Ŵakaboni ŵa Yehova ku New Zealand—Ŵakhristu Ŵamtende Kweniso Ŵakujipeleka

Pa October 21, 1940, boma la New Zealand likati Ŵakaboni ŵa Yehova ni gulu lakuwukira kweniso lakofya chomene. Nangauli ivyo boma likayowoya apa vikapangiska kuti Ŵakaboni ŵasangane na masuzgo ghanandi, kweni ŵakathera yayi. Mwachiyelezgero, ŵakalutilira kuwungana pamoza kuti ŵasope nangauli ŵakaŵa pa ngozi yakuti ŵamazaza ŵangaŵawukira na kuŵakaka.

Andy Clarke, uyo ni Kaboni yayi kweni muwoli wake Mary ndiyo ni Kaboni, wakawona kuti mwanakazi wake wakuŵikapo mtima chomene kuluta ku maungano nangauli umoyo wake ukaŵa pangozi. Iyo wakaŵa na wofi kuti muwoli wake wangakakakika para waluta ku maungano. Nangauli pakwamba Andy wakalutangako yayi ku maungano, kweni apa wakamba kuluta lumoza na muwoli wake Mary ndipo wakamuphalira kuti, “Para ŵamukukaka, mbwenu nane ŵakanikake waka!” Kufuma waka pa nyengo iyi, Andy wakalutanga ku maungano ghose lumoza na muwoli wake. Pakati pajumpha nyengo, nayo wakabatizika na kuŵa Kaboni. Nga ni Mary, Ŵakaboni ku New Zealand ŵakalutilira kugomezgeka kwa Chiuta nangauli ŵakatambuzgikanga chomene mu nyengo ya Nkhondo Yachiŵiri ya pa Charu Chose.

Ŵakalutilira Kusazgikira uku Ŵali mu Jele

Zuŵa linyake ŵapolisi ŵakakora mwanalume munyake zina lake John Murray uyo wakaŵa na vyaka 78, apo wakapharazganga uthenga wa mu Baibolo nyumba na nyumba. Khoti likadumura kuti wali na mulandu wa kuchitako milimo ya gulu ilo ndakuwukira. Ŵakaboni ŵanyake ŵanandi nawo ŵakatolekera panthazi pa makhoti; ŵanji ŵakaŵalipiskanga, ndipo ŵanyake ŵakaŵajaliranga mu jele m’paka myezi yitatu.

Ŵakaboni ŵakakananga kunjira usilikari chifukwa cha njuŵi yawo yakusambizgika Baibolo. (Yesaya 2:4) Ivi vikapangiska kuti pa nyengo ya nkhondo ŵanandi awo ŵakakana usilikari ŵatambuzgike chomene. M’malo mwa kunjira usilikari, Ŵakaboni 80 ŵakatumizgika ku misasa yakuyuzgirako ŵanthu uko ŵakakhalako kwa nyengo yose iyo nkhondo yikaŵa kuti yili mukati. Nangauli ŵakatambuzgikanga chomene apo ŵakaŵa ku malo agha kweniso mu nyengo ya kuzizima kukazizimanga chomene, ŵabali aŵa ŵakalutilira kusopa Yehova mwakukondwa.

Ŵakaboni ŵakati ŵafika waka ku misasa yakuyuzgirako ŵanthu iyi, mwaluŵiro ŵakamba kuchita maungano mwakukhazikika kweniso kupharazga. Vikaŵa waka nga ni mpingo, ŵakapanga ndondomeko ya maungano ghose kweniso ya kupharazgira ŵakayidi ŵanyawo. Nyengo zinyake Ŵakaboni aŵa ŵakazomerezgekanga kuchita maungano gha dera mu misasa yinyake ndipo mulinda wa jele wakaŵawoneleranga. Ŵakayidi ŵanyake ŵakasambira unenesko wa mu Baibolo ku misasa kwenekuku ndipo ŵakabatizika.

Bruce, uyo ni nkhwangu ya Mary na Andy, awo taŵazunura kukwambilira, wakawona kuti nyengo iyo wakaŵira mu msasa wakuyuzgirako ŵanthu, yikaŵa yiwemi chomene yakusambilira vinandi vyakukhwaskana na Chiuta. Iyo wakuti, “Kwa ine vikaŵa waka nga naluta ku sukulu chifukwa nkhadumbiskananga na ŵabali awo ŵakamanyanga vinandi vya Yehova ndipo nkhasambira fundo zinandi zakovwira kufuma kwa iwo.”

Mu 1944 boma likaghanaghana vyakuti lifumiske ŵanthu ŵanyake awo ŵakaŵa mu misasa yakuyuzgirako ŵanthu. Ndipouli, ŵalaraŵalara ŵa ŵasilikari ŵakakana chifukwa ŵakamanya kuti para Ŵakaboni ŵafuma mbwenu ŵamulutizga kuphalirako ŵanyawo vya chipulikano chawo. Lipoti ilo ŵakalemba likati: “Nangauli para tingalutilira kuŵasunga ŵanthu aŵa tingachepeskako mwamphu uwo ŵali nawo, kweni unenesko ngwakuti tingaŵasintha yayi.”

Mbanthu Ŵakofya Yayi

Ŵanthu ŵanyake ŵakamba kukhumba kumanya vinandi vyakukhwaskana na Ŵakaboni ŵa Yehova chifukwa cha ivyo boma likachita pa kuŵakanizga milimo yawo. Mukuluta kwa nyengo, ŵanandi ŵakawamo kuti Ŵakaboni ŵa Yehova mbanthu ŵakofya yayi. Ŵakamanya kuti Ŵakaboni mbanthu ŵawemi waka kweniso Mbakhristu ŵamtende. Ivi vikapangiska kuti chiŵelengero cha Ŵakaboni ku New Zealand chisazgikire kufuma pa 320 mu 1939 kufika pa 536 mu 1945!

Mukuluta kwa nyengo, ŵamazaza awo ŵakaŵa na mtima uwemi ŵakamanya kuti ivyo boma likachitira Ŵakaboni pa kuŵakanizga milimo yawo mburunji yayi. Mweruzgi munyake wakati wategherezga mulandu wa mubali munyake uyo wakapharazganga, wakati mulandu palije. Iyo wakati: “Kuyana na ivyo ine nkhugomezga kweniso ivyo dango likuyowoya, nkhuwona kuti ntchambura kupulikikwa kuyowoya kuti munthu wali na mulandu chifukwa chakuti waka wagaŵiranga mabuku ghakulongosora Baibolo.”

Apo bani yikamaliranga kuumaliro wa nkhondo iyi, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakaŵikapo mtima chomene kuluska kumasinda kose kuti ŵawovwire ŵanthu kusambira vyakukhwaskana na Ufumu wa Chiuta. Mu 1945 ofesi ya munthavi yikalembera kalata mipingo yose ku New Zealand, iyo yikati: “Mphanyi waliyose wachita vinthu mwavinjeru, waŵe waubwezi kweniso walusungu ku wose. Lekani kugazgana na ŵanthu. Kumbukani kuti ŵanthu awo tikuŵapharazgira ŵali na vigomezgo vyawo ivyo ŵakuvitemwa chomene ndipo ŵakuvilondezga. . . . Ŵanandi mwa ŵanthu aŵa ni ‘mberere’ za Fumu izo tikwenera kuzilongozgera kwa Yehova na ufumu wake.”

Mazuŵa ghano, Ŵakaboni ŵa Yehova ku New Zealand ŵakulutilira kuphalirako ŵanthu ŵa mu charu ichi na ŵalendo uthenga wa mu Baibolo. Zuŵa linyake, mu maora ghachoko waka, kagulu ka Ŵakaboni ŵanayi ku Turangi kakadumbiskana na ŵalendo 67 ŵakufuma mu vyaru 17!

Apa ntchakuwonekerathu kuti ŵanthu ŵa ku New Zealand ŵali kuwamo kuti Ŵakaboni ŵa Yehova Mbakhristu ŵamtende kweniso ŵakujipeleka, awo ŵakuchindika ivyo Baibolo likusambizga na kuŵikapo mtima kuvilondezga. Chaka chilichose ŵanthu ŵanandi ŵakubatizika na kuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova. Kufika mu 2019, mu charu ichi mukaŵa Ŵakaboni ŵakujumpha 14,000, awo ŵakukondwa kuteŵetera Yehova.