-
Vyakuŵinya Ivyo Vikwiza Chifukwa cha ChitimaWukani!—2018 | Na. 3
-
-
WOVWIRI KU AWO ŴALI NA CHITIMA
Vyakuŵinya Ivyo Vikwiza Chifukwa Cha Chitima
Kostas wakati: “Ine na muwoli wane Sophiaa tikakhala mu nthengwa vyaka vyakujumpha 39 apo muwoli wane wakafwa wati walwara kwanyengo yitali. Ŵabwezi ŵane ŵakanovwira chomene, ndipo kanandi nkhaŵanga na vyakuchita kuti nichepeskeko chitima. Kweni chaka chose, nkhaŵa na chitima chikuru chomene. Chitima chikakweranga chomene ndipo chikaŵa chakusuzga kuti nijikore. Nangauli pasono pajumpha vyaka vitatu kufuma apo muwoli wane wakafwira, kweni nyengo zinyake chitima chikukwera ndipo kanandi chikwiza mwamabuchi.”
Kasi walipo munthu uyo mukamutemwanga chomene uyo wali kufwa? Para walipo, ndikuti namwe mukujipulika nga ni Kostas. Palije chinthu chakuŵinya chomene panji cha kuchitiska chitima kuluska nyifwa ya muwoli panji mfumu wako, mubali wako, mubwezi wapamtima, panji munthu uyo wamutemwanga chomene. Ŵakaswiri awo ŵakusanda vya chitima icho chikwiza chifukwa cha nyifwa, ŵakuzomerezga fundo iyi. Nkhani iyo yikalembeka mu magazini yinyake yikati: “Munthu para wafwa nkhuluza kukuru chomene mwakuti ŵanthu ŵanandi ŵakuwona kuti mbwenu kwamara ŵazamumuwonaso yayi wakutemweka wawo.” (The American Journal of Psychiatry) Pakuti munthu uyo mubali wake wafwa wakuŵa na chitima chikuru chomene, nyengo zinyake wangajifumba kuti: ‘Kasi chitima ichi chizamumara pauli? Kasi nizamuŵaso wakukondwa? Kasi ningachita wuli kuti chitima chichepeko?’
Mazgoro gha mafumbo agha ghakusangika mu magazini iyi ya Wukani! Nkhani yakulondezgapo yikulongosora ivyo vikuchitika para munthu uyo mukumutemwa wafwa. Nkhani zakulondezgapo zikulongosora ivyo mungachita kuti muchepeskeko chitima.
Tikugomezga kuti ivyo vili mu nkhani zakulondezgapo vipembuzgenge na kovwira waliyose uyo wali na chitima chifukwa chakuti mubali wake wali kufwa.
a Mazina ghanyake mu nkhani izi ghasinthika.
-
-
Ivyo Vikuchitika Para Munthu Uyo Mukumutemwa WafwaWukani!—2018 | Na. 3
-
-
WOVWIRI KU AWO ŴALI NA CHITIMA
Ivyo Vikuchitika Para Munthu uyo Mukumutemwa Wafwa
Nangauli ŵakaswiri ŵanyake ŵakuyowoya kuti chitima chili mu vigaŵavigaŵa, kweni waliyose wangalongora chitima munthowa yakupambana na munyake. Pakuti ŵanthu ŵakulongora chitima mwakupambana, kasi chikung’anamura kuti ŵanthu ŵanyake ŵali na chitima chichoko panji ŵakuchita “kuchikanizga” chitima? Viŵi yayi. Nangauli kulira kukovwira kuti munthu wajipulikeko makora, kweni ndiyo ni “nthowa yekha” yayi yakulongolera chitima. Munthu wangalongora chitima kuyana na uko wali kukulira, umo wali kubabikira, ivyo vili kumuchitikirapo, kweniso umo wakamutemweranga munthu uyo wafwa.
KASI MUNTHU WANGAŴA NA CHITIMA KUFIKA MPHA?
Ŵanthu awo ŵakutemweka ŵawo ŵafwa ŵangamanya yayi ivyo vingachitika chifukwa cha nyifwa ya wakutemweka wawo. Kweni pali masuzgo ghanyake agho kanandi ŵanthu ŵanyake ŵakukumana nagho para wakutemweka wawo wafwa. Wonani vyakulondezgapo ivi:
Kusuzgika chomene maghanoghano. Ŵanthu ŵanyake ŵakulira, ŵakuŵa na khumbo lakuti ŵamuwone wakutemweka wawo uyo wali kufwa, kweniso ŵakuŵa na chitima. Munthu wangaŵaso na chitima chomene usange wakukumbukira viwemi ivyo ŵakachitiranga lumoza na munthu uyo wali kufwa, kweniso para walota za munthu uyo. Ntheura munthu wangakhwaskika chomene ndipo wakugomezga yayi kuti wali kufwa nadi. Tiina wakukumbuka umo wakachitira apo mfumu wake wakafwa mwamabuchi. Iyo wakati: “Nkhasoŵa chakuchita. Pakwamba nkhatondekanga na kulira wuwo. Vikanikhwaska chomene mwakuti nyengo zinyake nkhatondekanga kuthuta makora. Nkhagomezganga yayi kuti vyachitika nadi.”
Kwenjerwa, ukali, kweniso kujiyimba mulandu. Ivan wakati: “Mwana withu munyamata, Eric uyo wakaŵa na vyaka 24 wati wafwa, ine na muwoli wane Yolanda, tikakwiya chomene. Ivi vikatizizika chifukwa kufuma waka pakwamba tikajiwonanga kuti tili ŵanthu ŵakali yayi. Kweniso tikajiyimba mulandu chifukwa tikaghanaghananga kuti mphanyi tikachita vinandi kuti tovwire mwana withu.” Alejandro uyo muwoli wake wali kufwa wakati walwara nyengo yitali, nayo wakajiyimba mulandu. Wakayowoya kuti: “Pakwamba nkhawonanga kuti usange Chiuta wazomerezga kuti nisuzgike nthena, ipo ndikuti nili munthu muheni. Pamasinda nkhajipulikanga makora yayi chifukwa vikaŵa nga nkhumuyimba mulandu Chiuta chifukwa cha ivyo vikachitika.” Kostas uyo tamuzunura mu nkhani iyo yajumpha, wakayowoya kuti: “Nyengo yinyake nkhakwiyira Sophia chifukwa cha kunileka nekha iyo na kufwa. Pamasinda nkhamba kujiyimba mulandu chifukwa chakuchita nthena. Nakuti pakaŵavya chakuti Sophia wangachita kuti waleke kufwa.”
Kutondeka kughanaghana makora. Nyengo zinyake munthu wakutondeka kughanaghana makora. Mwachiyelezgero, munthu uyo waferwa, wangaghanaghana kuti wakutemweka wake uyo wali kufwa wangapulika panji kuwona. Panji vingamusuzga kuŵikako mahara pa vinthu vinyake ivyo wakuchita panji kukumbukira vinthu. Tiina wakati: “Nyengo zinyake para nkhuyowoyeskana na munthu maghanoghano ghakuŵa kunyake. Nkhughanaghanira umo vinthu vikaŵira apo Timo wakafwanga. Nyengo zinyake vikanisuzganga kughanaghana makora kweniso chitima chikanikoranga chomene.”
Kukhumba waka kukhala pawekha. Munthu uyo wali na chitima nyengo zinyake wangafwatuka yayi para wali na ŵanyake. Kostas wakati: “Para nili pa ŵanthu awo mbakutorana, nkhafwatukanga yayi. Kweniso nkhafwatukanga yayi para nili pa ŵanthu ŵambura kutora.” Muwoli wa Ivan, Yolanda wakukumbuka kuti: “Chikaŵa chakusuzga chomene kuŵa pafupi na ŵanthu awo ŵakadandawuranga waka vya masuzgo ghawo, agho ghakawonekanga ghachoko kuyaniska na ise. Kweniso pakaŵa ŵanyake awo ŵakatiphaliranga umo ŵana ŵawo ŵakachitiranga makora. Nkhakondwanga para ŵakuniphalira, kweni vikanisuzganga kuti nitegherezge para ŵakuyowoya. Ine na mfumu wane tikawona kuti ndimo umoyo ukuŵira, kweni tikatondekanga kuzikira.”
Ulwari. Munthu wakuŵavya khumbo la chakurya, weti yingachepa, kweniso kusoŵa tulo. Aaron wakukumbuka ivyo vikachitika chaka chimoza chati chajumphapo kufuma apo adada ŵake ŵakafwira. Iyo wakati: “Vikanisuzganga chomene kugona. Nyengo zose nkhawukanga usiku panyengo yakuyana waka na kwamba kughanaghanira vya nyifwa ya adada.”
Alejandro wakuti iyo wakamba kujipulika makora yayi muthupi. Iyo wakati: “Kanandi waka dokotala wakanipimanga na kunisimikizgira kuti nili makora waka. Nkhaghanaghananga kuti chitima ndicho chikanipangiskanga kuti nileke kujipulika makora muthupi.” Pachoko na pachoko nkhambaso kuŵaso makora. Nangauli vikaŵa nthena, kweni Alejandro wakachita makora kukumana na dokotala. Para munthu wangaŵa na chitima kwa nyengo yitali, chivikiliro cha muthupi chingachepa ndipo munthu wangamba kulwara, panji vingapangiskaso masuzgo ghanyake.
Kutondeka kuchita makora vinthu. Ivan wakukumbuka kuti: “Eric wakati wafwa nkheneranga kumanyiska ŵachibali, ŵabwezi, ŵabwana ŵake, ŵeneko ŵa nyumba, kweniso ŵanthu ŵanyake ŵanandi. Pakaŵaso vimakalata vinandi vyakuti nisayinire. Pamasinda tikeneranga kuwona vinthu vyose ivyo Eric wakavileka. Nangauli panyengo iyi nkhaŵa na chitima, kweni vyose ivi vikakhumbanga kuti vichitike mu ndondomeko.”
Kweni ku ŵanyake masuzgo ghakuzakawonekera pamanyuma, apo ŵakwenera kuchita milimo iyo yikachitikanga na munthu uyo wali kufwa. Ivi ndivyo vikachitikira Tiina. Iyo wakati: “Timo ndiyo wakendeskanga vya ndalama na vinyake vyakukhwaskana na bizinesi. Timo wati wafwa milimo iyi nkhamba kuchita ndine ndipo ivi vikapangiska kuti nambe kwenjerwa chomene. Kasi nkhate nichitenge milimo yose iyi makora waka?”
Masuzgo agho ghazunulika pachanya apa ghakulongora kuti pakutora nyengo kuti chitima chichepeko. Unenesko ngwakuti vikuŵinya chomene para munthu uyo mukamutemwanga wafwa, kweni kumanyirathu ivyo vikuchitika vikovwira kuti muzakazizipizge. Manyani kuti ni waliyose yayi uyo vingamuchitikira vinthu vyose ivyo vyayowoyeka. Kweniso ntchakupembuzga kumanya kuti ntchakawiro kuŵa na chitima chikuru para wakutemweka winu wafwa.
KASI NIZAMUŴASO WAKUKONDWA?
Ivyo mukwenera kumanya: Chitima chikumalirathu chose yayi, kweni para nyengo yajumphapo chikuchepa pachokopachoko. Fundo iyi yikung’anamura kuti munthu wangaluwirathu yayi wakutemweka wake uyo wali kufwa. Kweni pachoko na pachoko vyakuŵinya vya chitima vikwamba kumara. Ndipouli para munthu wakumbukira vinthu vinyake vya uyo wali kufwa wangaŵa na chitima. Kweni paumaliro ŵanthu ŵanandi ŵakwambaso kuchita makora milimo yawo ya zuŵa na zuŵa. Ivi vikuŵa nthena chomenechomene usange ŵabwezi na ŵanyake mubanja ŵakumovwira.
Kasi pakujumpha nyengo yitali wuli? Ŵanyake chitima chikuchepa para pajumpha myezi yichoko waka. Apo ŵanyake pakujumpha chaka chimoza panji viŵiri kuti ŵawone kuti chitima chamba kuchepa. Kweni ŵanyake pakujumpha nyengo yitali.a Alejandro wakati: “Ine nkhalutilira kuŵa na chitima chikuru pafupifupi vyaka vitatu.”
Zikirani. Chitani waka vinthu ivyo mungakwaniska vya zuŵa ilo, ndipo manyani kuti mukhalirenge waka kuŵa na chitima kwamuyirayira yayi. Kasi vilipo vinyake ivyo mungachita kuti muleke kuŵa na chitima kwa nyengo yitali?
Ntchakawiro kuŵa na chitima chikuru
a Mbanthu ŵachoko waka awo ŵangaŵa na chitima chikuru chomene kwa nyengo yitali icho chingapangiska kuti ŵambe kulwara matenda ghanyake agho ghakwiza chifukwa cha chitima. Ŵanthu ŵanthena ŵangakhumbikwira kusangana na madokotala kuti ŵawovwirike.
-
-
Ivyo Mungachita—Kasi Ni Vichi Ivyo Mungachita?Wukani!—2018 | Na. 3
-
-
WOVWIRI KU AWO ŴALI NA CHITIMA
Ivyo Mungachita—Kasi Ni vichi Ivyo Mungachita?
Pali vinandi chomene ivyo mungasanga usange mukupenja ulongozgi wa ivyo mungachita kuti muleke kuŵa na chitima kwa nyengo yitali. Ulongozgi unyake ngwakovwira chomene apo unyake yayi. Panji vili nthena chifukwa chakuti taŵanthu tikulongora chitima munthowa zakupambana nga umo talongosolera mu nkhani iyo yajumpha. Ntheura ulongozgi unyake ungaŵa wakovwira ku ŵanyake, apo ŵanyake ŵangawona kuti ngwakovwira yayi.
Nangauli vili nthena, kweni pali ulongozgi unyake uwo ngwakovwira ku ŵanthu ŵanandi. Kanandi awo ŵakupeleka ulongozgi ku awo ŵali na chitima ŵakutemwa kulondezga ulongozgi uwo ukusangika mu buku la kale chomene, Baibolo.
1: ZOMERANI WOVWIRI UWO ŴA MU MBUMBA NA ŴABWEZI ŴINU ŴANGAMUPANI
Ŵakaswiri ŵanyake ŵakuwona kuti wovwiri wakufuma ku ŵabwezi na ŵamumbumba ngwakovwira chomene kuti munthu waleke kuŵa na chitima kwanyengo yitali. Kweni nyengo zinyake mungakhumba kuŵa pamwekha. Ndipo nyengo zinyake mungakwiyira ŵanthu awo ŵakukhumba kumovwirani. Ivi ni vyachilendo yayi.
Nyengo zose mukwenera yayi kukhazga kuti ŵanthu ŵaŵenge namwe, kweni mukweneraso yayi kuŵakanizga kuti ŵaŵe namwe pafupi chifukwa kunthazi muzamukhumba kuti ŵamovwirani. Mwachitemwa ŵaphalirani ivyo mukukhumba pa nyengo iyo, na ivyo mukukhumba yayi.
Kuyana na ivyo mukukhumba, chitani mwamahara kuti nyengo yinyake muŵenge na ŵanyinu, kweni para mwakhumba nyengo yinyake mungaŵa pamwekha.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Ŵaŵiri ŵakuluska yumoza, . . . Pakuti usange yumoza wawa, munyake wamuwuskenge.”—Mupharazgi 4:9, 10.
2: ŴANI MASO NA IVYO MUKURYA KWENISO MUCHITENGE MASEŴERO
Kurya chakurya cha magulu chikovwira kuti muleke kusuzgika maghanoghano agho ghakwiza chifukwa cha chitima. Yezgani kurya vipasi vyakupambanapambana, mphangwe kweniso vyakurya vya mapulotini ivyo vili na mafuta ghachoko.
Mumwenge maji ghanandi kweniso vyakumwa vinyake ivyo vikupeleka nkhongono.
Usange mulije khumbo la chakurya, m’malo mwa kurya nyengo yimoza, muryengeko pachoko mwa pafupipafupi. Mungafumbaso dokotala winu za mtundu wa vyakurya ivyo mungarya.a
Kuchimbirako pachoko kweniso kuchita maseŵero ghanyake vikovwira kuchepeska maghanoghano ghambura kwenelera. Kuchita maseŵero kungamupani nyengo yakuti mughanaghanirepo pa ivyo vili kuchitika panji kuleka kughanaghanirapo chomene.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Palije munthu uyo wakutinkha thupi lake, kweni wakulilyeska na kulipwelelera.”—Ŵaefeso 5:29.
3: GONANI MWAKUKWANA
Kugona nyengo zose nkhwakuzirwa. Kweni nkhwakuzirwa chomene ku ŵanthu awo ŵali na chitima chifukwa kanandi ŵakuvuka.
Ŵani maso kuti muleke kumwa chomene khofi panji moŵa chifukwa mungatondeka kugona tulo mwakukwana.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Woko limoza lakuzura na chipumulo ndiwemi kuluska mawoko ghaŵiri ghakuzura na kuphyoka na kuchimbizga waka mphepo.”—Mupharazgi 4:6.
4: CHITANI IVYO MUKUWONA KUTI VINGAMOVWIRANI
Manyani kuti taŵanthu tikulongora chitima munthowa zakupambana. Ntheura mukwenera kumanya icho chingaŵa chakovwira kwa imwe.
Ŵanyake ŵakuwona kuti para ŵaphalira ŵanji umo ŵakujipulikira vikuŵawovwira kuti ŵajipulikeko makora, apo ŵanyake ŵakuwona nthena yayi. Ŵakaswiri ŵali na maghanoghano ghakupambana pa fundo yakuti kuphalirako ŵanji umo ukujipulikira vikovwira kuti ujipulikeko makora. Usange mukuwona kuti mukukhumba kuphalira munthu munyake umo mukujipulikira kweni uyo mukumuphalira wakuwoneka wakutangwanika, mungachita makora kuphalira mubwezi winu.
Ŵanthu ŵanyake ŵakuwona kuti kulira kukuŵawovwira kuti ŵaleke kuŵa na chitima nyengo yitali, apo ŵanyake vikuŵa makora nanga ni para ŵangalira waka pachoko waka.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Mtima ukumanya kuŵinya kwake.”—Zintharika 14:10.
5: GEGANI VINTHU VIHENI
Ŵanthu ŵanyake ŵakumwa chomene moŵa na mankhwala ghakutimbanizga wongo kuti ŵachepeskeko chitima icho ŵali nacho. Kuchita nthena nkhuheni chifukwa kungamupwetekeskani. Munthu wangaluwako pakanyengo kachoko waka kweni para moŵa wamara wakuŵaso na chitima ndipo ivi vingapangiska waka kuti wasangane na masuzgo ghanyake. Sangani nthowa ziwemi za umo mungachitira kuti muleke kuŵa na chitima nyengo yitali.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Tiyeni tijitozge ku ukazuzi wose.”—2 Ŵakorinte 7:1.
6: GAŴANI MAKORA NYENGO YINU
Ŵanji ŵakutangwanika na ntchito zinyake mwakuti ŵaleke kughanaghanira chomene za uyo wali kufwa.
Nyengo zinyake mungaluwako ivyo vyachitika usange mungapanga ŵabwezi ŵaphya, kuchezga na ŵabwezi, kusambira maluso ghanyake panji kuchita vyakusanguluska vinyake.
Para nyengo yajumphapo vinthu vizamwambaso kuŵa makora. Muzamuwona kuti pakujumpha nyengo yitali kwambura kughanaghanira ivyo vili kuchitika ndipo para vyaŵa nthena ndikuti vinthu vyamba kumwenderaniso makora.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Kanthu kalikose kali na nyengo yake yakutemeka, . . . nyengo ya kulira na nyengo ya kuseka. Nyengo ya kutengera na nyengo ya kuvina.”—Mupharazgi 3:1, 4.
7: LUTILIRANI KUCHITA IVYO MUKACHITANGA NYENGO ZOSE
Para ntchamachitiko lutilirani kuchita ivyo mukachitanga.
Usange vyamusuzganinge kugona, kugwira ntchito, kweniso kuchita milimo yinyake, pasono mukwenera kuti mwambirengeso kuchita vinthu makora waka.
Para nyengo zose mukutangwanika kuchita milimo yiwemi, vimovwiraninge kuti muluweko ivyo vili kuchitika.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Pakuti wawonenge viŵi yayi umo mazuŵa gha umoyo wake ghakumalira, chifukwa Chiuta waunenesko wakumutangwaniska na chimwemwe mu mtima wake.”—Mupharazgi 5:20.
8: LEKANI KUCHIMBILIRA PAKUSANKHA VYAKUCHITA VIKURU
Awo kanandi ŵakuchimbilira pakusankha vyakuchita vikuru paumaliro ŵakudandawura na ivyo ŵasankha.
Para vingachitika lindiliranipo kwakanyengo pambere mundasamuke, kusintha ntchito, panji pambere mundasakaze vinthu vya munthu uyo wali kufwa.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Maghanoghano gha munthu wachitatata ghakovwira kuti vinthu vyende makora, kweni wose awo ŵakuchimbilira pakuchita vinthu ŵakavukenge.”—Zintharika 21:5.
9: KUKUMBUKA MUNTHU UYO WALI KUFWA UYO MUKAMUTEMWANGA
Ŵanandi awo ŵabali ŵawo ŵali kufwa ŵakuwona kuti ntchakuzirwa kuchita vinthu ivyo vingawovwira kuti ŵakumbukirenge vya munthu uyo wali kufwa.
Mungapembuzgika para mungasunga vithuzi panji kulemba mu kabuku viwemi ivyo vikachitika na nkhani zakukhwaskana na munthu uyo wali kufwa izo mukukhumba kuti muzikumbukenge.
Sungani vinthu ivyo vikumukumbuskani vinthu viwemi vya munthu uyo, na kuviwona pa nyengo iyo mwakhumba.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Kumbukani mazuŵa ghakale.”—Dotoronome 32:7.
10: YENDANIPO
Nyengo zinyake mungachita makora kutora holide na kukatembeya.
Usange mungakwaniska yayi kutora holide ya nyengo yitali, panji mungachita waka vinthu vinyake ivyo mukutemwa kwa zuŵa limoza panji ghaŵiri, nga nkhutembeya, kuluta ku malo ghakusungirako vinthu vyakale (museum), panji kuluta ku malo ghanyake.
Nanga ni para mungachitako chinthu chinyake chakupambanako na nyengo zose, chingawovwira kuti muleke kuŵa na chitima kwa nyengo yitali.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Zaninge, imwe mwekha ku malo ghamayiyi na kupumulapo pachoko.”—Mariko 6:31.
11: WOVWIRANI ŴANJI
Kumbukani kuti para mukovwira ŵanyinu, vikovwiraso kuti namwe mujipulikeko makora.
Mungamba kovwira ŵanthu awo ŵakhwaskika na nyifwa ya wakutemweka winu. Ŵanthu aŵa ŵangaŵa ŵabwezi, panji ŵabali awo ŵangakhumbikwira kupembuzgika.
Para mukovwira na kupembuzga ŵanyinu, vikovwira kuti muŵe ŵakukondwa kweniso namwe mukovwirika.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Uyo wakupeleka wakukondwa chomene kuluska uyo wakupokera.”—Milimo 20:35.
12: SANDANISO VINTHU IVYO NI VYAKUZIRWA CHOMENE
Chitima chingamovwirani kumanya icho ntchakuzirwa chomene.
Sangani nyengo yakughanaghanira umo mukuchitira vinthu pa umoyo winu.
Usange mphakwenelera, sinthani vinthu vinyake kuti mudangizgenge ivyo ni vyakuzirwa chomene.
FUNDO YA MU BAIBOLO: “Ntchiwemi kuluta ku nyumba ya chitengero kuluska kuluta ku nyumba ya chiphikiro, chifukwa ndiwo mbumaliro wa munthu waliyose. Ndipo ŵamoyo ŵachiŵikenge mu mtima.”—Mupharazgi 7:2.
Unenesko ngwakuti palije icho chingamazgirathu ulwilwi wa chitima icho muli nacho. Kweni ŵanandi awo ŵakutemweka ŵawo ŵali kufwa, ŵakuzomerezga kuti para ŵakuwona vinthu mwakwenelera na kuchita vinthu vinyake nga ivyo vyazunulika mu nkhani iyi, vikuŵawovwira kuti ŵajipulikengeko makora. Ndipouli mu nkhani iyi talemba chilichose yayi icho chingawovwira munthu kuti waleke kuŵa na chitima kwa nyengo yitali. Kweni para mungalondezga ghanyake mwa masachizgo gha mu nkhani iyi, muwonenge kuti ghamovwiraninge kuti mujipulikengeko makora.
a Magazini ya Wukani! yikuphalira munthu yayi za wovwiri wa chipatala uwo wakwenera kupokera.
-
-
Wovwiri Uwemi ku Ŵanthu Awo Ŵali na ChitimaWukani!—2018 | Na. 3
-
-
WOVWIRI KU AWO ŴALI NA CHITIMA
Wovwiri Uwemi Ku Ŵanthu awo Ŵali Na Chitima
MAZUŴA GHANO ŴANTHU ŴANANDI ŴAKUTEMWA KUFUFUZA NKHANI ZAKUKHWASKANA NA CHITIMA ICHO MUNTHU WAKUŴA NACHO PARA WAKUTEMWEKA WAKE WAFWA. Kweni nga umo talongosolera mu nkhani iyo yajumpha, kanandi awo ŵakupeleka ulongozgi uwemi ku awo ŵali na chitima ni awo ulongozgi wawo ukukolerana na ivyo Baibolo likuyowoya. Nakuti Baibolo lili na ulongozgi unandi wakovwira. Lili na fundo izo mungazisanga yayi kunyake kulikose, izo zingapembuzga chomene awo ŵali na chitima.
Likutisimikizgira kuti awo ŵali kufwa ŵakusuzgika yayi
Baibolo pa Mupharazgi 9:5 likuti: “Ŵakufwa ŵakumanya kalikose chara.” Likutiso munthu para wafwa “maghanoghano ghake ghakumara.” (Salimo 146:4) Kweniso likuyaniska nyifwa na tulo tuzito.—Yohane 11:11.
Tikupembuzgika para tikugomezga Chiuta uyo ngwachitemwa
Baibolo pa Salimo 34:15 likuti: “Maso gha Yehovaa ghali pa ŵarunji, makutu ghake ghakupulika para ŵakulira kuti waŵawovwire.” Usange tikumuphalira Chiuta mu lurombo umo tikujipulikira, tikupembuzgika chomene kuluska umo tingapembuzgikira para tingaphalira munyithu. Nakuti ivi vikovwira kukhozga ubwezi na Mlengi withu uyo wangagwiliskira ntchito nkhongono zake kuti watipembuzge.
Tikuŵa na chigomezgo chiwemi cha munthazi
Ghanaghanirani umo vinthu vizamuŵira munthazi usange awo ŵali mu malaro ŵazakawuskika na kuŵaso na umoyo pa charu chapasi. Baibolo likuyowoyapo za nkhani iyi kanandi waka. Pakulongosora umo vinthu vizamuŵira pa nyengo iyo, Baibolo likuyowoya kuti Chiuta “wazamufyura masozi ghose ku maso [ghithu], ndipo nyifwa yizamuŵakoso yayi. Kuzamuŵavya kutengera panji kulira, kutampha nesi vyakuŵinya. Vinthu vyakale vyafumapo.”—Chivumbuzi 21:3, 4.
Ŵanandi awo ŵakugomezga Yehova Chiuta uyo ni mweneko wa Baibolo, ŵakusanga nkhongono zakuzizipizgira chitima chifukwa ŵakugomezga kuti ŵabali ŵawo ŵazamuwuka na kuwonanaso nawo. Mwachiyelezgero, Ann uyo mfumu wake wakafwa na vyaka 65 wakayowoya kuti: “Baibolo likunisimikizgira kuti ŵakutemweka ŵithu awo ŵali kufwa ŵakusuzgika yayi kweniso kuti Chiuta wazamuŵawuska wose awo ŵali mu malaro gha chikumbusko. Nyengo zose para nkhughanaghanira za nyifwa ya mfumu wane nkhukumbuka fundo ya mu Baibolo iyi, ndipo ivi vikunovwira kuti nizizipizge.”
Tiina uyo tamuzunura mu nkhani yakwambilira, wakayowoya kuti: “Kwamba pa zuŵa ilo Timo wakafwira nkhuwona kuti Chiuta wakunovwira. Nawona kuti Yehova wakunovwira nadi pa nyengo yose yakusuzga iyi. Nakuti chigomezgo cha chiwuka icho Baibolo likulayizga ntchanadi kwa ine. Ndicho chikunikhozga kuti nilutilire kuchita makora m’paka apo nizamuwonanaso na Timo.”
Ivi ndivyo ŵanthu mamiliyoni ghanandi awo ŵakugomezga kuti Baibolo ndakovwira chomene ŵakuyowoya. Kweni usange imwe mukuwona kuti ivyo Baibolo likuyowoya vingachitika yayi panji kuti ni maloto waka, mungachita makora kusanda makora maukaboni agho ghakulongora kuti ivyo Baibolo likuyowoya ni vyaunenesko. Para mwasanda, muwonenge kuti Baibolo ndakovwira chomene ku ŵanthu awo ŵali na chitima.
MANYANI VINANDI VYAKUKHWASKANA NA CHIGOMEZGO CHAKUTI ŴAKUFWA ŴAZAMUWUKA
Wonelerani mavidiyo agho ghakuyowoya kuti ŵakufwa ŵazamuwuka, pa webusayiti yithu ya jw.org
Baibolo likutilayizga kuti munthazi tizamuwonanaso na ŵabali ŵithu awo ŵali kufwa
KASI PARA MUNTHU WAFWA WAKUŴA WULI?
Kasi ntchivichi icho chikutichitikira para tafwa? Ivyo Baibolo likuyowoya pa nkhani iyi ni vyakupembuzga
Wonani pa LAYIBULARE > MAVIDIYO (Chigaŵa cha Mavidiyo: BAIBOLO)
KASI MUKUKHUMBA KUPULIKA UTHENGA UWEMI?
Pakuti mu charu mwazura nkhani ziheni, kasi ni nkhu uko tingasanga uthenga uwemi?
Wonani pa chigawa cha IVYO BAIBOLO LIKUSAMBIZGA > MTENDE NA CHIMWEMWE
a Yehova ni zina la Chiuta nga umo Baibolo likuyowoyera.
-