Cenjerani na Vipingo vya Dyabulosi

“[Fumaniko] ku cipingo ca Dyabulosi.”—2 TIM. 2:26.

KASI MUNGAZGORA WULI?

Cifukwa wuli nchakukhumbikwa kujisanda usange mukutemwa kughanaghanira ŵanji viheni?

Kasi pa ivyo Pilato na Petrosi ŵakacita, tikusambirapo vinthu wuli ivyo vingatovwira kuti tileke kopa ŵanthu na kucicizgika na ŵanji?

Kasi mungagega wuli kuŵa na citima cakujumphizga para mwacita kwananga?

1, 2. Kasi ni vipingo wuli vya Dyabulosi ivyo tiwonenge mu nkhani iyi?

DYABULOSI wakuŵenda ŵateŵeti ŵa Yehova. Cilato cake nchakuti waŵakome yayi, nga umo wakucitira ciŵinda uyo wakukoma nyama. M’malo mwake, cilato cikuru ca Dyabulosi nchakuti waŵakore ŵamoyo na kuŵagwiliskira nchito umo iyo wakhumbira.—Ŵazgani 2 Timote 2:24-26.

² Kuti ciŵinda wayikore yamoyo nyama, wangathya cipingo ico cingaleka kuyikoma. Wangayezga kuyisokora nyama kuti yivutupuke uko yabisama na kwiza pakweru apo wangayikora na cipingo. Panji wangathya cipingo cakubisika ico cili na kakhuni kacoko waka ako kakucitiska kuti cipingo civwamphuke na kukora nyama mwamabuci. Dyabulosi wakugwiliskira nchito vipingo vyakuyana na ivi kuti waŵakore ŵamoyo ŵateŵeti ŵa Ciuta. Usange tikukhumba yayi kukoleka, tikwenera kuŵa maso na kucitapo kanthu para tawona vimanyikwiro ivyo vikulongora kuti cipingo ca Satana cili pafupi. Mu nkhani iyi tiwonenge umo tingagegera vipingo vitatu vya Dyabulosi ivyo wakukolera comene ŵanthu. Vipingo ivi ni (1) kuyowoya kwambura kujikora, (2) wofi ndiposo kucicizgika na ŵanji, na (3) kuŵa na citima cakujumphizga. Mu nkhani yakulondezgapo tizamuwona vipingo vinyake viŵiri vya Satana.

ZIMWANI MOTO WA KUYOWOYA KWAMBURA KUJIKORA

3, 4. Nchivici ico cingacitika usange tingatondeka kukora lulimi lwithu? Yowoyani ciyelezgero.

³ Kuti wasokore nyama, ciŵinda wangabuska moto ku cigaŵa cinyake, ndipo para zikucimbira, zikukoleka mu vipingo vyake. Mwakuyana waka, Dyabulosi wangabuska moto mu mpingo waunenesko. Usange vyamwendera, wakufumiska ŵateŵeti ŵa Ciuta mu mpingo umo muli civikiliro na kuŵakora mu vipingo vyake. Kasi mwambura kumanya tingamovwira wuli Satana?

⁴ Msambiri Yakobe wakayaniska lulimi na moto. (Ŵazgani Yakobe 3:6-8.) Usange tingatondeka kukora lulimi lwithu, tingabuska moto mu mpingo. Kasi tingabuska wuli moto? Wonani ciyelezgero ici: Pa maungano gha mpingo, pangaŵa cipharazgo cakuti mudumbu munyake wimikika kuŵa mupayiniya wanyengozose. Pamanyuma pa maungano, ŵapharazgi ŵaŵiri ŵangamba kudumbiskana za cipharazgo ici. Munyake wasangwa ndipo wakumukhumbira viwemi mupayiniya muphya. Munyake wakukayikira cilato ca mupayiniya uyu ndipo wakuwona kuti wakukhumba waka kumanyikwa mu mpingo. Pa ŵapharazgi ŵaŵiri aŵa, ni nju uyo mungatemwa kuti waŵe mubwezi winu? Nchambura kusuzga kumanya pa ŵapharazgi aŵa uyo wakukhumba kubuska moto mu mpingo kwizira mu kayowoyero kake.

5. Kuti tizimwe moto wa kuyowoya kwambura kujikora, kasi tikwenera kujisanda wuli?

⁵ Kasi tingazimwa wuli moto wa kuyowoya kwambura kujikora? Yesu wakati: “Mulomo ukuyowoya ivyo vili kuzara mu mtima.” (Mat. 12:34) Ntheura cakwamba tikwenera kusanda mtima withu. Kasi tikusurako maghanoghano ghaheni agho ghangananga kayowoyero kithu? Mwaciyelezgero, para tapulika kuti mubali wakukhumba kucita uteŵeti unyake, kasi tikuwona kuti wakuwukhumba na cilato ciwemi, panji tikughanaghana kuti wakuwukhumba cifukwa ca uryezi? Usange tili na cizgoŵi ca kukayikira ŵanyithu, nchiwemi kukumbuka kuti Dyabulosi wakakayikira vilato vya muteŵeti wakugomezgeka wa Ciuta, Yobu. (Job 1:9-11) M’malo mwa kukayikira mubali withu, tingacita makora kusanda cifukwa ico tikumughanaghanira vinthu viheni. Kasi tili nadi na vifukwa vyakupulikikwa vyakucitira nthena? Panji kasi mtima withu wanangika na poyizoni wa mzimu wambura citemwa uwo wathandazgika comene mu mazuŵa ghaumaliro agha?—2 Tim. 3:1-4.

6, 7. (a) Kasi ni vifukwa wuli vinyake ivyo vingapangiska kuti ŵanyithu tiŵaghanaghanirenge viheni? (b) Kasi tikwenera kucita wuli para tatukika?

⁶ Wonani vifukwa vinyake ivyo vingapangiska kuti ŵanyithu tiŵaghanaghanirenge viheni. Cifukwa cimoza cingaŵa cakuti tikukhumba kuti ivyo ise tikucita ndivyo vimanyikwenge comene. Nakuti, tingakhumba kuti ise ndise tiwonekenge ŵapacanya mwa kukandilizgira ŵanji pasi. Panji tingajigowokera pa ivyo tikuleka kucita makora. Kwali ivyo vikuticitiska nthena nkhujikwezga, sanji, panji wofi, kweni umaliro wake nguheni.

⁷ Nyengo zinyake vingaŵa kuti tikujigowokera para tikusesa munyithu. Panji munyithu ndiyo wali kutiyowoyera uheni. Usange ndimo viliri, kuwezgera ndiyo ni nthowa yakumazgira nkhani yayi. Para tingacita nthena tingaŵa nga ni para tikuthira mafuta pa moto ndipo tingaŵa kuti tikukolerana na khumbo la Dyabulosi, la Ciuta yayi. (2 Tim. 2:26) Tingacita makora kuyezga Yesu pa nkhani iyi. Apo wakatukikanga, “wakawezgera kutuka cara.” M’malo mwake, “wakajipelekanga kwa uyo wakweruzga mwaurunji.” (1 Pet. 2:21-23) Yesu wakasimikizga kuti Yehova wamazgenge nkhani izi mu nthowa yake na yake ndiposo pa nyengo yake. Nase tikwenera kuŵa na cigomezgo canthena ici mwa Ciuta. Para tikuyowoya mazgu ghakucizga, tikovwira pakusungilira “cakukakira ca mtende” mu mpingo withu.—Ŵazgani Ŵaefeso 4:1-3.

GEGANI CIPINGO CA WOFI NA KUCICIZGIKA NA ŴANJI

8, 9. Cifukwa wuli Pilato wakalangura kuti Yesu wakomeke?

⁸ Nyama iyo yakoleka pa cipingo yikutondeka kwenda. Mwakuyana waka, munthu uyo wali na wofi ndiposo wakucicizgika na ŵanji wakutondeka kuti wacite makora vinthu. (Ŵazgani Zintharika 29:25.) Tiyeni tiwone viyelezgero vya ŵanthu ŵaŵiri awo ŵakathera cifukwa ca kucicizgika ndiposo wofi na kuwona ivyo tingasambirapo pa ivyo ŵakacita.

⁹ Kazembe wa boma la Romu Pontiyo Pilato wakamanya kuti Yesu walije mulandu ndipo vikulongora kuti wakakhumba yayi kuti Yesu wakomeke. Nakuti Pilato wakayowoya kuti Yesu wandacite “kanthu kakwenelera nyifwa.” Ndipouli, Pilato wakalangura kuti Yesu wakomeke. Cifukwa wuli? Cifukwa cakuti Pilato wakacicizgika na wumba wa ŵanthu. (Luka 23:15, 21-25) Ŵakususka aŵa ŵakati: “Usange umufwaturenge munthu uyu, ndiwe mubwezi wa Kesare cara.” Apa ŵakamucicizganga kuti wacite ivyo iwo ŵakakhumbanga. (Yoh. 19:12) Pilato wakwenera kuti wakawopanga kuti usange waŵenge ku cigaŵa ca Khristu, ŵamupokenge udindo wake, panji nanga nkhumukoma. Ntheura wakazomera kucita khumbo la Dyabulosi.

10. Kasi nchivici ico cikapangiska Petrosi kukana Khristu?

¹⁰ Mpositole Petrosi wakaŵa yumoza wa ŵasambiri awo Yesu wakaŵatemwanga comene. Wakayowoya pakweru kuti Yesu wakaŵa Mesiya. (Mat. 16:16) Petrosi wakalutilira kuŵa wakugomezgeka apo ŵasambiri ŵanji ŵakatondeka kumanya ng’anamuro la ivyo Yesu wakayowoya ndipo ŵakamuleka. (Yoh. 6:66-69) Ndipo apo ŵalwani ŵakiza kuti ŵakore Yesu, Petrosi wakaheta munthu na lupanga kuti wavikilire Fumu yake. (Yoh. 18:10, 11) Ndipouli, pamanyuma Petrosi wakawopa ŵanthu ndipo wakakana kuti wakumumanya Yesu Khristu. Kwa nyengo yifupi waka, mpositole uyu wakakoleka na cipingo ca kopa ŵanthu ndipo wakazomerezga kuti wofi umutondeske kuŵa na cikanga.—Mat. 26:74, 75.

11. Kasi ni vinthu wuli viheni ivyo tikwenera kukana?

¹¹ Pakuŵa Ŵakhristu, tikwenera kukana para ŵanthu ŵakuticicizga kucita vinthu ivyo vingakwiyiska Ciuta. Mabwana ghithu panji ŵanji ŵangaticicizga kuti ticite mwambura kugomezgeka panji ŵangatikopa kuti ticite uzaghali. Ŵana ŵa sukulu ŵakwenera kukana para ŵanyawo ku sukulu ŵakuyezga kuŵacicizga kuti ŵibire mayeso, kuti ŵawonelere vithuzithuzi vyamuziro, kukhweŵa, kumwa minkhwala yakuzweteska wongo, kumwa comene phere, panji kucita uzaghali. Ntheura, nchivici ico cingatovwira kuti tigege cipingo ca wofi ndiposo ca kucicizgika kucita vinthu ivyo vikukwiyiska Yehova?

12. Kasi tikusambirako vici kwa Pilato na Petrosi?

¹² Tiyeni tiwone ivyo tikusambirapo pa ivyo Pilato na Petrosi ŵakacita. Pilato wakamanyanga vicoko vyakukhwaskana na Khristu. Ndipouli, wakamanya kuti Yesu wakaŵavya mulandu ndipo wakaŵa munthu bweka yayi. Kweni Pilato wakatondeka kujiyuyura na kutemwa Ciuta waunenesko. Dyabulosi wakamukora wamoyo kwambura suzgo. Petrosi wakamumanyanga makora Ciuta kweniso wakamutemwanga. Ndipouli, nyengo zinyake, wakatondekanga kujiyuyura, wakaŵa na wofi, ndipo wakathera cifukwa ca kucicizgika. Pambere Yesu wandakakike, Petrosi wakati: “Nanga ŵanji wose ŵangakhuŵara, kweni ine nikhuŵarenge cara.” (Mrk. 14:29) Mpositole uyu wakate waŵenge wakunozgekera makora viyezgo vyamunthazi usange waŵikengepo mtima kucita vinthu nga ngwamasalimo uyo wakaŵika cigomezgo cake mwa Ciuta ndipo wakimba kuti: “Yehova wakwimira ine; kuti ndopenge cara. Kasi munthu wangacitaci kwa ine?” (Sal. 118:6) Pa usiku waumaliro wa umoyo wake wa pa caru capasi, Yesu wakatora Petrosi na ŵapositole ŵanyake ŵaŵiri na kuluta nawo mukati mu munda wa Getisemane. Kweni, m’malo mwa kulutilira kuŵa maso, Petrosi na ŵanyake ŵakagona. Yesu wakaŵawuska ndipo wakati: “Mwaŵanthu, muŵenge maso na kulomba, mwakuti muleke kunjira mu ciyezgo.” (Mrk. 14:38) Kweni Petrosi wakagonaso ndipo pamanyuma wakakoleka mu cipingo ca wofi ndiposo kucicizgika na ŵanji.

13. Kasi tingakana wuli para tikucicizgika kuti ticite cinthu cinyake ciheni?

¹³ Ivyo Pilato na Petrosi ŵakacita vikutisambizgaso sambiro linyake lakuzirwa, lakuti: Kuti tikane kucicizgika, pakukhumbikwira vinthu nga nkhumanya makora, kujiyuyura, kutemwa Ciuta, ndiposo kopa Yehova, ŵanthu yayi. Usange cipulikano cithu nchakuzengeka pa kumanya makora, tiyowoyenge mwacikanga vigomezgo vithu. Ici citovwirenge kuti tikane kucicizgika na ŵanji ndiposo kuti tileke kopa ŵanthu. Tikwenera kuthemba nkhongono zithu yayi. M’malo mwake, tikwenera kumanya kuti tikukhumbikwira nkhongono za Ciuta kuti tikane kucicizgika na ŵanji. Tikukhumbikwira kulomba mzimu wa Yehova ndipo tikwenera kukhozgera zina lake na malango ghake cifukwa cakuti tikumutemwa. Kweniso, tikwenera kunozgekerathu cipingo ca kucicizgika na ŵanji pambere tindakumane na ciyezgo. Mwaciyelezgero, kunozgekerathu kweniso lurombo vingawovwira ŵana kuti ŵakazgore mwakwenelera para ŵanji ŵakuŵacicizga kuti ŵacite viheni.—2 Kor. 13:7.a

GEGANI CIPINGO ICO CIKUTEKENYURA CENEICO NI CITIMA CAKUJUMPHIZGA

14. Pakuyowoya za maubudi agho tikacita kumasinda, kasi Dyabulosi wakukhumba kuti tighanaghanenge vici?

¹⁴ Nyengo zinyake cipingo cakukolera nyama cikuŵa na cikhuni cikuru panji cilibwe ndipo ŵakuthya cipingo ici pa mukwara apo kanandi nyama zikutemwa kwenda. Nyama iyo yikwenda mwakufwasa yikukhwaska kanthu ako kakucitiska kuti diŵa livwamphuke, ndipo nyama yikutekenyurika. Para tacita kwananga, kucita citima mwakujumphizga kungaŵa nga ni diŵa ilo likutekenyura. Para tikughanaghanira za maubudi agho tikacita kumasinda, ‘tingateketeka comene.’ (Ŵazgani Salmo 38:3-5, 8.) Satana wakukhumba kuti tighanaghanenge kuti Yehova wangatilengera lusungu yayi ndipo tingafiska yayi ivyo iyo wakukhumba.

15, 16. Kasi mungacita wuli kuti mugege cipingo ico cikutekenyura?

¹⁵ Kasi mungacita wuli kuti mugege cipingo ici ceneico cikutekenyura? Usange mwacita kwananga kukuru, citanipo kanthu mwaluŵiro kuti muŵeso paubwezi na Yehova. Kumanani na ŵalara, ndipo ŵapemphani wovwiri. (Yak. 5:14-16) Citani vyose ivyo mungafiska kuti munyoloske cakubudika. (2 Kor. 7:11) Usange mwapokera cilango, lekani kuthika lusoko. Cilango nchilongolero cakuti Yehova wakumutemwani. (Heb. 12:6) Ŵikanipo mtima comene kuti muleke kucitaso vinthu ivyo vikamulongozgerani ku kwananga, ndipo citanipo kanthu. Pamanyuma pakuti mwapera na kusintha, ŵani na cipulikano kuti sembe yakuwombora ya Yesu Khristu yingabenekelera zakwananga zinu.—1 Yoh. 4:9, 14.

¹⁶ Ŵanji ŵakulutilira kuŵa na citima cifukwa ca kwananga uko ŵali kugowokereka kale. Usange ndimo viliri kwa imwe, kumbukani kuti Yehova wakagowokera Petrosi na ŵapositole ŵanyake awo ŵakacimbira Mwana wake wakutemweka pa ora ilo Yesu wakakhumbanga comene cikhwimisko cawo. Yehova wakagowokera mwanalume uyo wakasezgeka mu mpingo wa Korinte uyo wakacita uleŵi kweni pamanyuma wakapera. (1 Kor. 5:1-5; 2 Kor. 2:6-8) Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya za ŵanthu awo ŵakacita zakwananga zikuru ŵeneawo ŵakapera ndipo Ciuta wakaŵagowokera.—2 Mid. 33:2, 10-13; 1 Kor. 6:9-11.

17. Kasi sembe yakuwombora yingaticitira vici?

¹⁷ Yehova wamugowokeraninge na kuluwa zakwananga zinu zakale usange mwapera zanadi na kuzomera lusungu lwake. Lekani kughanaghana kuti sembe yakuwombora ya Yesu yingabenekelera yayi zakwananga zinu. Usange mungacita nthena ndikuti mwawira mu cipingo ca Satana. Nanga ni para Dyabulosi wakukhumba kuti mugomezge vinyake, kweni manyani kuti sembe yakuwombora yingabenekelera zakwananga za ŵanthu wose awo ŵacita kwananga ndipo ŵapera. (Zinth. 24:16) Usange muli na cipulikano mu sembe yakuwombora muŵenge na citima cakujumphizga yayi para mwacita kwananga. Kweniso muŵenge na nkhongono zakuti zimovwirani kuteŵetera Ciuta na mtima winu wose, maghanoghano ghinu ghose, na umoyo winu wose.—Mat. 22:37.

TILI ŴALEMWA CARA NA NJOMBA ZA SATANA

18. Kasi tingagega wuli vipingo vya Dyabulosi?

¹⁸ Satana wangatikora na cipingo cilicose. Pakuti tili ŵalemwa yayi na njomba za Satana, tingakana kuti Dyabulosi waticenjelere. (2 Kor. 2:10, 11) Tikolekenge yayi na vipingo vya Satana, usange tikulomba vinjeru pakulimbana na viyezgo. Yakobe wakalemba kuti: “Usange yumoza wa imwe wakupeleŵera mu vinjeru, walombenge Ciuta, pakuti iyo wakupeleka mwawanangwa ku wose, nakuti wakutombozga cara; ndipo vipikenge kwa iyo.” (Yak. 1:5) Tikwenera kucita vinthu mwakuyana na malurombo ghithu. Tingacita nthena mwa kuŵa na sambiro la taŵene nyengo zose ndiposo kulondezga Mazgu gha Ciuta. Mabuku ghakulongosora Baibolo agho ghakupelekeka na muzga wakugomezgeka na wakucenjera ghakutovwira kuti tiwone vipingo vya Dyabulosi na kuvigega.

19, 20. Cifukwa wuli tikwenera kutinkha ico nchiheni?

¹⁹ Lurombo na kusambira Baibolo vikutovwira kuti titemwenge ico nchiwemi. Kweniso nchakuzirwa comene kutinkha ico nchiheni. (Sal. 97:10) Para tikughanaghanirapo pa masuzgo agho ghakuŵapo cifukwa ca makhumbiro ghaheni vingatovwira kuti tigege makhumbiro ghaheni. (Yak. 1:14, 15) Para tikusambira kutinkha ico nchiheni na kutemwa ico nchiwemi, nyambo izo Satana wakuŵika pa vipingo vyake zingatikopa yayi.

²⁰ Tikuwonga comene Ciuta cifukwa cakuti wakutovwira kuti Satana waleke kuticenjelera. Kwizira mu mzimu wake, Mazgu ghake, ndiposo gulu lake, Yehova wakutiwombora “kwa muheni.” (Mat. 6:13) Mu nkhani yakulondezgapo, tizamusambira umo tingagegera vipingo vinyake viŵiri ivyo Dyabulosi wakuwona kuti vikovwira comene pa kuŵakora ŵamoyo ŵateŵeti ŵa Ciuta.

Chinthani na Kugega Vipingo vya Satana

“[Chinthani] pakwimikana na mauryarya gha Dyabulosi.”—EFE. 6:11.

KASI MUNGAZGORA WULI?

Kasi muteŵeti wa Yehova wangagega wuli kukoleka na cipingo ca kutemwa vinthu vyakuthupi?

Kasi nchivici ico cingawovwira Ŵakhristu ŵakutorana kuti ŵaleke kuwira mu mbuna ya uleŵi?

Cifukwa wuli mukugomezga kuti nchakuzirwa kuchintha pakwimikana na cipingo ca kutemwa vinthu vyakuthupi ndiposo mbuna ya uleŵi?

1, 2. (a) Cifukwa wuli Satana wakuŵatemwa yayi ŵakuphakazgika na ŵa “mberere zinyake”? (b) Kasi ni vipingo wuli vya Satana ivyo tidumbiskanenge mu nkhani iyi?

SATANA DYABULOSI wakuŵatinkha ŵanthu, comenecomene awo ŵakuteŵetera Yehova. Nakuti Satana wakurwa nkhondo na ŵakuphakazgika awo ŵacali pa caru capasi. (Uvu. 12:17) Ŵakhristu ŵakukhora aŵa ŵakudangilira pa mulimo wa kupharazga Ufumu uwo ukucitika mazuŵa ghano ndipo ŵavumbura kuti Satana ni fumu ya caru ici. Kweniso Dyabulosi wakuŵatemwa yayi ŵa “mberere zinyake,” ŵeneawo ŵakovwira ŵakuphakazgika ndipo ŵakulindilira umoyo wamuyirayira, cilindizga ico Satana walije. (Yoh. 10:16) Lekani Satana ni mukali. Kwali tili na cigomezgo ca kuluta kucanya panji ca kuzakakhala pa caru capasi, Satana wakukondwa navyo yayi. Cilato cake nchakuti watikore.—1 Pet. 5:8.

² Kuti wafiske cilato cake, Satana wathya vipingo vyakupambanapambana. Pakuti “wabulumutizga maghanoghano” gha ŵambura kugomezga, iwo ŵakuzomera yayi makani ghawemi ndipo ŵangaviwona yayi vipingo ivi. Ndipouli, Dyabulosi wakukoraso ŵanji awo ŵali kuzomera uthenga wa Ufumu. (2 Kor. 4:3, 4) Nkhani iyo yajumpha yikalongosora umo tingagegera vipingo vitatu vya Satana: (1) kuyowoya kwambura kujikora, (2) wofi ndiposo kucicizgika na ŵanji, na (3) kuŵa na citima cakujumphizga. Sono tiyeni tiwone umo tingachinthira pakwimikana na vipingo vinyake viŵiri vya Satana, ivyo ni kutemwa vinthu vyakuthupi ndiposo ciyezgo cakuti mucite uleŵi.

KUTEMWA VINTHU VYAKUTHUPI NCHIPINGO ICO CIKUKHINYA KUSINGO

3, 4. Kasi vyenjezgo vya mgonezi uno vingapangiska wuli munthu kutemwa vinthu vyakuthupi?

³ Mu ntharika yinyake, Yesu wakayowoya za mbuto iyo yikaseŵeka pakati pa minga. Wakayowoya kuti munthu wangapulika mazgu, “kweni vyenjezgo vya mgonezi uno na nkhongono yakupusika ya usambazi vikufyolonganiska mazgu, ndipo wakuŵa wambura vipambi.” (Mat. 13:22) Enya, kutemwa vinthu vyakuthupi nchipingo cimoza ico mulwani withu Satana wakugwiliskira nchito.

⁴ Pali vinthu viŵiri ivyo para vyasazgika pamoza vikufyolonganiska mazgu. Cinthu cakwamba ni “vyenjezgo vya mgonezi uno.” Mu “nyengo zinonono na zakusuzga” izi, pali vinthu vinandi ivyo vingatipangiska kuti tenjerwenge. (2 Tim. 3:1) Pakuti vinthu vikudura comene ndiposo nchito zikusoŵa, mungawona kuti nchakusuzga kuti musange vinthu pa umoyo. Mungambaso kwenjerwa na vinthu vyamunthazi na kujifumba kuti: ‘Kasi nizamuŵa na ndalama zakukwana para napumura pa nchito?’ Cifukwa ca kwenjerwa uku, ŵanji ŵakupenja usambazi, kughanaghana kuti ndalama ziŵavikilirenge.

5. Kasi “nkhongono ya usambazi” yingatipusika wuli?

⁵ Yesu wakayowoyaso cinthu cinyake ico cikufyolonganiska mazgu ico ni “nkhongono yakupusika ya usambazi.” Cinthu ici cingafyolonganiska mazgu para casazgika pamoza na vyenjezgo. Baibolo likuzomerezga kuti ‘ndalama nchivikiliro.’ (Muph. 7:12) Ndipouli, nchamahara yayi kupenja usambazi. Ŵanandi ŵasanga kuti para ŵakupenja comene usambazi ndipo ŵakukoleka comene mu cipingo ca kutemwa vinthu vyakuthupi. Ŵanji ŵazgoka ŵazga ŵa usambazi.—Mat. 6:24.

6, 7. (a) Kasi para munthu wakutemwa comene vinthu vyakuthupi wangaŵa pa ngozi wuli ku nchito? (b) Kasi ni vinthu wuli ivyo Mkhristu wakwenera kughanaghanirapo para wapika mwaŵi wa kugwira nchito kwa maora ghanandi?

⁶ Khumbo la usambazi lingamba pacokopacoko. Mwaciyelezgero, wonani cakucitika ici. Bwana winu wamufikani na kuyowoya kuti: “Nili na nkhani yiwemi yakuti nikuphalire. Kampani yithu yasanga nchito yikuru. Ici cikung’anamura kuti mu myezi yicoko waka iyo yikwiza, kanandi uzamugwiranga nchito kwa maora ghanandi. Kweni nkhukusimikizgira kuti uzamupokeranga ndalama zinandi.” Kuti ndimwe mwapika mwaŵi uwu, kasi mungacita wuli? Mbunenesko kuti mulimo wa kupenjera mbumba yinu vinthu vyakuthupi ngwakuzirwa, kweni mulimo uwu ndiwo pera yayi uwo muli nawo. (1 Tim. 5:8) Pali vinthu vinyake vinandi ivyo mukwenera kughanaghanira. Kasi ni maora ghalinga agho ghakhumbikwenge? Kasi nchito yinu yitimbanizgenge milimo yinu yauzimu, nga ni kuwungana na mpingo ndiposo kuŵa na Nyengo Yakusopera ya Mbumba?

⁷ Ghanaghanirani ico nchakuzirwa comene kwa imwe. Kasi ni ndalama zakusazgikira panji ni ubwezi winu na Yehova? Kasi mulekenge kuŵika vinthu vya Ufumu pa malo ghakwamba mu umoyo winu cifukwa ca kukhumba ndalama zinandi? Kasi mukuwona umo mungakhwaskikira cifukwa ca kutemwa comene vinthu vyakuthupi na kusulako umoyo winu wauzimu ndiposo wa mbumba yinu? Usange ivi ndivyo vikumucitikirani pasono, kasi mungachintha wuli na kugega kukhinyika kusingo cifukwa ca kutemwa vinthu vyakuthupi?—Ŵazgani 1 Timote 6:9, 10.

8. Kasi ni viyelezgero wuli vya mu Malemba ivyo vingatovwira kuti tisande umoyo withu?

⁸ Kuti mugege kukhinyika kusingo cifukwa ca kutemwa vinthu vyakuthupi, nyengo na nyengo sandani umoyo winu. Lekani kuŵa nga ni Esau, uyo wakalongora kwizira mu vyakucita vyake kuti wakuyuyura vinthu vyauzimu. (Gen. 25:34; Heb. 12:16) Kweniso lekani kuŵa nga ni munthu musambazi uyo wakapempheka kuti waguliske vinthu vyake na kupeleka ku ŵakavu, ndipo walondezge Yesu. M’malo mwa kucita nthena, munthu uyu “wakafumapo wacitima, pakuti wakaŵa na vinthu vinandi comene.” (Mat. 19:21, 22) Pakuti wakakoleka na cipingo ca usambazi, mwanalume uyu wakataya mwaŵi ukuru wa kulondezga munthu mukuru kuluska wose awo ŵali kuŵako. Cenjerani kuti muleke kutaya mwaŵi wa kuŵa msambiri wa Yesu Khristu.

9, 10. Kasi Malemba ghakuti wuli pa nkhani ya vinthu vyakuthupi?

⁹ Kuti muleke kwenjerwa na vinthu vyakuthupi, pulikirani ulongozgi wa Yesu wakuti: “Kwenjerwa cara napacoko na kuyowoya kuti, ‘Tiryengeci?’ panji, ‘Timwengeci?’ panji, ‘Tivwarengeci?’ Cifukwa vyose ivi ni vinthu ivyo mitundu yikupenjisiska. Pakuti Ŵawiskemwe ŵakucanya ŵakumanya kuti mukusoŵerwa vinthu vyose ivi.”—Mat. 6:31, 32; Luka 21:34, 35.

¹⁰ M’malo mwa kukoleka na nkhongono yakupusika ya usambazi, fwiliranipo kuti muŵe na maghanoghano nga gha Agur, uyo wakalembako Baibolo, mweneuyo wakati: “Mungandipanga ukavu panji usambazi; mundiliske vyakurya vyakundenelera.” (Zinth. 30:8) Nchakuwonekerathu kuti Agur wakamanya kuti ndalama nchivikiliro kweniso wakamanya nkhongono yakupusika ya usambazi. Manyani kuti vyenjezgo vya mgonezi uno ndiposo nkhongono yakupusika ya usambazi vingatimbanizga umoyo winu wauzimu. Para mukwenjerwa comene na vinthu vyakuthupi mukumara nyengo na nkhongono zinu pawaka, ndipo mungaŵavya nkhongono zakucitira vinthu vya Ufumu. Ntheura, fwiliranipo kuti muleke kukoleka na cipingo ca Satana ca kutemwa vinthu vyakuthupi.—Ŵazgani Ŵahebere 13:5.

ULEŴI NI MBUNA YAKUBISIKA

11, 12. Kasi Mkhristu wangawira wuli mu cipingo ca uleŵi ku nchito?

¹¹ Ŵaciŵinda awo ŵakukhumba kukora nyama yikuru ŵakujima mbuna pa mukwara apo kanandi nyama zikwenda. Pa mbuna ŵakujarapo na tumakuni tucokotucoko kweniso na dongo. Ciyezgo ca Satana ico cikumwendera comene cili nga nchipingo ici. Ciyezgo ici ni uzaghali. (Zinth. 22:14; 23:27) Ŵakhristu ŵanandi ŵawira mu mbuna iyi cifukwa ca kuŵa pa malo agho ghangapangiska kuti ciŵe cipusu kucita uleŵi. Ŵakhristu ŵanyake awo ŵali kutora panji kutengwa ŵacita uleŵi cifukwa ca kwamba kudokera munthu uyo ni mfumu panji muwoli wawo yayi.

¹² Ku nchito ndiko mungamba kudokerana na munthu uyo ni mfumu panji muwoli winu yayi. Nakuti pa kusanda uko kukacitika vikulongora kuti pa ŵanakazi ŵaleŵi wose, ŵakujumpha pa hafu ŵakacita uleŵi na uyo ŵakugwira nayo nchito. Kweniso ŵanalume ŵaleŵi pafupifupi ŵatatu pa ŵanayi ŵaliwose, ŵakacita uleŵi na uyo ŵakugwira nayo nchito. Kasi nchito yinu yikukhumba kuti mugwirenge lumoza na ŵanthu awo mbanalume panji ŵanakazi ŵanyinu yayi? Usange ni nthena, kasi mukucita wuli vinthu na iwo? Kasi muli kujiŵikira mphaka zakuti zimuvikilirani mwakuti mugwirenge waka nchito kwambura kucita vinyake? Mwaciyelezgero, pamanyuma pa kucezga mwakuwerezgawerezga na mwanalume uyo wakugwira nayo nchito, mudumbu wangamba kumugomezga mwanalume uyu, nanga nkhumuphalira masuzgo gha mu nthengwa yake. Kweniso vingacitika kuti pamanyuma pa kucezga na mwanakazi uyo wakugwira nayo nchito, mubali wangaghanaghana kuti: “Mwanakazi uyu wakuzirwiska comene maghanoghano ghane ndipo wakutegherezga para nkhuyowoya nayo. Ndipo wakuniwonga. Muwoli wane waŵenge nthena, mphanyi nkhukondwa comene.” Kasi mwawona umo cingaŵira cipusu kuti Ŵakhristu aŵa ŵacite uleŵi?

13. Kasi ŵanthu ŵangamba wuli kudokerana mwambura kwenelera mu mpingo?

¹³ Mu mpingo namo ŵanthu ŵangamba kudokerana mwambura kwenelera. Wonani ciyelezgero ici ceneico cikacitika nadi. Daniel na muwoli wake, Sarah,a ŵakaŵa ŵapayiniya ŵanyengozose. Daniel wakaŵaso mulara uyo wakazomeranga mulimo uliwose uwo wapika mu mpingo. Daniel wakasambiranga Baibolo na ŵanalume ŵankhondi ndipo pa ŵanalume aŵa ŵatatu ŵakabapatizika. Ŵabali ŵaphya aŵa ŵakakhumbikwiranga kuŵawovwira. Para Daniel watangwanika na milimo yinyake ya mpingo, kanandi Sarah ndiyo wakaŵawovwiranga. Ivyo vikamba kucitika vikaŵa vyakuti: Masambiro gha Baibolo gha Daniel ghakakhumbanga wovwiri, ndipo Sarah wakaghawovwiranga. Sarah nayo wakakhumbanga wovwiri, ndipo masambiro gha Baibolo gha Daniel ndigho ghakamovwiranga. Apa cipingo cakofya cikathyeka. Daniel wakuti: “Cifukwa cakuti muwoli wane kwa myezi yinandi wakawovwiranga waka ŵanji, wakalopwa mwauzimu. Pa nyengo iyi nkhamovwiranga yayi, ndipo ivi vikapangiska kuti wacite vinthu viheni. Muwoli wane wakacita uleŵi na yumoza wa masambiro ghane gha Baibolo. Wakalopwa mwauzimu uku ine nilipo, ndipo nkhaŵa wakutangwanika comene na milimo ya mpingo mwakuti nkhatondeka kumanya kuti wakulopwa.” Kasi mungagega wuli suzgo ili?

14, 15. Kasi ni fundo wuli izo zingawovwira Ŵakhristu ŵakutorana kugega mbuna ya uleŵi?

¹⁴ Kuti tigege mbuna ya uleŵi, tikwenera kughanaghanira ico kugomezgeka kwa munyithu wa mu nthengwa cikung’anamura. Yesu wakati: “Ico Ciuta wagumanya pamoza munthu waleke kupatura.” (Mat. 19:6) Lekani kughanaghana kuti milimo yinu mu mpingo njakuzirwa comene kuluska munyinu wa mu nthengwa. Kweniso, manyani kuti para kanandi mukumalira nyengo pa vinthu vyambura kuzirwa m’malo mwa kucezga na muwoli panji mfumu winu, cingalongora kuti nthengwa yinu yili na suzgo ndipo cingapangiska kuti muyezgeke na kucita zakwananga zikuru.

¹⁵ Ndipouli, usange ndimwe mulara, kasi mskambo mutenge nawo wuli? Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Liskani mskambo wa Ciuta uwo mukupwelelera, mwakucicizgika cara, kweni mwakukhumbisiska; nesi cifukwa ca kutemwa kusanga candulo mu uryarya, kweni mwamwamphu.” (1 Pet. 5:2) Mukwenera yayi kusulako mulimo wa kupwelelera mberere mu mpingo. Ndipouli, para mukucita mulimo winu wa ulara lekani kuluwa mulimo winu pakuŵa mfumu. Cingaŵa cambura mahara panji cakofya kuŵika mtima winu wose pa kulyeska mpingo apo muwoli winu “wakufwa na njara” ku nyumba. Daniel wakuti: “Lekani kuluwa mbumba yinu cifukwa ca milimo iyo muli nayo.”

16, 17. (a) Kasi ni vinthu wuli ivyo Ŵakhristu awo ŵali mu nthengwa ŵakwenera kucita ku malo gha nchito kuti ŵalongore kuti vyawakawaka ŵakwenderamo yayi? (b) Yowoyani nkhani iyo yili kulembeka mu mabuku ghithu iyo yingawovwira Ŵakhristu kuti ŵagege uleŵi.

¹⁶ Mu Gongwe la Mulinda na Galamukani! muli ulongozgi unandi uwemi, uwo ungawovwira Ŵakhristu kuti ŵagege kuwira mu cipingo ca uleŵi. Mwaciyelezgero, Gongwe la Mulinda la Okutobala 1, 2006, likapeleka ulongozgi uwu: “Ku malo gha nchito na kunyake, cenjerani na ivyo vingacitiska kuti mwambe kukhumbana. Mwaciyelezgero, kukhala nyengo yitali na mwanakazi panji mwanalume cingaŵa ciyezgo. Pakuŵa mwanalume wakutora panji mwanakazi wakutengwa, longorani kwizira mu kayowoyero na vyakucita vinu kuti vyawaka mukwenderamo yayi. Pakuŵa munthu uyo ngwakujipeleka kwa Ciuta, cenjerani kuti muleke kukopa ŵanthu cifukwa ca kuvwara mwambura kwenelera. . . . Kuŵika vithuzithuzi vya mfumu [panji muwoli] winu na ŵana pakweru mu malo ghinu gha nchito vingamukumbuskani kuti muli na mbumba. Simikizgani kuti muleke kukhuŵilizga panji kulekelera munthu uyo wakutemwa kukopa ŵanyake.”

¹⁷ Nkhani ya mutu wakuti “Kodi Kukhulupirika M’banja N’kutani?” iyo yili mu Galamukani! ya Epulero 2009 yikacenjezga za kughanaghana vya kugonana na munthu uyo ni mfumu panji muwoli winu yayi. Nkhani iyi yikalongosora kuti para mukughanaghana vya kugonana na munthu munyake mungacita uleŵi. (Yak. 1:14, 15) Usange muli pa nthengwa, cingaŵa camahara kuti imwe na munyinu wa mu nthengwa muwelerengemo nkhani izi nyengo na nyengo. Yehova ndiyo wali kwambiska nthengwa, ndipo njakupatulika. Kupatura nyengo yakuti mudumbiskanenge na munyinu wa mu nthengwa vinthu vyakukhwaskana na nthengwa yinu ni nthowa yiwemi yakulongolera kuti mukuzirwiska vinthu vyakupatulika.—Gen. 2:21-24.

18, 19. (a) Kasi awo ŵakucita uleŵi ŵakukumana na masuzgo wuli? (b) Kasi awo ŵakugomezgeka mu nthengwa ŵakusanga vyandulo wuli?

¹⁸ Usange mukuyezgeka kuti mwambe kudokerana na munthu munyake, ghanaghanirani viheni ivyo vingacitika cifukwa ca kucita uzaghali panji uleŵi. (Zinth. 7:22, 23; Gal. 6:7) Awo ŵakucita uzaghali panji uleŵi ŵakukwiyiska Yehova ndiposo ŵakupweteka munyawo wa mu nthengwa kweniso ŵakujipweteka ŵekha. (Ŵazgani Malaki 2:13, 14.) Mwakupambana na ivi, ghanaghanirani vyandulo ivyo ŵakusanga awo ŵakulutilira kuŵa na nkharo yiwemi. Awo ŵakulutilira kuŵa na nkharo yiwemi ŵakulindilira umoyo wamuyirayira kweniso nanga ni sono ŵakusangwa na umoyo uwemi ndiposo ŵali na njuŵi yituŵa.—Ŵazgani Zintharika 3:1, 2.

¹⁹ Wamasalimo wakimba kuti: “Awo ŵakutemwa dango linu [la Ciuta] ŵali na cimango cikuru; palije kanthu kangamanya kuŵakhuŵazga.” (Sal. 119:165) Ntheura temwani unenesko, ndipo “muŵe maso comene na umo mukwendera, nga mbambura vinjeru cara, kweni nga mbanthu ŵavinjeru” mu nyengo ziheni izi. (Efe. 5:15, 16) Nthowa iyo tikwendamo yili na vipingo vinandi ivyo Satana wathya mwakuti wakore awo ŵakusopa mwaunenesko. Kweni tingajivikilira. Yehova watipa vyose ivyo tikukhumbikwira mwakuti ‘tichinthe’ na ‘kuzimwa mivwi yose yakugolera ya muheni.’—Efe. 6:11, 16.