŵakakwesananga za uyo wakaŵa mukuru pa wose, Yesu wakayimika mwana muchoko pakati pawo ndipo wakaŵaphalira kuti ŵaŵenge nga mbana, awo ŵalije mtima wa kujikuzga, kujiŵikamo, kweniso kupenja mazaza, ivyo ŵanthu ŵalara ŵakutemwa. (Mateyu 18:1-4) Ndipouli, pa usiku wakuti wafwenge, Yesu wakawona kuti ŵapositole ŵake ŵachali na mtima wa kujikuzga. Ntheura wakaŵasambizga sambiro lambura kuluwika. Wakavwara thawulo mu chiwuno na kuchita mulimo wapasi chomene, uwo nyengo yira ŵateŵeti ŵakachitiranga ŵalendo. Yesu wakageziska malundi gha ŵapositole ŵake wose, na Yudasi wuwo uyo wakaŵa pafupi kumupeleka.—Yohane 13:1-11.

¹⁸ Yesu wakaŵawovwira kupulikiska fundo ya kujiyuyura, apo wakaŵaphalira kuti: “Namupani chakuwonerapo.” (Yohane 13:15) Kasi pa nyengo iyi ŵakalipulikiska sambiro ili? Wonani ivyo vikachitika. Usiku wenewura, ŵakambaso kukwesana za uyo wakaŵa mukuru pakati pawo. (Luka 22:24-27) Kweni Yesu wakalutilira kuŵa wakuzika kwa iwo ndipo wakaŵasambizga mwakujiyuyura. Kufuma apo, wakapeleka sambiro likuru chomene: “Wakajiyuyura ndipo wakapulikira m’paka nyifwa, nyifwa ya pa khuni lakusuzgikirapo.” (Ŵafilipi 2:8) Yesu wakazomera kufwa nyifwa yakukhozga soni. Ŵakamupa mulandu wautesi wakuti wakaŵa chigeŵenga ndiposo wakuyuyura Chiuta. Ntheura, Mwana wa Chiuta wakalongora kuti wakaŵa wapadera, chifukwa pa vilengiwa vyose vya Yehova, iyo wakaŵa wakujiyuyura chomene.

¹⁹ Panji sambiro laumaliro lakukhwaskana na kujiyuyura ilo Yesu wakaŵasambizga, ndilo likakhalilira mu mitima ya ŵapositole ŵake ŵakugomezgeka. Baibolo likutiphalira kuti pamanyuma, ŵanthu aŵa ŵakateŵetera mwakujiyuyura kwa vyaka vinandi. Ise ke?

Kasi Imwe Mumuyezgenge Yesu?

20. Kasi tingamanya wuli usange tili ŵakujiyuyura mu mtima?

²⁰ Paulosi wakuphalira waliyose wa ise kuti: “Muŵenge na maghanoghano agha, agho Khristu Yesu nayo wakaŵa nagho.” (Ŵafilipi 2:5) Tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura mu mtima nga ni Yesu. Kasi tingamanya wuli kuti tili ŵakujiyuyura mu mtima? Wonani fundo iyi. Paulosi wakutikumbuska kuti “tileke kuchita kanthu chifukwa cha mphindano panji chifukwa cha kujiwona, kweni tiŵe ŵakujiyuyura na kuwona ŵanyithu kuti ŵakutiluska.” (Ŵafilipi 2:3) Ntheura nkhani yagona pa umo ise tikuwonera ŵanji pakuyaniska na taŵene. Tikwenera kuŵawona kuti ŵakutiluska, panji kuti mbakuzirwa chomene. Kasi mulondezgenge fundo iyi?

21, 22. (a) Chifukwa wuli ŵalaŵiliri Ŵachikhristu ŵakwenera kuŵa ŵakujiyuyura? (b) Kasi tingalongora wuli kuti tavwara kujiyuyura?

²¹ Mpositole Petrosi wakalutilira kughanaghanira za kuzirwa kwa kujiyuyura pati pajumpha vyaka vinandi Yesu wati wafwa. Petrosi wakasambizga ŵalaŵiliri Ŵachikhristu kuti ŵachitenge milimo yawo mwakujiyuyura, kwambura kuchita ufumu pa mberere za Yehova. (1 Petrosi 5:2, 3) Milimo yakusazgikira njakuti tijikuzgirepo yayi. Kweni para munthu wakuŵa na milimo yinandi yakusazgikira ndipo wakukhumbikwira chomene kuŵa wakujiyuyura. (Luka 12:48) Nakuti kujiyuyura nkhwakukhumbikwa ku ŵalaŵiliri pera yayi kweni kwa Mkhristu waliyose.

²² Petrosi wakwenera kuti wakaluwa yayi apo Yesu wakageziska malundi ghake, nangauli iyo pakwamba wakakananga. (Yohane 13:6-10) Petrosi wakalembera Ŵakhristu kuti: “Imwe mose mujivwalike mtima wa kujiyuyura.” (1 Petrosi 5:5) Lizgu lakuti “mujivwalike” likulongora ivyo muteŵeti wakachitanga apo wakavwaranga epuroni kuti wachite mulimo wapasi. Kweniso mazgu agha ghakutikumbuska ivyo Yesu wakachita apo wakavwara thawulo pambere wandajikame na kugeziska malundi gha ŵapositole. Usange tikulondezga Yesu, kasi ni mulimo wuli uwo Chiuta wangatipa, uwo tingawuwona kuŵa wapasi? Ŵanthu wose ŵakwenera kuwona kuti ndise ŵakujiyuyura mu mtima, nga ni para tachita kuvwara.

23, 24. (a) Chifukwa wuli tikwenera kukana maghanoghano gha kujikuzga? (b) Kasi mutu wakulondezgapo uzamutovwira kususka fundo wuli yautesi yakukhwaskana na kujiyuyura?

²³ Kujikuzga kuli nga ni poyizoni. Ivyo vingachitika chifukwa cha kujikuzga ni viheni chomene. Ni mukhaliro uwo ungapangiska munthu waluso chomene kuŵa wambura ntchito kwa Chiuta. Kweni kujiyuyura kungapangiska munthu waluso luchoko kuŵa wakukhumbikwa chomene kwa Yehova. Usange tingaŵa na mtima wa kujiyuyura mwa kuyezgayezga kulondezga Khristu zuŵa na zuŵa, tizamusanga vitumbiko vinandi. Petrosi wakalemba kuti: “Jiyuyurani pasi pa woko lankhongono la Chiuta, mwakuti wamukwezgani mu nyengo yakwenelera.” (1 Petrosi 5:6) Yehova wakamukwezga Yesu chifukwa cha kujiyuyura. Ndimoso Chiuta wazamumukwezgerani para mukujiyuyura.

²⁴ Chachitima ntchakuti ŵanthu ŵanyake ŵakuwona kuti munthu wakujiyuyura wali na wofi kweniso ngwakulopwa. Ivyo Yesu wakachita vikutovwira kuwona kuti uwu mbutesi, pakuti Yesu, uyo wakaŵa wakujiyuyura chomene ndiyo wakaŵaso wachikanga chomene. Iyi ndiyo ni nkhani ya mu mutu wakulondezgapo.

1-3. Kasi ntchivichi chikaŵa pafupi kuchitikira Yesu, ndipo iyo wakachita wuli?

MZINDA ukiza kuzakakora Yesu. Ukayegha malupanga na nthonga kweniso pakaŵa ŵasilikari. Ŵakajumphanga mu misewu ya mu Yerusalemu usiku ndipo ŵakambuka Dambo la Kidroni kulazga ku phiri la Maolive. Mwezi ukaŵalanga, kweni ŵakayegha miliko na nyali. Kasi ŵakayegha miliko na nyali chifukwa chakuti kukaŵa mabingu agho ghakajandanga mwezi? Panji kasi ŵakaghanaghananga kuti munthu uyo ŵakapenjanga wangabisama? Tikumanya yayi, kweni icho tikumanya ntchakuti: Waliyose uyo wakaghanaghananga kuti Yesu wangachita wofi ndikuti wakamumanyanga makora yayi.

² Yesu wakamanya ivyo vikaŵa pafupi kuchitika. Ndipouli, wakachimbira yayi, kweni wakakhala apo wakaŵa na kuŵalindizga. Mzinda wura ukaŵa pafupi kufika uko Yesu wakaŵa, ukalongozgekanga na Yudasi, uyo pakwamba wakaŵa mubwezi wa Yesu. Yudasi wakapeleka Yesu, mwa kumutawuzga na kumufyofyontha mwaupusikizgi. Kweni Yesu wakatenthema yayi. Iyo wakiza panthazi pa mzinda. Wakaŵafumba kuti: “Kasi mukupenja njani?” Ŵakamuzgora kuti: “Yesu Munazarete.

³ Ŵanthu ŵanandi ŵangatenthema pakuwona mzinda wanthena uwu, uwo ukaŵa na vilwero. Panji ndivyo mzinda wura ukaghanaghananga kuti Yesu wachitenge. Kweni Yesu wakatenthema yayi, panji kuchimbira, nesi kuteta kuti wajithaske. M’malo mwake, iyo wakati: “Ndine.” Ŵanthu ŵara ŵakazizwa pakuwona kuti Yesu wakaŵavya wofi ndiposo kuti wakaŵa na chikanga. Ŵakawelera chafutanyuma na kuwa pasi.—Yohane 18:1-6; Mateyu 26:45-50; Mariko 14:41-46.

4-6. (a) Kasi Mwana wa Chiuta wakuyelezgereka na vichi, ndipo chifukwa wuli? (b) Kasi ni vigaŵa wuli vitatu ivyo Yesu wakalongora chikanga?

⁴ Chifukwa wuli Yesu wakajikora kweniso wakatenthema yayi apo vinthu ivi vikaŵa pafupi kumuchitikira? Zgoro lakudumura ndakuti wakaŵa na chikanga. Chikanga ntchakukhumbikwa chomene kwa mulongozgi, ndipo palije munthu uyo wali kuyanapo na Yesu nesi kumuluska pa nkhani iyi. Mu mutu uwo wajumpha, tikasambira kuti Yesu wakaŵa wakujiyuyura na wakuzika. Mphake kuti wakachemekanga “Mwana wa mberere.” (Yohane 1:29) Ndipouli, chifukwa cha chikanga icho wakaŵa nacho, Yesu wakulongosoreka mu nthowa yinyake. Baibolo likuyowoya za Mwana wa Chiuta uyu kuti: “Wona, Nkhalamu ya fuko la Yuda.”—Chivumbuzi 5:5.

⁵ Nkhalamu yikumanyikwa kuti ni nyama yachikanga. Kasi muli kuwonanapo na nkhalamu yanalume maso na maso? Usange ni nthena, mukwenera kuti mukaŵa pa malo ghakuvikilirika, panyake iyo yikaŵa mu waya ku malo ghakusungirako vinyama. Ndipouli, mukwenera kuti mukawopa chomene. Para mukudodoliskana na chinyama chikuru na chankhongono ichi, mungawona kuti nkhalamu njakuti yingawopa munthu yayi. Baibolo likuti “nkhalamu, njankhongono chomene pa vikoko vyose, iyo yikuwelera yayi ku waliyose.” (Zintharika 30:30) Ndimo chiliri chikanga cha Khristu.

⁶ Tiyeni tidumbiskane umo Yesu wakalongolera chikanga nga ntcha nkhalamu mu vigaŵa vitatu: pakuvikilira unenesko, pakukhozgera urunji kweniso apo wakasuskikanga. Kweniso tiwonenge kuti tose, kwali tili kubabika ŵachikanga panji yayi, tingayezga Yesu pakulongora chikanga.

Wakavikilira Unenesko Mwachikanga

7-9. (a) Kasi ntchivichi chikachitika apo Yesu wakaŵa na vyaka 12, ndipo ntchivichi icho imwe mukuwona kuti chikaŵa chakutenthemeska pa nyengo yira? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli chikanga pakudumbiskana na ŵasambizgi mu tempile?

⁷ Mu charu icho chili pasi pa Satana, “wiske wa utesi,” kanandi pakukhumbikwa chikanga kuti munthu wavikilire unenesko. (Yohane 8:44; 14:30) Yesu wakalindizga kuti wakure dankha ndipo wazakavikilire unenesko yayi. Apo wakaŵa na vyaka 12, ŵapapi ŵake ŵakamuwona yayi apo ŵakaweranga kufuma ku chiphikiro cha Paska ku Yerusalemu. Mariya na Yosefe ŵakamupenja chomene kwa mazuŵa ghatatu. Paumaliro ŵakamusanga mu tempile. Kasi wakachitangamo vichi? ‘Wakakhala pakati pa ŵasambizgi ndipo wakapulikizganga kwa iwo na kuŵafumba.’ (Luka 2:41-50) Wonani ivyo vikachitikanga.

⁸ Ŵakulemba mdauko ŵakuyowoya kuti para viphikiro vyamara, ŵasambizgi ŵalara ŵa chisopa ŵakatemwanga kukhalira pa tempile na kusambizga ŵanthu mu vipinda vinyake vya pa tempile. Ŵanthu ŵakakhalanga pasi kupulikizga na kufumba mafumbo. Ŵasambizgi aŵa ŵakaŵa ŵanthu ŵakusambira. Ŵakalimanyanga makora Dango la Mozesi kweniso malango na maluso ghanonono agho ŵanthu ŵakasazgirako. Kasi imwe muŵenge kuti mukaŵa yumoza wa awo ŵakapulikizganga mphanyi mukajipulika wuli? Kasi mphanyi mukatenthema? Chingaŵa chakupulikikwa para mungatenthema. Ndipo yelezgerani kuti mukaŵa na vyaka 12, kasi mphanyi mukajipulika wuli? Ŵawukirano ŵanandi ŵakuŵa na wofi. (Yeremiya 1:6) Ŵanji ŵakuyezgayezga kubisama kuti ŵasambizgi ŵawo ŵaleke kuŵawona mu kilasi. Ŵawukirano aŵa ŵakopa kuti panji ŵangafumbika chinthu chinyake, ndipo ŵangakhozgeka soni panji kuneneka.

⁹ Ndipouli, apa tikuwona kuti Yesu wakakhala pakati pa ŵanthu ŵakusambira ŵara, wakaŵafumbanga mafumbo kwambura kopa. Kweni wakachitaso vinandi. Nkhani iyi yikutiphalira kuti: “Wose awo ŵakamupulikizganga ŵakazizwa chomene chifukwa wakapulikiskanga luŵiro vinthu kweniso wakaŵazgoranga makora.” (Luka 2:47) Baibolo likutiphalira yayi ivyo Yesu wakayowoya pa nyengo yira, kweni tikugomezga kuti wakatolerako yayi mautesi agho ŵasambizgi ŵa chisopa ŵara ŵakasambizganga. (1 Petrosi 2:22) Iyo wakavikilira unenesko uwo uli mu Mazgu gha Chiuta, ndipo awo ŵakamupulikizganga ŵakwenera kuti ŵakazizwa kuwona kuti msepuka wa vyaka 12 wakuyowoya vinthu mwamahara ndiposo mwachikanga.

10. Kasi ŵawukirano awo Mbakhristu ŵakumuyezga wuli Yesu pa nkhani yachikanga mazuŵa ghano?

¹⁰ Mazuŵa ghano, Ŵakhristu ŵanandi ŵawukirano ŵakulondezga ivyo Yesu wakachita. Mwakupambana na umo Yesu wakaŵira, iwo mbakufikapo yayi. Kweni nga ni Yesu, ŵakulindilira kuti ŵakure dankha yayi kuti ndipo ŵazakavikilire unenesko. Ku sukulu panji mu vikaya ivyo ŵakukhala, ŵakufumba ŵanthu mafumbo mwaluso, kupulikizga, na kuŵaphalirako unenesko mwantchindi. (1 Petrosi 3:15) Ŵawukirano aŵa ŵawovwira ŵanyawo awo ŵakusambira nawo, ŵasambizgi, kweniso ŵazengezgani ŵawo kuŵa ŵalondezgi ŵa Khristu. Yehova wakwenera kuti wakukondwa chomene na chikanga chawo. Mazgu ghake ghakuyaniska ŵawukirano aŵa na majumi, chifukwa chakuti mbakukondweska ndiposo mbanandi.—Salimo 110:3.

11, 12. Kasi Yesu wakalongora wuli chikanga pakuvikilira unenesko wati wakura?

¹¹ Wakati wakura, Yesu wakalongora chikanga pakuvikilira unenesko kanandi waka. Nakuti apo wakambanga uteŵeti wake wakakumana na chinthu icho ŵanandi ŵangawona kuti ntchakutenthemeska. Yesu wakakumana na Satana, mulwani wankhongono na wakofya pa ŵalwani wose ŵa Yehova. Ndipo pa nyengo yira Yesu wakaŵa mungelo mukuru yayi kweni wakaŵa munthu wa thupi na ndopa pa charu chapasi. Yesu wakamukana Satana na kumususka apo wakabendezganga fundo ya mu malemba. Paumaliro, Yesu wakayowoya mwachikanga kuti: “Fumapo Satana!”—Mateyu 4:2-11.

¹² Ntheura Yesu wakamba uteŵeti wake mwa kuvikilira mwachikanga Mazgu gha Adada ŵake kuti ŵanthu ŵaleke kughabendezga. Pa nyengo yira napo upusikizgi ukazara chomene mu visopa, nga umo viliri mazuŵa ghano. Yesu wakaphalira ŵalongozgi ŵa chisopa nyengo yira kuti: ‘Mazgu gha Chiuta mukughazgora ghambura ntchito chifukwa cha maluso ghinu agho mukusambizga.’ (Mariko 7:13) Ŵanthu ŵanandi ŵakaŵachindikanga chomene ŵalongozgi ŵara, kweni Yesu wakaŵapanikizgira mwachikanga kuti mbalongozgi ŵachibulumutira ndiposo ŵapusikizgi.a (Mateyu 23:13, 16) Kasi tingatolera wuli chikanga cha Yesu pa nkhani iyi?

13. Kasi tikwenera kukumbuka vichi para tikuyezga Yesu, kweni tili na mwaŵi wuli?

¹³ Kweni tikwenera kukumbuka kuti ise tingamanya yayi vya mu mtima wa munthu ndiposo tilije mazaza ghakweruzgira nga umo Yesu wakaŵira. Ndipouli, tingatolerako chikanga chake pakuvikilira unenesko. Mwachiyelezgero, para tikuvumbura mautesi agho kanandi visopa vikusambizga pa nkhani ya Chiuta, khumbo lake, na Mazgu ghake, ndikuti tikovwira ŵanthu awo ŵali mu charu icho chazura na mautesi gha Satana kuti ŵamanye unenesko. (Mateyu 5:14; Chivumbuzi 12:9, 10) Tikovwira ŵanthu kufwatuka ku wuzga wa visambizgo vyautesi ivyo vikuŵapangiska kuti ŵafipenge mtima kweniso kuŵatimbanizga kuti ŵaŵe paubwezi na Chiuta. Tili na mwaŵi wapadera chomene wa kuwona layizgo la Yesu likufiskika, lakuti: “Unenesko umufwaturaninge.”—Yohane 8:32.

Wakakhozgera Urunji Mwachikanga

14, 15. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli “uwo mburunji”? (b) Pakuyowoya na mwanakazi Musamariya, kasi Yesu wakasulako vichi?

¹⁴ Uchimi wa mu Baibolo ukayowoyerathu kuti Mesiya wazamulongosora “uwo mburunji” ku mitundu. (Mateyu 12:18; Yesaya 42:1) Yesu wakamba kuchita nthena apo wakaŵa pano pa charu chapasi. Mwachikanga, nyengo zose wakalongoranga kuti wakaŵa murunji na wambura kutemwera pakuchita vinthu na ŵanthu. Mwachiyelezgero, wakakana kutolera mtima wa sankho na kutemwera ivyo vikazara chomene mu nyengo yira.

¹⁵ Apo Yesu wakayowoyanga na mwanakazi Musamariya pa chisimi icho chikaŵa pafupi na msumba wa Sukare, ŵasambiri ŵake ŵakazizwa. Chifukwa wuli? Nyengo yira Ŵayuda ŵanandi ŵakatinkhanga Ŵasamariya; ndipo thinkho ili likamba kale chomene pambere Yesu wandize. (Ezira 4:4) Kweniso ŵarabi ŵanji ŵakayuyuranga ŵanakazi. Malango gha ŵarabi, agho pamanyuma ghakazakalembeka, ghakakanizganga mwanalume kuyowoyeskana na mwanakazi; ndipo ŵakayowoyangaso kuti ŵanakazi ŵakaŵa ŵakwenelera yayi kusambizgika Dango la Chiuta. Ŵanakazi Ŵasamariya ndiwo ŵakaŵawonanga kuti mbakufipirwa chomene. Kweni Yesu wakasulako sankho ili ndipo wakasambizga pakweru mwanakazi Musamariya (uyo wakaŵa muzaghali), na kumuphalira kuti iyo ni Mesiya.—Yohane 4:5-27.

16. Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵakukhumbikwira chikanga kuti ŵaleke kuŵa na sankho?

¹⁶ Kasi muli kukhalapo na ŵanthu awo ŵali na sankho? Panyake ŵakutemwa kunena ŵanthu ŵa fuko panji mtundu unyake, kuyowoya mwakuyuyura ŵanthu awo mbanalume panji ŵanakazi ŵanyawo yayi, panji kuyuyura ŵakavu. Ŵalondezgi ŵa Khristu ŵakulekelera yayi nkharo yiheni iyi, ndipo ŵakuyezgayezga kufumyamo sankho mu mtima wawo. (Milimo 10:34) Tose tikwenera kuŵikapo mtima kuti tileke kuŵa na sankho.

17. Kasi Yesu wakachita vichi pa tempile, ndipo chifukwa wuli?

¹⁷ Kweniso chikanga chikawovwira Yesu kuvikilira kusopa kwaunenesko. Kukwambilira kwa uteŵeti wake wakanjira mu tempile mu Yerusalemu ndipo wakakwenyelera kuwona kuti ŵamalonda na ŵakusintha ndalama ŵakuchita malonda mwenemura. Yesu wakakwiya ndipo wakaŵafumiskira kuwaro ŵanthu ŵaryezi ŵara na malonda ghawo. (Yohane 2:13-17) Wakachitaso mwakuyana waka apo wakaŵa pafupi kufwa. (Mariko 11:15-18) Ŵanthu ŵanandi ŵakazgoka ŵalwani ŵake chifukwa cha ivyo wakachita kweni iyo wakawelera nyuma yayi. Chifukwa wuli? Kwambira waka apo wakaŵa mwana, wakachemanga tempile lira kuti ni nyumba ya Adada ŵake, ndipo wakayowoyanga ivi kufumira pasi pa mtima. (Luka 2:49) Wakakhumba yayi kulekelera vinthu viheni ivyo vikachitikanga pa tempile, ivyo vikabinkhiskanga kusopa kwaunenesko. Mwamphu wake ukamupa chikanga kuti wachite icho chikaŵa chakwenelera.

18. Kasi Ŵakhristu mazuŵa ghano ŵangalongora wuli chikanga kuti mpingo ulutilire kuŵa utuŵa?

¹⁸ Mazuŵa ghano napo ŵalondezgi ŵa Khristu ŵakuvikilira kusopa kwaunenesko. Usange ŵawona kuti Mkhristu munyawo wachita kwananga kukuru ŵakukhalapo waka chete yayi. Mwachikanga ŵakuyowoya nayo panji kuwoneseska kuti ŵalara mu mpingo ŵamanya. (1 Ŵakorinte 1:11) Ŵalara ŵangamovwira munthu uyo walwara mwauzimu na kuchitapo kanthu kuti mberere za Yehova zilutilire kuŵa zituŵa.—Yakobe 5:14, 15.

19, 20. (a) Ni vinthu wuli vyambura urunji ivyo vikazara mu nyengo ya Yesu, ndipo ŵanthu ŵakakhumbanga kuti Yesu wachite vichi? (b) Chifukwa wuli ŵalondezgi ŵa Khristu ŵakukana kuchitako ndyali na vivulupi, ndipo paŵa uwemi wuli?

¹⁹ Kasi pa ivyo tasambira tikwenera kutorapo fundo yakuti Yesu wakalimbananga na kumazga vinthu vyose vyambura urunji ivyo vikachitikanga mu charu? Yayi. Vinthu vyambura urunji vikalutilira kuchitika mu nyengo yira. Charu cha Israyeli chikawusikanga na ŵanthu ŵa mtundu unyake. Ŵaroma ŵakaŵa na ŵasilikari ŵankhongono chomene, ndipo ŵakayuzganga Ŵayuda, kuŵasonkheska msonkho ukuru, kweniso kutimbanizga maluso ghawo gha chisopa. Lekani ŵanthu ŵanandi nyengo yira ŵakakhumbanga kuti Yesu wanjilirepo pa ndyali. (Yohane 6:14, 15) Apa napo wakalongora chikanga.

²⁰ Yesu wakalongosora kuti Ufumu wake ngwa charu chara. Kwizira mu ivyo wakachitanga, iyo wakasambizga ŵalondezgi ŵake kuleka kunjilirapo pa ndyali. M’malo mwake ŵakeneranga kuŵika mtima pa kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta. (Yohane 17:16; 18:36) Apo mzinda ukiza kuzakamukaka, wakasambizga sambiro lankhongono chomene pa nkhani ya kuleka kunjilirapo pa vya charu. Nyengo yeneyiyo Petrosi wakatora lupanga lwake na kupweteka nalo munthu. Ntchipusu chomene kukolerana na ivyo Petrosi wakachita. Pa usiku wura ndipo mphanyi vivulupi vikawoneka kuŵa vyakwenelera chifukwa Mwana wambura mulandu wa Chiuta wakakakika. Ndipouli, pa nyengo yira Yesu wakaŵika dango ilo ŵalondezgi ŵake pa charu chapasi ŵakulondezga mpaka muhanya uno, wakati: “Wezgera lupanga lwako mu malo ghake, pakuti wose awo ŵakukora lupanga ŵafwenge na lupanga.” (Mateyu 26:51-54) Pakakhumbikwiranga chikanga kuti ŵalondezgi ŵa Khristu mu nyengo yira ŵalondezge fundo iyi, ndimo viliriso mazuŵa ghano. Chifukwa cha kuleka kunjilirapo pa vya charu, ŵanthu ŵa Chiuta mazuŵa ghano ŵali na lumbiri luwemi lwakuti ŵakuchitako yayi nkhondo na vivulupi. Chikanga chikovwira kuti ŵaŵe na lumbiri luwemi.

Wakalongora Chikanga Apo Wakasuskikanga

21, 22. (a) Kasi Yesu wakapokera wovwiri wuli pambere wandakumane na chiyezgo chikuru chomene? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli chikanga m’paka paumaliro?

²¹ Mwana wa Yehova wakamanyirathu kuti wazamususkika chomene pano pa charu chapasi. (Yesaya 50:4-7) Ŵanthu ŵakakhumbanga kumukoma kanandi waka, ndipo paumaliro ŵakamukora nadi kuti ŵamukome nga umo vyalongosolekera kukwambilira kwa mutu uwu. Kasi Yesu wakachita wuli kuti waŵe na chikanga mu nyengo zakusuzga izi? Kasi Yesu wakachitanga vichi pambere mzinda wura undize kuzakamukaka? Wakalombanga kwa Yehova. Ndipo kasi Yehova wakachita vichi? Baibolo likutiphalira kuti Yesu “wakapulikikwa.” (Ŵahebere 5:7) Yehova wakatuma mungelo kufuma kuchanya kuzakamukhozga Mwana wake wachikanga uyu.—Luka 22:42, 43.

²² Yesu wati wakhozgeka, wakati ku ŵapositole ŵake: “Wukani, tiyeni tilutenge.” (Mateyu 26:46) Wonani umo mazgu agha ghakulongolera chikanga. Wakayowoya kuti “tiyeni tilutenge,” uku mwenecho wakumanya kuti waphalirenge mzinda wura kuti uŵaleke ŵabwezi ŵake ŵalutenge, wakamanyangaso kuti ŵabwezi ŵake ŵara ŵamusidenge na kuchimbira, ndiposo wakamanyanga kuti wamusuzgika yekha. Wakaŵa yekha apo wakeruzgikanga mwambura urunji, kuneneka, kusuzgika na kufwa nyifwa yakuŵinya. Mu vyose ivi, wakalutilira kulongora chikanga.

23. Chifukwa wuli tingayowoya kuti Yesu wakaŵa wambura kupwelelera umoyo yayi apo wakaŵa pafupi kukomeka?

²³ Kasi Yesu wakapweleleranga yayi umoyo? Yayi; para munthu wakulongora chikanga chenecho ndikuti wakuleka kupwelelera umoyo yayi. Nakuti Yesu wakasambizga ŵalondezgi ŵake kuti ŵaŵenge ŵakuchenjera, kuti ŵafumengepo apo pali ulwani mwakuti ŵalutilire kuchita khumbo la Chiuta. (Mateyu 4:12; 10:16) Kweni pa nkhani iyi, Yesu wakamanya kuti wangachimbira yayi. Wakalimanyanga khumbo la Chiuta. Yesu wakakhumbisiska kuŵa wakugomezgeka, ntheura nthowa yekha yakuchitira nthena yikaŵa kuzomerezga kuti wasuzgike.

24. Chifukwa wuli tikugomezga kuti tingaŵa na chikanga para tasangana na viyezgo vilivyose?

²⁴ Nyengo zinandi ŵalondezgi ŵa Yesu ŵalongora chikanga nga ni Fumu yawo. Ŵanandi ŵakuzizipizga para ŵakususkika, kutambuzgika, kukakika, nanga nkhufwa. Kasi ŵanthu ŵambura kufikapo ŵakuchitora kochi chikanga ichi? Ŵakuchita kubabika nacho yayi. Nga ni Yesu, ŵalondezgi ŵake nawo ŵakovwirika na Chiuta. (Ŵafilipi 4:13) Ntheura, kopa yayi vyamunthazi. Ŵikanipo mtima kuti muŵe ŵakugomezgeka, ndipo Yehova wamupaninge chikanga icho mukukhumbikwira. Lutilirani kusanga nkhongono mwa Mulongozgi withu, Yesu, uyo wakati: “Khwimani mtima. Ine nathereska charu.”—Yohane 16:33.

1-3. Kasi zuŵa linyake mu 31 C.E. Yesu wakapharazganga nkhu, ndipo chifukwa wuli ŵategherezgi ŵakazizikika?

MUKAŴA mu chaka cha 31 C.E. Yesu Khristu wakaŵa pafupi na Kaperenaumu, msumba uwo ukaŵa kumpoto chakumanjiliro gha dazi mumphepete mwa Nyanja ya Galileya. Yesu wakatchezera kulomba usiku wose pa phiri ilo likaŵa pafupi na msumba uwu. Kukati kwacha, wakachema ŵasambiri ŵake, ndipo pa iwo wakasorapo 12, awo wakaŵachema ŵapositole. Pa nyengo yeneyira, mzinda wa ŵanthu, ukalondezga Yesu kwenekura ndipo ukawungana pa malo ghakuthambalara musi mwa phiri. Ŵanthu ŵanyake ŵakafuma kutali chomene. Ŵakaŵa ŵakunweka kuti ŵapulike ivyo wayowoyenge kweniso kuti waŵachizge ku matenda ghawo. Yesu wakafiska ivyo ŵakakhazganga.—Luka 6:12-19.

² Yesu wakiza ku mzinda na kuchizga wose awo ŵakaŵa ŵalwari. Kufuma apo, wakakhala pasi na kwamba kusambizga.a Ŵategherezgi ŵakwenera kuti ŵakazizwa chomene na mazgu agho wakayowoya pa nyengo iyi. Nakuti aka kakaŵa kakwamba kupulika munthu wakusambizga nthena. Yesu wakasambizganga maluso gha ŵanthu yayi nesi gha ŵarabi ŵakumanyikwa, kweni wakasambizganga fundo zakufuma mu Malemba Ghachihebere. Ivi ndivyo vikapangiska kuti waŵe msambizgi waluso. Uthenga wake ukaŵa wakudunjika, upusu, kweniso wakupulikikwa makora. Wati wamara kuyowoya, mizinda yikazizwa chomene. Yikenera nadi kuzizwa chifukwa yikategherezga kwa munthu wavinjeru chomene kuluska waliyose uyo wali kuŵako.—Mateyu 7:28, 29.

³ Upharazgi uwu pamoza na vinthu vinyake vinandi ivyo Yesu wakayowoya na kuchita vili kulembeka mu Mazgu gha Chiuta. Tikwenera kusanda ivyo Baibolo likuyowoya vyakukhwaskana na Yesu, chifukwa mwa iyo muli “usambazi wose wa vinjeru.” (Ŵakolose 2:3) Vinjeru ni luso lwa kumanya vinthu, kuvipulikiska na kugwiliskira ntchito makora ivyo wamanya. Kasi Yesu wakavitora nkhu vinjeru ivi? Kasi wakalongora wuli kuti wali na vinjeru, ndipo ise tingamuyezga wuli?

“Kasi Munthu Uyu Wali Kuvitora Nkhu Vinjeru Ivi?”

4. Kasi awo ŵakategherezganga kwa Yesu mu Nazarete ŵakafumba fumbo wuli, ndipo chifukwa wuli?

⁴ Pa ulendo unyake, Yesu wakaluta ku Nazarete, tawuni iyo wakakulira, ndipo wakamba kusambizga mu sunagoge kwenekura. Ŵanandi awo ŵakamutegherezganga ŵakazizwa, ŵakafumba kuti: “Kasi munthu uyu wali kuvitora nkhu vinjeru ivi?” Mbumba yakwake ŵakayimanyanga: ŵapapi, ŵanung’una na ŵadumbu ŵake. Kweniso ŵakamanyanga kuti wakababikira mu mbumba yikavu. (Mateyu 13:54-56; Mariko 6:1-3) Ŵakamanyangaso kuti wakaŵa kalipentara, kweniso kuti wandasambirepo sukulu zapachanya za ŵarabi. (Yohane 7:15) Ntheura fumbo lawo likaŵa lakupulikikwa.

5. Kasi Yesu wakati vinjeru vyake vikafuma nkhu?

⁵ Yesu wakaŵa na vinjeru chifukwa chakuti wakaŵa waka na maghanoghano ghakufikapo yayi. Nyengo yinyake apo wakasambizganga pakweru mu tempile, wakavumbura kuti vinjeru vyake vikafuma kuchanya. Wakati: “Ivyo nkhusambizga ni vyane chara, kweni vya uyo wakanituma.” (Yohane 7:16) Enya, vinjeru vya Yesu vikafuma kwa Adada ŵake awo ŵakamutuma. (Yohane 12:49) Kweni kasi Yesu wakapokera wuli vinjeru ivi kufuma kwa Yehova?

6, 7. Kasi Yesu wakasanga wuli vinjeru kufuma kwa Adada ŵake?

⁶ Mzimu utuŵa wa Yehova ndiwo ukamulongozganga Yesu. Pakuyowoyerathu za Mesiya wakulayizgika uyo ni Yesu, Yesaya wakati: “Mzimu wa Yehova uzamuŵa pa iyo, mzimu wa vinjeru na wa kupulikiska, mzimu wa kulongozga na wa nkhongono, mzimu wa kumanya tunthu na wa kopa Yehova.” (Yesaya 11:2) Pakuti wakalongozgekanga na mzimu wa Yehova, kasi ntchakuzizika nthena kuti ivyo Yesu wakayowoyanga na kuchita vikalongoranga kuti wakaŵa na vinjeru vyapadera?

⁷ Yesu wakasanga vinjeru kufuma kwa Adada ŵake mu nthowa yinyakeso yapadera. Nga umo tikawonera mu Mutu 2, apo wakaŵa kuchanya vyaka vinandi chomene pambere wandize pa charu, Yesu wakaŵa na mwaŵi wa kusambira maghanoghano gha Adada ŵake pa nkhani zakupambanapambana. Ntchakusuzga kughanaghanira unandi wa vinjeru ivyo Mwana uyu wakasambira apo wakaŵa na Adada ŵake, apo wakateŵetanga nga ni “misiri” wawo pakulenga vinthu vinyake vyose, vyamoyo na vyambura umoyo wuwo. Ntchakwenelera nadi kuti apo Mwana uyu wakaŵa kuchanya wakachemekanga vinjeru. (Zintharika 8:22-31; Ŵakolose 1:15, 16) Apo wakateŵetanga pano pa charu chapasi, Yesu wakagwiliskira ntchito vinjeru ivyo wakasanga apo wakaŵa na Adada ŵake kuchanya.b (Yohane 8:26, 28, 38) Ntheura, tikwenera kuzizwa yayi na umo mazgu gha Yesu ghakalongolera kuti wakamanyanga na kupulikiska chomene tunthu. Kweniso tikwenera kuzizwa yayi chifukwa icho wakachitiranga vinthu mwamahara.

8. Pakuŵa ŵalondezgi ŵa Yesu, kasi tingasanga wuli vinjeru?

⁸ Pakuŵa ŵalondezgi ŵa Yesu, nase tikwenera kugomezga Yehova kuti watipe vinjeru. (Zintharika 2:6) Yehova wakutipa vinjeru mwamunthondwe yayi. Kweni wakutizgora para tikulomba vinjeru kufumira pasi pa mtima kuti tizizipizge masuzgo mu umoyo. (Yakobe 1:5) Tikwenera kuyezgayezga kuti tisange vinjeru ivi. Tikwenera kuvipenja nga “mbusambazi wakubisika.” (Zintharika 2:1-6) Enya, tikwenera kulutilira kusanda Mazgu gha Chiuta, agho ghakuvumbura vinjeru vyake, ndipo tikwenera kuchita vinthu mwakuyana na ivyo tasambira. Ivyo Mwana wa Yehova wakachitanga ni vyakovwira chomene kwa ise kuti tisange vinjeru. Tiyeni tiwone vigaŵa vyakupambanapambana ivyo Yesu wakalongolera vinjeru na kusambira umo tingamuyezgera.

Mazgu gha Vinjeru

9. Ntchivichi icho chikapangiska kuti ivyo Yesu wakasambizganga viŵe vya vinjeru?

⁹ Ŵanthu ŵanandi chomene ŵakalutanga kwa Yesu kuti ŵakapulikizge ivyo wakuyowoya. (Mariko 6:31-34; Luka 5:1-3) Ndipo ntchakuzizika yayi chifukwa nyengo zose Yesu wakayowoyanga mazgu ghavinjeru. Ivyo wakasambizganga vikalongora kuti wakamanyanga makora Mazgu gha Chiuta ndiposo kuti wakaŵa na luso lwa kumanya ivyo vikwambiska suzgo. Ivyo Yesu wakasambizganga vichali kuŵafika pamtima ŵanthu m’paka sono, ndipo vikutchujuka yayi. Wonani vinjeru vinyake ivyo vikusangika mu mazgu gha Yesu, uyo wakumanyikwaso kuti “Wakupeleka Fundo Wakuzizwiska,” uyo wakayowoyekerathu.—Yesaya 9:6.

10. Ni mikhaliro wuli yiwemi iyo Yesu wakutichiska kuti tiŵe nayo, ndipo chifukwa wuli?

¹⁰ Upharazgi wa pa Phiri uwo wazunulika kukwambilira, ni nkhani iyo Yesu wakasambizga pa phiri ndipo muli fundo zakuzirwa chomene kweniso yili kulembeka kwambura kudumulizgika na mazgu gha ŵanji. Mu nkhani iyi, Yesu wakutiphalira kuti tiŵe na nkharo yiwemi kweniso tiyowoyenge makora. Kweniso pakuti Yesu wakamanyanga kuti ivyo munthu wakughanaghana ndivyo wakuchita, iyo wakutichiska kuti tiŵe na mikhaliro yiwemi nga nkhuzika, urunji, lusungu, mtende, na chitemwa. (Mateyu 5:5-9, 43-48) Para tili na mikhaliro iyi mbwenu tichitenge na kuyowoya vinthu ivyo vingakondweska Yehova na ŵanyithu.—Mateyu 5:16.

11. Pakupeleka ulongozgi pa nkhani ya kwananga, kasi Yesu wakalongosora wuli icho chikwambiska suzgo?

¹¹ Pakupeleka ulongozgi pa nkhani ya kwananga, Yesu wakayowoyangaso icho chikwambiska suzgo. Wakutiphalira waka kuti tileke kuchita mbembe yayi. Kweni wakutichenjezga kuti tileke kusunga ukali mu mtima. (Mateyu 5:21, 22; 1 Yohane 3:15) Wakukanizga waka kuchita uzaghali yayi. Kweni wakuchenjezga za makhumbiro agho ghakwamba mu mtima ndipo ghakupangiska munthu kuchita uzaghali. Wakutichenjezga kuti tileke kuzomerezga maso ghithu kulaŵiska vinthu vyawakawaka na kuwuska khumbo liheni. (Mateyu 5:27-30) Yesu wakawonanga icho chikwambiska suzgo, vimanyikwiro pera yayi. Wakalongosora nkharo ndiposo makhumbiro agho ghakulongozgera ku kwananga.—Salimo 7:14.

12. Kasi ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakuwuwona wuli ulongozgi wake, ndipo chifukwa wuli?

¹² Mu mazgu gha Yesu mukaŵa vinjeru nadi. Ntheura ntchakuzizika yayi kuti “mizinda yikazizikika na kasambizgiro kake.” (Mateyu 7:28) Pakuŵa ŵalondezgi ŵake, tikuwona ulongozgi wake wavinjeru kuti ngwakwenelera kutilongozga pa umoyo withu. Tikuyezgayezga kuti tiŵe na mikhaliro yiwemi iyo wakati ŵalondezgi ŵake ŵakwenera kuŵa nayo, nga lusungu, mtende, na chitemwa, pakumanya kuti para tachita nthena tiŵenge na nkharo yakukondweska Chiuta. Tikuyezgayezga kuwuskamo mu mitima yithu maghanoghano agho wakati ngawakawaka, nga ukali na makhumbiro ghaheni, chifukwa tikumanya kuti para tachita nthena tigegenge kwananga.—Yakobe 1:14, 15.

Kulongozgeka na Vinjeru

13, 14. Ntchivichi icho chikulongora kuti Yesu wakasankhanga vinthu mwamahara?

¹³ Ivyo Yesu wakachitanga na kuyowoya vikalongora kuti ngwavinjeru. Mu umoyo wake wose wakalongora vinjeru mu nthowa zakupambanapambana, nga mpha ivyo wakaghanaghananga, umo wakajiwoneranga, ndiposo umo wakachitiranga vinthu na ŵanji. Wonani viyelezgero vinyake ivyo vikulongora kuti Yesu wakalongozgekanga na “vinjeru na kaghanaghaniro kawemi.”—Zintharika 3:21.

¹⁴ Munthu wavinjeru wakusankha vinthu mwamahara. Yesu wakasankhanga mwamahara vyakuchita. Kasi mukughanaghana kuti Yesu wakhumbenge mphanyi wakaŵa munthu wuli? Wakhumbenge mphanyi wakazenga nyumba yapachanya chomene, mphanyi wakaŵa na bizinesi yiwemi kweniso mphanyi wakaŵa wakutchuka chomene. Yesu wakamanya kuti kutangwanika na vinthu ivi nkwawaka, “nkhuchimbizga waka mphepo.” (Mupharazgi 4:4; 5:10) Umoyo wanthena uwu mbuchindere, ukupambana na vinjeru. Yesu wakakhumba chara kuŵa na vinandi mu umoyo. Mtima wake ukaŵa pa kujiwunjikira ndalama yayi nesi katundu. (Mateyu 8:20) Mwakuyana na ivyo wakasambizganga, mtima wake ukaŵa pa chinthu chimoza, icho nkhuchita khumbo la Chiuta. (Mateyu 6:22) Mwavinjeru, Yesu wakamalira nyengo na nkhongono zake pa kuchita vinthu vya Ufumu ivyo ni vyakuzirwa chomene ndiposo vyachandulo kuluska vinthu vyathupi. (Mateyu 6:19-21) Ntheura wakatilekera chakuwonerapo chiwemi chomene.

15. Kasi ŵalondezgi ŵa Yesu ŵangalongora wuli kuti ŵakuŵika vya Ufumu pakwamba, ndipo chifukwa wuli kuchita nthena ntchamahara?

¹⁵ Ŵalondezgi ŵa Khristu mazuŵa ghano ŵakuŵika mtima wawo wose pa kupenja vinthu vya Ufumu. Ntheura ŵakukana kujivuska na ngongoli ndiposo vinthu vyawakawaka ivyo vingaŵalyera nyengo na nkhongono zawo. (1 Timote 6:9, 10) Ŵanandi ŵachepeskako vyakuchita mu umoyo wawo mwakuti ŵaŵe na nyengo yinandi yakuchitira uteŵeti, kweniso kupharazga vya Ufumu nyengo zose. Ivyo ŵasankha kuchita ni vyamahara chomene chifukwa para munthu wakuŵika vinthu vya Ufumu pa malo ghakwamba wakuŵa wachimwemwe ndiposo wakukhorwa.—Mateyu 6:33.

16, 17. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa wakujiyuyura ndiposo kuti wakamanyanga ivyo wangafiska? (b) Kasi ise tingalongora wuli kuti tili ŵakujiyuyura ndiposo kuti tikumanya ivyo tingafiska?

¹⁶ Baibolo likulongora kuti vinjeru vikwendera lumoza na kujiyuyura, uko nkhumanya ivyo wamunthu ungafiska na ivyo ungafiska yayi. (Zintharika 11:2) Yesu wakaŵa wakujiyuyura ndipo wakamanyanga ivyo wangafiska. Wakamanya kuti ni wose yayi awo ŵakapulikizganga uthenga wake ŵangasintha. (Mateyu 10:32-39) Kweniso wakamanya kuti ŵanthu awo iyo wangaŵapharazgira mbachoko chomene. Ntheura mwavinjeru wakalekera ŵalondezgi ŵake mulimo wa kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri. (Mateyu 28:18-20) Wakajiyuyura na kuzomerezga kuti ŵasambiri ŵachitenge “milimo yikuru kuluska” yake, chifukwa iwo ŵapharazgirenge ŵanthu ŵanandi chomene kweniso kwa nyengo yitali. (Yohane 14:12) Yesu wakamanyangaso kuti wakakhumbikwiranga wovwiri. Wakazomera wovwiri wa ŵangelo awo ŵakiza kuzakamuteŵetera mu mapopa, ndiposo wa mungelo uyo wakiza kuzakamukhozga mu Getisemane. Apo wakasuzgika chomene, Mwana wa Chiuta wakapempha wovwiri.—Mateyu 4:11; Luka 22:43; Ŵahebere 5:7.

¹⁷ Nase tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura na kumanya ivyo tingafiska. Tikwenera kuchita mulimo wa kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri na mtima withu wose. (Luka 13:24; Ŵakolose 3:23) Tikweneraso kumanya kuti Yehova wakutiyaniska na ŵanji yayi, ndipo nase ndimo tikwenera kuchitira. (Ŵagalatiya 6:4) Vinjeru vitovwirenge kujiŵikira vilato ivyo vikukolerana na nkhongono zithu ndiposo umo vinthu viliri kwa ise. Mwakusazgirapo, vinjeru viwovwirenge awo ŵali na milimo yakusazgikira kuti ŵamanyenge ivyo ŵakutondeka kufiska ndiposo kuti nawo ŵakukhumbikwira wovwiri nyengo na nyengo. Kujiyuyura kuŵawovwirenge kuzomera wovwiri pakumanya kuti Yehova wangatuma ŵasopi ŵanyawo kuti ‘ŵaŵasanguluske.’—Ŵakolose 4:11.

18, 19. (a) Ntchivichi icho chikulongora kuti Yesu wakaŵa wakupulikiska ndiposo walusungu pakuchita vinthu na ŵasambiri ŵake? (b) Chifukwa wuli tikwenera kuŵa ŵalusungu ndiposo ŵakupulikiska pakuchita vinthu na ŵanyithu, ndipo tingachita wuli nthena?

¹⁸ Lemba la Yakobe 3:17 likuti: “Vinjeru vyakufuma kuchanya . . . ni . . . vyakupulikiska.” Yesu wakaŵa wakupulikiska ndiposo walusungu pakuchita vinthu na ŵasambiri ŵake. Wakamanyanga maubudi ghawo kweni wakawonangamo viwemi mwa iwo. (Yohane 1:47) Pa usiku uwo wakakakikira wakamanya kuti ŵamusidenge, kweni wakakayika yayi kuti mbakugomezgeka. (Mateyu 26:31-35; Luka 22:28-30) Petrosi wakakana katatu kuti wakumumanya yayi Yesu. Ndipouli, Yesu wakamulombera, kulongora kuti wakamanyanga kuti Petrosi ngwakugomezgeka. (Luka 22:31-34) Pa usiku wake waumaliro pa charu chapasi, apo wakalombanga kwa Adada ŵake, Yesu wakazunurapo yayi ivyo ŵasambiri ŵake ŵakabudanga. Kweni wakazunura viwemi ivyo ŵakachita m’paka usiku wura, wakati: “Ŵasungilira mazgu ghinu.” (Yohane 17:6) Nangauli ŵakabudiskanga, kweni wakaŵaŵikizga vinthu vya Ufumu vya pa charu chapasi. (Mateyu 25:14, 15; Luka 12:42-44) Ntchakukayikiska yayi kuti ŵakakhozgeka chomene chifukwa chakuti wakalongora kuti wakuŵagomezga ndipo ŵakaŵa ŵakunozgeka kuchita mulimo uwo wakaŵapa.

¹⁹ Ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakwenera nadi kumuyezga pa nkhani iyi. Para Mwana murunji wa Chiuta ndiyo wakachitanga vinthu mwakuzika na ŵasambiri ŵake ŵambura kufikapo, ipo ise ndise tikwenera kuchita mwakuzika chomene vinthu na ŵanyithu chifukwa ndise ŵambura kufikapo. (Ŵafilipi 4:5) M’malo mwa kuŵika mahara pa vinthu ivyo ŵasopi ŵanyithu ŵakubudiska, tikwenera kuŵika mahara pa ivyo ŵakuchita makora. Tingalongora kuti tili na vinjeru usange tikukumbuka kuti Yehova ndiyo wali kuŵaguza. (Yohane 6:44) Nadi, Yehova wakwenera kuti wakuwonamo viwemi mwa iwo, ndipo nase ndimo tichitirenge. Ivi vitovwirenge kuti tisulengeko waka tumaubudi twawo kweniso kupenjerezga vinthu ivyo tingaŵalumbirapo. (Zintharika 19:11) Para tikulongora kuti tikuŵagomezga ŵabali na ŵadumbu, tikuŵawovwira kuti ŵalimbikirenge kweniso kukondwa pakuteŵetera Yehova.—1 Ŵatesalonika 5:11.

20. Kasi tikwenera kuchita vichi na nthamba ya usambazi wa vinjeru iyo ni mabuku gha Makani Ghawemi, ndipo chifukwa wuli?

²⁰ Mabuku gha mu Baibolo agho ghakulongosora umoyo na uteŵeti wa Yesu ni nthamba ya usambazi wa vinjeru. Kasi tikwenera kuchita nacho vichi chawanangwa ichi? Paumaliro wa Upharazgi wake wa pa Phiri, Yesu wakachiska awo ŵakamutegherezganga kuti ŵapulike mazgu gha vinjeru kweniso kuti ŵaghachitenge. (Mateyu 7:24-27) Para tilondezgenge ivyo wakayowoya kweniso kuchita, tiŵenge na umoyo uwemi sono, na kulutilira kwenda pa nthowa yakuya ku umoyo wamuyirayira. (Mateyu 7:13, 14) Palijeso chinthu chinyake chamahara icho tingachita padera pa ivi.

1, 2. Chifukwa wuli dada wakukondwa kuwona mwana wake wakupulikira, ndipo umo dada uyu wakujipulikira vikulongora wuli umo Yehova nayo wakujipulikira?

TIYELEZGERE kuti dada wali pa windo, wakulaŵiska mwana wake msepuka uyo wakutimba bola na ŵanyake kuwaro. Bola yawira mu msewu. Ndipo mwana uyu wakuyilaŵisiska. Ŵanyake ŵakumutuma kuti wachimbire wakatore bola mu msewu. Kweni msepuka uyu wakupukunya mutu. Wakuti: “Adada ŵali kunikanira kunjira mu msewu.” Dada wakumwemwetera.

² Chifukwa wuli dada uyu wakondwa? Chifukwa chakuti wali kuphalira mwana wake kuti wangalutanga yekha mu msewu yayi. Apo msepuka uyu wakupulikira nangauli wakumanya yayi kuti awiske ŵakumuwona, dada wakumanya kuti mwana wake wakumupulikira ndipo ngwakuvikilirika. Dada uyu wakujipulika nga umo Yehova, Dada withu wakuchanya wakujipulikira. Chiuta wakumanya kuti usange tikukhumba kuŵa ŵakugomezgeka kweniso kuti tizakasange vinthu viwemi ivyo watinozgera munthazi, tikwenera kusambira kumugomezga na kumupulikira. (Zintharika 3:5, 6) Ntheura kuti ivi vichitike, wakatitumira msambizgi waluso chomene kuluska ŵasambizgi wose.

3, 4. Kasi Yesu “wakasambira kupulikira” na ‘kuzgoka wakufikapo’ mu nthowa wuli? Yowoyani chiyelezgero.

³ Baibolo likuyowoya chinthu chinyake chakuzizika chakukhwaskana na Yesu, likuti: “Nangauli wakaŵa mwana, wakasambira kupulikira kwizira mu vinthu ivyo wakasuzgika navyo. Wakati wazgoka wakufikapo, wakaŵa na mulimo wa kuŵapa chiponosko chamuyirayira wose awo ŵakumupulikira.” (Ŵahebere 5:8, 9) Mwana uyu wakakhala kuchanya vyaka vinandi chomene. Wakawonanga apo Satana na ŵangelo ŵanyake ŵakaleka kupulikira, kweni Mwana wakwamba uyu wakakolerana nawo yayi. Pakuyowoya za iyo, mazgu ghauchimi ghakuti: “Nkhaŵa wakugaluka chara.” (Yesaya 50:5) Ipo chifukwa wuli Baibolo likuti Mwana uyu “wakasambira kupulikira”? Kasi munthu uyo ngwakufikapo nakale ‘wangazgoka wuli wakufikapo’?

⁴ Wonani chiyelezgero ichi. Tiyelezgere kuti munthu wakukhumba kugura mpeni uphya wakuzengera. Ndipo wagura uwemi chomene. Kasi wangamanya wuli kuti nguwemi nadi? Nangauli ukuwoneka kuti nguwemi, kweni ungamanyikwa kuti nguwemi nadi para wawugwiliskirapo ntchito. Mwakuyana waka, apo Yesu wakaŵa kuchanya, wakapulikiranga chomene Yehova, kweni wati wiza pa charu chapasi ndipo wakalongora nadi kuti ngwakupulikira. Apo wakaŵa pa charu chapasi, Yesu wakasangana na viyezgo ivyo waŵenge kuchanya mphanyi wakasangana navyo yayi.

5. Ntchivichi chikapangiska kuti kupulikira kwa Yesu kuŵe kwapadera, ndipo mu mutu uwu tiwonenge vichi?

⁵ Kupulikira ndicho chikaŵa chinthu chakuzirwa chomene apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi. Pakuŵa “Adamu waumaliro,” Yesu wakiza pano pa charu kuzakachita icho ŵapapi ŵithu ŵakwamba ŵakatondeka kuchita. Wakapulikira Yehova Chiuta nanga ni apo wakayezgekanga. (1 Ŵakorinte 15:45) Yesu wakapulikiranga mwadango waka yayi. Iyo wakapulikiranga na maghanoghano ghose, mtima wose, na umoyo wake wose. Ndipo wakakondwanga pakupulikira. Kwa iyo, kuchita khumbo la Adada ŵake chikaŵa chinthu chakuzirwa chomene kuluska kurya. (Yohane 4:34) Kasi ntchivichi icho chingatovwira kuti tipulikirenge nga ni Yesu? Chakwamba tiyeni tiwone ivyo vikamupangiska kuti wapulikirenge. Para nase tingaŵa nga ndiyo titondenge viyezgo kweniso tichitenge khumbo la Chiuta. Kufuma apo, tiwonenge vitumbiko ivyo munthu wakusanga para wakupulikira nga ni Khristu.

Ivyo Vikapangiska Kuti Yesu Wapulikirenge

6, 7. Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo vikapangiska Yesu kuŵa wakupulikira?

⁶ Yesu wakapulikiranga chifukwa cha ivyo vikaŵa mu mtima wake. Nga umo tikasambilira mu Mutu 3, Khristu wakaŵa wakujiyuyura mu mtima. Mtima wa kujikuzga ukupangiska ŵanthu kutinkha kupulikira, apo mtima wa kujiyuyura ukutovwira kuti tipulikirenge Yehova na mtima wose. (Ekisodo 5:1, 2; 1 Petrosi 5:5, 6) Kweniso, ivyo Yesu wakatemwanga na kutinkha ndivyo vikamupangiska kuti wapulikirenge.

⁷ Kuluska vyose, Yesu wakamutemwanga chomene Yehova. Chitemwa ichi chikulongosoreka makora mu Mutu 13 wa buku ili, ndipo chikamovwira chomene Yesu kuti walutilire kopa Chiuta. Wakamutemwanga chomene Yehova na kumuchindika mwakuti wakakhumbanga yayi kumukwiyiska. Yesu wakamuchindikanga chomene Yehova, lekani malurombo ghake ghakazgorekanga. (Ŵahebere 5:7) Kweniso kopa Yehova ntchimanyikwiro chapadera cha muwuso wa Yesu, uyo ni Mesiya.—Yesaya 11:3.

8, 9. Nga umo uchimi ukayowoyera, kasi Yesu wakajipulikanga wuli pa nkhani ya urunji na uheni, ndipo wakalongora wuli?

⁸ Kutemwa Yehova chikung’anamura kutinkha ivyo Yehova wakutinkha. Mwachiyelezgero, wonani uchimi uwu, uwo ukayowoyanga vya Mesiya, wakuti: “Ukatemwa urunji na kutinkha uheni. Lekani Chiuta, Chiuta wako wakuphakazga mafuta gha chimwemwe chikuru kuluska ŵanyako.” (Salimo 45:7) Mathemba ghanyake ghakufuma mu mphapu ya Themba Davide ndigho ghakaŵa ‘ŵanyake’ ŵa Yesu. Kuluska waliyose wa iwo, Yesu wakwenera nadi kuŵa wakukondwa, panji wachimwemwe chifukwa wakaphakazgika mwapadera. Chifukwa wuli? Njombe yake njikuru chomene kuluska yawo, ufumu wake ngwamuyirayira. Wali kupika njombe iyi chifukwa chakuti wakutemwa urunji na kutinkha uheni, ndipo ivi vikamupangiska kuti wapulikirenge Chiuta mu vinthu vyose.

⁹ Kasi Yesu wakalongora wuli umo wakajipulikiranga pa nkhani ya urunji na uheni? Mwachiyelezgero, apo ŵalondezgi ŵake ŵakatumbikika ŵati ŵapulikira ulongozgi wake pa mulimo wa kupharazga, kasi Yesu wakachita wuli? Wakaŵa na chimwemwe chikuru. (Luka 10:1, 17, 21) Ndipo kasi Yesu wakajipulika wuli apo ŵanthu ŵa mu Yerusalemu ŵakalongora mzimu wambura kupulikira kanandi waka, kukana apo wakakhumbanga kuŵawovwira? Wakalira chifukwa chakuti msumba wura ukaŵa wakugaluka. (Luka 19:41, 42) Vyakuchita vya ŵanthu vikamukhwaskanga chomene Yesu, kwali ni viwemi panji viheni.

10. Kasi tikwenera kuŵa na maghanoghano wuli pa vinthu viwemi na pa viheni, ndipo ntchivichi chitovwirenge kuchita nthena?

¹⁰ Para tikughanaghanirapo pa umo Yesu wakajipulikiranga, nase tisandenge ivyo vikutipangiska kuti tipulikirenge Yehova. Nangauli tili ŵambura kufikapo, nase tingamba kutemwa chomene viwemi na kutinkha viheni. Tikwenera kulomba kwa Yehova, kumupempha kuti watovwire kuŵa na maghanoghano nga ghake na gha Mwana wake. (Salimo 51:10) Ndipo tikwenera kugega vinthu ivyo vingatitondeska kughanaghana nga ni Yehova na Mwana wake. Ntchakukhumbikwa chomene kusankha makora vyakusanguluska na ŵanthu awo tikuchezga nawo. (Zintharika 13:20; Ŵafilipi 4:8) Usange nase tingaŵa na vilato nga vya Khristu, tipulikirenge mwadango waka yayi. Tichitenge icho ntchakwenelera chifukwa chakuti tikuchitemwa. Tigegenge kuchita vyambura kwenelera, chifukwa cha kopa kukoleka yayi, kweni chifukwa chakuti tikuvitinkha.

“Wakachitapo Kwananga Yayi”

11, 12. (a) Ntchivichi chikachitikira Yesu kukwambilira kwa uteŵeti wake? (b) Kasi pakwamba Satana wakamuyezga wuli Yesu, ndipo wakagwiliskira ntchito uryarya wuli?

¹¹ Kukwambilira kwa uteŵeti wake, Yesu wakayezgeka kuti waswe dango la Chiuta. Wakati wabatizika, wakakhala mu mapopa mazuŵa 40, muhanya na usiku kwambura kurya kanthu. Paumaliro, Satana wakiza kuzakamuyezga. Wonani uryarya wa Dyabulosi.—Mateyu 4:1-11.

¹² Pakwamba Satana wakati: “Usange ndiwe mwana wa Chiuta, phalira malibwe agha kuti ghazgoke vingwa.” (Mateyu 4:3) Kasi Yesu wakajipulika wuli wati wakhala kwambura kurya nyengo yitali? Baibolo likuyowoya kuti: “Njara yikamukora.” (Mateyu 4:2) Ntheura Satana wakasangirapo mwaŵi pa khumbo lakubabika nalo la chakurya. Ndipo tikukayika yayi kuti wakalindilira dankha kuti m’paka Yesu njara yimukore. Wonaniso mazgu ghamsinjiro agho Satana wakayowoya, ghakuti: “Usange ndiwe mwana wa Chiuta.” Satana wakamanyanga kuti Yesu wakaŵa “wakwamba kubabika wa chilengiwa chose.” (Ŵakolose 1:15) Kweni Yesu wakazomerezga yayi kuti Satana wamutondeske kupulikira. Yesu wakamanya kuti likaŵa khumbo la Chiuta yayi kuti iyo wagwiliskire ntchito nkhongono zake kujikondweska. Wakakana kuchita nthena, kulongora kuti wakagomezganga Yehova kuti ndiyo wamupenge chakurya na kumulongozga.—Mateyu 4:4.

13-15. (a) Kasi Satana wakamuyezga na vichi Yesu mu chiyezgo chachiŵiri na chachitatu, ndipo Yesu wakazgora wuli? (b) Kasi tikumanya wuli kuti Yesu wakaleka chara kuŵa maso na Satana?

¹³ Mu chiyezgo chachiŵiri, Satana wakatolera Yesu pa malo ghapachanya pa tempile. Pakubendezga Mazgu gha Chiuta, Satana wakakhumbanga kuti Yesu wajilongore mwa kujiponya kufuma pachanya para kuti ŵangelo ŵamuthaske. Yesu wachitenge nadi munthondwe uwu pamaso pa mizinda iyo yikaŵa pa tempile, kasi mphanyi wakaŵapo uyo wakakayika kuti Yesu wakaŵa Mesiya wakulayizgika? Ndipo viŵenge kuti mizinda yikamuzomera kuti iyo ni Mesiya chifukwa cha kujilongora, asi mphanyi Yesu wakagega masuzgo ghanandi? Panyake mphanyi ndimo vikaŵira. Kweni Yesu wakamanya kuti khumbo la Yehova ndakuti Mesiya wachite mulimo wake mwakujiyuyura, kukopa ŵanthu kuti ŵamugomezge chifukwa cha kujilongora yayi. (Yesaya 42:1, 2) Apa napo, Yesu wakakana kuleka kupulikira Yehova. Yesu wakadokerapo yayi kuŵa wakumanyikwa.

¹⁴ Wuli pakuyowoya za chiyezgo chakuti waŵe na mazaza? Mu chiyezgo chachitatu, Satana wakati usange Yesu wangamusopako iyo kamoza pera wamupenge maufumu ghose gha pa charu chapasi. Kasi Yesu wakaghanaghanirapo ivyo Satana wakati wamupenge? Yesu wakazgora kuti: “Fumapo Satana!” Ndipo wakasazgirapo kuti: “Pakuti kuli kulembeka kuti: ‘Yehova Chiuta wako ndiyo ukwenera kumusopa, ndipo ndiyo pera uyo ukwenera kumuchitira uteŵeti wakupatulika.’” (Mateyu 4:10) Pakaŵavya chakuti chingamukopa Yesu kuti wasope chiuta munyake. Nanga ni mazaza panji kumanyikwa mu charu vikamukopa yayi kuti waleke kupulikira.

¹⁵ Kasi Satana wakalekera papo? Yesu wakati wamuchimbizga wakafumapo nadi. Ndipouli, nkhani ya mu buku la Luka yikuti Dyabulosi “wakafumako kwa iyo kulindilira m’pata unyake uwemi.” (Luka 4:13) Nadi, Satana wakayezgayezga kusanga nyengo yinyake kuti wayezge Yesu, m’paka kuumaliro. Baibolo likutiphalira kuti Yesu ‘wakayezgeka mu vyose.’ (Ŵahebere 4:15) Ntheura Yesu wakaleka chara kuŵa maso; nase ndimo tikwenera kuchitira.

16. Kasi Satana wakuyezga wuli ŵateŵeti ŵa Chiuta mazuŵa ghano, ndipo tingakana wuli mauryarya ghake?

¹⁶ Satana wachali kuyezga ŵateŵeti ŵa Chiuta mazuŵa ghano. Chachitima ntchakuti chifukwa chakuti tili ŵambura kufikapo, Satana wakutigololera. Mwauchenjezi, Satana wakusangirapo mwaŵi pa vinthu nga nkhujighanaghanira, kujikuzga, na kukhumba mazaza. Satana wangatikopa na vinthu vyose ivi pa nyengo yimoza kwizira mu usambazi. Ntchakuzirwa kuti tiŵenge na nyengo yakujisandira. Tingachita makora kughanaghanirapo pa mazgu gha pa 1 Yohane 2:15-17. Apo tikughanaghanirapo, tingajifumba usange makhumbiro ghathupi, kudokera vinthu vyathupi, ndiposo khumbo la kujilongora, vyatimbanizga chitemwa chithu pa Adada ŵithu ŵakuchanya. Tikwenera kukumbuka kuti charu ichi chikuluta pamoza na Satana uyo wakuwusa. Tiyeni tikane mauryarya ghake ghakuti watikope kuti tichite kwananga. Mphanyi taŵikapo mtima kuyezga Fumu yithu Yesu, iyo ‘yikachitapo kwananga yayi.’—1 Petrosi 2:22.

“Nyengo Zose Nkhuchita Vinthu Vyakumukondweska”

17. Kasi Yesu wakajipulikanga wuli pa nkhani ya kupulikira Adada ŵake, kweni ŵanyake ŵangayowoya vichi?

¹⁷ Pali vinandi ivyo vikukhumbikwa pa nkhani ya kupulikira padera pa kugega kwananga; Khristu wakapulikiranga dango lililose la Adada ŵake. Iyo wakati: “Nyengo zose nkhuchita vinthu vyakumukondweska.” (Yohane 8:29) Yesu wakaŵanga wachimwemwe chomene chifukwa cha kupulikira. Kweni ŵanyake ŵangati kupulikira chikaŵa chakusuzga yayi kwa Yesu. Ŵangaghanaghana kuti iyo wakenera kupulikira Yehova pera, uyo ni murunji, apo ise tikwenera kupulikira ŵanthu ŵamazaza awo mbambura kufikapo. Kweni unenesko ngwakuti Yesu nayo wakapulikiranga ŵanthu ŵamazaza awo ŵakaŵa ŵambura kufikapo.

18. Apo wakaŵa muwukirano, kasi Yesu wakapeleka chiyelezgero wuli cha kupulikira?

¹⁸ Apo wakakuranga, Yesu wakaŵa mu mawoko gha Yosefe na Mariya, ŵapapi ŵake awo ŵakaŵa ŵambura kufikapo. Kuluska ŵana ŵanandi, Yesu wakwenera kuti wakawonanga ivyo ŵapapi ŵake ŵakabudiskanga. Kasi wakagaluka, kuleka kuŵapulikira na kuŵaphalira umo ŵangendeskera makora mbumba? Wonani ivyo lemba la Luka 2:51 likuyowoya vyakukhwaskana na Yesu apo wakaŵa na vyaka 12. Likuti: “Wakalutilira kujilambika kwa iwo.” Pakuti wakapulikira nthena, wakachita chinthu chiwemi chomene chakuti ŵawukirano awo Mbakhristu ŵangasambirako apo ŵakuyezgayezga kupulikira ŵapapi ŵawo na kuŵachindika.—Ŵaefeso 6:1, 2.

19, 20. (a) Kasi Yesu wakakumana na masuzgo wuli pa nkhani ya kupulikira ŵanthu ŵambura kufikapo? (b) Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵakwenera kupulikira awo ŵakulongozga mazuŵa ghano?

¹⁹ Pa nkhani ya kupulikira ŵanthu ŵambura kufikapo, Yesu wakasangana na masuzgo agho Ŵakhristu mazuŵa ghano ŵangasangana nagho yayi. Wonani ivyo vikachitikanga apo iyo wakaŵa pano pa charu chapasi. Kwa nyengo yitali, Yehova wakazomerezga kuti chisopa cha Ŵayuda, ŵasembe, kweniso tempile lake mu Yerusalemu vilutilire kugwira ntchito. Kweni Yehova wakaŵa pafupi kuleka chisopa cha Ŵayuda na kuhalizgapo mpingo Wachikhristu. (Mateyu 23:33-38) Ndipouli, pa nyengo yira ŵalongozgi ŵanandi ŵa chisopa ŵakasambizganga mautesi ghakufuma mu vinjeru vya Ŵagiriki. Mu tempile, vimbundi vikazara chomene mwakuti Yesu wakalichema kuti ni “mphanji ya ŵankhungu.” (Mariko 11:17) Kasi Yesu wakaleka kuyako ku tempile na ku masunagoge? Yayi. Yehova wakaŵa kuti wachali kugwiliskira ntchito ndondomeko yira. Yesu wakalutanga ku viphikiro pa tempile kweniso ku masunagoge, m’paka apo Chiuta wakanjilirapo na kusintha vinthu.—Luka 4:16; Yohane 5:1.

²⁰ Usange Yesu wakaŵa wakupulikira apo vinthu vikaŵa nthena, ipo Ŵakhristu ŵaunenesko nawo ŵakwenera kupulikira mazuŵa ghano. Nakuti tikukhala mu nyengo yapadera chomene, nyengo iyo yikayowoyekerathu kuti kusopa kwaunenesko kuzamuwezgekerapo. Chiuta wakutisimikizgira kuti wazomerezgenge yayi kuti Satana wanange ŵanthu ŵake. (Yesaya 2:1, 2; 54:17) Mbunenesko kuti mu mpingo ŵanyake ŵangabudiska vinthu. Kweni kasi maubudi gha ŵanji ghakwenera kutitondeska kupulikira Yehova, kuleka kuwungana na mpingo, panji kwamba kususka ŵalara? Yayi. M’malo mwake, tikuŵapulikira na mtima wose awo ŵakulongozga mu mpingo. Tikufika pa maungano gha mpingo na ghakurughakuru ndiposo tikulondezga ulongozgi wa mu Malemba uwo tikusambira ku maungano agha.—Ŵahebere 10:24, 25; 13:17.

21. Kasi Yesu wakachita wuli apo ŵanthu ŵakakhumbanga kumutondeska kupulikira Chiuta, ndipo ise tikusambirapo vichi?

²¹ Yesu wakazomerezga yayi ŵanthu, nanga ŵangaŵa ŵabwezi ŵake, kumutondeska kupulikira Yehova. Mwachiyelezgero, mpositole Petrosi wakayezga kuyikhorweska Fumu yake kuti chikaŵa chambura kwenelera kuti yisuzgike na kufwa. Yesu wakakanirathu ulongozgi wa Petrosi, uwo ukaŵa uwemi kweni wambura kwenelera, wakuti Yesu wajilengere lusungu. (Mateyu 16:21-23) Mazuŵa ghano, kanandi ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakukumana na ŵabali ŵawo awo ŵangayezga kuŵapusika kuti ŵaleke kupulikira malango na fundo za Chiuta. Nga mbalondezgi ŵa Yesu ŵakwambilira, nase tikukoleska fundo yakuti “tikwenera kupulikira Chiuta nga muwusi m’malo mwa ŵanthu.”—Milimo 5:29.

Njombe ya Kupulikira

22. Kasi Yesu wakapeleka zgoro la fumbo wuli, ndipo wakazgora wuli?

²² Apo Yesu wakaŵa pafupi kufwa, wakayezgeka chomene usange ngwakupulikira. Pa zuŵa liheni lira, “wakasambira kupulikira” na mtima wose. Wakachita khumbo la Adada ŵake, lake chara. (Luka 22:42) Umo wakachitira apa, wakaleka lumbiri luwemi lwa kugomezgeka. (1 Timote 3:16) Wakapeleka zgoro la fumbo ilo likaŵapo kwamba kale, lakuti: Kasi munthu wakufikapo wangalutilira kupulikira Yehova nanga ni para wakuyezgeka? Adamu na Eva ŵakatondeka kuchita nthena. Kweni Yesu wakiza, wakazakaŵa wamoyo, wakafwa, ndipo wakapeleka zgoro la fumbo ili. Chilengiwa chakwamba pa vilengiwa vyose vya Yehova chikapeleka zgoro lankhongono. Wakapulikira nangauli wakasuzgikirapo chomene m’paka kufwa.

23-25. (a) Kasi kupulikira na kugomezgeka vikukolerana wuli? Yowoyani chiyelezgero. (b) Kasi mu mutu wakulondezgapo tisambirenge vichi?

²³ Para munthu wakupulikira ndipo wakulongora kuti ngwakugomezgeka, panji kujipeleka na mtima wose kwa Yehova. Chifukwa chakuti Yesu wakapulikira, wakalutilira kuŵa wakugomezgeka na kupangiska kuti ŵanthu wose ŵasange chandulo. (Ŵaroma 5:19) Yehova wakamupa njombe yikuru Yesu. Usange tikupulikira Khristu, Fumu yithu, nase Yehova wazamutipa njombe. Para munthu wakupulikira Khristu wazamusanga “chiponosko chamuyirayira.”—Ŵahebere 5:9.

²⁴ Kweniso kugomezgeka nako ni njombe. Lemba la Zintharika 10:9 likuti: “Uyo wakwenda mwakunyoloka [mwakugomezgeka] wakwenda mwakufwasa,” panji kuti wakuŵa wakuvikilirika. Usange tingayaniska kugomezgeka na nyumba yikuru yakuzengeka na njerwa ziwemi, ipo mulimo umoza wa kupulikira tingawuyaniska na njerwa yimoza. Njerwa yimoza yingawoneka kuŵa yambura kuzirwa, kweni yiliyose yili na mulimo wake, ndipo njakuzirwa. Ndipo para njerwa zinandi zadikanyika, nyumba yikuru na yakuzirwa yikuzengeka. Para milimo ya kupulikira yawunjikika pamoza, tikuzenga nyumba yakutowa chomene, iyo nkhugomezgeka.

²⁵ Kupulikira kwa nyengo yitali kukutikumbuska za mukhaliro unyake wakukhumbikwa, uwo nkhuzizipizga. Tisambirenge za mukhaliro uwu wa Yesu mu mutu wakulondezgapo.