Yesu wakachita vinandi chomene apo wakapharazganga mu Galileya. Kweni wakakhumbanga kuluta ku malo ghanyake. Lekani wakati: “Nkhweneraso kukapharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta ku misumba yinyake.” Ntheura wakamba “kupharazga mu masunagoge gha mu Yudeya.” (Luka 4:43, 44) Ntchakupulikikwa, chifukwa nyengo ya chiphikiro ku Yerusalemu yikasendelera.

Para tikuŵazga mu mabuku gha Makani Ghawemi, tikuwona kuti Yesu wakachitako vinandi yayi ku Yudeya pakuyaniska na ku Galileya. Ŵanthu ŵanandi ku Yudeya ŵakaŵikangako mahara yayi ku upharazgi wa Yesu. Kweni Yesu wakaleka yayi, wakalutilira kupharazga na kuchita icho ntchiwemi kulikose uko wakaŵanga.

Yesu wakanyamuka kulazga ku Yerusalemu, msumba ukuru wa Yudeya, kuti wakaŵepo pa Paska mu 31 C.E. Ku Yerusalemu uku kukaŵa malo ghakuchemeka Chipata cha Mberere. Pa chipata ichi pakaŵa chiziŵa chakuchemeka Betizata. Ŵanthu ŵanandi ŵalwari, ŵachibulumutira, na ŵakupendera, ŵakizanga pa chiziŵa ichi. Kasi ŵakizanga kuti ŵazakachitechi? Ŵakizanga chifukwa chakuti ŵanthu ŵanandi ŵakagomezganga kuti munthu wangachira usange wabira mu chiziŵa ichi para maji ghavundulika.

Pakaŵa pa Sabata, ndipo Yesu wakawona munthu mulwari pa chiziŵa ichi. Munthu uyu wakalwara vyaka 38. Yesu wakamufumba, wakati: “Kasi ukukhumba kuchira?” Mulwari yura wakazgora, wakati: “Dada, nilije munthu wakuti waniŵike mu chiziŵa para maji ghavundulika, para nkhuti ninjiremo, nkhusanga kuti munyake wakhiliramo kale.”—Yohane 5:6, 7.

Munthu yura kweniso waliyose uyo wakapulika, wakwenera kuti wakazizwa na ivyo Yesu wakayowoya. Yesu wakati: “Wuka, nyamura mphasa yako na kwenda.” (Yohane 5:8) Munthu yura wakachita nadi ivyo wakaphalirika. Wakati wachira waka, wakanyamura mphasa yake na kwamba kwenda!

M’malo mwakuti Ŵayuda ŵakondwe na ivyo vikachitika, ŵakati kwa munthu yura: “Ni Sabata, ntchakuzomerezgeka chara kuti uyeghe mphasa.” Kweni munthu yura wakaŵaphalira kuti: “Uyo wanichizga ndiyo wanguniphalira kuti, ‘Nyamura mphasa yako na kwenda.’” (Yohane 5:10, 11) Ŵayuda ŵara ŵakakwenyelera na uyo wakachizga munthu uyu pa Sabata.

Ntheura ŵakakhumba kuti ŵamumanye. Ŵakafumba munthu yura kuti: “Ni njani uyo wangukuphalira kuti, ‘Nyamura mphasa na kwenda’?” Chifukwa wuli ŵakafumba? Ŵakakhumbanga kuti ŵamumanye. Kweni “Yesu wakanjira mu mzinda,” ndipo munthu yura wakamumanya yayi. (Yohane 5:12, 13) Pamanyuma, munthu yura wakasangana na Yesu mu tempile, ndipo wakamanya kuti ndiyo wakamuchizga pa chiziŵa.

Munthu yura wakasanganaso na Ŵayuda awo ŵakamufumbanga. Wakaŵaphalira kuti ni Yesu uyo wakamuchizga. Ŵayuda ŵara ŵakati ŵapulika, ŵakaluta kwa Yesu. Kasi ŵakaluta kwa Yesu kuti ŵakamanye uko wakutora nkhongono zakuchitira vinthu ivi? Yayi. Ŵakaluta kuti ŵakamusange vifukwa Yesu chifukwa cha kuchita vinthu viwemi pa Sabata. Ntheura ŵakamba kumusuzga!

Ŵayuda ŵakanenanga Yesu kuti waswa Sabata chifukwa chakuti wakachizga munthu pa zuŵa ili. Ntheura Yesu wakati: “Adada ŵakugwira ntchito m’paka sono, ndipo nane nkhulutilira kugwira ntchito.”—Yohane 5:17.

Ivyo Yesu wakachita pa Sabata vikaŵa vyakukanizgika yayi mu dango la Chiuta. Yesu wakatolera awiske kuchita milimo yiwemi, kwali nkhupharazga panji kuchizga ŵanthu. Ntheura Yesu wakachitanga viwemi zuŵa lililose. Kweni ivyo Yesu wakazgora Ŵayuda ŵara vikaŵakwiyiska chomene, ndipo ŵakakhumbanga kumukoma. Chifukwa wuli?

Ŵanthu aŵa ŵakawonanga kuti Yesu wakuswa Sabata para wakuchizga ŵanthu pa zuŵa ili. Kweniso ŵakawonanga kuti Yesu ni munthu wamuyuyuro chomene chifukwa wakati ni Mwana wa Chiuta. Ŵayuda ŵakawonanga kuti ni muyuyuro ukuru kuti Yesu wachemenge Chiuta kuti mbawiske. Ŵakaghanaghananga kuti para Yesu wakuti Yehova mbawiske ndikuti wakuyana na Chiuta. Kweni Yesu wakawopa yayi, wakaŵazgora na kuŵamanyiska kuti iyo na Chiuta ŵakaŵa paubwezi wapadera chomene. Yesu wakati: “Awiske ŵakumutemwa Mwana ndipo ŵakumulongora vinthu vyose ivyo iwo ŵakuchita.”—Yohane 5:20.

Chiuta ndiyo wakupeleka umoyo. Wakapa ŵanthu ŵanyake nkhongono zakuwuskira ŵanthu ŵakufwa. Yesu wakalutizga kuti: “Pakuti umo Awiske ŵakuwuskira ŵakufwa na kuŵazgora ŵamoyo, Mwana nayo wakuŵazgora ŵamoyo awo wakhumba.” (Yohane 5:21) Ili ni layizgo liwemi nadi chifukwa likutipa chigomezgo chakuti ŵakufwa ŵazamuwuka. Nanga ni sono nthena, Mwana wakuwuska ŵanthu awo mbakufwa mwauzimu. Lekani Yesu wakati: “Waliyose uyo wakupulika mazgu ghane na kugomezga Uyo wakanituma, wali na umoyo wamuyirayira, ndipo weruzgikenge chara, kweni wafuma ku nyifwa kuya ku umoyo.”—Yohane 5:24.

Pa nyengo iyi, Yesu wakaŵa kuti wandawuskepo munthu waliyose wakufwa kweni wakaphaliranga ŵanthu ŵara kuti chiwuka chizamuŵako nadi. Yesu wakati: “Ora likwiza ilo wose awo ŵali mu madindi ŵazamupulika mazgu ghake na kufumira kuwaro.”—Yohane 5:28, 29.

Nangauli Yesu wakachitanga milimo yankhongono, kweni wakayowoya kuti wakaŵa pasi pa Chiuta. Iyo wakati: “Palije kanthu nanga nkhamoza ako ningachita panekha. . . . nkhupenja khumbo lane chara, kweni khumbo la uyo wakanituma.” (Yohane 5:30) Ndipouli, Yesu wakati wali na ntchito yikuru mwakuti wafiske khumbo la Chiuta. Kumanyuma kose uku wakaŵa kuti wandaphalirepo ŵanthu za ntchito iyi. Kweni awo ŵakasuskanga Yesu ŵakaŵa na ukaboni wakukwana wakuti ivyo Yesu wakachitanga vikafumanga kwa Chiuta. Yesu wakaŵakumbuska kuti: “Imwe mukatuma ŵanthu kwa Yohane [Mubatizi] ndipo iyo wachitira ukaboni unenesko.”—Yohane 5:33.

Awo ŵakasuskanga Yesu ŵakwenera kuti ŵakapulikapo kale kuti vyaka viŵiri kumasinda, Yohane wakaphalira ŵalongozgi ŵa chisopa kuti pamanyuma pa iyo pizenge munthu munyake. Munthu uyu ni “Ntchimi” kweniso “Khristu.” (Yohane 1:20-25) Yesu wakaŵakumbuska umo iwo ŵakachindikiranga Yohane, uyo pa nyengo yira wakaŵa mu jele. Iyo wakati: “Nyengo yichoko waka imwe mukakhumba kusekelera chomene mu ungweru wake.” (Yohane 5:35) Yesu wakapeleka ukaboni ukuru chomene kuluska wa Yohane Mubatizi.

Yesu wakati: “Milimo iyo nkhuchita [kusazgapo kuchizga ŵanthu] yikunichitira ukaboni kuti Adada ŵakanituma.” Yesu wakayowoyaso kuti: “Adada awo ŵakanituma ŵanichitira ukaboni.” (Yohane 5:36, 37) Mwachiyelezgero, Chiuta wakachitira ukaboni Yesu apo wakabatizikanga.—Mateyu 3:17.

Ntheura awo ŵakasuskanga Yesu ŵakaŵavya pakugwenthera kuti ŵamukane. Malemba agho ŵakatenge ŵakughamanya ndigho ghakaŵachitiranga ukaboni. Yesu wakamalizga na mazgu ghakuti: “Muŵenge kuti mukamugomezga nadi Mozesi, mphanyi mwanigomezga, pakuti iyo wakalemba vya ine. Kweni usange mukuvigomezga chara ivyo iyo wakalemba, kasi mazgu ghane mughagomezgenge wuli?”—Yohane 5:46, 47.

Sono Yesu na ŵasambiri ŵake ŵakalazga kumpoto ku Galileya. Iyi yikaŵa nyengo yakuvuna ndipo mu minda mukaŵa tirigu. Pakuti ŵasambiri ŵakaŵa na njara, ŵakapuluranga tirigu na kurya. Kweni ili likaŵa zuŵa la Sabata, ndipo Ŵafarisi ŵakawonanga ivyo ŵasambiri aŵa ŵakachitanga.

Kumbukani kuti kumasinda Ŵayuda ŵanyake ku Yerusalemu ŵakakhumbanga kukoma Yesu. Ŵakatenge waswa dango la Sabata. Pa nyengo iyi, Ŵafarisi ŵakamususka Yesu chifukwa cha ivyo ŵasambiri ŵake ŵakachitanga. Ŵafarisi ŵakati: “Wonani! Ŵasambiri ŵinu ŵakuchita icho ntchambura kuzomerezgeka kuchita pa Sabata.”—Mateyu 12:2.

Ŵafarisi ŵakatenge kupulura tirigu na kupikisa mu mawoko vikuyana waka na kuvuna panji kupwantha. (Ekisodo 34:21) Malango ghawo ghakukhwaskana na Sabata ghakaŵa ghakufyenya chomene. Kweni Sabata yikeneranga kuŵa nyengo yakukondweska na kukhozgana mwauzimu. Ntheura Yesu wakaŵasuska. Wakaŵaphalira ukaboni wakulongora kuti Yehova Chiuta wakakhumbanga kuti Sabata liŵenge linonono nthena yayi.

Yesu wakayowoya vya Davide na ŵanthu awo wakaŵa nawo. Njara yikati yaŵakora, ŵakafika pa chihema na kurya vingwa vyakulongora. Ŵasembe ndiwo ŵakaŵa ŵakwenelera kurya vingwa vira chifukwa vikaŵa kuti vyawuskikapo pamaso pa Yehova na kuŵikapo vingwa viphya. Kweni chifukwa cha umo vinthu vikaŵira, Davide na ŵanthu awo wakaŵa nawo ŵakarya vingwa vira, ndipo ŵakasuskika yayi.—Levitiko 24:5-9; 1 Samuyeli 21:1-6.

Pakuyowoya ukaboni wachiŵiri, Yesu wakati: “Kasi mundaŵazge mu Dango kuti pa Sabata, ŵasembe mu tempile ŵakuswa Sabata ndipo ŵakuŵa ŵambura mulandu?” Yesu wakang’anamuranga kuti pa Sabata, ŵasembe ŵakakomanga nyama zakuti ŵapeleke sembe na kuchita milimo yinyake pa tempile. Yesu wakati: “Kweni nkhumuphalirani kuti mukuru wakuluska tempile wali pano.”—Mateyu 12:5, 6; Maŵazgo 28:9.

Yesu wakayowoyaso fundo yinyake kufuma mu Malemba, wakati: “Muŵenge kuti mwapulikiska ng’anamuro la mazgu ghakuti, ‘Nkhukhumba lusungu, sembe chara,’ mphanyi mundaŵasuske ŵanthu ŵambura mulandu aŵa.” Yesu wakamalizga na mazgu ghakuti: “Chifukwa Mwana wa munthu ndiyo ni Fumu ya Sabata.” Apa Yesu wakayowoyanga umo vizamuŵira para Ufumu wake wiza, apo wazamuwusa vyaka 1,000.—Mateyu 12:7, 8; Hoseya 6:6.

Kwa nyengo yitali, ŵanthu ŵaŵa ŵazga ŵa Satana. Pa charu sono pali viwawa pera na nkhondo. Kweni mu Sabata likuru ilo lizamuŵako mu ufumu wa Khristu, ŵanthu ŵazamupumura. Ivi ndivyo tavidokera nyengo yitali.

Pa zuŵa linyake la Sabata, Yesu wakaluta ku sunagoge ilo likwenera kuti likaŵa ku Galileya. Wakasanga munthu uyo woko lake lamalyero likaŵa lakuphapa. (Luka 6:6) Ŵalembi na Ŵafarisi ŵakamulaŵisiskanga waka Yesu. Chifukwa wuli? Ivyo ŵakakhumbanga vikamanyikwa apo ŵakafumba Yesu kuti: “Kasi pa Sabata ntchakuzomerezgeka kuchizga?”—Mateyu 12:10.

Ŵalongozgi ŵa chisopa aŵa ŵakagomezganga kuti ntchambura kuzomerezgeka kuchizga munthu pa Sabata. Ŵakatenge munthu wangawovwirika pekha para umoyo wake uli pangozi. Mwachiyelezgero, pa zuŵa la Sabata chikaŵa chakukanizgika kunyolora munthu chiwangwa panji kumukaka bandeji. Panthena apa, iwo ŵakawonanga kuti umoyo uli pangozi yayi. Ntheura Ŵalembi na Ŵafarisi ŵakafumba Yesu fumbo ili mwakuti ŵamupe mulandu. Iwo ŵakafipiranga mtima munthu wakusuzgika uyu yayi.

Kweni Yesu wakamanya maghanoghano ghawo. Wakamanya kuti ŵakalondezganga waka tumalango twawo, twakukanizga ŵanthu kuchita chiwemi pa Sabata, uto tukaŵa twambura kukolerana na Malemba. (Ekisodo 20:8-10) Yesu ŵakamususkapo kale chifukwa cha kuchita icho ntchiwemi pa Sabata. Sono Yesu wakawona kuti ŵanthu aŵa ŵangazgoŵelera, ntheura wakaphalira munthu wakuphapa woko yura kuti: “Wuka ndipo wize pakati.”—Mariko 3:3.

Yesu wakati ku ŵalembi na Ŵafarisi: “Ni munthu nju pakati pinu uyo wali na mberere yimoza ndipo usange yawa mu mbuna pa Sabata walekenge kuyifumiska?” (Mateyu 12:11) Pakuti mberere ŵakasangirangapo ndalama, ŵakayilekanga yayi kuti yigone mu mbuna usiku wose. Para ŵayileka, mbwenu yikufwa ndipo ŵangaluza makopara. Kweniso padera pa fundo iyi, Malemba ghakuti: “Murunji wakupwelelera viŵeto vyake.”—Zintharika 12:10.

Kuti ŵapulikiske fundo iyi, Yesu wakati: “Asi munthu ngwakuzirwa chomene kuluska mberere? Ipo ntchakuzomerezgeka kuchita chinthu chiwemi pa Sabata.” (Mateyu 12:12) Nakuti apo Yesu wakachizga munthu, wakaswa dango la Sabata yayi. Ŵalongozgi aŵa ŵakatondeka kususka fundo iyi, iyo yikalongora kuti Yesu ngwalusungu. Ŵakakhala waka chete.

Yesu wakakwenyelera kweniso wakachita chitima na ŵanthu ŵara chifukwa cha mtima wawo uheni. Penepapo wakalaŵiska uku na uku, ndipo wakati kwa munthu yura: “Nyoloska woko lako.” (Mateyu 12:13) Munthu yura wakati wanyoloska woko lake lakuphapa, woko likachira. Wakakondwa chomene. Kweni kasi ŵanthu awo ŵakakhumbanga kumusanga Yesu vifukwa ŵakachita wuli?

M’malo mwakuti ŵakondwe kuti woko la munthu yura lawelerapo, Ŵafarisi ŵakafumira kuwaro ndipo mwaluŵiro “ŵakakumana na ŵakulondezga chipani cha Herode na kupangana kuti ŵamukome Yesu.” (Mariko 3:6) Mu chipani cha Herode mukaŵaso Ŵasaduki. Kanandi Ŵasaduki na Ŵafarisi ŵakasuskananga chomene. Kweni apa ŵakakolerana pakulimbana na Yesu.