LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • mwbr18 Okutobala pp. 1-7
  • Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano
  • Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano—2018
  • Mitu Yichoko
  • OKUTOBALA 1-7
  • OKUTOBALA 8-14
  • OKUTOBALA 15-21
  • OKUTOBALA 22-28
  • OKUTOBALA 29–NOVEMBALA 4
Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano—2018
mwbr18 Okutobala pp. 1-7

Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano

OKUTOBALA 1-7

MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YOHANE 9-10

“Yesu Wakupwelelera Mberere Zake”

nwtsty chithuzi

Chiŵaya

Chiŵaya chikavikiliranga mberere ku ŵankhungu kweniso kuti vinyama vileke kukora. Para kwafipa ŵaliska ŵakajaliranga viŵeto vyawo mu chiŵaya kuti viŵe vyakuvikilirika. Kale, viŵaya vikaŵavyanga mutenje kweniso vikaŵanga vyamtundu wakupambanapambana, vinyake vikuru apo vinyake vichoko. Kanandi ŵakazengeranga malibwe ndipo vikaŵanga na mulyango umoza. (Maŵ 32:16; 1Sa 24:3; Zef 2:6) Yohane wakayowoya za kunjira “pa mulyango” wa chiŵaya icho pakaŵanga “mulinda wa pa mulyango.” (Yoh 10:1, 3) Chiŵaya icho chikaŵanga mu chikaya, mukagonanga miskambo yinandi ndipo mulinda wakaŵanga maso kuti wavikilire mberere. Mulenji, mulinda ndiyo wakajulanga mulyango kuti ŵaliska ŵatore mberere zawo. Muliska waliyose wakatoranga mskambo wake mwakuchema mazina ndipo mberere zake zikamanyanga mazgu gha muliska wawo na kumulondezga. (Yoh 10:3-5) Yesu wakayowoya za ntharika ya muliska wa mberere kuti wayowoye umo wakupwelelera ŵasambiri ŵake.—Yoh 10:7-14.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 10:16

nkhwenera kuzitora: Panji “kuzilongozga.” Mazgu Ghachigiriki ghakuti aʹgo, agho ŵagwiliskira ntchito apa ghangang’anamura “kuzichema” panji “kuzilongozga,” kuyana na nkhani iyo yikuyowoyeka. Mupukutu unyake Wachigiriki uwo ukalembeka cha m’ma 200 C.E. ukagwiliskira ntchito lizgu lakuyanako Lachigiriki lakuti (sy·naʹgo) ilo kanandi likung’anamura “kuwunjika.” Pakuŵa Muliska Muwemi, Yesu wakuwunjika, kulongozga, kuvikilira, na kulyeska mberere izo zili mu chiŵaya ichi (izo pa lemba la Lu 12:32 zikuchemeka kuti ‘kamskambo kachoko’) kweniso mberere zake zinyake. Zikuŵa mskambo umoza, muliska yumoza. Mazgu agha ghakulongora kuti ŵalondezgi ŵa Yesu mbakukolerana ndipo ŵakukondwa.

Ivyo Tasambira

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 9:38

wakamusindamira: Panji kuti “wakamujikamira.” Para lizgu Lachigiriki lakuti pro·sky·neʹo likuyowoya vya kusopa chiuta, ng’anamuro lake likuŵa lenelili la “kusopa.” (Mt 4:10; Lu 4:8) Kweni mu nkhani iyi munthu uyo wakachizgika uyo wakababika wachibulumutira, wakamanya kuti Yesu ni mwimiliri wa Chiuta ndipo wakamusindamira. Iyo wakamuwonanga kuti ni Chiuta yayi, kweni wakamuwonanga kuti ni “Mwana wa munthu,” Mesiya uyo wakaŵa na nkhongono zakufuma kwa Chiuta nga umo vikayowoyekerathu. (Yoh 9:35) Iyo wakwenera kuti wakamusindamira nga umo ŵanthu awo ŵakuzunulika mu Malemba gha Chihebere ŵakachitiranga. Iwo ŵakasindamanga para ŵakukumana na ntchimi, mathemba, panji ŵimiliri ŵanyake ŵa Chiuta. (1Sa 25:23, 24; 2Sa 14:4-7; 1Ma 1:16; 2Ma 4:36, 37) Kanandi para ŵanthu ŵakasindamiranga Yesu, chikaŵanga chilongolero chakuti ŵakuwonga ivyo Chiuta waŵachitira.—Wonani mazgu ghakulongosora mavesi Mt 2:2; 8:2; 14:33; 15:25.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 10:22

Chiphikiro cha Kupatulira Tempile: Zina la Chihebere la chiphikiro ichi ni Hanukkah (chanuk·kahʹ), kung’anamura “Kujulira panji Kupatulira.” Chiphikiro ichi chikaŵanga cha mazuŵa 8 kwambira pa 25 mu mwezi wa Kisilevi, m’paka ku umaliro wa Disembala, (wonani Vyakusazgirapo B15 na mazgu ghakulongosora vesi pa mazgu ghakuti Chiwuvi mu vesi ili). Panyengo iyi ŵakakondwelerangaso kupatulira tempile ku Yerusalemu uko kukachitika mu 165 B.C.E. Themba la Ŵasiriya Antiochus Epiphanes Wachinayi wakayuyura Yehova, Chiuta wa Ŵayuda mwakufipiska Tempile lake. Mwachiyelezgero, wakazenga jotchero pachanya pa jotchero likuru apo zuŵa lililose ŵakapelekerangapo sembe yakotcha. Pa 25 mu mwezi wa Kisilevi, mu chaka cha 168 B.C.E., Antiochus wakafipiskirathu tempile la Yehova. Wakapeleka sembe ya nkhumba pa jotchero ndipo wakamija ndopa zake mu tempile mose. Wakawotcha vipata vya tempile, ŵakabwangandura vipinda vya ŵasembe, wakawuskamo jotchero lagolide, thebulu lakuŵikapo vingwa vyakulongora, ndiposo chakuŵikapo nyali chagolide. Pamanyuma wakapatulira tempile la Yehova kwa chiuta wautesi Zeusi wa Olympus. Pakati pajumpha vyaka viŵiri, Judas Maccabaeus wakapokaso msumba na tempile. Tempile likati latozgeka, wakapatuliraso tempile pa 25 mu mwezi wa Kisilevi, mu chaka cha 165 B.C.E., vyaka vitatu kufuma apo Antiochus wakapelekera sembe kwa Zeusi pa jotchero. Ntheura Ŵayuda ŵakambaso kupeleka sembe yakotcha kwa Yehova. Palije ukaboni wa mu Malemba uwo ukulongora kuti Yehova ndiyo wakawovwira Judas Maccabaeus kuti wathereske Antiochus na kumovwira kuti wazengeso tempile. Ndipouli, Yehova wakagwiliskiranga ntchito ŵanthu ŵamitundu yinyake nga ni Sayirasi wa ku Peresiya kuti wafiske khumbo lake lakukhwaskana na kusopa kwaunenesko. (Yes 45:1) Ntheura ntchakupulikikwa kuyowoya kuti Yehova wangagwiliskira ntchito muteŵeti wake waliyose kuti wafiske khumbo lake. Malemba ghakulongora kuti tempile likeneranga kuŵapo na kulutilira kugwira ntchito kuti mauchimi ghakukhwaskana na Mesiya, uteŵeti wake, na sembe yake ghafiskike. Kweniso sembe za Ŵalevi zikeneranga kulutilira kupelekeka m’paka Mesiya wize kuti wapeleke sembe yikuru, uwo ni umoyo wake m’malo mwa ŵanthu. (Da 9:27; Yoh 2:17; Heb 9:11-14) Ŵalondezgi ŵa Khristu ŵandaphalirikepo kuti ŵakwenera kuchita Chiphikiro cha Kupatulira Tempile. (Kol 2:16, 17) Ndipouli, Baibolo lindayowoyepo kuti Yesu panji ŵasambiri ŵake ŵakakanizga kukondwelera chiphikiro ichi.

OKUTOBALA 8-14

MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YOHANE 11-12

“Ŵani Ŵalusungu nga Ni Yesu”

nwtsty mazgu ghakulongosora mavesi Yoh 11:24, 25

Nkhumanya kuti wazamuwuka: Marita wakaghanaghananga kuti Yesu wakuyowoya za chiwuka cha munthazi, pa zuŵa laumaliro. (Wonani mazgu ghakulongosora vesi Yoh 6:39.) Marita wakaŵa na chipulikano chapadera pa chisambizgo cha chiwuka. Ŵalongozgi ŵanyake awo ŵakaŵapo panyengo iyo, awo ŵakachemekanga kuti Ŵasaduki ŵakatenge chiwuka kulije nangauli chigomezgo ichi chili kulongosoleka makora mu Malemba. (Da 12:13; Mrk 12:18) Kweni Ŵafarisi ŵakagomezganga kuti mzimu ukufwa yayi. Ndipouli, Marita wakamanyanga kuti Yesu wakasambizganga chigomezgo cha chiwuka ndipo wakawuskanga ŵakufwa, nangauli ni Lazaro pera uyo Yesu wakamuwuska pamanyuma pakuti pajumpha mazuŵa ghanandi.

Ndine chiwuka na umoyo: Ŵakufwa ŵazamuŵaso ŵamoyo chifukwa chakuti Yesu wakajura nthowa apo wakafwa na kuwuskika. Yesu wakati wawuskika, Yehova wakamupa nkhongono zakuwuskira ŵakufwa kweniso zakupelekera umoyo wamuyirayira. (Wonani mazgu ghakulongosora vesi Yoh 5:26.) Pa Chiv 1:18, Yesu wakujichema kuti “wamoyo,” uyo wali “na makiyi gha nyifwa na Dindi.” Ntheura kuti ŵakufwa ŵazakawuskike kweniso kuti tose tizakasange umoyo wamuyirayira, vikuthemba pa Yesu. Iyo wali kulayizga kuti wazamuwuska ŵakufwa. Ŵanyake wakuŵawuskira kuchanya apo ŵanyake wazamuŵawuskira mu charu chiphya umo iyo wazamulamuliranga.—Yoh 5:28, 29; 2Pe 3:13.

nwtsty mazgu ghakulongosora mavesi Yoh 11:33-35

wakulira: Panji “kutengera.” Lizgu Lachigiriki ilo lili kung’anamulika kuti ‘kulira,’ kanandi likung’anamura kulira mwakukwezga. Yesu wakagwiliskira ntchito lizgu lakuyana waka apo wakayowoyerathu zakuparanyika kwa Yerusalemu.—Lu 19:41.

wakatampha . . . na kukweŵeka: Pakuti mazgu agha ghali kulondezgana waka, ghakulongora kuti Yesu wakakhwaskika chomene panyengo iyi. Lizgu Lachigiriki ilo lili kung’anamulika kuti ‘kutampha,’ (em·bri·maʹo·mai) kanandi likung’anamura kuŵa na chitima chikuru. Ntheura pa nkhani iyi, lizgu ili likulongora kuti Yesu wakakhwaskika chomene mwakuti wakafika na pakutampha wuwo. Lizgu Lachigiriki ilo lili kung’anamulika kuti “kukweŵeka” (ta·rasʹso) likung’anamura kusuzgika mu mtima. Mwakuyana na ivyo kaswiri munyake wakayowoya, mu nkhani iyi, lizgu ili likung’anamura ‘kukhwaskika kufumira pasi pa mtima; kupulika vyakuŵinya vikuru panji kuŵa na chitima chikuru.’ Mazgu ghakuyana waka ndiyo ghali kugwiliskilika ntchito pa Yoh 13:21 kulongosora umo Yesu wakajipulikira wati wamanya kuti Yudasi wamupelekenge.—Wonani mazgu ghakulongosora vesi Yoh 11:35.

mu mtima wake: Mazgu gheneko, “wakatampha mu mzimu.” Panji lizgu Lachigiriki lakuti pneuʹma ilo lagwiliskirika ntchito pa vesi ili, likulongosora nkhongono ya mtima wakuyelezgera iyo yikuchitiska munthu kuyowoya panji kuchita vinthu munthowa yinyake.—Wonani Mang’anamuro gha Mazgu, “Mzimu.”

wakathiska masozi: Lizgu ilo ŵaligwiliskira ntchito apa (da·kryʹo) ni lizgu Lachigiriki ilo likuyowoya za “masozi” ndipo likusangikaso mu malemba nga ni Lu 7:38; Mil 20:19, 31; Heb 5:7; Chiv 7:17; 21:4. Lizgu ili likulongora kuti likudidimizga chomene pa kuthiska masozi m’malo mwakulira mwakukwezga. Mu Malemba Ghachigiriki, lizgu Lachigiriki ilo lagwiliskirika ntchito pa vesi ili, likupambana na ilo ŵagwiliskira ntchito pa Yoh 11:33 (wonani mazgu ghakulongosora vesi) ilo likulongosora za kulira kwa Mariya na Ŵayuda. Yesu wakamanya kuti wamuwuskenge Lazaro, kweni chitima chikamukora chomene wakati wawona ŵabwezi ŵake ŵakulira. Chifukwa chakuti wakaŵatemwanga kweniso wakaŵalengera lusungu ŵabwezi ŵake, Yesu wakalira. Nkhani iyi yikulongolerathu kuti Yesu wakukhwaskika panji kuti chitima chikumukora chomene para ŵakutemweka ŵithu ŵafwa.

Ivyo Tasambira

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 11:49

wasembe mukuru: Apo mtundu wa Ŵaisrayeli ukajiyimiranga pawekha, wasembe mukuru wakaŵanga wa sembe umoyo wake wose. (Maŵ 35:25) Kweni mu nyengo iyo Ŵaroma ŵakawusanga Ŵaisrayeli, awo ŵakawusanga ŵakaŵa na mazaza ghakwimika na kuwuskapo wasembe mukuru. (Wonani Mang’anamuro gha Mazgu, “Wasembe Mukuru.”) Kayafa, wakasankhika na Ŵaroma kuŵa wasembe mukuru. Iyo wakaŵa waluso kweniso wakamanyanga tunthu ndipo wakaŵa wasembe mukuru kwa nyengo yitali kuluska waliyose uyo wakaŵapo pa udindo uwu pamanyuma pake. Wakimikika cha m’ma 18 C.E. ndipo wakakhala pa udindo uwu m’paka cha m’ma 36 C.E. Apo Yohane wakayowoya kuti Kayafa wakaŵa wasembe mukuru mu chaka chira, kung’anamura mu 33 C.E., panji Yohane wakang’anamuranga kuti Kayafa wakaŵa wachali wasembe mukuru mu chaka chambura kuluwika icho Yesu wakapayikikira.—Wonani Vyakusazgirapo B12, malo agho ghakulongora apo pakwenera kuti pakaŵa nyumba ya Kayafa.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 12:42

mbalongozgi: Pa vesi ili lizgu Lachigiriki ilo lili kung’anamulika kuti ‘ŵalongozgi,’ panji likung’anamura ŵanthu ŵa mu khoti likuru la Ŵayuda. Lizgu ili lagwiliskirika ntchito pa Yoh 3:1 apo pakuyowoya za Nikodemo, uyo nayo wakaŵa yumoza wa mu khoti ili.—Wonani mazgu ghakulongosora vesi Yoh 3:1.

kusezgeka mu sunagoge: Panji “kukanizgika; kuchimbizgika mu sunagoge.”Lizgu la chigiriki a·po·sy·naʹgo·gos lagwiliskirika ntchito pa Yoh 12:42 na 16:2 pera. Munthu uyo wasezgeka mu sunagoge ŵanthu ŵakamugeganga kweniso ŵakamuchindikanga yayi mu chigaŵa. Usange munthu waleka kuchitira lumoza vinthu na Ŵayuda ŵanyake, mbumba yake yikakavukanga chomene. Masunagoge chilato chake chikuru chikaŵa cha kusambizgiramo, nyengo zinyake ŵakagwiliskirangaso ntchito nga ni makhoti agho ghakaŵanga na nkhongono zakupeleka chilango kwa munthu uyo wabuda nga nkhuthyapura na kusezga.—Wonani mazgu ghakulongosora vesi Mt 10:17.

OKUTOBALA 15-21

MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YOHANE 13-14

“Namupani chakuwonerapo”

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 13:5

kugeziska malundi gha ŵasambiri ŵake: Mu nyengo ya Ŵaisrayeli, vilyato (nkhwato) ndivyo ŵanthu ŵakavwaranga chomene. Para munthu wavwara vilyato wakabinkhanga para wakwenda mu msewu wa fuvu panji wa mathipa. Ntheura mwakuyana na kaluso kawo, munthu wakeneranga kuvura vilyato para wakunjira mu nyumba ndipo mweneko nyumba wakawoneseskanga kuti malundi gha mulendo ghagegiskika. Mu Baibolo muli malemba ghanandi agho ghakulongosora ivyo kale ŵakachitanga. (Ge 18:4, 5; 24:32; 1Sa 25:41; Lu 7:37, 38, 44) Apo Yesu wakagegiska malundi gha ŵasambiri ŵake, wakalondezga kaluso kakuyana waka kuti wasambizge ŵasambiri ŵake kujiyuyura kweniso kuti ŵateŵeteranenge yumoza na munyake.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 13:12-14

mukwenera: Panji “ndivyo mukwenera kuchita.” Mazgu Ghachigiriki pa vesi ili, kanandi ghakuyowoya vya ndalama. Ndipo kanandi mazgu agha, ghakung’anamura “kumuwonga chomene munthu panji kuŵa na ngongole yake.” (Mt 18:28, 30, 34; Lu 16:5, 7) Kweni mu nkhani iyi na zinyake, mazgu agha ghakung’anamura vinyake. Ghangang’anamura kuchitapo kanthu kuti ulongore kuwonga panji kuchita chinthu icho ni udindo wako wakuti ufiske.—1Yo 3:16; 4:11; 3Yo 8.

Ivyo Tasambira

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 14:6

Ine ndine nthowa, unenesko, na umoyo: Yesu ni nthowa mu fundo yakuti tingayowoya na Chiuta mu lurombo kwizira mwa iyo pera. Kweniso ni “nthowa” chifukwa taŵanthu tingaŵaso paubwezi na Chiuta kwizira mwa iyo. (Yoh 16:23; Ro 5:8) Yesu ni unenesko mu fundo yakuti nyengo zose wakayowoyanga unenesko na kuchita vinthu mwakuyana na unenesko uwo wakayowoyanga. Kweniso Yesu wakafiska mauchimi ghanandi chomene ndipo vikulongora kuti wakaŵikapo mtima pakufiska khumbo la Chiuta. (Yoh 1:14; Re 19:10) Mauchimi agha ghakazgoka “‘enya’ [panji kuti ghakafiskika] kwizira mwa iyo.” (2Ko 1:20) Yesu ni umoyo chifukwa sembe iyo wakapeleka yawovwira kuti taŵanthu tizakasange “umoyo wanadi,” uwo ni “umoyo wamuyirayira.” (1Ti 6:12, 19; Efe 1:7; 1Yo 1:7) Kweniso wazamuŵaso umoyo ku ŵanthu ŵanandi awo ŵazamuwuskika kuti ŵazakakhale na umoyo wamuyirayira mu Paradiso.—Yoh 5:28, 29.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 14:12

milimo yikuru kuluska iyi: Apa Yesu wakang’anamuranga kuti minthondwe iyo ŵasambiri ŵake ŵazamuchita yizamuluska iyo wakachitanga yayi. M’malo mwake wakamanya kuti ŵasambiri ŵake ŵazamupharazga chomene kuluska iyo, ŵazamupharazga chigaŵa chikuru, kupharazgira ŵanthu ŵanandi, kweniso kupharazga kwa nyengo yitali kuluska iyo. Ivyo Yesu wakayowoya vikulongora kuti wakamanya kuti ŵasambiri ŵake ŵazamulutizga mulimo wakupharazga.

OKUTOBALA 22-28

MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YOHANE 15-17

“Muli Chigaŵa cha Charu Chara”

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 15:19

charu: Pa nkhani iyi, mazgu Ghachigiriki ghakuti koʹsmos ghakuyowoya za ŵanthu wose awo mbateŵeti ŵa Chiuta yayi, ŵanthu ŵaheni awo ŵali kutali na Chiuta. Ni Yohane pera mu Mabuku gha Makani Ghawemi uyo wakakora mazgu gha Yesu ghakuti ŵalondezgi ŵake ŵali chigaŵa cha charu chara panji kuti mbacharu chara. Fundo yakuyana waka ndiyo Yesu wakazunura mu lurombo lwake lwaumaliro apo wakaŵa na ŵapositole ŵake ŵakugomezgeka.—Yoh 17:14, 16.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 15:21

chifukwa cha zina lane: Mu Baibolo, lizgu lakuti “zina” nyengo zinyake likwimira munthu uyo wakumanyikwa na zina ilo, mbiri yake, na ivyo zina ilo likwimira. (Wonani mazgu ghakulongosora vesi Mt 6:9.) Pa nkhani ya Yesu, zina ili likwimiraso mazaza na udindo uwo Ŵadada ŵake ŵali kumupa. (Mt 28:18; Fil 2:9, 10; Heb 1:3, 4) Yesu pa vesi ili wakulongosora chifukwa icho ŵanthu ŵakutinkhira ŵalondezgi ŵake: Chifukwa ŵakumumanya yayi uyo wakamutuma. Ŵanthu aŵa ŵamumanyenge Chiuta mphanyi ŵakupulikiska icho zina la Yesu likwimira. (Mil 4:12) Mphanyi ŵamanya udindo uwo Chiuta wali kumupa Yesu kuŵa Themba la mathemba ilo ŵanthu wose ŵakwenera kulijikamira na kupulikira kuti ŵazakasange umoyo.—Yoh 17:3; Chiv 19:11-16; yaniskani na Sa 2:7-12.

it-1-E 516

Chikanga

Ŵakhristu ŵakwenera kuŵa na chikanga kuti ŵaleke kutolera vyakuchitika vya charu na kuŵa ŵalwani ŵa Yehova Chiuta. Chikanga chiŵawovwirenge kuti ŵalutilire kugomezgeka kwa Chiuta nangauli charu chingaŵatinkha. Yesu Khristu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Mu charu musanganenge na masuzgo, kweni khwimani mtima. Ine nathereska charu.” (Yoh 16:33) Mwana wa Chiuta wakatolerako yayi mikhaliro ya charu napachoko pose. Yesu Khristu ntchiyelezgero chiwemi pa nkhani yakutonda charu, ndipo ivyo wakachita vikutovwira kuti nase tiŵe na chikanga kumulondezga mwakuti tileke kujifipiska na charu.—Yoh 17:16.

Ivyo Tasambira

nwtsty mazgu ghakulongosora mavesi Yoh 17:21-23

ŵamoza: Panji kuti “ŵakukolerana.” Yesu wakalomba kuti ŵalondezgi ŵake ŵaunenesko ŵakwenera kuŵa “ŵamoza.” Ndipo ŵakwenera kugwilira ntchito lumoza mwakukolerana kweniso kuŵa na chilato chimoza nga umo Yesu na Adada ŵake ŵaliri “ŵamoza” ndipo ŵakuchita vinthu mwakukolerana chomene. (Yoh 17:22) Pa lemba la 1Ko 3:6-9, Paulosi wakalongosora kukolerana uku pakati pa Ŵakhristu apo ŵakuteŵetera lumoza kweniso apo ŵakuteŵetera na Chiuta.—Wonani 1Ko 3:8 na mazgu ghakulongosora mavesi Yoh 10:30; 17:11.

ŵaŵe mu umoza: Panji kuti “ŵakukolerana nkhanira.” Mu vesi ili Yesu wakati ŵalondezgi ŵake ŵangatemweka na Chiuta pekha para ŵakukolerana chomene. Fundo iyi yikukolerana na lemba la Kol 3:14 ilo likuti: “Chitemwa chikukakilira ŵanthu pamoza.” Kukolerana kwa mtundu uwu nkhwakuzirwa chomene. Nangauli ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakupambana mu kawonero kavinthu, maluso, kweniso njuŵi, kweni ŵakukolerana mu kachitiro kavinthu, ivyo ŵakugomezga kweniso ivyo ŵakusambizga.—Ro 15:5, 6; 1Ko 1:10; Efe 4:3; Fil 1:27.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 17:24

charu: Mazgu Ghachigiriki agho pa vesi ili ghali kung’anamulika kuti “charu,” pa lemba la Heb 11:11 ghali kulembeka kuti kuŵa na “nthumbo”, ndipo ghakwendera lumoza na lizgu lakuti “mphapu.” Ntheura pa Yoh 17:24 lizgu lakuti “charu,” lingang’anamura kubabika kwa ŵana ŵa Adamu na Eva. Apo Yesu wakayowoyanga za “apo charu chikambira,” wakwenera kuti wakayowoyanga za Abelu, uyo wakaŵa munthu wakwamba kuwomboleka kweniso munthu wakwamba uyo zina lake likamba kulembeka “mu mupukutu wa umoyo kufuma apo charu chikambira.” (Lu 11:50, 51; Chiv 17:8) Mazgu agho Yesu wakayowoya kwa Adada ŵake mu lurombo, ghakutisimikizgiraso kuti pambere Adamu na Eva ŵandababe ŵana, Chiuta wakamutemwanga kale Mwana wake.

OKUTOBALA 29–NOVEMBALA 4

MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YOHANE 18-19

“Yesu Wakachitira Ukaboni Unenesko”

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 18:37

nichitire ukaboni: Nga umo vili kulembekera mu Malemba Ghachigiriki, mazgu Ghachigiriki agho ghali kung’anamulika kuti “nichitire ukaboni” (mar·ty·reʹo) na lakuti “ukaboni” (mar·ty·riʹa; marʹtys) ghangang’anamura vinandi. Pa vesi ili mazgu agha ghali na fundo yimoza yakuti wamunthu ukuchitira wekha ukaboni vinthu panji ukuchitira ukaboni kuyana na ivyo ukumanya. Kweniso ghangang’anamura “kupharazga; kusimikizgira; panji kulongosora makora.” Yesu wakachitira ukaboni na kupharazga unenesko uwo wakawumanyanga makora. Wakakhozgeraso unenesko wakukhwaskana na uchimi kweniso ivyo Adada ŵake ŵakalayizga. (2Ko 1:20) Chiuta wakayowoyerathu makora vyakukhwaskana na khumbo lake la Ufumu kweniso uyo wazamuwusa. Kwambira waka apo wakaŵira pa charu chapasi m’paka apo wakapelekera umoyo wake, Yesu wakafiska mauchimi ghose ghakukhwaskana na iyo, kusazgapo ivyo vikayowoyeka mu Dango la Mozesi. (Kol 2:16, 17; Heb 10:1) Ntheura kwizira mu ivyo wakayowoyanga na kuchita, tingati Yesu ‘wakachitira ukaboni unenesko.’

unenesko: Apa Yesu wakayowoyanga unenesko wakukhwaskana na khumbo la Chiuta. Chinthu chakuzirwa chomene chakukhwaskana na khumbo la Chiuta ntchakuti Yesu “mwana wa Davide,” ndiyo ni Wasembe Mukuru kweniso Fumu ya Ufumu wa Chiuta. (Mt 1:1) Yesu wakayowoya kuti chifukwa chikuru icho wakizira pa charu chapasi na cha uteŵeti wake, chikaŵa chakuti wapharazge unenesko wakukhwaskana na Ufumu wa Chiuta. Ŵangelo ŵakayowoya uthenga wakuyana waka pambere Yesu wandababike kweniso wati wababika ku Betelehemu wa Yudeya, msumba uwo Davide wakababikiramo.—Lu 1:32, 33; 2:10-14.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 18:38a

Kasi unenesko ni vichi?: Pilato wakafumbanga Yesu kuti wamanye unenesko wakukhwaskana na khumbo la Chiuta yayi. Kweni wakafumbanga vinyake. (Yoh 18:37) Pilato wafumbenge unenesko wakukhwaskana na Ufumu wa Chiuta, mphanyi Yesu wakamuzgora. Pilato wakwenera kuti wakafumba fumbo ili mwakukayika usange unenesko uliko. Vikaŵa nga wakufumba kuti “Unenesko? Unenesko ni vichi? Kulije unenesko!” Nakuti Pilato wakalindira kuti Yesu wazgore yayi, m’malo mwake wakafumapo na kuluta kuwalo ku Ŵayuda.

Ivyo Tasambira

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 19:30

kupeleka mzimu wake: Panji kuti, “kufwa, kuleka kuthuta.” Ŵanji ŵakusachizga kuti mazgu Ghachigiriki agho ghali kung’anamulika kuti “kufwa,” ghangang’anamura kuti Yesu wakalekera dala kulutilira kuŵa na umoyo apo wakasuzgikanga chifukwa wakaŵa kuti wafiska kale vyose. Ntheura ‘wakapungura waka umoyo wake m’paka ku nyifwa.’—Yes 53:12; Yoh 10:11.

nwtsty mazgu ghakulongosora vesi Yoh 19:31

pakuti Sabata ili likaŵa zuŵa likuru: Zuŵa la Nisani 15, ilo likaŵanga zuŵa lakulondezgapo pamanyuma pa Paska, nyengo zose likaŵanga sabata, vilije kanthu kuti ni zuŵa wuli. (Le 23:5-7) Usange zuŵa ili lakwanira pa zuŵa la Sabata la nyengo zose, likaŵanga zuŵa “likuru” la Sabata. (Kuyana na kalendala ya Chiyuda, zuŵa la nambara 7 likambanga pa Chinkhondi mise para zuŵa lanjira m’paka pa Chisulo para zuŵa lanjira.) Sabata lakuyana waka ndilo likalondezgana na zuŵa ilo Yesu wakafwira, pa Chinkhondi. Kufuma mu 29 C.E. m’paka mu 35 C.E., chaka chekha icho zuŵa la Nisani14 likakwanira pa Chinkhondi chikaŵa cha 33 C.E. Ntheura ivi vikukhozgera kuti Yesu wakafwa nadi pa Nisani 14, 33 C.E.

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani