Yesu wakafumako ku Yerusalemu pa Mande mise, ndipo wakawelera ku Betaniya ku chikhizga cha kumafumiro gha dazi kwa Phiri la Maolive. Usiku wakwenera kuti wakagona ku nyumba ya ŵabwezi ŵake Lazaro, Mariya na Marita.

Mulenji pa Nisani 11, Yesu na ŵasambiri ŵake ŵakamba kwenda kuwelera ku Yerusalemu, ndipo kakaŵa kaumaliro kuŵa mu tempile. Ili likaŵa zuŵa laumaliro kupharazga pakweru pambere ŵandachite Paska, na kwambiska Chikumbusko cha nyifwa yake. Pamasinda wakasuzgika na kukomeka.

Apo ŵakendanga kufuma ku Betaniya kujumpha Phiri la Maolive kulazga ku Yerusalemu, Petrosi wakawona khuni ilo Yesu wakalitemba mulenji wa mayiro ghake. Wakati: “Rabi wonani, khuni la mkuyu lira mukalitemba lafota.”—Mariko 11:21.

Kweni chifukwa wuli Yesu wakatemba khuni na kufota? Ivyo wakazgora vikavumbura chifukwa chake. Iyo wakati: “Nadi nkhumuphalirani, usange muli na chipulikano ndipo mukukayika chara, muchitenge icho nachita ku khuni la mkuyu pera chara, kweniso usange mungayowoya ku phiri ili kuti, ‘Nyamuka ndipo uponyeke mu nyanja,’ chichitikenge. Ndipo vinthu vyose ivyo mukupempha mu lurombo, mupokerenge para muli na chipulikano.” (Mateyu 21:21, 22) Ntheura Yesu wakawerezgaposo fundo iyo wakayowoya kale pakwamba kuti para munthu wali na chipulikano wangasezga phiri.—Mateyu 17:20.

Ntheura pakupangiska khuni kufota, Yesu wakasambizga sambiro lakuzirwa chomene lakuti ntchakukhumbikwa kuŵa na chipulikano mwa Chiuta. Iyo wakati: “Vinthu vyose ivyo mukulomba na kupempha, muŵe na chipulikano kuti mwapokera kale, ndipo muŵenge navyo.” (Mariko 11:24) Ili likaŵa sambiro lakuzirwa chomene ku ŵalondezgi wose ŵa Yesu. Likaŵa la pa nyengo yake chifukwa ŵapositole ŵakaŵa pafupi kukumana na masuzgo ghanandi. Kweniso tikutorapo sambiro linyake pa nkhani ya kufota kwa khuni la mkuyu na chipulikano.

Nga ni khuni la mkuyu, mtundu wa Israyeli ukaŵa na kawonekero kakupusika. Ŵanthu ŵara ŵakachita phangano na Chiuta, ndipo ŵakawonekanga nga ŵakulondezga Dango lake. Kweni mtundu wose wa Israyeli ukalongora kuti ulije chipulikano kweniso vipambi viwemi. Ŵakamukana nanga ni Mwana wa Chiuta! Ntheura apo wakachitiska khuni kufota, Yesu wakalongora ivyo vizamuchitikira mtundu wa Israyeli uwu uwo ukaŵavya vipambi kweniso chipulikano.

Nakalinga, Yesu na ŵasambiri ŵake ŵakanjira mu Yerusalemu. Nga umo wakachitiranga nyengo zose, Yesu wakanjira mu tempile na kwamba kusambizga. Ŵalara ŵa ŵasembe na ŵalara ŵa ŵanthu ŵakwenera kuti ŵakakumbukanga ivyo Yesu wakachita na ŵakusintha ndalama. Ntheura ŵakamufumba kuti: “Kasi ukuchita vinthu ivi na mazaza wuli? Ndipo ni njani wakakupa mazaza ghakuchitira vinthu ivi?”—Mariko 11:28.

Yesu wakazgora kuti: “Nimufumbaninge fumbo limoza. Munizgore ndipo nane nimuphaliraninge mazaza agho nkhuchitira vinthu ivi. Kasi ubatizo wa Yohane ukafuma kuchanya panji ku ŵanthu? Nizgorani.” Nkhani yikaŵazgokera. Ntheura ŵakamba kudumbirana pakati pawo, ŵakati: “Usange titenge, ‘Ukafuma kuchanya,’ iyo watenge, ‘Ipo mukalekerachi kumugomezga?’ Kweni usange titenge, ‘Ukafuma ku ŵanthu’?” Ŵakawopanga mzinda, chifukwa wose aŵa ŵakawonanga Yohane kuti wakaŵa ntchimi nadi.”—Mariko 11:29-32.

Ŵalwani ŵa Yesu aŵa chakuzgora chikaŵasoŵa. Ntheura ŵakati: “Tikumanya chara.” Yesu wakati: “Mbwenu nane nimuphaliraninge chara mazaza agho nkhuchitira vinthu ivi.”—Mariko 11:33.

Apo Yesu wakaŵa pa tempile, wakagoda ŵalara ŵa ŵasembe na ŵalara ŵa ŵanthu. Ŵanthu aŵa ŵakafumba Yesu kuti waŵaphalire uko wakatoranga mazaza ghakuchitira vinthu. Kweni Yesu wakati waŵazgora, ŵakakhala waka chete. Kufuma apo, Yesu wakayowoya ntharika izo zikavumbura mtima wa ŵanthu ŵara.

Yesu wakati: “Munthu munyake wakaŵa na ŵana ŵaŵiri. Wakaluta ku wakwamba, wakati, ‘Mwana wane, luta ukagwire ntchito ku munda wa mpheska muhanya uno.’ Mwana uyu wakati, ‘Niyengeko chara,’ kweni pamanyuma wakajinyumwa ndipo wakaluta. Wakiza ku wachiŵiri, wakayowoya mwakuyana waka. Mwana uyu wakazgora kuti, ‘Nilutenge Adada,’ kweni wakalutako chara. Pa ŵaŵiri aŵa, ni nju uyo wakachita khumbo la awiske?” (Mateyu 21:28-31) Zgoro ndakumanyikwa kale kuti mwana wakwamba ndiyo wakachita khumbo la awiske.

Ntheura Yesu wakaphalira ŵanthu ŵara kuti: “Nadi nkhumuphalirani kuti ŵakusonkheska msonkho na mahule ŵakumudangilirani kunjira mu Ufumu wa Chiuta.” Pakwamba, ŵakusonkheska msonkho na mahule ŵakateŵeteranga Chiuta yayi. Kweni ŵakasintha na kwamba kumuteŵetera, nga umo wakachitira mwana wakwamba. Ŵalongozgi ŵakaŵa nga ni mwana wachiŵiri. Iwo ŵakatenge ŵakuteŵetera Chiuta, kweni ŵakamuteŵeteranga nadi yayi. Yesu wakati: “Yohane [Mubatizi] wakiza kwa imwe mu nthowa yaurunji, kweni imwe mukamugomezga chara. Ndipouli, ŵakusonkheska msonkho na mahule ŵakamugomezga, ndipo imwe, nangauli mukawona ichi, mukajinyumwa chara mwakuti mumugomezge.”—Mateyu 21:31, 32.

Yesu wakayowoyaso ntharika yinyake. Mu ntharika iyi, Yesu wakalongora kuti ŵalongozgi ŵa chisopa ŵara ŵakaŵa ŵaheni. Yesu wakati: “Munthu wakalima munda wa mpheska, na kuzenga chipanga zingilizge. Wakajima chakukamiramo mpheska na kuzenga chigongwe. Munda uwu wakalekera ŵalimi, ndipo mweneko wakaluta ku charu chinyake. Nyengo ya vipambi yikati yakwana, wakatuma muzga ku ŵalimi kuti wakapokeko vipambi vya mu munda wa mpheska. Kweni ŵalimi ŵakamutora, ŵakamutimba na kumuwezga mawoko ghawaka. Wakatumaso muzga munyake kwa iwo, ndipo yura ŵakamukhowora pa mutu na kumuyuyura. Wakatuma munyake, ndipo ŵakamukoma. Wakatumaso ŵanyake ŵanandi, ŵanyake ŵa iwo ŵakaŵatimba ndipo ŵanyake ŵakaŵakoma.”—Mariko 12:1-5.

Kasi awo ŵakapulikizganga kwa Yesu ŵakayipulikiska ntharika iyi? Panyake, panji ŵakakumbuka mazgu agho Yesaya wakayowoya ghakuti: “Munda wa mpheska wa Yehova wa mawumba ni nyumba ya Israyeli. Ŵanthu ŵa ku Yuda ni munda uwo wakawutemwanga. Wakagomezganga kuti muŵenge weruzgi wakunyoloka, kweni weruzgi mukaŵavya.” (Yesaya 5:7) Ndimo vikaŵira na ntharika ya Yesu. Mweneko wa munda wakaŵa Yehova, munda wa mpheska ukaŵa mtundu wa Israyeli, uwo ukavikilirika na Dango la Chiuta. Yehova wakatuma ntchimi kuti zikasambizge ŵanthu ŵake na kuŵawovwira kuti ŵapambike vipambi viwemi.

Kweni “ŵalimi” ŵakachitira nkhaza na kukoma “ŵazga” awo ŵakatumika kwa iwo. Yesu wakalongosora kuti: “[Mweneko wa munda] wakaŵaso na munyake yumoza, mwana wakutemweka. Paumaliro wakamutuma kwa iwo, wakati, ‘Ŵamumuchindika mwana wane.’ Kweni ŵalimi ŵara ŵakadumbiskana, ŵakati, ‘Uyu ndiyo ni muhaliri. Zaninge, tiyeni timukome, ndipo chiharo chiŵenge chithu.’ Ntheura ŵakamukora na kumukoma.”—Mariko 12:6-8.

Sono Yesu wakafumba kuti: “Kasi mweneko wa munda wa mpheska wazamuchitachi?” (Mariko 12:9) Ŵalongozgi ŵara ŵakazgora kuti: “Chifukwa chakuti mbaheni, wazamuŵakoma ndipo munda wa mpheska wazamulekera ŵalimi ŵanyake, awo ŵazamumupa vipambi para nyengo yake yakwana.”—Mateyu 21:41.

Pakuzgora nthena, ŵalongozgi ŵara ŵakamanya yayi kuti ŵakujeruzga ŵekha. Iwo ŵakaŵa ŵamoza ŵa “ŵalimi” ŵa “munda wa mpheska” wa Yehova, mtundu wa Israyeli. Chipambi chinyake icho Yehova wakakhazganga ku ŵalimi ŵara ntchakuti ŵaŵe na chipulikano mwa Mwana wake, Mesiya. Yesu wakaŵalaŵiska ŵalongozgi ŵa chisopa ŵara dodoli, ndipo wakati: “Kasi mundaŵazgepo lemba ili, ‘Libwe ilo ŵakuzenga ŵakalikana, ndilo lazgoka libwe lakuzirwa la pakona. Ichi chafuma kwa Yehova, ndipo ntchakuzizwiska mu maso ghithu’?” (Mariko 12:10, 11) Kufuma apo, Yesu wakayowoya icho wakang’anamuranga, wakati: “Lekani nkhumuphalirani kuti, Ufumu wa Chiuta utolekengeko kwa imwe ndipo upelekekenge ku mtundu wakupambika vipambi vyake.”—Mateyu 21:43.

Sono ŵalembi na ŵalara ŵa ŵasofi ŵakamanya kuti “mu ntharika iyi wakayowoyanga vya iwo.” (Luka 20:19) Ntheura ŵakakhumbisiska chomene kuti ŵamukome, pakuŵa “muhaliri.” Kweni ŵakawopanga ŵanthu. Ŵanthu ŵakawonanga kuti Yesu ni ntchimi, ntheura ŵalongozgi ŵakatondeka kumukomera penepara.

Apo Yesu wakaŵa pafupi kumalizga uteŵeti wake, wakalutilira kuyowoya ntharika kuti wavumbure uheni wa ŵalembi na ŵalara ŵa ŵasembe. Ntheura ŵakakhumbanga kumukoma. (Luka 20:19) Kweni Yesu wakaleka yayi kuŵavumbura. Wakayowoya ntharika yinyake, wakati:

“Ufumu wakuchanya uli nga ni themba ilo likanozga chiphikiro cha nthengwa ya mwana wake. Ndipo likatuma ŵazga ŵake kukachema awo ŵakachemeka ku chiphikiro cha nthengwa, kweni ŵakakhumba chara kwiza.” (Mateyu 22:2, 3) Yesu wakazunura “Ufumu wakuchanya” pakwamba kuyowoya ntharika yake. Ipo “themba” ilo likuzunulika ni Yehova Chiuta. Kasi mwana wa themba na awo ŵakachemeka ku chiphikiro cha nthengwa mbanjani? Apa napo ntchakusuzga yayi kumanya kuti mwana wa themba ni Mwana wa Yehova, uyo wakayowoya ntharika iyi. Ndipo awo ŵakachemeka ni awo ŵazamuŵa lumoza na Mwana uyu mu Ufumu wakuchanya.

Kasi awo ŵakamba kuchemeka ŵakaŵa anjani? Kasi Yesu na ŵapositole ŵake ŵakapharazgiranga anjani vya Ufumu? Ŵakapharazgiranga Ŵayuda. (Mateyu 10:6, 7; 15:24) Mtundu uwu ukazomera phangano la Dango mu chaka cha 1513 B.C.E. Ntheura ndiwo ŵakapika mwaŵi wakwamba wakuti ŵaŵe “mafumu na ŵasembe.” (Ekisodo 19:5-8) Kweni kasi ŵakachemeka pawuli ku “chiphikiro cha nthengwa”? Ntchemo yakwamba yikamba mu 29 C.E, apo Yesu wakamba kupharazga vya Ufumu wakuchanya.

Kasi Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakachita wuli na ntchemo iyi? Yesu wakayowoya kuti “ŵakakhumba chara kwiza.” Ŵalongozgi ŵanandi ŵa chisopa na ŵanthu ŵanyake ŵakamukana Yesu kuti ni Mesiya kweniso kuti ni Themba ilo Chiuta wakasora.

Kweni Yesu wakalongora kuti Ŵayuda ŵakapikaso mwaŵi unyake. Iyo wakati: “[Themba] likatumaso ŵazga ŵanyake, likati, ‘Phalirani awo ŵachemeka kuti: “Wonani, nanozga chakurya chane, ng’ombe zane na nyama zakututuŵa zakomeka, ndipo vinthu vyose vyanozgeka kale. Zaninge ku chiphikiro cha nthengwa.”’ Kweni ŵakaŵikako mahara chara ndipo ŵakawukapo, munyake wakaluta ku munda wake, munyake ku malonda ghake, kweni ŵanyake, ŵakakora ŵazga ŵake, ndipo ŵakaŵachitira msinjiro na kuŵakoma.” (Mateyu 22:4-6) Ivi ndivyo vikachitika nadi mpingo wa Ŵakhristu ukati wambika. Pa nyengo yira, Ŵayuda ŵakaŵa kuti ŵachali na mwaŵi wa kuŵa mu Ufumu. Kweni ŵanandi ŵakawukana mwaŵi uwu, ndipo ŵakamba kuchitira msinjiro ‘ŵazga ŵa themba.’—Milimo 4:13-18; 7:54, 58.

Kasi ntchivichi icho chikachitikira mtundu wa Israyeli wura? Yesu wakati: “Themba likakalipa chomene, ndipo likatuma ŵankhondo ŵake kuti ŵakakome ŵanthu awo ŵakakoma ŵazga ŵake na kotcha msumba.” (Mateyu 22:7) Ivi vikaŵachitikira nadi Ŵayuda mu 70 C.E., apo Ŵaroma ŵakabwangandura “msumba” wa Yerusalemu.

Kasi pakuti Ŵayuda ŵakakana ntchemo ya themba, chikung’anamura kuti pakaŵavya ŵanyake awo ŵakachemeka? Yayi. Yesu wakalutizga ntharika yake, wakati: “Penepapo [themba] likati ku ŵazga ŵake, ‘Chiphikiro cha nthengwa chanozgeka kale, kweni awo ŵakachemeka ŵakaŵa ŵambura kwenelera. Ntheura, lutani mu nthowa zakufumira kuwaro kwa msumba, ndipo waliyose uyo mwamumusanga mukamuchemere ku chiphikiro cha nthengwa.’ Ŵazga ŵara ŵakaluta mu zinthowa ndipo ŵakawunganya pamoza wose awo ŵakaŵasanga, ŵaheni na ŵawemi wuwo. Chipinda chakuchitiramo ukwati chikazura na awo ŵakachemeka.”—Mateyu 22:8-10.

Nyengo yikati yajumphapo, mpositole Petrosi wakamba kovwira ŵanthu ŵa mitundu yinyake kuti ŵaŵe Ŵakhristu ŵaunenesko. Mu 36 C.E., Koroneliyo mulara wa ŵasilikari ŵa Romu pamoza na ŵamunyumba yake ŵakapokera mzimu wa Chiuta. Ichi chikung’anamura kuti ŵakazgoka ŵamoza ŵa awo ŵazamuŵa na malo mu Ufumu wakuchanya uwo Yesu wakayowoya.—Milimo 10:1, 34-48.

Yesu wakalongora kuti pa ŵanthu awo ŵakiza ku chiphikiro, ni wose yayi awo ŵakaŵa ŵakuzomerezgeka na “themba.” Iyo wakati: “Themba likati lanjira kukendera ŵalendo, likawona munthu wambura kuvwara laya la nthengwa. Ntheura likati kwa iyo, ‘Nganya, wanjira wuli muno kwambura kuvwara laya la nthengwa?’ Iyo wakasoŵa chakuyowoya. Penepapo themba likaphalira ŵateŵeti ŵake, kuti: ‘Mukakani mawoko na malundi ndipo mumuponye kuwaro ku chisi. Kwenekura ndiko wamulilira na kuska mino ghake.’ Pakuti ŵakuchemeka mbanandi, kweni ŵakusoleka mbachoko.”—Mateyu 22:11-14.

Ŵalongozgi ŵa chisopa ŵakapulikanga ivyo Yesu wakayowoyanga kweni ŵakamanyanga yayi ng’anamuro lake. Ndipouli, ŵakakwiya chomene ndipo ŵakaŵikapo mtima kuti ŵamukome chifukwa chakuti wakuŵalengeska.

Ŵalwani ŵa Yesu ŵakakwiya chomene. Yesu wakayowoya ntharika izo zikavumbura kuti mbanthu ŵaheni. Sono Ŵafarisi ŵakapangana kuti ŵamuthye mwakuti ŵamusange vifukwa. Ŵakakhumbanga kuti wayowoye chinthu chinyake chiheni mwakuti ŵakamupeleke kwa kazembe wa Ŵaroma. Ŵakapeleka ndalama ku ŵasambiri ŵawo ŵanyake na kuŵatuma kuti ŵakayezge Yesu.—Luka 6:7.

Ŵanthu ŵara ŵakati ŵafika kwa Yesu, ŵakati: “Msambizgi, tikumanya kuti mukuyowoya na kusambizga makora ndipo mukutemwera chara, kweni mukusambizga nthowa ya Chiuta mu unenesko: Kasi ntchakuzomerezgeka kwa ise kupeleka msonkho kwa Kesare panji yayi?” (Luka 20:21, 22) Yesu wakapusikika yayi na malumbo ghawo, chifukwa wakamanya kuti mbapusikizgi na ŵaryarya. Wakawona kuti usange wangayowoya kuti, ‘Ntchakwenelera yayi kupeleka msonkho uwu,’ mbwenu ŵatenge wakuwukira boma la Ŵaroma. Kweni usange watenge, ‘Mupelekenge msonkho uwu,’ mbwenu ŵanthu ŵamukwiyirenge na kumuwukira chifukwa ŵakatinkhanga kuŵa pasi pa Ŵaroma. Kasi Yesu wakazgora wuli?

Yesu wakati: “Chifukwa wuli mukuniyezga, ŵapusikizgi imwe? Nilongorani ndalama ya msonkho.” Ŵakamutolera dinari. Ndipo wakati kwa iwo: “Kasi chithuzi ichi na zina ili ni vya njani?” Ŵakati: “Vya Kesare.” Penepapo Yesu wakaŵaphalira kuti: “Ipo pelekani vinthu vya Kesare kwa Kesare, ndipo vya Chiuta kwa Chiuta.”—Mateyu 22:18-21.

Ŵanthu ŵara ŵakazizwa na mazgu gha Yesu. Ŵakasoŵa chakuyowoya, mbwenu ŵakafumapo waka. Kweni kukaŵa kuchali muhanya, ndipo viyezgo navyo vikamalira papo yayi. Ŵafarisi ŵakati ŵatondeka kumusanga vifukwa, ŵalongozgi ŵa gulu linyake ŵakiza kwa Yesu.

Ŵalongozgi aŵa ŵakaŵa Ŵasaduki. Ŵanthu aŵa ŵakatenge chiwuka kulije. Ntheura ŵakiza na fumbo pa nkhani ya chiwuka na nthengwa yakuharana. Ŵakafumba kuti: “Msambizgi, Mozesi wakati: ‘Usange munthu wafwa kwambura kuŵa na ŵana, mubali wake watore muwoli wake ndipo wamuwuskire mphapu mubali wake yura.’ Sono pakaŵa ŵana ŵanalume 7 ŵa nyumba yimoza. Wakwamba wakatora ndipo wakafwa kwambura mwana, muwoli wake wakahalika na mubali wake. Ndimo vikaŵiraso na wachiŵiri na wachitatu, m’paka wose 7 ŵakamara. Paumaliro mwanakazi nayo wakafwa. Ntheura, kasi pa chiwuka, wazamuŵa muwoli wa njani pa 7 aŵa? Pakuti wose ŵakamutorapo kuŵa muwoli wawo.”—Mateyu 22:24-28.

Ŵasaduki ŵakalondezganga chomene ivyo Mozesi wakalemba. Ntheura Yesu wakaŵazgora kuti: “Lekani mukupuvya, chifukwa Malemba mukughamanya chara nesi nkhongono ya Chiuta. Pakuti pa chiwuka, ŵanalume ŵakutora yayi nesi ŵanakazi kutengwa, kweni ŵali nga mbangelo kuchanya. Kweni pa nkhani ya chiwuka cha ŵakufwa, kasi mundaŵazge mu buku la Mozesi, nkhani yakuyowoya vya chivwati, apo Chiuta wakati kwa iyo: ‘Ine ndine Chiuta wa Abrahamu na Chiuta wa Yisake na Chiuta wa Yakhobe’? Iyo ni Chiuta wa ŵakufwa yayi, kweni wa ŵamoyo. Mukupuvya chomene.” (Mariko 12:24-27; Ekisodo 3:1-6) Mizinda yikazizikika na zgoro ili.

Yesu wakachetamiska Ŵafarisi na Ŵasaduki wuwo. Sono ŵalongozgi aŵa ŵakakolerana ndipo ŵakiza kuzakamuyezgaso. Mulembi munyake wakati: “Msambizgi, kasi dango likuru chomene mu Malango ni ndi?”—Mateyu 22:36.

Yesu wakati: “Lakwamba ni ili, ‘Pulika, iwe Israyeli, Yehova Chiuta withu ni Yehova yumoza. Utemwenge Yehova Chiuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na maghanoghano ghako ghose na nkhongono zako zose.’ Lachiŵiri ni ili, ‘Utemwenge mzengezgani wako umo ukujitemwera wamwene.’ Palije malango ghanyake kuluska agha.”—Mariko 12:29-31.

Wakati wapulika zgoro, mulembi yura wakati: ‘Msambizgi, mwayowoya makora kuyana na unenesko, ‘Iyo Njumoza, ndipo kulije munyake padera pa iyo.’ Ndipo munthu wakwenera kumutemwa na mtima wake wose, maghanoghano ghake ghose, na nkhongono zake zose. Kweniso munthu wakwenera kutemwa mzengezgani wake nga umo wakujitemwera mweneko. Kuchita nthena nkhwakuzirwa chomene kuluska kupeleka sembe zakotcha zamsuma na sembe zinyake.’ Yesu wakati wamanya kuti mulembi yura wazgora mwamahara, wakati kwa iyo: “Uli kutali chara na Ufumu wa Chiuta.”—Mariko 12:32-34.

Yesu wakamara mazuŵa ghatatu (Nisani 9, 10, na 11) kusambizga mu tempile. Ŵanthu ŵanyake ŵakakondwanga kumupulikizga, nga umo wakachitira mulembi yura. Kweni ŵalongozgi ŵanyake ŵakakondwa yayi, nangauli pakaŵavya na yumoza uyo “wakaŵa na chikanga kumufumbaso.”

Ŵalongozgi awo ŵakasuskanga Yesu ŵakatondeka kumusanga na mulandu wakuti ŵamupelekere ku Ŵaroma. (Luka 20:20) Sono apo Yesu wakaŵa pa tempile pa Nisani 11, wakazgokera kwa iwo na kujivumbura. Wakaŵafumba kuti: “Kasi mukughanaghana wuli vya Khristu? Kasi ni mwana wa njani?” (Mateyu 22:42) Ŵanthu ŵakamanyanga makora kuti Khristu panji Mesiya wazamufuma mu nyumba ya Davide. Ndimo ŵanthu ŵara ŵakazgolera.—Mateyu 9:27; 12:23; Yohane 7:42.

Yesu wakafumba kuti: “Ipo vili wuli kuti Davide mwakukhuŵilizgika na mzimu wakumuchema kuti Fumu, wakuti, ‘Yehova wakati kwa Fumu yane: “Khala ku woko lane lamalyero, m’paka niŵike ŵalwani ŵako kusi ku malundi ghako”’? Ntheura, usange Davide wakumuchema kuti Fumu, kasi wangaŵa wuli mwana wake?”—Mateyu 22:43-45.

Ŵafarisi ŵakakhala waka chete chifukwa ŵakalindiliranga kuti mu mphapu ya Davide muzamufuma munthu uyo wazamuŵafwatura ku nkhaza za Ŵaroma. Kweni Yesu wakalongora kuti Mesiya wazamuŵa mulongozgi wakusoleka na ŵanthu yayi. Iyo wakajintha fundo yake pa mazgu gha Davide agho ghali pa Salimo 110:1, 2. Mesiya ni Fumu ya Davide, ndipo para wazakakhala ku woko lamalyero la Chiuta, wazamuŵa na mazaza. Ntheura awo ŵakamususkanga ŵakakhala waka chete.

Ŵasambiri na ŵanthu ŵanyake ŵakategherezganga. Sono Yesu wakazgokera kwa iwo, wakaŵachenjezga vya ŵalembi na Ŵafarisi. Ŵanthu aŵa ‘ŵakajikhazika pa chitengo cha Mozesi’ kuti ŵasambizge ŵanthu Dango la Chiuta. Yesu wakaphalira awo ŵakamutegherezganga kuti: “Vinthu vyose ivyo ŵakumuphalirani, chitani na kusungilira, kweni mungachitanga mwakuyana na milimo yawo chara, pakuti ŵakuyowoya kweni ŵakuchita chara ivyo ŵakuyowoya.”—Mateyu 23:2, 3.

Kufuma apo, Yesu wakayowoya ukaboni wa upusikizgi uwo ŵakachitanga. Wakati: “Ŵakusanuzga tumabokosi twakuŵikamo malemba uto ŵakuvwara nga ntchivikiliro.” Ŵayuda ŵanyake ŵakavwaranga tumabokosi tuchoko utu pa chisko panji pa woko. Ndipo mukaŵanga mazgu ghafupi ghakufuma mu Dango. Ŵafarisi ŵakasanuzganga tumabokosi twawo kuti ŵanthu ŵatenge ŵakutemwa chomene Dango. Kweniso ‘ŵakakuzganga mphonje za malaya ghawo.’ Ŵaisrayeli ŵakaphalirika kuti ŵapangenge mphonje mu malaya ghawo, kweni izo Ŵafarisi ŵakapanganga zikaŵanga zitali chomene. (Maŵazgo 15:38-40) Ŵakachitanga vyose ivi kuti “ŵawoneke na ŵanthu.”—Mateyu 23:5.

Yesu wakamanya kuti ŵasambiri ŵake nawo ŵangaŵa na mtima wakuti ŵamanyikwenge na ŵanthu. Ntheura wakaŵapa ulongozgi wakuti: “Mungachemekanga Rabi chara, pakuti Msambizgi winu njumoza, ndipo imwe mose muli ŵabali. Kweniso, kuchema munthu waliyose kuti wiskemwe chara pa charu chapasi, pakuti Wiskemwe njumoza, wakuchanya. Kweniso mungachemekanga ŵalongozgi chara, pakuti Mulongozgi winu njumoza, Khristu.” Kasi ŵasambiri ŵakeneranga kuchita wuli? Yesu wakaŵaphalira kuti: “Mukuru chomene pakati pinu wakwenera kuŵa muteŵeti winu. Waliyose uyo wakujikuzga wazamuyuyulika, ndipo waliyose uyo wakujiyuyura wazamukwezgeka.”—Mateyu 23:8-12.

Kufuma apo, Yesu wakasuska ŵalembi na Ŵafarisi awo ŵakaŵa ŵapusikizgi. Wakati: “Soka kwa imwe, ŵalembi na Ŵafarisi, ŵapusikizgi imwe! chifukwa mukujalira ŵanthu Ufumu wakuchanya, pakuti imwe mwaŵene mukunjiramo chara, ndipo awo ŵakukhumba kunjiramo mukuŵakanizga.”—Mateyu 23:13.

Yesu wakasuska Ŵafarisi chifukwa ŵakachindikanga yayi ivyo Chiuta wakukhumba. Icho chikulongora ni umo ŵakachitiranga vinthu. Mwachiyelezgero, iwo ŵakatenge: “Usange munthu wakulapizga na tempile, nkhanthu chara, kweni usange munthu wakulapizga na golide la tempile, wakwenera kufiska chilapo chake.” Ntheura ŵakalongora kuti ŵakaŵa ŵachibulumutira pakuti ŵakaŵika mtima pa golide la tempile m’malo mwa kuchindika malo ghakusoperapo Yehova. Kweniso ‘ŵakazerezganga vinthu vyakuzirwa vya Dango, ivyo ni urunji, lusungu, na kugomezgeka.’—Mateyu 23:16, 23; Luka 11:42.

Yesu wakati Ŵafarisi ‘mbalongozgi ŵachibulumutira awo ŵakusuja munya kweni ŵakumira ngamila!’ (Mateyu 23:24) Ŵakasujanga munya ku vinyo chifukwa munya ŵakatenge ngwakufipirwa. Kweni umo ŵakazerezgeranga vinthu vyakuzirwa vya Dango vikuyana waka na kumira ngamila, chinyama chikuru kweniso chakufipirwa.—Levitiko 11:4, 21-24.

Apo Yesu wakawonekeranga kaumaliro pa tempile, wakalutilira kuvumbura upusikizgi wa ŵalembi na Ŵafarisi. Ndipo kwambura kuŵabisira, wakaŵachema kuti ŵapusikizgi. Yesu wakayowoya ntharika, wakati: “Mukusuka kuwaro kwa nkhombo na mbale, kweni mukati ni vyakuzura na uryezi na kuchita vinthu mwakutalulira. Mufarisi wachibulumutira iwe, suka dankha mukati mwa nkhombo na mbale, kuti kuwaro kwake nako kuŵe kwakutowa.” (Mateyu 23:25, 26) Ŵafarisi ŵakalondezganga chomene tumaluso twawo pa nkhani ya kujitozga kuti ŵawoneke makora kuwaro. Kweni ŵakatondekanga kutozga wunthu wawo wamukati.

Ŵalembi na Ŵafarisi ŵakalongoraso kuti mbapusikizgi mu nthowa yinyake. Iwo ŵakazenganga na kutozga madindi gha zintchimi na mtima wose. Kweni Yesu ŵakati iwo ni “ŵana ŵa awo ŵakakoma ntchimi.” (Mateyu 23:31) Ukaboni wa upusikizgi wawo ukawoneka apo ŵakakhumbanga kukoma Yesu.—Yohane 5:18; 7:1, 25.

Yesu wakalongosora icho chizamuŵachitikira ŵalongozgi aŵa usange ŵakupera yayi. Iyo wakati: “Zinjoka, mphapu za vipiri imwe, kasi muzamuchimbira wuli cheruzgo cha Gehena?” (Mateyu 23:33) Dambo la Hinomu ndilo ŵanthu ŵakatayangako viswaswa, ndipo mwakuyelezgera, malo agha ndigho ghakuŵalindilira ŵalembi na Ŵafarisi kuti ŵakaparanyikire kwenekuko muyirayira.

Ŵasambiri ŵa Yesu ndiwo ŵakaŵa “ntchimi na ŵanthu ŵavinjeru na ŵasambizgi,” m’malo mwa iyo. Kasi ŵanthu ŵakachitanga nawo wuli? Yesu wakati ku ŵalongozgi ŵara: “[Ŵasambiri ŵane] ŵanyake muŵakomenge na kuŵapayika pa khuni, ndipo ŵanyake muŵathyapulenge mu masunagoge ghinu na kuŵatambuzga mu msumba na msumba, kuti ndopa zose za ŵarunji izo zathiskika pa charu chapasi zize pa imwe, kwambira ndopa za Abelu murunji m’paka ku ndopa za Zekariya . . . uyo mukamukomera pakati pa malo ghakupatulika.” Yesu wakachenjezga kuti: “Nadi nkhumuphalirani, vinthu vyose ivi vizamwiza pa muwiro uwu.” (Mateyu 23:34-36) Ivi vikawoneka nadi mu 70 C.E., apo ŵasilikari Ŵachiroma ŵakabwangandura Yerusalemu ndipo Ŵayuda ŵanandi chomene ŵakakomeka.

Yesu wakasuzgika maghanoghano apo wakaghanaghaniranga chinthu chakofya ichi. Wakadandawura kuti: “Yerusalemu, Yerusalemu, uyo wakukoma ntchimi na kudinya na malibwe awo ŵakatumika kwa iyo. Nkhakhumbanga kuwunganya ŵana ŵako kanandi waka, nga umo nyatazi wakuwunganyira twana twake kusi ku mapapindo ghake. Kweni imwe mukakhumba chara. Wonani, nyumba yinu yajowoleka.” (Mateyu 23:37, 38) Awo ŵakapulika mazgu gha Yesu agha ŵakwenera kuti ŵakazizwa na kujifumba kuti, “nyumba” nji? Kasi wakang’anamuranga tempile lakutowa la ku Yerusalemu, ilo ŵanthu ŵakawonanga kuti Chiuta wakulivikilira?

Yesu wakatiso: “Nkhumuphalirani, kufuma sono muzamuniwonaso chara m’paka muzakayowoye kuti, ‘Ngwakutumbikika uyo wakwiza mu zina la Yehova!’” (Mateyu 23:39) Apa Yesu wakayowoyanga mazgu gha uchimi wa pa Salimo 118:26, agho ghakuti: “Ngwakutumbikika uyo wakwiza mu zina la Yehova. Tikumutumbikani mu nyumba ya Yehova.” Tempile likati labwangandulika, pakaŵavya uyo wakalutako mu zina la Chiuta.

Sono Yesu wakaluta pa malo ghanyake mu tempile apo pakaŵa chakuponyamo vyakupeleka. Ŵanthu ŵakaponyanga vyawanangwa vyawo mu vyakuponyamo ivi. Yesu wakawona Ŵayuda ŵanandi, nawoso ŵakaponyanga mu vyakuponyamo vyakupeleka, ndipo ŵasambazi “ŵakaponyangamo ndalama zinandi.” Pamanyuma Yesu wakawona chokoro chikavu icho chikaponya “tundalama tuŵiri twakuzirwa pachoko.” (Mariko 12:41, 42) Yesu wakamanya kuti Chiuta wakakondwa nayo chomene mwanakazi yura chifukwa cha chawanangwa chake.

Yesu wakachema ŵasambiri ŵake, wakaŵaphalira kuti: “Nadi nkhumuphalirani kuti chokoro chikavu ichi chaponyamo zinandi kuluska wose awo ŵaponya ndalama mu chakuponyamo vyakupeleka.” Chifukwa wuli wakati zikaŵa zinandi? Yesu wakalongosora kuti: “Pakuti wose ŵaponyamo kufuma pa unandi wa usambazi wawo, kweni chokoro ichi, mu ukavu wake, chaponyamo vyose ivyo chikaŵa navyo, vyose ivyo vyate vichovwirenge.” (Mariko 12:43, 44) Ivyo chokoro chira chikachita vikaŵa vyakupambana chomene na ŵalongozgi ŵa chisopa!

Apo Nisani 11 yikaŵa pafupi kwamba, Yesu wakafumako ku tempile kaumaliro. Yumoza wa ŵasambiri ŵake wakati: “Msambizgi, wonani malibwe agha na nyumba izi!” (Mariko 13:1) Malibwe ghanyake agho ŵakazengera tempile ghakaŵa ghakuru chomene. Malibwe ghara ghakatoweskanga chomene tempile ndipo ŵakaghanaghananga kuti tempile lingamara yayi chifukwa malibwe ghakaŵa ghakukhora. Ntheura chikaŵa chakuzizika chomene apo Yesu wakati: “Kasi ukuziwona nyumba zikuru izi? Pano pazamuŵavya libwe ilo lizamulekeka pachanya pa linyake, ghose ghazamuwiskikira pasi.”—Mariko 13:2.

Yesu wakati wayowoya mazgu agha, iyo pamoza na ŵasambiri ŵake ŵakambuka Dambo la Kidironi na kukwera Phiri la Maolive. Nyengo iyi Yesu wakaŵa na ŵapositole ŵake ŵanayi: Petrosi, Andireya, Yakobe, na Yohane. Kufuma pa Phiri apo ŵakaŵa, tempile lakutowa lira likawonekanga makora chomene.

Pakaŵa pa Chiŵiri namise, ndipo Nisani 11 yikaŵa pafupi kukwana. Kweniso yikaŵa nyengo yakuti Yesu wamalizge ivyo wakachitanga pano pasi. Muhanya, Yesu wakasambizganga mu tempile, kweni usiku wakagonanga kuwaro kwa msumba. Ŵanthu ŵanandi ŵakaŵa ŵakunweka, ndipo “ŵakizanga kwa iyo mu tempile kuzakamupulika.” (Luka 21:37, 38) Kweni sono Yesu wakakhala pa Phiri la Maolive pamoza na ŵapositole ŵanayi. Ŵakaŵa Petrosi, Andireya, Yakobe, na Yohane.

Ŵapositole ŵanayi aŵa ŵakiza kwa Yesu kumphepete. Ŵakafipiranga mtima tempile chifukwa Yesu wakayowoya kuti palije libwe la tempile ilo lizamukhala pachanya pa linyake. Kweni ŵakafipanga mtima na vinandi. Kukwambilira, Yesu wakaŵachiska kuti: “Muŵe ŵakunozgeka, chifukwa Mwana wa munthu wakwiza pa ora ilo mukughanaghana kuti ndilo chara.” (Luka 12:40) Kweniso Yesu wakayowoya vya “zuŵa ilo Mwana wa munthu wazamuvumbukwira.” (Luka 17:30) Kasi mazgu agha ghakaŵa ghakukolerana na ivyo wakayowoya pa nkhani ya tempile? Ŵapositole ŵakakhumbanga kuti ŵamanye. Ntheura ŵakati: “Mutiphalire, vinthu ivi vizamuŵako pawuli, ndipo ntchivichi chizamuŵa chimanyikwiro cha kuŵapo kwinu na cha umaliro wa charu?”—Mateyu 24:3.

Panyake ŵakaghanaghananga vya umaliro wa tempile ilo ŵakaliwonanga apo ŵakakhala. Ŵakafumbaso vya kuŵapo kwa Mwana wa munthu. Ŵakwenera kuti ŵakakumbuka ntharika iyo Yesu wakaŵaphalira ya “munthu munyake wakuzirwa” uyo “wakaluta ku charu chakutali kuti wakimikike kuŵa fumu na kuwerako.” (Luka 19:11, 12) Paumaliro, ŵakakhumbanga kumanya ivyo vizamuchitika pa “umaliro wa charu.”

Pakuzgora, Yesu wakalongosora chimanyikwiro chakulongora apo mgonezi wa Ŵayuda na tempile, vizamumalira. Kweni wakayowoyaso vinandi. Chimanyikwiro ichi chikaŵa chakuti chiwovwireso Ŵakhristu wose munthazi kuti ŵazakamanye para ŵali mu nyengo ya “kuŵapo” kwake kweniso kuti umaliro wa charu chose uli pafupi.

Vyaka vikati vyajumphapo, ŵapositole ŵakawona kuti ivyo Yesu wakayowoya vikufiskika. Nadi, vinandi ivyo wakayowoya vikamba kufiskika ŵapositole ŵachali ŵamoyo. Ntheura pakati pajumpha vyaka 37, mu 70 C.E., Ŵakhristu awo ŵakaŵa maso, ŵakabuchizgika yayi. Mu chaka chira, mgonezi wa Ŵayuda na tempile lake vikaŵa pafupi kuparanyika. Kweni ni vyose yayi ivyo Yesu wakayowoya ivyo vikafiskika kuzakafika mu 70 C.E. Ntheura kasi Yesu wakati ntchivichi chizamovwira ŵanthu kuti ŵamanye kuti iyo wakhala pa chitengo mu Ufumu? Yesu wakaŵaphalira ŵapositole.

Yesu wakayowoya kuti kuzamuŵa “zinkhondo na malumbiri gha zinkhondo” kweniso “mtundu uzamuwukirana na mtundu unyake, ufumu na ufumu unyake.” (Mateyu 24:6, 7) Wakatiso “kuzamuŵa vindindindi vikuru, kweniso njara na nthenda zakwambukira mu malo na malo.” (Luka 21:11) Yesu wakachenjezga ŵasambiri ŵake kuti: “Ŵanthu ŵazamumukorani, kumutambuzgani.” (Luka 21:12) Kuzamwiza ntchimi zitesi izo zizamupuluska ŵanthu ŵanandi. Uchikanamalango uzamuŵa palipose, ndipo chitemwa cha ŵanthu ŵanandi chizamuzizima. Kweniso wakayowoya kuti ‘makani ghawemi gha Ufumu, ghazamupharazgika mu charu chose chapasi kuti uŵe ukaboni ku mitundu yose, penepapo ndipo umaliro wizenge.’—Mateyu 24:14.

Vinthu vinyake ivyo Yesu wakayowoya vikafiskika pambere Ŵaroma ŵandaparanye Yerusalemu kweniso ŵakati ŵaparanya. Kasi vingaŵa kuti Yesu wakang’anamuranga kuti vinyake vizamufiskika kunthazi kweniso pakuruko kuluska nyengo yira? Kasi mukuwona ukaboni wakuti ivyo Yesu wakayowoya vikufiskika chomene mazuŵa ghano?

Chinyake icho Yesu wakayowoya kuti chizamuŵa chimanyikwiro cha kuŵapo kwake nkhuwoneka kwa “chinthu chakuseluska icho chikupasura.” (Mateyu 24:15) Mu 66 C.E., chinthu chakuseluska ichi ŵakaŵa “ŵankhondo” ŵa Ŵaroma, awo ŵakiza na kujintha vimanyikwiro vyawo, panji kuti ndembera. Ŵaroma ŵakazingilizga Yerusalemu na kugumura viliŵa vyake vinyake. (Luka 21:20) Ntheura “chinthu chakuseluska” chikimilira pa malo agho chikeneranga yayi kwimilirapo. Chikimilira pa malo agho Ŵayuda ŵakawonanga kuti ni “malo ghatuŵa.”

Yesu wakayowoyaso kuti: “Kuzamuŵa suzgo yikuru, iyo yindachitikepo kufuma ku uyambiliro wa charu m’paka sono, ndipo yizamuchitikaso chara.” Mu 70 C.E., Ŵaroma ŵakaparanya Yerusalemu. Kuparanyika kwa “msumba utuŵa’ wura wa Ŵayuda pamoza na tempile lake, likaŵa suzgo likuru. Ŵanthu ŵanandi chomene ŵakakomeka. (Mateyu 4:5; 24:21) Kuparanyika kwa msumba wura kukaŵa kukuru chomene mwakuti Ŵayuda ŵakaŵa kuti ŵandawonepo chinthu chanthena ichi. Kweniso pharanyiko lira likamazga ndondomeko ya kasopero iyo Ŵayuda ŵakalondezga vyaka vinandi chomene. Ntheura chikulongora kuti kunthazi apo mazgu gha Yesu ghazamufiskikaso, kuzamuchitika vinthu vyakofya.

VYAKWENERA KUZAKACHITA MU MAZUŴA GHAKUNTHAZI

Ivyo Yesu wakadumbiskananga na ŵapositole ŵake vya chimanyikwiro cha kuŵapo kwake mu Ufumu kweniso vya umaliro wa mgonezi vikamara yayi. Sono Yesu wakaŵachenjezga kuti ŵaleke kulondezga ŵanthu ŵatesi ‘ŵakujichema Khristu na ntchimi zitesi.’ Wakati ŵanthu ŵazamuyezga kuti “ŵapuluske na ŵakusoleka wuwo” usange ntchamachitiko. (Mateyu 24:24) Kweni ŵakusoleka ŵara ŵazamupuluskika yayi. Ŵatesi ŵakujichema Khristu ŵazamuwoneka ku ŵanthu. Kweni kuŵapo kwa Yesu kuzamuwoneka yayi.

Pakuyowoya vya suzgo likuru chomene ilo lizamuŵako paumaliro wa charu, Yesu wakati: “Dazi lizamufipiskika, mwezi uzamuleka kupeleka ungweru wake, nyenyezi zizamumbotoka kufuma kuchanya, ndipo nkhongono zakuchanya zizamusunkhunyika.” (Mateyu 24:29) Pakupulika mazgu ghakofya agha, ŵapositole ŵakamanya yayi ivyo vizamuchitika. Kweni ŵakamanya kuti vizamuŵa vyakofya.

Kasi vinthu vyakofya ivi vizamuŵakhwaska wuli ŵanthu wose? Yesu wakati: “Ŵanthu ŵazamufwa chipoyo chifukwa cha wofi apo ŵakulindilira vinthu ivyo vikwiza pa charu, pakuti nkhongono zakuchanya zizamusunkhunyika.” (Luka 21:26) Nadi, Yesu wakalongosora vinthu vyakofya chomene ivyo vindachitikepo umo ŵanthu ŵali kuŵirako.

Kweni ivyo Yesu wakayowoyaso vikakwezga nkhongono ŵapositole apo wakalongora kuti ni wose yayi awo ŵazamulira para ‘Mwana wa munthu wakwiza pamoza na nkhongono na uchindami ukuru.’ (Mateyu 24:30) Wakayowoya kale kuti Chiuta wazamunjilirapo “chifukwa cha ŵakusoleka.” (Mateyu 24:22) Ntheura kasi ŵasambiri ŵakugomezgeka ŵakwenera kuchita wuli na vinthu vyakofya ivyo Yesu wakayowoya? Yesu wakachiska ŵalondezgi ŵake kuti: “Apo vinthu ivi vikwamba kuchitika, yimilirani na kwinuska mitu yinu, chifukwa kuwombokwa kwinu kuli pafupi.”—Luka 21:28.

Kweni kasi ŵasambiri awo ŵazamuŵako pa nyengo iyo wakayowoyera ivi ŵazamumanya wuli kuti umaliro uli pafupi? Yesu wakayowoya ntharika ya khuni la mkuyu. Wakati: “Para minthavi yake yiphya yasunda waka na kufwatura mahamba, mukumanya kuti chifuku chili pafupi. Mwakuyana waka, namwe para mukuwona vinthu vyose ivi, manyani kuti wali pafupi, wali pa milyango. Nadi nkhumuphalirani kuti, muwiro uwu umalenge chara m’paka vinthu vyose ivi vichitike.”—Mateyu 24:32-34.

Ntheura para ŵasambiri ŵawona kuti vigaŵa vyakupambanapambana vya chimanyikwiro vikufiskika, ŵamanyenge kuti umaliro uli pafupi. Yesu wakasoka ŵasambiri ŵake awo ŵazamuŵako nyengo iyo, wakati:

“Palije munthu uyo wakumanya vya zuŵa na ora ilo, nanga mbangelo ŵakuchanya, nesi Mwana, kweni Adada pera ndiwo ŵakumanya. Pakuti nga umo ghakaŵira mazuŵa gha Nowa, ntheura ndimo kuŵapo kwa Mwana wa munthu kuzamuŵira. Chifukwa nga umo ghakaŵira mazuŵa ghara pambere Chigumula chindize, ŵanthu ŵakaryanga, ŵakamwanga, ŵanalume ŵakatoranga na ŵanakazi kutengwa, m’paka zuŵa ilo Nowa wakanjilira mu chingalaŵa, ndipo ŵakaŵikako mahara chara m’paka Chigumula chikiza na kuŵayora wose, ndimo kuŵapo kwa Mwana wa munthu kuzamuŵira.” (Mateyu 24:36-39) Chigumula cha mu nyengo ya Nowa icho Yesu wakazunura chikasakaza vinthu pa charu chose chapasi.

Ŵapositole awo ŵakamupulikizganga Yesu pa Phiri la Maolive ŵakwenera kuti ŵakamanya kuti ŵakwenera kuŵa maso. Yesu wakati: “Muŵe maso, mitima yinu yileke kutangwanika na vinthu nga nkhurya mwakujumphizga na kumwa chomene na vyenjezgo vya umoyo, kuti zuŵa lira lileke kuzakamuchuluskani nga ntchipingo. Pakuti lizamwiza pa wose awo ŵakukhala pa charu chose chapasi. Ipo muŵe maso, nyengo zose muŵeyelerenge kuti mupone ku vinthu vyose ivyo vichitikenge, na kwimilira panthazi pa Mwana wa munthu.”—Luka 21:34-36.

Yesu wakalongora kuti ivyo wakayowoyanga vizamuchitika pachoko waka yayi. Kasi wakanenanga vinthu ivyo vikachitikira msumba wa Yerusalemu panji mtundu wa Ŵayuda pera? Yayi, wakayowoyanga vinthu ivyo vizamuchitikira “wose awo ŵakukhala pa charu chose chapasi.”

Yesu wakayowoya kuti ŵasambiri ŵake ŵakwenera kuzakaŵa maso, na ŵakunozgeka. Wakakhozgera fundo iyi na ntharika yinyake, wakati: “Manyani kuti: Usange mweneko wa nyumba wangamanya nyengo yakwizira munkhungu, wangaŵa maso na kuleka kuzomerezga kuti munkhungu wagumure na kunjira mu nyumba. Pa chifukwa ichi, imwe namwe muŵe ŵakunozgeka, chifukwa Mwana wa munthu wakwiza pa ora ilo mukughanaghana kuti ndilo chara.”—Mateyu 24:43, 44.

Yesu wakalutilira kuphalira ŵasambiri ŵake fundo zakuŵawovwira kuti ŵaŵe na chigomezgo. Wakaŵasimikizgira kuti para mazgu ghake ghakuzakafiskika, pazamuŵa “muzga” uyo wazamuŵa maso kweniso wakutokatoka. Yesu wakayowoya chinthu chinyake icho ŵapositole ŵake ŵakawamo luŵiro. Wakati: “Kasi muzga wakugomezgeka na wavinjeru ni njani, uyo fumu yake yamwimika pa ŵateŵeti ŵake ŵa pa nyumba, kuti waŵape chakurya pa nyengo yakwenelera? Ngwakukondwa muzga uyo para fumu yake yikwiza, yizamumusanga wakuchita nthena. Nadi nkhumuphalirani, yizamumwimika pa vinthu vyake vyose.” Kweni usange “muzga” uyu wamba nkharo ziheni na kusuzga ŵanyake, fumu yake “yizamumulanga chomene.”—Mateyu 24:45-51; yaniskani na Luka 12:45, 46.

Kweni Yesu wakang’anamuranga kuti gulu linyake la ŵasambiri ŵake lizamwamba nkharo yiheni yayi. Ipo kasi Yesu wakakhumbanga kuŵasambizga vichi ŵasambiri ŵake? Wakakhumbanga kuti ŵaŵenge maso kweniso ŵakutokatoka, nga umo wakalongosolera makora mu ntharika yinyake.

Yesu wakazgoranga fumbo ilo ŵapositole ŵake ŵakamufumba pa nkhani ya kuŵapo kwake na ya umaliro wa mgonezi. Pa chifukwa ichi, wakayowoya ntharika yinyake kuti waŵaphalire fundo yamahara. Awo ŵazamuŵako mu nyengo ya kuŵapo kwake ŵazamuwona kuti mazgu gha mu ntharika iyi ghakufiskika.

Pakwamba kuyowoya ntharika iyi, wakati: “Ufumu wakuchanya ungayaniskika na ŵamwali 10 awo ŵakatora nyali zawo ndipo ŵakaluta kukapokelera mweneko wa nthengwa. Ŵankhondi ŵakaŵa ŵakupusa, ndipo ŵankhondi ŵakaŵa ŵakuchenjera.”—Mateyu 25:1, 2.

Apa Yesu wakang’anamuranga kuti pa ŵasambiri ŵake awo ŵazamunjira mu Ufumu wakuchanya, hafu ŵazamuŵa ŵakupusa ndipo hafu yinyake ŵazamuŵa ŵakuchenjera yayi. Kweni wakayowoyanga waka fundo yakukhwaskana na Ufumu. Msambiri waliyose wangasankha kuŵa maso panji kutimbanizgika. Kweni Yesu wakaŵa na chigomezgo kuti msambiri wake waliyose wangaŵa wakugomezgeka na kuzakapokera vitumbiko ku Awiske.

Mu ntharika iyi, ŵamwali wose 10 ŵakaluta kukapokelera mwenenthengwa na kuŵapo pa ukwati. Para mwenenthengwa wakwiza, ŵamwali ŵakakhumbikwiranga kukozga nyali na kungweluska nthowa. Ŵakeneranga kuchindika mwenenthengwa apo wakizanga na mwali wake ku nyumba iyo ŵakamunozgera. Kweni kasi vinthu vikenda wuli?

Yesu wakati: “Ŵakupusa ŵakatora nyali zawo kweni mafuta ŵakayegha chara. Kweni ŵakuchenjera ŵakayegha mafuta mu supa zawo na mu nyali zawo. Apo mweneko wa nthengwa wakachedwanga, wose ŵakagomphora na kugona tulo.” (Mateyu 25:3-5) Mwenenthengwa wakachedwa kwiza. Ŵamwali ŵara ŵakagona tulo chifukwa ŵakawona kuti wachedwa chomene kwiza. Ŵapositole ŵakwenera kuti ŵakakumbuka kuti Yesu wakayowoyapo vya munthu wakuzirwa uyo wakaluta ku charu chakutali, ndipo “wati wimikika kuŵa fumu, wakawerako.”—Luka 19:11-15.

Mu ntharika ya ŵamwali 10, Yesu wakalongosora ivyo vikachitika mwenenthengwa yura wakati wafika. Yesu wakati: “Usiku pakati ŵakapulika ntchemerezgo yakuti, ‘Mweneko wa nthengwa wafika! Fumani mukamupokelere.’” (Mateyu 25:6) Kasi ŵamwali ŵara ŵakaŵa ŵakunozgeka? Kasi ŵakaŵa maso?

Yesu wakalutilira kuti: “Ŵamwali wose ŵara ŵakawuka na kunozga nyali zawo. Ŵakupusa ŵakati kwa ŵakuchenjera, ‘Tipaniko mafuta ghinu, chifukwa nyali zithu zili pafupi kuzimwa.’ Ŵakuchenjera ŵara ŵakaŵazgora kuti: ‘Mafuta ghangatikwana tose yayi, imwe na ise. Kweni lutani ku awo ŵakuguliska na kukagura ghinu.’”—Mateyu 25:7-9.

Ntheura ŵamwali ŵankhondi ŵakupusa ŵara ŵakaŵa maso yayi nesi ŵakunozgeka. Ŵakaŵavya mafuta ghakukwana, ndipo ŵakaluta kukapenja mafuta. Yesu wakati: “Apo ŵakalutanga kukagura, mweneko wa nthengwa wakafika. Ŵamwali awo ŵakaŵa ŵakunozgeka ŵakanjira nayo mu chiphikiro cha nthengwa, ndipo mulyango ukajalika. Pamanyuma, ŵamwali ŵanyake ŵara nawo ŵakiza, ŵakati, ‘Dada, Dada, tijuliraniko!’ Iyo wakaŵazgora kuti, ‘Kuyowoya unenesko, nkhumumanyani chara.’” (Mateyu 25:10-12) Ntheura ŵakajiziyamo ŵekha chifukwa cha kuleka kunozgeka na kuŵa maso.

Ŵapositole ŵakamanya kuti mwenenthengwa uyo wakazunulika ni Yesu. Kukwambilira, wakajiyaniskapo kale na mwenenthengwa. (Luka 5:34, 35) Kasi ŵamwali ŵakuchenjera mbanjani? Apo Yesu wakayowoyanga vya “ŵakamskambo kachoko,” awo ŵazamupika Ufumu, wakayowoya mazgu ghakuti: “Muvware na kunozgeka ndipo nyali zinu zigolerenge.” (Luka 12:32, 35) Ntheura mu ntharika ya ŵamwali, ŵapositole ŵakamanya kuti Yesu wakuyowoya vya iwo. Ipo kasi Yesu wakaŵaphaliranga uthenga wuli ŵapositole ŵake mu ntharika iyi?

Yesu wakaŵabisira yayi. Wakamalizga ntharika na mazgu ghakuti: “Ntheura, muŵenge maso, chifukwa mukumanya chara zuŵa nesi ora.”—Mateyu 25:13.

Apa Yesu wakachiskanga ŵasambiri ŵake ŵakugomezgeka kuti ‘ŵaŵenge maso’ mu nyengo ya kuŵapo kwake. Iyo wizenge, ndipo iwo ŵakwenera kunozgeka na kuŵa maso, nga umo ŵakachitira ŵamwali ŵankhondi ŵakuchenjera. Ichi chiŵawovwirenge kuti ŵaleke kutaya vinthu vyakuzirwa ivyo ŵakulindilira kweniso njombe yawo.

Yesu wakaŵa wachali na ŵapositole ŵake ŵanayi pa Phiri la Maolive, ndipo wakaŵaphalira ntharika yinyake. Apo wakaŵa ku Yeriko, mazuŵa ghachoko waka kumasinda, wakayowoya ntharika ya mamina kuti waŵawovwire kumanya kuti Ufumu wizenge kunthazi. Ntharika iyo wakayowoya sono yikaŵa na vinthu vyakuyana waka. Apa Yesu wakalutiliranga kuzgora fumbo ilo wakafumbika la kuŵapo kwake na la umaliro wa charu. Ntharika iyi yikulongora kuti ŵasambiri ŵakwenera kukoleska ivyo wali kuŵaŵikizga.

Yesu wakati: “Ufumu uli nga ni munthu uyo wakaŵa pafupi kuluta ku charu chinyake, ndipo wakachema ŵazga ŵake na kuŵaŵikizga vinthu vyake.” (Mateyu 25:14) Pakuti Yesu wakajiyaniskapo kale na munthu uyo wakaluta ku charu chinyake kuti “wakimikike kuŵa fumu,” ŵapositole ŵakamanya luŵiro kuti “munthu” uyo wakuyowoyeka mu ntharika iyi ni Yesu.—Luka 19:12.

Pambere munthu uyo wakuyowoyeka mu ntharika iyi wandanyamuke, wakapeleka vinthu vyake vyakuzirwa ku ŵazga ŵake. Mu vyaka vitatu na hafu ivyo Yesu wakateŵetera pano pasi, wakaŵikapo mtima kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta, ndipo wakasambizga ŵasambiri ŵake mulimo uwu. Sono iyo wakaŵa pafupi kuluta, ndipo wakaŵa na chigomezgo kuti ŵasambiri ŵalutilirenge kuchita vinthu ivyo wakaŵasambizga.—Mateyu 10:7; Luka 10:1, 8, 9; yaniskani na Yohane 4:38; 14:12.

Kuyana na ntharika iyi, kasi munthu yura wakagaŵa wuli vinthu vyake? Yesu wakati: “Kwa yumoza wakapeleka matalente ghankhondi, kwa munyake ghaŵiri, kwa munyakeso limoza, waliyose kuyana na maluso ghake, ndipo wakaluta ku charu chinyake.” (Mateyu 25:15) Kasi ŵazga ŵara ŵakachita vichi na ivyo wakaŵasungiska? Kasi ŵakalimbikira kuti ŵafiske ivyo fumu yawo yikakhumbanga? Yesu wakaphalira ŵapositole kuti:

“Nyengo yeneyiyo, uyo wakapokera matalente ghankhondi wakaluta na kuchitira malonda ndipo wakasangirapo ghanyake ghankhondi. Uyo wakapokera ghaŵiri wakasangirapo ghanyake ghaŵiri. Kweni uyo wakapokera limoza wakaluta kukajima pasi na kubisa ndalama ya fumu yake.” (Mateyu 25:16-18) Kasi chikachitika ntchivichi fumu yira yikati yawerako?

Yesu wakalutizga kuti: “Nyengo yitali yikati yajumphapo, fumu ya ŵazga ŵara yikiza na kupenderana nawo ndalama.” (Mateyu 25:19) Ŵazga ŵaŵiri ŵakachita ivyo ŵangafiska, “kuyana na maluso” ghawo. Muzga waliyose wakalimbikira na kutokatoka kuti wasange chandulo na ivyo fumu yawo yikaŵasungiska. Uyo wakapokera matalente ghankhondi wakasangiraposo ghankhondi. Uyo wakapokera ghaŵiri nayo wakasangirapo ghaŵiri. (Nyengo yira, kuti munthu wasange talente limoza wakagwiranga ntchito vyaka 19.) Fumu yira yikaŵawonga ŵazga ŵara, yikati: “Wachita makora, muzga muwemi na wakugomezgeka. Ukaŵa wakugomezgeka pa vinthu vichoko. Nikwimikenge pa vinthu vinandi. Njira mu chimwemwe cha fumu yako.”—Mateyu 25:21.

Kweni uyo wakapokera talente limoza wakachita vyawaka. Iyo wakati: “Fumu, nkhamanya kuti ndimwe munthu wakusuzga, mukuvuna apo mukaseŵa chara na kuwunjika apo mukawuluska chara. Ntheura nkhawopa ndipo nkhaluta na kubisa talente linu pasi. Enani, pokani icho ntchinu.” (Mateyu 25:24, 25) Wakatondeka na kuŵika ndalama yira ku banki mwakuti fumu yake yisangirepo yapachanya. Wakakana kuchita ivyo fumu yake yikakhumbanga.

Mphake kuti fumu yake yikamuchema kuti “muzga muheni na mukata.” Fumu yira yikapoka talente ilo wakaŵa nalo, yikalipeleka kwa uyo wakaŵa wakunozgeka kulimbikira kuchita malonda. Penepapo fumu yikati: “Waliyose uyo wali navyo, wazamupika vinandi, ndipo wazamuŵa na vinandi chomene. Kweni uyo walije, wazamupokeka nanga ni icho wali nacho.”—Mateyu 25:26, 29.

Ŵasambiri ŵakaŵa na vinandi vyakuti ŵaghanaghanirepo, nanga ni ivyo vikayowoyeka mu ntharika iyi. Ŵakamanya kuti mulimo wa kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri uwo Yesu wakaŵaŵikizganga ukaŵa wakuzirwa chomene. Ndipo wakakhumbanga kuti ŵalimbikirenge kuti mulimo uwu uchitike. Yesu wakang’anamuranga kuti wose ŵachitenge mwakuyana yayi mulimo wa kupharazga uwo wakaŵatuma. Nga umo wakayowoyera mu ntharika, waliyose wakwenera kuchita ivyo wangafiska “kuyana na maluso ghake.” Kweni usange munyake ni “mukata” ndipo wakutondeka kuchita mwakukwana ivyo Fumu yake yikukhumba, Yesu wangazakakondwa nayo yayi.

Kweni ŵapositole ŵakwenera kuti ŵakakondwa chomene ŵakati ŵapulika mazgu ghakuti: “Waliyose uyo wali navyo, wazamupika vinandi.”

Yesu wakaŵa kuti wamalizga waka kuyowoya ntharika ya ŵamwali 10 na ya matalente apo wakaŵa pa Phiri la Maolive. Kasi wakamalizga wuli kuzgora fumbo la ŵapositole ŵake lakukhwaskana na chimanyikwiro cha kuŵapo kwake kweniso cha umaliro wa charu? Wakamalizga na ntharika yaumaliro ya mberere na mbuzi.

Yesu wakadankha kuyowoya umo vizamuŵira, wakati kwa iwo: “Para Mwana wa munthu wakwiza mu uchindami wake, pamoza na ŵangelo wose, wazamukhala pa chitengo chake chauchindami.” (Mateyu 25:31) Yesu wakalongolerathu kuti ntharika iyi yikuyowoya vya iyo. Kanandi Yesu wakajichemanga kuti “Mwana wa munthu.”—Mateyu 8:20; 9:6; 20:18, 28.

Kasi ivyo vikuyowoyeka mu ntharika iyi vizamufiskika pawuli? Vizamuchitika para Yesu “wakwiza mu uchindami wake” pamoza na ŵangelo ŵake, apo wazamukhala pa “chitengo chake chauchindami.” Yesu wakayowoyapo kale kuti “Mwana wa munthu wakwiza pa mabingu ghakuchanya pamoza na nkhongono na uchindami ukuru” pamoza na ŵangelo ŵake. Kasi ivi vizamuchitika pawuli? Baibolo likuti: “Mwaluŵiro, pamanyuma pa suzgo” iyo yizamuŵako. (Mateyu 24:29-31; Mariko 13:26, 27; Luka 21:27) Ntheura ntharika iyi yizamufiskika para Yesu wakwiza mu uchindami wake kunthazi. Kasi pa nyengo iyo wazamuchita vichi?

Yesu wakalongosora kuti: “Para Mwana wa munthu wakwiza . . . , mitundu yose yizamuwungana panthazi pake, ndipo wazamupatura ŵanthu, yumoza ku munyake, nga ni umo muliska wakupatulira mberere ku mbuzi. Ndipo wazamuŵika mberere ku woko lake lamalyero, kweni mbuzi ku lamazere.”—Mateyu 25:31-33.

Pakuyowoya vya mberere, izo zizamuŵa kumalyero, Yesu wakati: “Themba lizamuti kwa awo ŵali ku woko lake lamalyero: ‘Zaninge, imwe mwatumbikika na Adada, muhare Ufumu uwo ukanozgekera imwe kufuma apo charu chikambira.’” (Mateyu 25:34) Chifukwa wuli Themba lizamuŵika mberere kumalyero kwake?

Themba likati: “Nkhaŵa na njara ndipo mukanipa chakurya, nkhaŵa na nyota ndipo mukanipa chakuti nimwe. Nkhaŵa mulendo ndipo mukanipokelera makora. Nkhaŵa nkhule ndipo mukanivwalika. Nkhalwara ndipo mukanipwelelera. Nkhaŵa mu jele ndipo mukiza kuzakaniwona.” Mberere izi, awo mbanthu “ŵarunji,” ŵakafumba kuti ŵakakhumbanga kumanya apo ŵakachitira vinthu viwemi ivi. Themba likazgora kuti: “Pakuti mukachitira ichi yumoza wa ŵabali ŵane ŵachoko chomene aŵa, mukachitira ine.” (Mateyu 25:35, 36, 40, 46) Vinthu ivi ŵakachitira kuchanya yayi, pakuti kuchanya kulije ŵalwani panji ŵanjara. Ivi vikwenera kuti ni vinthu ivyo ŵakachitira ŵabali ŵa Khristu pano pa charu chapasi.

Kasi ntchivichi chizamuchitikira mbuzi, izo zizamuŵikika kumazere? Yesu wakati: “Penepapo iyo wazamuti kwa awo ŵali ku woko lake lamazere, ‘Fumaniko kwa ine, mwaŵakutembeka imwe, mulute ku moto wamuyirayira uwo wanozgekera Dyabulosi na ŵangelo ŵake. Pakuti nkhaŵa na njara kweni mukanipa chara chakurya, ndipo nkhaŵa na nyota, kweni mukanipa chara chakuti nimwe. Nkhaŵa mulendo, kweni mukanipokelera makora chara, nkhaŵa nkhule, kweni mukanivwalika chara, nkhaŵa mulwari ndiposo mu jele, kweni mukanipwelelera chara.’” (Mateyu 25:41-43) Mphake kuti mbuzi zizamupokera cheruzgo chifukwa zikachitira lusungu yayi ŵabali ŵa Khristu pano pa charu chapasi.

Ŵapositole ŵakamanya kuti ivyo vizamuchitika pamanyuma pa cheruzgo ichi, vizamuŵa vyamuyirayira. Yesu wakaŵaphalira kuti: “Penepapo iyo wazamuŵazgora kuti: ‘Nadi nkhumuphalirani, apo mukaleka kuchitira ichi yumoza wa ŵachoko chomene aŵa, ndikuti mukaleka kuchitira ine.’ Ndipo aŵa ŵazamupokera chilango cha nyifwa yamuyirayira, kweni ŵarunji ŵazamupokera umoyo wamuyirayira.”—Mateyu 25:45, 46.

Ivyo Yesu wakazgora ŵapositole pa fumbo ilo ŵakamufumba, vikaŵapa mwaŵi ŵalondezgi ŵake kuti ŵaghanaghanirepo vinthu vinandi. Vikaŵawovwira kuti ŵasande nkharo yawo na ivyo ŵakuchita.