Ŵasilikari ŵa Themba la Romu Ŵakapokera Makani Ghawemi

Mu caka ca 59 C.E., ŵakayidi ŵanandi ŵakanjira mu Romu pa cipata ca Porta Capena. Nyumba ya Themba Nero yikawonekeranga pacanya pa Phiri la Palatine, ndipo ŵasilikari awo ŵakalindanga nyumba iyi ŵakaŵa na mikondo iyo ŵakayibisanga mu vyakuvwara vyawo.a Yuliyo, uyo wakaŵa mulara wa ŵasilikari, ndiyo wakalongozganga ŵakayidi aŵa ndipo wakaŵajumphiska pa Luŵaza lwa Ŵaroma Lwakucitirapo Maungano ndiposo pa Phiri la Viminal. Ŵakajumpha pa malo agho pakaŵa majochero ghanandi gha ŵaciuta ŵa Ŵaroma kweniso pa malo agho ŵasilikari ŵakasambilirangapo nchito yawo.

Pa ŵakayidi aŵa pakaŵa Paulosi. Pambere wandafike ku Romu, apo wakaŵa mu ngalaŵa iyo yikaputanga uku na uku na cimphepo, mungelo wa Ciuta wakaphalira Paulosi kuti: “Wamwimilira panthazi pa Kesare.” (Mil. 27:24) Kasi Paulosi wakimilira nadi panthazi pa Kesare? Wati wafika ku likuru la Uthemba wa Ŵaroma, Paulosi wakwenera kuti wakakumbuka mazgu gha Fumu Yesu agho yikamuphalira apo wakaŵa pa Cigongwe ca Antoniya mu Yerusalemu. Yesu wakati: “Khwima mtima! Pakuti umo wapelekera ukaboni wakukwana pa vinthu vyakukhwaskana na ine mu Yerusalemu, ntheura ukweneraso kukacitira ukaboni mu Romu.”—Mil. 23:10, 11.

Panyake Paulosi wakimilira dankha kuti wawone malo ghakucemeka Castra Praetoria, agho ghakaŵa na ciliŵa cikuru ca njerwa ziswesi, misonji na magongwe ghatali. Mukati mukaŵa nyumba za ŵasilikari awo ŵakalindanga themba kweniso mukaŵa nyumba za ŵapolisi ŵa mu msumba. Pakuti mukaŵa magulu 12b gha ŵasilikari awo ŵakalonderanga themba, na magulu ghanyake ghanandi ghakulondera msumba, malo agha ghakaŵa na nyumba masauzandi ghanandi za ŵasilikari bweka na ŵakukwera pa mahaci. Malo gha Castra Praetoria ghakutikumbuska lufura lwa nkhongono za themba la Romu. Pakuti ŵasilikari awo ŵakalindanga themba ndiwoso ŵakalaŵiliranga ŵakayidi ŵakufuma ku vigaŵa vinyake, Yuliyo, uyo wakaŵa yumoza wa ŵasilikari aŵa, wakalongozga gulu lake kwizira pa cimoza mwa vipata vinayi vikuruvikuru. Ŵati ŵenda ulendo wakofya kwa myezi yinandi, Yuliyo na ŵakayidi ŵake ŵakafika uko ŵakalutanga.—Mil. 27:1-3, 43, 44.

MPOSITOLE PAULOSI WAKAPHARAZGA “KWAMBURA CAKUJANDIZGA”

Apo wakaŵa pa ulendo wa pa nyanja, Paulosi wakawona mboniwoni zakufuma kwa Ciuta izo zikamuphalira kuti wose awo ŵakaŵa mu ngalaŵa ŵaponenge. Wakapwetekeka yayi njoka yati yamuluma. Wakacizga ŵalwari pa cirwa ca Melita, ndipo ŵanthu ŵakatenge ni ciuta. Ŵasilikari awo ŵakalonderanga themba ŵakwenera kuti ŵakapulika nkhani izi.

Paulosi wakaŵa kuti wawonana nawo kale ŵabali ŵa ku Romu, awo ‘ŵakiza mpaka pa Msika wa Apiyo na Nyumba Zitatu za Ŵalendo kuzakakumana nayo.’ (Mil. 28:15) Kasi Paulosi wakate wafiskenge wuli mulimo wa kupharazga makani ghawemi mu Romu pakuti wakaŵa mukayidi? (Rom. 1:14, 15) Ŵanji ŵakughanaghana kuti ŵakayidi ŵakadankha kupelekeka kwa mulara wa ŵasilikari. Usange mbunenesko, ndikuti Paulosi wakatolekera kwa mulara wa ŵasilikari ŵa themba, Afranius Burrus, uyo panji wakaŵa waciŵiri kwa themba.c Pa nyengo iyi Paulosi wakaŵa mu mawoko gha ŵasilikari ŵanandi yayi, kweni wakaŵa na msilikari yumoza pera uyo wakamulindanga. Paulosi ŵakamuzomerezga kuti wapenje nyumba yakuti wakhalengemo, ndipo ŵakamuzomerezga kupokelera ŵalendo na kuŵapharazgira “kwambura cakujandizga.”—Mil. 28:16, 30, 31.

PAULOSI WAKACITIRA UKABONI KU ŴACOKO NA ŴAKURU WUWO

Apo wakacitanga mulimo wake wa kweruzga, Burrus wakwenera kuti wakamufumba mafumbo mpositole Paulosi pambere wandamutume kwa Nero. Paulosi wakasangirapo mwaŵi “kucitira ukaboni ku ŵacoko na ŵakuru wuwo.” (Mil. 26:19-23) Tikumanya yayi usange Paulosi wakasangika na mulandu panji yayi wati wafumbika na Burrus, kweni ico tikumanya nchakuti ŵakamujalira mu gadi la mu msasa wa ŵasilikari yayi.d

Nyumba iyo Paulosi wakakhalangamo yikaŵa yikuru, mwakuti wakapokeleranga “ŵanalume ŵakuzirwa ŵa Ŵayuda” na ŵanthu ŵanyake awo “ŵakiza mu unandi kwa iyo mu malo ghake ghakukhalamo” kuti waŵapharazgire. Ŵasilikari ŵa themba awo ŵakamulindanga nawo ŵakategherezgangako apo Paulosi ‘wakacitiranga ukaboni mwakukwana’ ku Ŵayuda vya Ufumu wa Ciuta na Yesu, “kwamba mulenji mpaka mise.”—Mil. 28:17, 23.

Ŵasilikari awo ŵakalindanga nyumba ya themba ŵakasinthananga zuŵa lililose pa ora lacinkhondi na citatu. Ŵasilikari awo ŵakalindanga Paulosi nawo ŵakasinthananga nyengo zose. Kwa vilimika viŵiri ivyo Paulosi wakaŵira mu gadi, ŵasilikari awo ŵakamulindanga ŵakapulikanga ivyo wakayowoyanga kuti vilembeke mu makalata ghakuya ku Ŵakhristu ŵa ku Efeso, Filipi, Kolose, na ku Ŵahebere. Kweniso ŵakawona apo Paulosi wakalemberanga kalata Mkhristu munyake Filemone. Apo wakaŵa mu gadi, Paulosi wakapharazgira Onesimo, muzga uyo wakacimbira kwa sekuru wake. Paulosi wakayowoya kuti ‘wakazgoka wiske wa Onesimo apo wakaŵa wakukakika mu gadi,’ ndipo wakawezgera Onesimo kwa sekuru wake. (File. 10) Tikukayika yayi kuti Paulosi wakapharazgirangaso ŵasilikari awo ŵakamulindanga. (1 Kor. 9:22) Wakwenera kuti wakafumba msilikari mulimo wa cilwero cilicose ca ŵasilikari na kuciyaniska na cilwero cauzimu.—Efe. 6:13-17.

‘YOWOYANI MAZGU GHA CIUTA KWAMBURA WOFI’

Kukakika kwa Paulosi kukawovwira kuti ‘makani ghawemi ghathandazgike’ pakati pa Ŵasilikari wose ŵa Themba la Romu na ŵanji. (Fil. 1:12, 13) Awo ŵakakhalanga pa malo gha Castra Praetoria ŵakamanyananga na ŵanthu ŵanandi mu Ufumu wose wa Romu, kusazgapo themba na ŵamunyumba yake. Ŵamunyumba ya themba ŵakaŵa ŵana ŵake, ŵanchito, na ŵazga. Ŵanyake mwa ŵanthu aŵa ŵakazgoka Ŵakhristu. (Fil. 4:22) Cifukwa cakuti Paulosi wakapharazganga na cikanga, ŵabali ŵanandi mu Romu ŵakakhwima mtima “pakuyowoya mazgu gha Ciuta kwambura wofi.”—Fil. 1:14.

Nase tikukhozgeka na umo Paulosi wakapharazgiranga mu Romu, apo ‘tikupharazga mazgu mu nyengo yiwemi na nyengo ya suzgo.’ (2 Tim. 4:2) Ŵanji ŵa ise ŵakwenda yayi, ŵangaŵa kuti ŵali ku malo ghakusungirako ŵacekuru panji ku vipatala, panji nanga ni mu jele cifukwa ca cipulikano cawo. Mulimose umo vinthu vingaŵira kwa ise, tingapharazgira ŵanthu awo ŵakwiza kuzakatiwona panji kuzakatovwira. Para tikupharazga mwacikanga pa mpata uliwose uwo wasangika, tikujiwonera tekha kuti “mazgu gha Ciuta ngakukakika cara.”—2 Tim. 2:8, 9.