Nyengo Zose Ŵikani Yehova Pamaso Pinu
“Nkhuŵika Yehova pamaso pane zuŵa na zuŵa.”—SAL. 16:8.
1. Kasi nkhani za mu Baibolo zingatovwira wuli?
MAZGU gha Yehova ghali na nkhani ziwemi za umo wakacitiranga vinthu na ŵanthu. Ghakuyowoya za ŵanthu ŵanandi awo ŵakacitako vinthu vinyake mwakuti khumbo la Ciuta lifiskike. Kweni ivyo ŵanthu aŵa ŵakayowoya na kucita kuti vili kulembeka mu Baibolo kuti tisangwenge waka navyo yayi. M’malo mwake, nkhani izi zingatovwira kuti tisendelere kwa Ciuta.—Yak. 4:8.
2, 3. Kasi mazgu gha pa Salmo 16:8 ghakung’anamuraci?
2 Waliyose wa ise wangasambira vinandi kufuma ku ivyo vikacitikira ŵanthu ŵakumanyikwa makora awo Baibolo likuyowoya, nga ni Abrahamu, Sara, Mozesi, Rute, Davide, Esitere, mpositole Paulosi, na ŵanyake ŵantheura. Kweni nkhani za ŵanthu ŵanyake awo mbakumanyikwa viŵi yayi nazo zingatovwira. Kughanaghanira pa nkhani za mu Baibolo kungatovwira kuti ticitenge vinthu mwakuyana na mazgu gha wamasalmo agho ghakuti: “Nkhuŵika Yehova pamaso pane zuŵa na zuŵa; cifukwa Iye wali ku woko lane la [malyero] ine ntha ndisunkhunikenge.” (Sal. 16:8) Kasi mazgu agha ghakung’anamuraci?
3 Kale, panyengo ya nkhondo msilikari wakakoleranga lupanga ku woko la malyero, ico cikapangiskanga kuti cigaŵa ca woko ili ciŵe cambura kuvikilirika na ciskango ico cikaŵanga ku woko la mazere. Kweni wakaŵanga wakuvikilirika usange munyake wali pafupi na woko lake la malyero. Usange tikuŵika Yehova mu maghanoghano ghithu na kucita khumbo lake, wativikilirenge. Sono tiyeni tiwone umo kusanda nkhani za mu Baibolo kungakhozgera cipulikano cithu mwakuti ‘tiŵikenge Yehova pamaso pithu zuŵa na zuŵa.’
Yehova Wakuzgora Malurombo Ghithu
4. Yowoyani ciyelezgero ca mu Malemba ico cikulongora kuti Yehova wakuzgora malurombo.
4 Usange tikuŵika Yehova pamaso pithu, wazgorenge malurombo ghithu. (Sal. 65:2; 66:19) Tili na ukaboni wakuti Yehova wakuzgora malurombo kufuma mu ivyo vikacitikira muteŵeti mulara wa Abrahamu, uyo mwambura kukayika wakaŵa Eliyazara. Abrahamu wakamutuma ku Mesopotamiya kuti wakapenje mwanakazi wakopa Ciuta, kuti wazakaŵe muwoli wa Isaki. Eliyazara wakalomba Ciuta kuti wamulongozge, ndipo apo wakawona Rabeka wakumweska maji ngamira zake, wakamanya kuti Ciuta wakaŵa nayo. Cifukwa cakuti wakalomba mwakufwilirapo, Eliyazara wakasanga mwanakazi uyo wakazakaŵa muwoli wakutemweka wa Isaki. (Gen. 24:12-14, 67) Mbunenesko kuti muteŵeti wa Abrahamu uyu wakaŵa pa ulendo wapadera. Kweni asi nase tikwenera kuŵa ŵakusimikizga kuti Yehova wakuzgora malurombo ghithu?
5. Cifukwa wuli tingayowoya kuti Yehova wangazgora nanga ni lurombo lufupi lwa mu mtima?
5 Nyengo zinyake tingakhumbikwira kulomba mwaluŵiroluŵiro kuti Ciuta watovwire. Panyengo yinyake, Fumu ya ku Peresiya, Artazerkses yikawona kuti mteŵeti wake Nehemiya wali na citima. Fumu iyi yikamufumba kuti: “Kasi ukukhumbaci?” ‘Ntheura [Nehemiya] wakaromba kwa Ciuta wa kucanya.’ Panyengo iyi, Nehemiya wakeneranga kulomba lurombo lufupi lwa mu mtima. Kweni Ciuta wakamuzgora, cifukwa Fumu yikamovwira Nehemiya kuti wakazengeso malinga gha Yerusalemu. (Ŵazgani Nehemiya 2:1-8.) Inya, nanga ni lurombo lufupi lwa mu mtima lungazgoreka.
6, 7. (a) Kasi Epafura wali kutipa ciyelezgero wuli pa nkhani ya lurombo? (b) Cifukwa wuli tikwenera kulombera ŵanyithu?
6 Tikuciskika kuti ‘tilomberanenge,’ nangauli ni nyengo zose yayi apo tingawona kuti malurombo ghithu ghazgoreka nyengo yeneyiyo. (Yak. 5:16) Epafura, “mteŵeti wamagomezgeko wa Khristu,” wakafwilirangapo kulombera ŵanyake awo wakasopanga nawo. Apo Paulosi wakaŵa ku Roma, ŵakalemba kuti: “Epafura, wa ku kwinu [ku Kolose], muzga wa Khristu Yesu, wakumutauzgani, wakulimbalimba mu malurombo ghake nyengo zose cifukwa ca imwe, kuti muŵe ŵakufiskika na ŵakukhozgeka mu khumbo lose la Ciuta. Cifukwa nkhumupanikizgira, kuti ngwakufukafukira cifukwa cinu, na ca ŵa mu Laodikeya na mu Yerapoli.”—Kol. 1:7; 4:12, 13.
7 Misumba ya Kolose, Laodikeya, na Yerapoli yikaŵa mu cigaŵa cimoza ca Asiya Minor. Ŵakhristu ŵa ku Yerapoli ŵakakhalanga na ŵanthu awo ŵakasopanga ciuta mwanakazi Sibele (Cybele). Ŵa ku Laodikeya ŵakakhalanga na ŵanthu awo ŵakatemwanga comene vinthu vyakuthupi, ndipo ŵa ku Kolose ŵakakhalanga na ŵanthu awo ŵakatemwanga comene vinjeru vya ŵanthu. (Kol. 2:8) Nchakuzizika yayi kuti Epafura, uyo kwake kukaŵa ku Kolose ‘wakalimbalimbanga mu malurombo,’ cifukwa ca Ŵakhristu awo ŵakakhalanga mu msumba uwu. Baibolo likuyowoya yayi umo malurombo gha Epafura ghakazgolekera, kweni wakaleka yayi kulombera ŵasopi ŵanyake. Nase tingalekanga yayi. Nangauli ndise ‘ŵamwenda nato twaŵene’ yayi, kweni mutepanji tikumanya kuti mbali withu panji mubwezi withu munyake wali pa ciyezgo cikuru. (1 Pet. 4:15) Nchakwenelera kuti timulomberenge mu malurombo ghithu ghapatekha. Paulosi wakawovwirika na maŵeyelero gha ŵanyake, ndipo malurombo ghithu nagho ghangawovwira comene ŵanyithu.—2 Kor. 1:10, 11.
8. (a) Kasi tikumanya wuli kuti ŵalara awo ŵakafuma ku Efeso ŵakamanyanga kuti kulomba nkhwakuzirwa? (b) Cifukwa wuli tikwenera kuŵa nga mbalara ŵa Cikhristu awo ŵakafuma ku Efeso?
8 Kasi ŵanji ŵakuwona kuti tikutemwa kulomba? Pamasinda pakuti Paulosi wakumana na ŵabali ŵalara awo ŵakafuma ku Efeso, “wakajikama pasi, na kulomba pamoza na iwo wose.” Ndipo “wose ŵakalira comene, ŵakamuwira Paulosi pa singo ŵakamufyofyontha, comenecomene ŵakaŵa na citima na mazgu agho wakanena, ghakuti ŵawoneso cisko cake cara.” (Mil. 20:36-38) Tikumanya yayi mazina gha ŵalara wose aŵa, kweni nchakuwonekerathu kuti ŵakaŵa ŵanalume awo ŵakamanyanga kuti kulomba nkhwakuzirwa. Mwantheura, nase tikwenera kuzirwiska mwaŵi wa kulomba kwa Ciuta, ndipo tikwenera ‘kutumphuska mawoko ghatuŵa’ na cipulikano cose kuti Ŵadada ŵithu ŵakucanya ŵatizgorenge.—1 Tim. 2:8.
Pulikirani Ciuta mu Vinthu Vyose
9, 10. (a) Kasi ŵana ŵanakazi ŵa Zelofehadi ŵali kupeleka ciyelezgero wuli? (b) Kasi kugomezgeka kwa ŵana ŵanakazi ŵa Zelofehadi kungakhwaska wuli umo Mkhristu wakuwonera nthengwa?
9 Kuŵika Yehova mu maghanoghano ghithu nyengo zose, kutovwirenge kuti timupulikirenge, ndipo tisangenge vitumbiko. (Dute. 28:13; 1 Sam. 15:22) Kweni kucita nthena kukukhumba kuti tiŵe na mzimu wa kupulikira. Ghanaghanirani za ŵana ŵasungwana ŵankhondi ŵa Zelofehadi awo ŵakaŵako mu nyengo ya Mozesi. Kuyana na mutheto wa Ŵaisrayeli, ŵana ŵanalume ndiwo ŵakapokeranga ciharo ca adada ŵawo. Zelofehadi wakafwa kwambura ŵana ŵanalume, ndipo Yehova wakati ŵana ŵake ŵanakazi ndiwo ŵapokere ciharo cose ca awiskewo. Kweni ŵakakhumbikwiranga kucita dankha cinthu cinyake. Ŵakeneranga kutengwa ku ŵana ŵa Manase mwakuti ciharo ici cilutilire kuŵa ca fuko lawo.—Maŵa. 27:1-8; 36:6-8.
10 Ŵana ŵasungwana ŵa Zelofehadi ŵakaŵa na cigomezgo cose kuti usange ŵapulikirenge Ciuta, vinthu viŵayenderenge makora. Baibolo likuti: “Umo Yehova wakamuwuzgira Mozesi ndimo ŵakacitira ŵanaŵanakazi ŵa Zelofehadi; pakuti Mala, na Tiriza, na Hogla, na Milka, na Nowa, ŵakatoliwa na ŵana ŵanalume ŵa ŵabali ŵa ŵawiskeŵo. Ŵakatoriwa mu mbumba za ŵana ŵa Manase mwana wa Yosefe, ndipo ciharo cawo cikakhala mu fuko la mbumba ya wiskewo.” (Maŵa. 36:10-12) Ŵanakazi ŵakugomezgeka aŵa ŵakapulikira ivyo Yehova wakayowoya. (Josh. 17:3, 4) Mwakuyana waka, Ŵakhristu ŵakukhwima mwauzimu, awo ŵali pa msinkhu wakuti ŵanganjira mu nthengwa, ŵakupulikira Ciuta mwa kutengwa panji kutora “mu Fumu pera.”—1 Kor. 7:39.
11, 12. Kasi Kalebi wakalongora wuli kuti wakagomezganga Ciuta?
11 Tikwenera kugomezga Yehova mu vinthu vyose nga umo wakacitira Muisrayeli wakucemeka Kalebi. (Dute. 1:36) Ŵaisrayeli ŵakati ŵawomboleka ku Eguputo, Mozesi wakatuma mphaci khumi na ziŵiri kuti zikapacire caru ca Kenani, kweni mphaci ziŵiri pera, Kalebi na Joshua, ndizo zikakhozga ŵanthu kuti ŵaŵe na cigomezgo cose mwa Ciuta na kunjira mu caru ici. (Maŵa. 14:6-9) Pakati pajumpha vilimika 40, Kalebi na Joshua ŵakaŵa kuti ŵacali ŵamoyo, ndipo ŵakalutilira kugomezgeka kwa Yehova ndipo Ciuta wakagwiliskira nchito Joshua kulongozga Ŵaisrayeli kunjira mu Caru ca Layizgano. Ndipouli, nchakuwonekerathu kuti mphaci khumi zambura cipulikano zikafwa mukati mwa vilimika 40 ivyo Ŵaisrayeli ŵakayingayinganga mu mapopa.—Maŵa. 14:31-34.
12 Pakuŵa munthu mulara uyo wakafwa yayi mu nyengo iyo Ŵaisrayeli ŵakendendekeranga mu mapopa, Kalebi wakayowoya pamaso pa Joshua kuti: “Ine nkhamulondezga Yehova Ciuta wane nkhanira fikepo.” (Ŵazgani Joshua 14:6-9.) Apo wakaŵa na vilimika 85, Kalebi wakalomba kuti wapike caru ca mapiri ico Ciuta wakamulayizga, nangauli kukakhalanga ŵalwani awo ŵakaŵa na mizi yikuru ya malinga.—Josh. 14:10-15.
13. Mwambura kupwelerako za viyezgo ivyo tikukumana navyo, titumbikikenge usange tikucita vici?
13 Nga ni Kalebi, uyo wakaŵa wakugomezgeka ndiposo wakupulikira, nase Yehova wangatitumbika usange ‘tikumulondezga nkhanira fikepo.’ Para tasangana na masuzgo, tizamovwirika usange ‘tikulondezga Yehova nkhanira fikepo.’ Kweni cingaŵa cipusu yayi kucita nga umo wakacitira Kalebi mu umoyo withu wose. Nangauli Themba Solomoni likamba makora, kweni ŵawoli ŵake ŵakapatuska mtima wake kuti wambe kusopa ŵaciuta ŵatesi awo ŵakaŵako mu nyengo ya ucekuru wake, ndipo “ntha wakamulondezga Yehova fwanthu, nga ndi Davide wiske.” (1 Mathe. 11:4-6) Mwambura kupwelerako kanthu za viyezgo ivyo tingakumana navyo, mphanyi tapulikira Ciuta fikepo na kumuŵika pamaso pithu nyengo zose.
Nyengo Zose Gomezgani Yehova
14, 15. Pakuwona ivyo vikacitikira Naomi, kasi mwasambiraci za kukhumbikwa kwa kugomezga Ciuta?
14 Tikukhumbikwira kugomezga Ciuta comenecomene para tikuwona kuti munthazi vinthu vitiŵirenge makora yayi. Ghanaghanirani waka za mwanakazi mucekuru, Naomi uyo mfumu wake na ŵana ŵake ŵaŵiri ŵakafwa. Apo wakafumanga ku Moabu kuwelera ku Yuda, wakatengera kuti: “Mungandicemanga Naomi [zina ilo likung’anamura kukondwa], mute Mara [kung’anamura vyakuŵinya], pakuti Yehova wandicitira vyakuŵaŵa comene. Nkhaluta wakuzura, ndipo Yehova wandiwezgera kukaya wambura kanthu. Mungandicemera wuli Naomi apo Yehova wandikhizgira suzgo, Wankhongonozose wandikweŵeska?”—Ruth 1:20, 21.
15 Nangauli Naomi wakaŵa wakwenjerwa, kweni para tingaŵazga mwakupwelelera buku la Ruth, tiwonenge kuti wakalutilira nipera kugomezga Yehova. Ndipo vinthu mu umoyo wake vikasintha mwakuzizika comene. Mkamwana wake Rute, uyo wakaŵa cokoro, wakazgoka muwoli wa Boazi ndipo wakababa mwana mwanalume. Naomi ndiyo wakaŵa mulezi wa mwana uyu, ndipo nkhani iyi yikuti: “Sono ŵanakazi ŵanasi ŵake ŵakamupa zina, ŵakati, ‘Kwaŵa kana kanalume kwa Naomi.’ Ŵakamuthya zina Obedi; ndiye wakaŵa wiske wa Jese, wiske wa Davide.” (Ruth 4:14-17) Para Naomi na Rute ŵazakawuka, ŵazamumanya kuti Rute ndiyo wakazakaŵa buya wa Yesu, uyo ni Mesiya. (Mat. 1:5, 6, 16) Nga ni Naomi, usange tikusuzgika, nase tingamanya yayi umo vinthu vizamusinthira kunthazi. Mwantheura, tiyeni nyengo zose tigomezgenge Ciuta nga umo lemba la Zintharika 3:5, 6 likuticiskira kuti: “Tamira mwa Yehova na mtima wako wose, ungeghamanga ku umanyi wako wekha. Mu mendero ghako ghose umuzomere Iye, ndipo tiwanyoroskenge nthowa zako.”
Gomezgani Mzimu Utuŵa
16. Kasi mzimu utuŵa wa Ciuta ukawovwira wuli ŵalara ŵanji mu nyengo ya Ŵaisrayeli?
16 Usange nyengo zose tikuŵika Yehova pamaso pithu, watilongozgenge na mzimu wake utuŵa. (Gal. 5:16-18) Mzimu wa Ciuta ukaŵa pa ŵanalume ŵalara 70 awo ŵakasankhika kuti wovwire Mozesi ‘kuyegha uzito wa ŵanthu’ ŵa Israyeli. Eladi na Meladi ndiwo ŵekha awo ŵakuzunurika, kweni mzimu utuŵa ukawovwira wose kuti ŵacite makora milimo yawo. (Maŵa. 11:13-29) Nchakuwonekerathu kuti ŵakaŵa ŵanalume ŵamahara, ŵakumopa Ciuta, ŵanthu ŵaunenesko, ndiposo ŵakugomezgeka, nga ni awo ŵakasoreka pakwamba. (Ex. 18:21) Mikhaliro yakuyana waka ndiyo ŵalara mu mpingo ŵakulongora mazuŵa ghano.
17. Kasi mzimu wa Yehova ukawovwira wuli pa mulimo wa kuzenga cihema?
17 Mzimu utuŵa wa Yehova ukawovwiraso comene pa nyengo ya kuzenga cihema mu mapopa. Yehova wakasora Bezaleli kuŵa mulaŵiliri mulara wa awo ŵakazenganga cihema, ndipo wakamulayizga kuti ‘wamuzuzgenge na mzimu wa Ciuta, mu vinjeru na mu kumanya, na mu mahara na mu ufundi wose.’ (Ex. 31:3-5) Ŵanalume awo ŵakaŵa ‘ŵavinjeru mu mtima’ ndiwo ŵakagwiranga nchito na Bezaleli lumoza na movwiri wake Oholiyabu pakucita mulimo wapadera uwu. Nakuti mzimu wa Yehova ukacitiska ŵanthu kuŵa na “mtima wakukhumba” kupeleka vyawanangwa. (Ex. 31:6; 35:5, 30-34) Mzimu wakuyana waka ndiwo ukukhuŵilizga ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵa mazuŵa ghano kuti ŵapenjenge dankha Ufumu. (Mat. 6:33) Nangauli tingaŵa na maluso ghanyake, kweni tikwenera kulomba mzimu utuŵa mwakuti utovwire kuti ticite mulimo uwo Yehova wapa ŵanthu ŵake mazuŵa ghano.—Luka 11:13.
Wopani na Kucindika Yehova Nyengo Zose
18, 19. (a) Kasi mzimu utuŵa wa Ciuta ukutovwira kuti tiŵe na mtima wuli? (b) Kasi mwasambiraci kwa Simeone na Hana?
18 Mzimu utuŵa ukutipangiska kuti topenge na kucindika Yehova ndiposo kumuŵika pamaso pithu nyengo zose. Mu nyengo yakale, ŵanthu ŵa Ciuta ŵakaphalirika kuti: “Yehova wa mipingo, ndiye umupature toweske; ndiyo umopenge na kumucindika na citenthe.” (Yes. 8:13) Ŵanji mwa ŵacekuru awo ŵakawopanga na kucindika Yehova mu Yerusalemu ŵakaŵa Simeone na Hana. (Ŵazgani Luka 2:25-38.) Simeone wakaŵa na cipulikano mu layizgo lakuyowoya za Mesiya ndipo “wakalindiliranga cisangulusko ca Israyeli.” Ciuta wakapungulira mzimu utuŵa pa Simeone, ndipo wakamusimikizgira kuti waŵenge na umoyo mpaka wawone Mesiya. Ndipo ivi ndivyo vikacitika nadi. Zuŵa linyake, mu cilimika ca 2 B.C.E., Mariya na Yosefe, ŵakiza na Yesu ku tempele. Mwakukhuŵilizgika na mzimu utuŵa, Simeone wakayowoya mazgu ghaucimi ghakuyowoya za Mesiya, ndipo wakayowoyerathu za citima ico Mariya wazamuŵa naco. Ndipo Mariya wakaŵa nadi na citima cikuru apo Yesu wakapayikika pa khuni lakusuzgikirapo. Kweni ghanaghanirani cimwemwe cikuru ico Simeone wakaŵa naco apo wakakolera “Khristu wa Fumu” mu mawoko ghake. Simeone nchiyelezgero ciwemi comene ku ŵateŵeti ŵa mazuŵa ghano pa nkhani ya kopa na kucindika Ciuta.
19 Hana, uyo wakaŵa cokoro ca vilimika 84, wakaŵa munthu wakopa na kucindika Ciuta, ndipo “wakafumangamo mu tempele cara.” Wakasopanga Yehova usiku na muhanya “na kuziŵizga kurya ndipo na maŵeyelero.” Hana nayo wakaŵapo apo bonda, Yesu ŵakiza nayo ku tempele. Ndipo wakwenera kuti wakakondwa kuwona mwana uyo wazamuŵa Mesiya. Hana “wakawonga Ciuta, ndipo wakadumbanga [za mwana kwa] wose awo ŵakalindiriranga kuwombokwa kwa Yerusalemu.” Hana wakakhuŵilizgika kuphalirako ŵanji makani ghawemi agha. Nga ni Simeone ndiposo Hana, Ŵakhristu awo mbacekuru mbakukondwa kumanya kuti ucekuru ukutondeska munthu kuteŵetera Yehova yayi.
20. Mwambura kupwelerako za msinkhu withu, kasi tikwenera kucitaci, ndipo cifukwa wuli?
20 Mwambura kupwelerako za msinkhu withu, tikukhumbikwira kuŵika Yehova pamaso pithu nyengo zose. Pamasinda pake, Iyo watumbikenge khumbo lithu lakuti tipharazgire ŵanji za Ufumu wake ndiposo milimo yake yakuzizwiska. (Sal. 71:17, 18; 145:10-13) Kweni kuti ticindike Yehova, tikwenera kulongora mikhaliro iyo yikumukondweska. Kasi nchivici ico tingasambira para tingasanda nkhani zinyake za mu Baibolo?
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi tikumanya wuli kuti Yehova wakuzgora malurombo?
• Cifukwa wuli tikwenera kupulikira Ciuta mu vinthu vyose?
• Nanga ni para tikwenjerwa, cifukwa wuli nyengo zose tikwenera kugomezga Yehova?
• Kasi mzimu utuŵa wa Ciuta ukovwira wuli ŵanthu ŵake?
[Cithuzithuzi pa peji 4]
Yehova wakazgora lurombo lwa Nehemiya
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Kukumbuka umo vinthu vikasinthira pa umoyo wa Naomi kutovwirenge kuti tigomezgenge Yehova