ƆDE KƆMAA ROMAFOƆ
1 Me Paul, meyɛ Kristo Yesu akoa a wɔafrɛ me sɛ memmɛyɛ ɔsomafoɔ. Wɔayi me asi hɔ sɛ menka Onyankopɔn asɛmpa no,+ 2 asɛmpa a ɔnam n’adiyifoɔ so hyɛɛ ho bɔ too hɔ wɔ Twerɛ kronkron no mu no. 3 Asɛmpa no fa ne Ba no ho. Wɔwoo no honam mu sɛ Dawid aseni,*+ 4 nanso wɔnam honhom a ɛyɛ kronkron no tumi so nyanee no firii awufoɔ mu+ maa ɛdaa adi sɛ ɔyɛ Onyankopɔn Ba.+ Ɔno ne yɛn Awurade Yesu Kristo. 5 Yɛnam ne so anya adom ne asomafoɔ adwuma+ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a aman nyinaa bɛgye no adi na wɔayɛ ɔsetie ama no+ na ama wɔahyɛ ne din animuonyam. 6 Saa aman no mu na mo nso, wɔafrɛ mo ama moabɛyɛ Yesu Kristo dea. 7 Meretwerɛ akɔma Onyankopɔn adɔfoɔ a wɔwɔ Roma a wɔafrɛ wɔn abɛyɛ akronkronfoɔ nyinaa:
Yɛn Agya Nyankopɔn ne Awurade Yesu Kristo adom ne asomdwoeɛ nka mo.
8 Deɛ ɛdi kan koraa no, menam Yesu Kristo so da me Nyankopɔn ase wɔ mo nyinaa mo ho, ɛfiri sɛ wɔka mo gyidie ho asɛm wɔ wiase baabiara. 9 Na Onyankopɔn a mede me honhom* som no a enti meka ne Ba no ho asɛmpa no, ɔno ne me danseni sɛ mebɔ mo din daa wɔ me mpaebɔ mu a mennyae,+ 10 na mesrɛ daa sɛ, sɛ Onyankopɔn pɛ, na sɛ ɛbɛyɛ yie nko ara deɛ a, afei deɛ, mɛtumi aba mo nkyɛn. 11 Ɛfiri sɛ me ho pere me sɛ mɛhu mo, na mama mo honhom mu akyɛdeɛ bi sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mo ase bɛtim wɔ gyidie no mu; 12 anaa me ne mo nyinaa, obiara de ne gyidie bɛhyɛ ne yɔnko nkuran.+
13 Nanso anuanom, mepɛ sɛ mohunu sɛ mayɛ m’adwene mprɛ pii sɛ mɛba mo nkyɛn na mabɛnya aba bi wɔ mo mu sɛdeɛ menyaa wɔ aman a aka no mu no. Nanso wɔasi me kwan abɛsi nnɛ. 14 Mede Greecefoɔ ne ahɔhoɔ* ka, mede anyansafoɔ ne wɔn a wɔnni nimdeɛ nyinaa ka; 15 enti me ho pere me sɛ mɛka asɛmpa no akyerɛ mo a mowɔ Roma+ no nso. 16 Na m’ani nwu asɛmpa no ho;+ nokorɛm no, ɛyɛ Onyankopɔn tumi a ɔde gye obiara a ɔwɔ gyidie nkwa,+ Yudani na ɛdi kan,+ na afei Greeceni adi hɔ.+ 17 Ɛfiri sɛ wɔn a wɔwɔ gyidie no hunu sɛ, Onyankopɔn nam asɛmpa no so yi ne tenenee adi, na ɛno ma wɔn gyidie yɛ den,+ sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Ɔteneneeni deɛ, gyidie na ɛbɛma no anya nkwa.”+
18 Na nnipa a wɔnam kwammɔne so si nokorɛ no kwan+ no, wɔreyi Onyankopɔn abufuo+ adi firi soro atia wɔn bɔne ne wɔn mmarato nyinaa, 19 ɛfiri sɛ deɛ wɔbɛtumi ahunu afa Onyankopɔn ho no, ɛda adi pefee wɔ wɔn mu; Onyankopɔn maa wɔhuu no pefee.+ 20 Ɛfiri sɛ ne suban ahodoɔ a nnipa ntumi nhunu, a ɛno ne ne tumi a ɛwɔ hɔ daa+ ne Onyankopɔn ko a ɔyɛ*+ no, ada adi pefee firi berɛ a ɔbɔɔ wiase, na wɔnam nneɛma a wayɛ so na ɛhunu,+ enti wɔnni anoyie biara. 21 Ɛwom sɛ wɔnim Onyankopɔn deɛ, nanso wɔanhyɛ no animuonyam sɛ Onyankopɔn, na wɔanna no ase nso. Mmom, wɔdwene adehunu ho, na wɔn akoma a ɛnnim nyansa no duruu sum.+ 22 Ɛwom, na wɔka sɛ wɔnim nyansa, nanso wɔbɛyɛɛ nkwaseafoɔ, 23 na Onyankopɔn a ɔmporɔ no, wɔmaa n’animuonyam bɛyɛɛ sɛ onipa a ɔporɔ honi, ne nnomaa ne mmoa a wɔn nan yɛ nnan ne awɔ ne nkoterɛ* a wɔporɔ nso ahoni.+
24 Ɛsiane sɛ wɔpɛ sɛ wɔdi wɔn akoma mu akɔnnɔ akyi nti, Onyankopɔn gyaa wɔn maa ɔbra fĩ,* sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɛbɛgu wɔn nipadua ho fĩ wɔ wɔn mu. 25 Wɔde Onyankopɔn ho nsɛm a ɛyɛ nokorɛ no sesaa atorɔ, na wɔdii abɔdeɛ ni, na wɔsom abɔdeɛ senee sɛ anka wɔbɛsom Ɔbɔadeɛ no. Ɔno na ayeyie nka no daa daa. Amen. 26 Ɛno nti na Onyankopɔn gyaa wɔn maa nna ho akɔnnɔ a ɛyɛ aniwu,+ ɛfiri sɛ wɔn mmaa de nna mu nkitahodie a ɛyɛ ne kwan so no sesaa deɛ ɛnyɛ ne kwan so.+ 27 Saa ara na mmarima no nso gyaa wɔne mmaa nna mu nkitahodie a ɛyɛ ne kwan so no. Wɔmaa wɔn yɔnko mmarima ho akɔnnɔ dɛree wɔ wɔn mu,+ na mmarima ne mmarima yɛɛ aniwudeɛ.* Na asotwe* a ɛfata wɔn bɔne no, wɔnyaa ne nyinaa wɔ wɔn mu.+
28 Ɛsiane sɛ wɔanhunu sɛ ɛfata sɛ wɔgye Onyankopɔn tom* nti, Onyankopɔn nso gyaa wɔn maa adwene a ɛmfata sɛ wɔnyɛ nneɛma a ɛnsɛ.+ 29 Na deɛ ɛntene nyinaa ayɛ wɔn ma;+ amumuyɛ, adufudepɛ,*+ ne bɔne. Na ahoɔyaa adidi wɔn mu;+ ɛfiri sɛ awudie,+ mansotwe, nnaadaa,+ ne adwemmɔne+ ayɛ wɔn ma; wɔtutu nsɛm gu nkurɔfoɔ asom,* 30 wɔn ano yɛ ya,+ wɔtan Onyankopɔn, wɔmmu adeɛ,* wɔyɛ ahantan, wɔhoahoa wɔn ho, wɔbɔ pɔ bɔne,* wɔntie wɔn awofoɔ asɛm,+ 31 wɔnni nteaseɛ,+ wɔsɛe apam, wɔnni tema, na wɔn tirim yɛ den. 32 Ɛwom sɛ saa nkurɔfoɔ yi nim Onyankopɔn atemmuo* a ɛtene no yie paa sɛ wɔn a wɔyɛ saa nneɛma no fata owuo,+ nanso wɔkɔ so yɛ saa nneɛma no, na wɔn a wɔyɛ bi no nso, wɔgye wɔn tom.
2 Enti wo, onipa, sɛ woyɛ hwan mpo,+ na sɛ wobu atɛn a, wonni anoyie biara. Sɛ wobu obi atɛn a, wobu wo ho fɔ, ɛfiri sɛ wo nso, wokɔ so yɛ nneɛma korɔ no ara bi.+ 2 Yɛnim sɛ Onyankopɔn atemmuo yɛ nokorɛ, na ɛda hɔ ma wɔn a wɔkɔ so yɛ saa nneɛma no.
3 Na wo onipa, sɛ wobu wɔn a wɔkɔ so yɛ saa nneɛma no atɛn, na berɛ korɔ no ara woyɛ bi a, wogye di sɛ wobɛtumi adwane Onyankopɔn atemmuo anaa? 4 Adɛn, wonnim sɛ Onyankopɔn ayamyɛ nti, ɔpɛ sɛ ɔboa wo ma wonya adwensakra+ anaa? Ɛno nti na wobu n’ayamyɛ,+ ne ntoboaseɛ,+ ne n’aboterɛ+ bebrebe no animtia no anaa? 5 Nanso w’akoma a ɛyɛ den na apirim no nti, woreboaboa abufuo ano aba wo so abufuo da no ne ɛda a Onyankopɔn bɛyi n’atemmuo a ɛtene no adi no.+ 6 Na ɔbɛtua obiara ka sɛdeɛ ne nnwuma teɛ:+ 7 Wɔn a wɔde animia yɛ nnwuma pa, a wɔnam so hwehwɛ animuonyam ne anidie ne deɛ ɛmporɔ+ no, ɔbɛma wɔn daa nkwa; 8 nanso wɔn a wɔpɛ ntɔkwa a wɔntie nokorɛ no na wɔyɛ nneɛma bɔne no, asotwe ne abufuo bɛba wɔn so.+ 9 Obiara* a ɔyɛ adebɔne no, amanehunu ne ɔhaw bɛba ne so; Yudani na ɛdi kan, na afei Greeceni adi hɔ; 10 nanso obiara a ɔyɛ adepa no, ɔbɛnya animuonyam ne anidie ne asomdwoeɛ; Yudani na ɛdi kan,+ na afei Greeceni adi hɔ.+ 11 Ɛfiri sɛ Onyankopɔn nyiyi nnipa mu.+
12 Na wɔn a wɔnni mmara a wɔyɛɛ bɔne no nyinaa, ɛwom sɛ wɔnni mmara deɛ, nso wɔbɛsɛe wɔn;+ na wɔn a wɔhyɛ mmara ase a wɔyɛɛ bɔne no nyinaa, wɔde saa mmara no na ɛbɛbu wɔn atɛn.+ 13 Ɛfiri sɛ wɔn a wɔtie mmara no, ɛnyɛ wɔn na wɔyɛ ateneneefoɔ wɔ Onyankopɔn ani so, na mmom wɔn a wɔdi mmara so no, wɔn na wɔbɛbu wɔn ateneneefoɔ.+ 14 Sɛ amanaman mufoɔ a wɔnni mmara+ no firi awoɔ mu yɛ nneɛma a ɛwɔ mmara no mu a, ɛwom, saa nnipa yi nni mmara deɛ, nanso deɛ wɔyɛ no yɛ mmara ma wɔn ankasa. 15 Deɛ wɔn ankasa yɛ no kyerɛ sɛ, wɔatwerɛ nneɛma a ɛwɔ mmara no mu no wɔ wɔn akomam. Na wɔn ahonim* nso di wɔn adanseɛ, na wɔn ankasa nsusuiɛ bu wɔn fɔ anaa ɛbu wɔn bem. 16 Wei bɛba ɛda a Onyankopɔn nam Kristo Yesu so bɛbu nneɛma a nnipa de asie ho atɛn,+ sɛdeɛ asɛmpa a meka no teɛ no.
17 Sɛ wɔfrɛ wo Yudani,+ na wode wo ho to mmara so, na wode Onyankopɔn hoahoa wo ho, 18 na wonim n’apɛdeɛ, na wogye nneɛma a ɛho hia paa* no tom ɛsiane sɛ wɔde Mmara no akyerɛkyerɛ wo nti,+ 19 na wogye di sɛ wokyerɛ anifirafoɔ kwan, na woyɛ hann ma wɔn a wɔwɔ sum mu, 20 na wotete* wɔn a wɔnni adwene,* na wokyerɛkyerɛ mmɔfra nkumaa, na wote Mmara no mu nsɛntitire ase, na wonim nokwasɛm a ɛwɔ Mmara no mu a, 21 wo a wokyerɛkyerɛ obi no, wonkyerɛkyerɛ wo ho?+ Wo a woka sɛ, “Mmɔ korɔno”+ no, wobɔ korɔno anaa? 22 Wo a woka sɛ, “Nsɛe awareɛ”+ no, wosɛe awareɛ anaa? Wo a wokyiri abosom no, wowia abosom dan mu nneɛma anaa? 23 Wo a wode mmara hoahoa wo ho no, woto Mmara no de bu Onyankopɔn animtia anaa? 24 Na “mo nti, wɔka Onyankopɔn din ho abususɛm wɔ amanaman no mu,” sɛdeɛ wɔatwerɛ no.+
25 Nokorɛm no, sɛ twetiatwa*+ so bɛba mfasoɔ a, gye sɛ wodi mmara so.+ Nanso sɛ wobu mmara so a, na wo twetiatwa no abɛyɛ sɛ deɛ wontwaa twetia. 26 Ne saa nti, sɛ obi a ɔntwaa twetia+ di nneɛma a ɛtene a Mmara no hwehwɛ no so a, wɔbɛbu no sɛ obi a watwa twetia, ɛnte saa?+ 27 Sɛ obi a ɔntwaa twetia wɔ honam mu di Mmara no so, na sɛ wo a woatwa twetia a wonim mmara a wɔatwerɛ no, wobu so a, ɔbɛbu wo fɔ. 28 Yɛka Yudani ankasa a, ɛnyɛ ani so deɛ,+ na yɛka twetiatwa nso a, ɛnyɛ ani so deɛ anaa honam mu deɛ.+ 29 Na mmom Yudani ne deɛ ɔte saa wɔ ne mu,+ na ne twetiatwa nso yɛ akomam deɛ+ a ɛnam honhom so, na ɛnyɛ mmara a wɔatwerɛ so.+ Saa nipa no ayeyie firi Onyankopɔn, na ɛmfiri nnipa.+
3 Ɛnneɛ, sɛ obi yɛ Yudani a, mfasoɔ bɛn na ɛwɔ so? Anaa mfasoɔ bɛn na ɛwɔ twetiatwa* so? 2 Ɛso mfasoɔ dɔɔso. Deɛ ɛdi kan no, Yudafoɔ na wɔde Onyankopɔn nsɛm kronkron no hyɛɛ wɔn nsa.+ 3 Enti asɛm no ne sɛn? Sɛ ebinom annya gyidie a, gyidie a wɔannya nti, ɛkyerɛ sɛ Onyankopɔn renni nokorɛ anaa? 4 Daabida! Sɛ onipa biara bɛyɛ ɔtorofoɔ+ mpo a, Onyankopɔn deɛ, ɔyɛ ɔnokwafoɔ,+ sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Sɛdeɛ ɛbɛyɛ a wobɛdi bem wɔ wo kasa mu, na sɛ wɔbu wo atɛn a, woadi nkonim.”+ 5 Sɛ nneɛma a ɛntene a yɛyɛ ma Onyankopɔn tenenee da adi a, deɛn na yɛbɛka? Sɛ Onyankopɔn yi n’abufuo adi a, ɛkyerɛ sɛ ɔntene anaa? (Merekasa sɛdeɛ nnipa kasa.) 6 Daabida! Anyɛ saa a, anka ɛbɛyɛ dɛn na Onyankopɔn abu wiase atɛn?+
7 Na sɛ medi atorɔ, na ɛma Onyankopɔn nokorɛ da adi yie ma ɛhyɛ no animuonyam a, ɛnneɛ adɛn nti na Onyankopɔn rebu me atɛn sɛ ɔbɔnefoɔ? 8 Ɛnneɛ nsɛm a nnipa bi twa atorɔ to yɛn so sɛ yɛka no, momma yɛnka bi ɛ! Wɔse yɛka sɛ: “Momma yɛnyɛ nneɛma bɔne, na nneɛma pa aba.” Atɛn a wɔbu nnipa a wɔte saa no tene.+
9 Ɛnneɛ deɛn na yɛbɛka? Yɛkyɛn afoforɔ anaa? Ɛnte saa koraa! Ɛfiri sɛ yɛadi kan aka sɛ, Yudafoɔ ne Greecefoɔ nyinaa hyɛ bɔne ase;+ 10 sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Ɔteneneeni biara nni hɔ, baako mpo nni hɔ;+ 11 obiara nni hɔ a ɔwɔ nhunumu biara; obiara nni hɔ a ɔhwehwɛ Onyankopɔn. 12 Nnipa nyinaa afom kwan,* wɔn nyinaa adane adeɛ a mfasoɔ biara nni so; obiara nni hɔ a ɔda ayamyɛ adi, baako pɛ mpo nni hɔ.”+ 13 “Wɔn menewa yɛ damena a ɛso abue; wɔde wɔn kɛtrɛma keka nnaadaasɛm.”+ “Awɔ* borɔ wɔ wɔn anom.”+ 14 “Nnome ne nsɛm a ɛyɛ ya* ayɛ wɔn anom ma.”+ 15 “Wɔn nan tu mmirika kɔhwie mogya gu.”+ 16 “Ɔsɛeɛ ne ahoyera wɔ wɔn akwan so, 17 na wɔnnim asomdwoeɛ kwan.”+ 18 “Onyankopɔn ho suro nni wɔn ani so.”+
19 Yɛnim sɛ biribiara a Mmara no ka no, ɛka kyerɛ wɔn a wɔhyɛ Mmara no ase, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a wɔbɛma obiara aka n’ano atom, na wiase nyinaa abɛyɛ wɔn a wɔfata Onyankopɔn asotwe.+ 20 Enti ɔremfa mmara nnwuma so mmu obiara* bem wɔ n’anim,+ ɛfiri sɛ mmara na ɛma yɛhunu bɔne yie.+
21 Nanso seesei sɛ obi anni Mmara no so mpo a, Onyankopɔn bɛtumi abu no ɔteneneeni,+ sɛdeɛ Mmara no ne Adiyifoɔ no di ho adanseɛ no.+ 22 Aane, wɔn a wɔwɔ gyidie nyinaa, ɛsiane sɛ wɔwɔ Yesu Kristo mu gyidie nti, wɔbɛtumi abɛyɛ ateneneefoɔ wɔ Onyankopɔn anim. Ɛfiri sɛ nsonsonoeɛ biara nna wɔn ntam.+ 23 Wɔn nyinaa ayɛ bɔne, na wɔntumi nna Onyankopɔn animuonyam adi,+ 24 na ɛyɛ akyɛdeɛ ara kwa+ sɛ Onyankopɔn adom nti,+ ɔnam agyedeɛ a Kristo Yesu tuaeɛ no so abu wɔn bem.+ 25 Onyankopɔn de no maeɛ sɛ afɔreɛ, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a yɛbɛnya ne mogya mu gyidie+ na ama asomdwoeɛ aba* yɛne Onyankopɔn ntam.+ Onyankopɔn yɛɛ saa sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɔbɛda ɔno ara ne tenenee adi, ɛfiri sɛ n’aboterɛ nti, ɔde bɔne a wɔyɛɛ no tete no kyɛe. 26 Ɔyɛɛ saa sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɔbɛda ɔno ara ne tenenee adi+ wɔ saa berɛ yi mu, na ama wayɛ ɔteneneeni berɛ a ɔbu onipa a ɔwɔ Yesu mu gyidie bem no.+
27 Ɛnneɛ ahohoahoa no wɔ he? Wɔayi afiri hɔ. Mmara bɛn na wɔnam so yi firii hɔ? Nnwuma mmara+ anaa? Daabida, na mmom ɛnam gyidie mmara so. 28 Yɛhunu sɛ wɔnam gyidie so na ɛbu onipa bem, na ɛnyɛ nnwuma a mmara no hwehwɛ sɛ wɔyɛ so.+ 29 Adɛn, ɔyɛ Yudafoɔ nko ara Nyankopɔn?+ Ɔnyɛ amanaman mufoɔ nso Nyankopɔn anaa?+ Aane, ɔyɛ amanaman mufoɔ nso Nyankopɔn.+ 30 Ɛsiane sɛ Onyankopɔn yɛ baako+ nti, ɔbɛgyina gyidie so abu nnipa a wɔatwa twetia bem,+ na wɔn a wɔntwaa twetia no nso, ɔbɛgyina wɔn gyidie so abu wɔn bem.+ 31 Ɛnneɛ yɛn gyidie nti, yɛtu mmara gu anaa? Ɛnte saa koraa! Mmom, yɛma mmara gyina.+
4 Sɛ saa na ɛteɛ a, ɛnneɛ deɛn na yɛbɛka sɛ yɛn honam fam agya Abraham nyaeɛ? 2 Sɛ nnwuma a Abraham yɛeɛ nti na wɔbuu no ɔteneneeni* a, anka ɔbɛnya deɛ ɔde bɛhoahoa ne ho, nanso ɛnyɛ Onyankopɔn anim. 3 Na deɛn na twerɛsɛm no ka? Ɛka sɛ: “Abraham gyee Yehowa* dii, na wɔbuu no sɛ ɔyɛ ɔteneneeni.”+ 4 Onipa a ɔyɛ adwuma no, sɛ wɔtua no ka a, wɔmmu no sɛ ɛyɛ adom, mmom wɔbu no sɛ wɔde no ka, ɛnna wɔatua. 5 Nanso sɛ onipa bi nyɛ adwuma, na sɛ ɔgye Deɛ ɔbu ɔbɔnefoɔ bem* no di a, ne gyidie no nti, wɔbu no ɔteneneeni.*+ 6 Dawid nso kaa sɛ, sɛ Onyankopɔn bu onipa bi sɛ ɔyɛ ɔteneneeni na ɛnnyina ne nnwuma so a, saa onipa no ani gye. Deɛ ɔkaeɛ nie: 7 “Anigyeɛ ne wɔn a wɔde wɔn mmarato akyɛ wɔn na wɔakata wɔn bɔne so;* 8 anigyeɛ ne onipa a Yehowa* remmu ne bɔne ho akonta da.”+
9 Saa anigyeɛ yi, wɔn a wɔatwa twetia* nko ara na ɛnya anaa wɔn a wɔntwaa twetia nso ka ho?+ Ɛfiri sɛ yɛka sɛ: “Abraham gyidie nti, wɔbuu no sɛ ɔyɛ ɔteneneeni.”+ 10 Berɛ bɛn na wɔbuu no sɛ ɔyɛ ɔteneneeni? Ɛyɛ berɛ a na watwa twetia anaa berɛ a na ɔntwaa twetia? Ɛnyɛ berɛ a na watwa twetia, na mmom berɛ a na ɔnnya ntwaa twetia. 11 Na ɔnyaa sɛnkyerɛnne+ a ɛne twetiatwa. Wɔde maa no sɛ ahyɛnsodeɛ,* de kyerɛɛ sɛ, ne gyidie nti, berɛ a ɔnnya ntwaa twetia no, wɔbuu no sɛ ɔyɛ ɔteneneeni, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɔbɛyɛ wɔn a wɔwɔ gyidie a wɔntwaa twetia no nyinaa agya,+ na wɔabu wɔn sɛ ateneneefoɔ; 12 afei nso, na ɛbɛma no abɛyɛ wɔn a wɔatwa twetia no agya, ɛnyɛ wɔn a wɔbata twetiatwa ho no nko ara, na mmom wɔn a wɔdii yɛn agya Abraham+ anammɔn akyi pɛpɛɛpɛ berɛ a na ɔntwaa twetia no nso.
13 Ɛnyɛ mmara na Abraham anaa n’asefoɔ* nam so nyaa bɔhyɛ sɛ ɔbɛnya wiase bi sɛ agyapadeɛ,+ mmom gyidie a ɔnyaeɛ a ɛmaa wɔbuu no teneneeni ntira.+ 14 Na sɛ wɔn a wɔbata mmara ho no na wɔbɛdi adeɛ a, ɛnneɛ na gyidie abɛyɛ biribi a mfasoɔ nni so, na na bɔhyɛ no ayɛ bɔhyɛ hunu. 15 Deɛ ɛwom ne sɛ, Mmara no de abufuo ba,+ nanso baabi a mmara nni no, mmarato biara nso nni hɔ.+
16 Ɛno nti na ɛnam gyidie so no, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɛbɛgyina adom so,+ na ama bɔhyɛ no atim ama n’asefoɔ*+ nyinaa, ɛnyɛ wɔn a wɔbata Mmara no ho nko ara, na mmom wɔn a wɔbata Abraham gyidie ho nso. Ɔyɛ yɛn nyinaa agya.+ 17 (Ɛte sɛ deɛ wɔatwerɛ yi: “Mayi wo de wo ayɛ aman bebree agya.”)+ Wei sii wɔ Onyankopɔn a ɔnyaa ne mu gyidie no anim. Ɔno ne Onyankopɔn a ɔnyane awufoɔ, a ɔfrɛ nneɛma a ɛmmaeɛ sɛ nneɛma a ɛwɔ hɔ no.* 18 Ɛwom sɛ na ɔnni deɛ ɔbɛgyina so anya anidasoɔ, nanso ɔnyaa anidasoɔ gye dii sɛ ɔbɛyɛ aman bebree agya, sɛdeɛ na wɔaka ato hɔ sɛ, “Saa na w’asefoɔ* bɛyɛ,”+ no. 19 Na ɛwom sɛ ne gyidie anyɛ mmerɛ deɛ, nanso ɔsusuu ɔno ara ne nipadua a na awuo no ho, (ɛfiri sɛ na wadi bɛyɛ mfeɛ 100)+ ɛne Sara yafunu a na awuo*+ no nso ho. 20 Nanso Onyankopɔn bɔhyɛ nti, ne gyidie anhinhim na wannye akyinnyeɛ. Na mmom ne gyidie maa no nyaa ahoɔden, na ɔhyɛɛ Onyankopɔn animuonyam, 21 na ɔgye dii paa sɛ deɛ Onyankopɔn ahyɛ ho bɔ no, Ɔbɛtumi ayɛ nso.+ 22 Ɛno nti, “wɔbuu no sɛ ɔyɛ ɔteneneeni.”+
23 Nanso asɛm a ɛne “wɔbuu no sɛ ɔyɛ ɔteneneeni” no, ɛnyɛ ɔno nko ara nti na wɔtwerɛeɛ.+ 24 Mmom wɔtwerɛ maa yɛn nso. Yɛn nso wɔbɛbu yɛn sɛ ateneneefoɔ, ɛfiri sɛ yɛgye Deɛ ɔnyanee yɛn Awurade Yesu firii awufoɔ mu no di.+ 25 Yɛn mfomsoɔ nti na wɔyii no maeɛ,+ na wɔnyanee no sɛdeɛ ɛbɛyɛ a wɔbɛbu yɛn ateneneefoɔ.+
5 Enti, seesei a gyidie nti wɔabu yɛn sɛ yɛyɛ ateneneefoɔ+ yi, momma yɛmfa yɛn Awurade Yesu Kristo so na yɛne Onyankopɔn ntena asomdwoeɛ mu.*+ 2 Yesu mu gyidie nti, yɛasan anya kwan abɛn Onyankopɔn, na yɛanya saa adom yi. Saa adom no na yɛwɔ mu* seesei.+ Na anidasoɔ a yɛwɔ sɛ yɛbɛnya Onyankopɔn animuonyam nti, momma yɛnni ahurisie.* 3 Ɛnyɛ ɛno nko, na mmom sɛ yɛwɔ amanehunu mu+ a, momma yɛnni ahurisie,* ɛfiri sɛ yɛnim sɛ amanehunu de animia ba;+ 4 animia nso de Onyankopɔn mpenesoɔ ba;+ Onyankopɔn mpenesoɔ nso de anidasoɔ ba,+ 5 na anidasoɔ no nni hwammɔ;+ ɛfiri sɛ wɔnam honhom kronkron a wɔde ama yɛn+ no so ahwie Onyankopɔn dɔ agu yɛn akoma mu.
6 Nokorɛm no, berɛ a yɛda so yɛ mmerɛ no,+ Kristo wu maa nnipa abɔnefoɔ wɔ berɛ a na wɔahyɛ no mu. 7 Ɛbɛyɛ den sɛ obi bɛwu ama onipa tenenee; na onipa pa deɛ, ebia obi bɛsi ne bo sɛ ɔbɛwu ama no. 8 Nanso Onyankopɔn ama yɛahunu sɛ ɔdɔ yɛn, ɛfiri sɛ berɛ a yɛda so yɛ abɔnefoɔ no, Kristo wu maa yɛn.+ 9 Ɛnneɛ seesei a wɔnam ne mogya so abu yɛn ateneneefoɔ+ no, sɛdeɛ ɛteɛ biara, wɔnam ne so bɛgye yɛn afiri abufuo mu.+ 10 Na sɛ berɛ a na yɛyɛ atamfo no, wɔnam ne Ba no wuo so siesiee yɛne Onyankopɔn ntam+ a, ɛnneɛ afei a wɔasiesie yɛne no ntam yi, wɔnam ne nkwa so bɛgye yɛn aboro so. 11 Ɛnyɛ ɛno nko, na mmom yɛn Awurade Yesu Kristo a seesei yɛnam ne so asiesie yɛne Onyankopɔn ntam no nti, yɛredi Onyankopɔn mu ahurisie nso.+
12 Ɛno nti, ɛnam onipa baako so na bɔne baa wiase, na owuo nam bɔne so baeɛ,+ na ɛmaa owuo trɛ kaa nnipa nyinaa, ɛfiri sɛ wɔn nyinaa ayɛ bɔne.+ 13 Ná bɔne wɔ wiase ansa na Mmara no reba, nanso sɛ mmara nni hɔ a, wɔmmu obiara fɔ wɔ bɔne ho.+ 14 Ne nyinaa mu no, owuo dii hene firii Adam so bɛsii Mose so, na wɔn a wɔanyɛ bɔne sɛdeɛ Adam yɛɛ bɔne no mpo, ɛdii wɔn so hene. Ná Adam te sɛ deɛ ɔbɛba no.+
15 Nanso akyɛdeɛ no nte sɛ mfomsoɔ no. Ɛfiri sɛ onipa baako mfomsoɔ nti, nnipa bebree wuiɛ, nanso Onyankopɔn adom ne n’akyɛdeɛ a ɔnam onipa baako, Yesu Kristo adom so+ de ama no deɛ, aboro so* ama nnipa bebree!+ 16 Bio nso, deɛ ɛfiri akyɛdeɛ no mu baeɛ ne deɛ ɛfiri bɔne a onipa baako no yɛeɛ mu baeɛ no nyɛ pɛ.+ Ɛfiri sɛ mfomsoɔ baako maa wɔbuu nnipa bebree fɔ,+ nanso akyɛdeɛ a ɛdii mfomsoɔ pii akyi baeɛ no maa wɔbuu nnipa bebree ateneneefoɔ.+ 17 Na sɛ onipa baako no mfomsoɔ nti, owuo nam saa onipa no so dii hene+ a, ɛnneɛ deɛ ɛsene saa no, wɔn a wɔnya adom ne tenenee akyɛdeɛ+ boro so no nam ɔbaakofoɔ, Yesu Kristo+ so bɛdi hene+ wɔ nkwa mu.
18 Enti afei, sɛdeɛ mfomsoɔ baako de afobuo baa nnipa ahodoɔ nyinaa so+ no, saa ara na adetenenee baako ma wɔbu nnipa ahodoɔ nyinaa+ ateneneefoɔ ma nkwa.+ 19 Na sɛdeɛ onipa baako no asoɔden maa nnipa bebree bɛyɛɛ abɔnefoɔ+ no, saa ara na ɔbaakofoɔ no setie bɛma nnipa bebree ayɛ ateneneefoɔ.+ 20 Na Mmara no bae sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mfomsoɔ bɛdɔɔso.+ Nanso berɛ a bɔne dɔɔso no, adom dɔɔso boroo so. 21 Adɛn nti na ɛbaa saa? Ɛbaa saa, na sɛdeɛ bɔne ne owuo dii hene+ no, adom nso nam tenenee so adi hene, na ɛnam yɛn Awurade Yesu Kristo so akɔwie daa nkwa mu.+
6 Enti deɛn na yɛnka? Yɛntena bɔne mu, na adom adɔɔso anaa? 2 Daabida! Sɛ yɛawu ama bɔne+ a, ɛbɛyɛ dɛn na yɛakɔ so atena bɔne mu?+ 3 Anaa monnim sɛ yɛn a wɔbɔɔ yɛn asu kɔɔ Kristo Yesu mu+ no nyinaa, wɔbɔɔ yɛn asu kɔɔ ne wuo mu?+ 4 Ɛsiane sɛ wɔbɔɔ yɛn asu kɔɔ ne wuo mu nti, wɔnam so siee yɛne no,+ na sɛdeɛ Agya no nam n’animuonyam so nyanee Kristo firii awufoɔ mu no, yɛn nso, ɛsɛ sɛ yɛnante asetena foforɔ mu.+ 5 Sɛ yɛne no ayɛ baako wɔ ɛkwan a ɔfaa so wuiɛ mu+ a, ɛnneɛ ɛkwan biara so, yɛne no bɛyɛ baako wɔ ɛkwan a ɔfaa so nyaneeɛ mu nso.+ 6 Na yɛnim sɛ wɔde yɛn suban dada no kaa ne ho bɔɔ asɛndua mu,+ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a yɛn nipadua a bɔne wɔ ho no rentumi nyɛ hwee,+ na yɛankɔ so anyɛ bɔne nkoa bio.+ 7 Ɛfiri sɛ deɛ wawuo no, wɔde ne bɔne akyɛ no.*
8 Afei nso, sɛ yɛne Kristo awu a, yɛgye di sɛ yɛne no bɛtena ase nso. 9 Na yɛnim sɛ seesei a wɔanyane Kristo afiri awufoɔ mu+ no, ɔrenwu bio;+ owuo nni ne so tumi bio. 10 Na wu a ɔwuiɛ no, ɔwu de yii bɔne firii hɔ prɛko;+ nanso te a ɔte ase no deɛ, ɔte ase ma Onyankopɔn. 11 Saa ara na mo nso, mommu mo ho sɛ moawu ama bɔne, na monam Kristo Yesu so te ase ma Onyankopɔn.+
12 Enti mommma bɔne nnkɔ so nnni hene wɔ mo nipadua a ɛtumi wuo no so,+ na amma moantie n’akɔnnɔ. 13 Saa ara nso na ɛnsɛ sɛ mode mo nipadua* ma bɔne sɛ amumuyɛ akodeɛ, na mmom momfa mo ho mma Onyankopɔn sɛ wɔn a wɔanyane afiri awufoɔ mu, na momfa mo nipadua* mma Onyankopɔn sɛ tenenee akodeɛ.+ 14 Na ɛnsɛ sɛ bɔne nya mo so tumi, ɛfiri sɛ monhyɛ mmara ase,+ na mmom mowɔ adom ase.+
15 Enti deɛn na yɛreka? Ɛsiane sɛ yɛnhyɛ mmara ase na mmom yɛwɔ adom ase+ nti, ɛsɛ sɛ yɛyɛ bɔne anaa? Daabida! 16 Monnim sɛ obiara a mode mo ho ma no sɛ nkoa na motie no no, tie a motie no nti, moyɛ ne nkoa+ anaa? Mobɛtumi ayɛ nkoa ama bɔne+ a ɛbɛkɔ akɔwie owuo mu,+ anaa mobɛtumi ayɛ nkoa ama ɔsetie a ɛbɛkɔ akɔwie tenenee mu. 17 Nanso aseda nka Onyankopɔn, ɛfiri sɛ na moyɛ bɔne nkoa, nanso afei deɛ, mofiri akoma mu ayɛ ɔsetie ama nkyerɛkyerɛ nhwɛsoɔ a wɔde mo hyɛɛ aseɛ no. 18 Aane, ɛsiane sɛ wɔama moade* mo ho afrii bɔne ho+ nti, moabɛyɛ nkoa ama tenenee.+ 19 Me ne mo rekasa sɛdeɛ nnipa kasa, ɛfiri sɛ mo honam yɛ mmerɛ; na sɛdeɛ mode mo akwaa yɛɛ nkoa maa efĩ ne mmarato maa ɛkɔwiee mmarato mu no, saa ara na afei momfa mo akwaa nyɛ nkoa mma tenenee mma ɛnkɔwie ahoteɛ mu.+ 20 Ɛfiri sɛ berɛ a na moyɛ bɔne nkoa no, na moade* mo ho afiri tenenee ho.
21 Saa berɛ no, aba bɛn na na mosoɔ? Ɛyɛ nneɛma a seesei ɛyɛ mo aniwuo. Saa nneɛma no awieeɛ yɛ owuo.+ 22 Nanso seesei a wɔama moade* mo ho afiri bɔne ho abɛyɛ Onyankopɔn nkoa yi, moreso aba a ɛyɛ kronkron,*+ na n’awieeɛ yɛ daa nkwa.+ 23 Ɛfiri sɛ bɔne akatua ne owuo,+ na akyɛdeɛ a Onyankopɔn de ma ne daa nkwa+ a ɛnam yɛn Awurade Kristo Yesu+ so.
7 Anuanom, enti monnim sɛ berɛ a onipa te ase no, Mmara no di ne so anaa? (Ɛfiri sɛ merekasa akyerɛ wɔn a wɔnim mmara.) 2 Ɔbaa warefoɔ sei, sɛ ne kunu te ase a, mmara akyekyere no afam ne kunu no ho. Nanso sɛ ne kunu no wu a, wɔasane no afiri ne kunu no mmara ho.+ 3 Ne saa nti, berɛ a ne kunu te ase no, sɛ ɔkɔyɛ ɔbarima foforɔ dea* a, wɔbɛfrɛ no ɔwaresɛefoɔ.+ Nanso sɛ ne kunu wu a, ɔnhyɛ ne mmara ase bio. Enti sɛ ɔkɔyɛ ɔbarima foforɔ dea* a, ɔnyɛ ɔwaresɛefoɔ.+
4 Ɛno nti, me nuanom, mo nso, wɔnam Kristo nipadua so aku mo ama Mmara no, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mobɛyɛ obi foforɔ dea.+ Ɔno na wɔnyanee no firii awufoɔ mu,+ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a yɛbɛso aba ama Onyankopɔn.+ 5 Na berɛ a na yɛyɛ deɛ ɔhonam pɛ no, akɔnnɔ bɔne a Mmara no nyanee no no yɛɛ adwuma wɔ yɛn nipadua* mu, na ɛmaa yɛsoo aba a ɛkɔ owuo mu.+ 6 Nanso afei deɛ, wɔasane yɛn afiri Mmara no ho,+ ɛfiri sɛ yɛawu ama deɛ na akyekyere yɛn no, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a yɛbɛfa honhom no so ayɛ nkoa wɔ kwan foforɔ so,+ na ɛnyɛ ɛkwan dada a ɛgyina mmara a wɔatwerɛ no so.+
7 Enti deɛn na yɛnka? Mmara no yɛ bɔne anaa? Daabida! Nokwasɛm ne sɛ, ɛnyɛ Mmara no a, anka mennim bɔne.+ Ɛho nhwɛsoɔ nie: Sɛ ɛnyɛ Mmara no na ɛkaa sɛ, “Mma w’ani mmmere adeɛ”+ a, anka mennim aniberɛ. 8 Nanso mmara no nti, bɔne nyaa kwan maa aniberɛ nyinaa bi kɔɔ so wɔ me mu, ɛfiri sɛ sɛ mmara nni hɔ a, na bɔne awu.+ 9 Nokorɛm no, berɛ bi a na mmara nni hɔ no, na mete ase. Nanso berɛ a mmara no baeɛ no, bɔne baa nkwa mu bio, na me deɛ, mewuiɛ.+ 10 Na mmara a ɛsɛ sɛ ɛde me kɔ nkwa mu+ no, mebɛhuu sɛ ɛde me kɔ owuo mu mmom. 11 Na mmara no nti, bɔne nyaa kwan daadaa me, na ɛnam so kuu me. 12 Enti Mmara no ankasa deɛ, ɛyɛ kronkron, na mmara asɛm no yɛ kronkron, ɛtene, na ɛyɛ papa.+
13 Ɛnneɛ, adepa de me kɔɔ owuo mu anaa? Daabida! Bɔne mmom na ɛyɛɛ saa, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɛbɛda adi sɛ bɔne na ɛnam adepa so de owuo baa me so,+ na ama bɔne afa mmara asɛm no so ada ne ho adi sɛ bɔne yɛ amumuyɛ kɛseɛ paa.+ 14 Na yɛnim sɛ Mmara no yɛ honhom mu adeɛ, nanso me deɛ, meyɛ ɔhonam a wɔatɔn me ahyɛ bɔne ase.+ 15 Na deɛ meyɛ no, mente aseɛ. Ɛfiri sɛ deɛ mepɛ no, ɛnyɛ ɛno na meyɛ, na mmom deɛ mekyiri na meyɛ. 16 Sɛ deɛ mempɛ na meyɛ a, ɛnneɛ megye tom sɛ Mmara no yɛ. 17 Nanso nokwasɛm ne sɛ, seesei ɛnyɛ me ara na meyɛ saa nneɛma no, na mmom ɛyɛ bɔne a ɛte me mu no.+ 18 Na menim sɛ me mu, kyerɛ sɛ, me honam mu deɛ, biribi pa biara nte mu; ɛfiri sɛ mepɛ sɛ meyɛ adepa, nanso menni tumi a mede bɛyɛ.+ 19 Na adepa a mepɛ sɛ meyɛ no, menyɛ, na bɔne a mempɛ no, ɛno mmom na meyɛ. 20 Na sɛ deɛ mempɛ sɛ mɛyɛ na meyɛ a, ɛnneɛ na ɛnyɛ me na meyɛ bio, na mmom ɛyɛ bɔne a ɛte me mu no.
21 Enti mehu mmara yi wɔ me ho. Ɛne sɛ: Sɛ mepɛ sɛ meyɛ deɛ ɛyɛ a, deɛ ɛnyɛ na ɛwɔ me mu.+ 22 Me mu deɛ, m’ani gye Onyankopɔn mmara ho yie,+ 23 nanso mehu mmara foforɔ bi wɔ me nipadua* mu. Saa mmara no ne mmara a ɛwɔ m’adwene mu no ko,+ na ɛde me yɛ akoa ma bɔne mmara+ a ɛwɔ me nipadua* mu no. 24 M’asɛm yɛ mmɔbɔ! Nipadua a ɛde me rekɔ saa owuo yi mu no, hwan na ɔbɛgye me afiri ne nsam? 25 Aseda mfa yɛn Awurade Yesu Kristo so nka Onyankopɔn! Afei me ara mede m’adwene ayɛ akoa ama Onyankopɔn mmara, na mede me honam ayɛ akoa ama bɔne mmara.+
8 Enti wɔn a wɔwɔ Kristo Yesu mu no nni fɔ. 2 Ɛfiri sɛ honhom no mmara a ɛnam Kristo Yesu so ma nkwa no, ama moade* mo ho+ afiri bɔne ne owuo mmara ho. 3 Na ɛsiane sɛ ɔhonam maa Mmara no yɛɛ mmerɛ+ nti, deɛ Mmara no antumi anyɛ+ no, Onyankopɔn yɛe. Deɛ ɔyɛeɛ ne sɛ, bɔne nti, ɔsomaa ɔno ara ne Ba+ bae, te sɛ nnipa* a bɔne wɔ yɛn ho,+ na ɔde buu bɔne fɔ wɔ ɔhonam mu, 4 sɛdeɛ ɛbɛyɛ a nneɛma a ɛtene a Mmara no hwehwɛ no bɛba mu wɔ yɛn so,+ yɛn a yɛnnante honam mu, na mmom yɛnante honhom mu+ no. 5 Na wɔn a wɔnam honam mu no de wɔn adwene si honam mu nneɛma so,+ na wɔn a wɔnam honhom mu no de wɔn adwene si honhom mu nneɛma so.+ 6 Na adwene a ɛsi honam nneɛma so kɔwie owuo mu,+ na adwene a ɛsi honhom nneɛma so kɔwie nkwa ne asomdwoeɛ mu;+ 7 ɛfiri sɛ adwene a ɛsi honam nneɛma so no yɛ ɔtan a wɔtan Onyankopɔn,+ na ɛnhyɛ Onyankopɔn mmara ase, na ɛrentumi nyɛ saa mpo. 8 Enti wɔn a wɔwɔ honam mu no rentumi nsɔ Onyankopɔn ani.
9 Nanso, sɛ Onyankopɔn honhom te mo mu ampa a, ɛnneɛ na monni honam mu, na mmom mowɔ honhom mu.+ Na sɛ obi nni Kristo honhom a, saa onipa no nyɛ ne dea. 10 Nanso sɛ Kristo wɔ mo mu+ a, bɔne nti, nipadua no awu, na tenenee nti, honhom no wɔ nkwa. 11 Enti afei, sɛ deɛ ɔnyanee Yesu firii awufoɔ mu+ no honhom te mo mu a, deɛ ɔnyanee Kristo Yesu firii awufoɔ mu no nam ne honhom a ɛte mo mu no so bɛma mo nipadua a ɛtumi wuo no nso anya nkwa.+
12 Enti afei, anuanom, yɛde ka, nanso ɛnyɛ ɔhonam na yɛde no ka. Enti ɛnsɛ sɛ yɛtena ase honam mu;+ 13 ɛfiri sɛ sɛ motena ase ɔhonam mu a, sɛdeɛ ɛteɛ biara, mobɛwu; nanso sɛ mode honhom no kum nipadua no nneyɛɛ a,+ mobɛtena ase.+ 14 Na wɔn a Onyankopɔn honhom kyerɛ wɔn kwan no nyinaa yɛ Onyankopɔn mma ampa.+ 15 Na honhom a monyaeɛ no, ɛnyɛ honhom a ɛma moyɛ nkoa anaa ɛma mosuro bio, na mmom monyaa honhom a ɛgye yɛn yɛ mma, na saa honhom no ma yɛteam sɛ: “Abba,* Agya!”+ 16 Honhom no ankasa ne yɛn honhom di adanseɛ+ sɛ yɛyɛ Onyankopɔn mma.+ 17 Na sɛ yɛyɛ mma a, ɛnneɛ na yɛdi adeɛ nso. Ampa, yɛbɛnya agyapadeɛ afiri Onyankopɔn hɔ, na yɛne Kristo bɛbom adi adeɛ,+ nanso gye sɛ yɛne no hunu amane+ ansa na wɔahyɛ yɛne no animuonyam.+
18 Na mehunu sɛ, sɛ yɛde amanehunu a yɛrefa mu seesei no toto animuonyam a wɔrebɛyi no adi wɔ yɛn mu no ho a, amanehunu no nnuru baabiara.+ 19 Na abɔdeɛ no rehwɛ kwan paa sɛ wɔbɛda Onyankopɔn mma no adi.+ 20 Na wɔde abɔdeɛ no ahyɛ adehunu ase.+ Ɛnyɛ ɔno ankasa ne pɛ nti na ɔhyɛ aseɛ, na mmom deɛ ɔde no hyɛɛ aseɛ no pɛ ntira. Ɔyɛɛ saa anidasoɔ mu, 21 a ɛne sɛ abɔdeɛ no ankasa nso bɛnya ahofadie+ afiri porɔeɛ a ɛde no ayɛ akoa no mu, na ɛbɛnya animuonyam ahofadie a ɛwɔ hɔ ma Onyankopɔn mma no. 22 Na yɛnim sɛ abɔdeɛ nyinaa abom repenepene, na wɔahunu amane abɛsi nnɛ. 23 Ɛnyɛ ɛno nko, na mmom yɛn ankasa a yɛwɔ aba a ɛdi kan a ɛne honhom no nso, deɛ ɛwom ne sɛ, yɛsũ di awerɛhoɔ* wɔ yɛn mu,+ berɛ a yɛretwɛn dendeenden sɛ wɔbɛgye yɛn ayɛ mma,+ na yɛretwɛn sɛ wɔnam agyedeɛ so bɛgye yɛn afiri yɛn nipadua mu no. 24 Na anidasoɔ yi mu na wɔgyee yɛn nkwa. Nanso anidasoɔ a wɔhunu deɛ, ɛnyɛ anidasoɔ. Na sɛ obi hunu biribi a, ɛyɛ dɛn na ɔsan de n’ani to so? 25 Nanso sɛ yɛn ani da deɛ yɛnhunu so+ a, yɛkɔ so ara de animia twɛn dendeenden.+
26 Saa ara na honhom no nso di boa yɛn wɔ yɛn mmerɛyɛ mu.+ Asɛm no ne sɛ, ɛsɛ sɛ yɛbɔ mpaeɛ, nso yɛnnim deɛ ɛsɛ sɛ yɛbɔ ho mpaeɛ. Nanso sɛ yɛsũ di awerɛhoɔ* wɔ yɛn mu mpo a, honhom no ara srɛ ma yɛn. 27 Na deɛ ɔhwehwɛ akoma mu+ no te honhom no ase, ɛfiri sɛ ɛsrɛ ma akronkronfoɔ no sɛdeɛ Onyankopɔn pɛ.
28 Yɛnim sɛ Onyankopɔn ma ne nnwuma nyinaa bom di boa wɔn a wɔdɔ Onyankopɔn, wɔn a wɔafrɛ wɔn sɛdeɛ n’atirimpɔ teɛ no;+ 29 ɛfiri sɛ wɔn a ɔdii kan gyee wɔn toom no, ɔhyɛ too hɔ nso sɛ wɔbɛyɛ te sɛ ne Ba no,*+ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ne Ba no bɛyɛ abakan+ wɔ anuanom pii mu.+ 30 Bio nso, wɔn a na wayi wɔn* no,+ wɔn nso na ɔfrɛɛ wɔn;+ na wɔn a ɔfrɛɛ wɔn no, wɔn nso na ɔbuu wɔn ateneneefoɔ.+ Ne korakora no, wɔn a ɔbuu wɔn ateneneefoɔ no, wɔn nso na ɔhyɛɛ wɔn animuonyam.+
31 Ɛnneɛ deɛn na yɛbɛka wɔ weinom ho? Sɛ Onyankopɔn wɔ yɛn afa a, hwan na ɔbɛtumi ne yɛn adi asie?+ 32 Wamfa ɔno ara ne Ba mpo ankame yɛn, na mmom yɛn nyinaa nti, ɔde no mae.+ Ɛnneɛ, ɛbɛyɛ dɛn na ɔrenyɛ yɛn adom mfa nneɛma foforɔ nyinaa nso nka ne Ba no ho mma yɛn? 33 Hwan na ɔbɛtumi abɔ wɔn a Onyankopɔn ayi wɔn no soboɔ?+ Onyankopɔn ne Deɛ ɔbu wɔn ateneneefoɔ.+ 34 Hwan na ɔbɛtumi abu wɔn fɔ? Kristo Yesu ne deɛ ɔwuiɛ no, na deɛ ɛsene saa no, ɔno ne deɛ wɔanyane no no. Ɔte Onyankopɔn nsa nifa,+ na ɔsrɛ ma yɛn nso.+
35 Ɛdeɛn na ɛbɛtumi ate yɛn afiri Kristo dɔ ho?+ Amanehunu anaa ahoyera anaa ɔtan* anaa ɛkɔm anaa adagya anaa asiane anaa sekan?+ 36 Sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Wo nti, wɔku yɛn daa nyinaa; wɔbu yɛn sɛ nnwan a wɔrekɔku wɔn.”+ 37 Nanso, weinom nyinaa mu no, yɛnam deɛ ɔdɔɔ yɛn no so di nkonim korakora.+ 38 Na megye di yie sɛ owuo anaa nkwa anaa abɔfoɔ anaa aban anaa nneɛma a ɛwɔ hɔ anaa nneɛma a ɛrebɛba anaa tumi+ 39 anaa deɛ ɛwɔ soro anaa deɛ ɛwɔ fam anaa abɔdeɛ foforɔ biara rentumi nte yɛn mfiri Onyankopɔn dɔ a ɛwɔ yɛn Awurade Kristo Yesu mu no ho.
9 Mereka nokorɛ wɔ Kristo mu; ɛnyɛ atorɔ na meredi, ɛfiri sɛ m’ahonim* di me adanseɛ wɔ honhom kronkron mu 2 sɛ, medi awerɛhoɔ kɛseɛ, na ɛyea a ɛnnyae da wɔ m’akoma mu. 3 Me yam a, anka wɔate me afiri Kristo ho sɛ deɛ wɔadome no, na wɔde me asi me nuanom ananmu, me honam fam abusuafoɔ 4 a wɔyɛ Israelfoɔ no. Wɔn na wɔagye wɔn ayɛ mma,+ na wɔn na animuonyam ne apam ahodoɔ+ ne Mmara a wɔde maeɛ+ ne ɔsom kronn+ ne bɔhyɛ ahodoɔ+ no yɛ wɔn dea. 5 Wɔn na wɔyɛ agyanom no asefoɔ,*+ na wɔn mu na Kristo firi baa wɔ ɔhonam mu.+ Onyankopɔn a ɔdi adeɛ nyinaa so no, ɔno na ayeyie nka no daa daa. Amen.
6 Nanso, ɛnyɛ sɛ ebia Onyankopɔn asɛm no amma mu. Ɛfiri sɛ ɛnyɛ wɔn a wɔfiri Israel mu nyinaa na wɔyɛ “Israelfoɔ” ankasa.+ 7 Afei nso, ɛnyɛ sɛ wɔyɛ Abraham asefoɔ* nti wɔn nyinaa yɛ mma.+ Na mmom, “Deɛ wɔbɛfrɛ no w’aseni* no nam Isak so na ɔbɛba.”+ 8 Kyerɛ sɛ, ɔhonam mma no nyɛ Onyankopɔn mma ankasa,+ na mmom bɔhyɛ mma+ no na wɔbu wɔn sɛ asefoɔ.* 9 Ɛfiri sɛ bɔhyɛ no kaa sɛ: “Afe sɛsɛɛ, berɛ a mɛsan aba saa berɛ yi no, na Sara awo ɔbabarima.”+ 10 Nanso ɛnyɛ saa berɛ no nko, na mmom berɛ a Rebeka ne onipa baako no, yɛn nana Isak, nyinsɛn ntaafoɔ no nso.+ 11 Berɛ a wɔnnya nwoo wɔn, na wɔnnya nyɛɛ papa anaa bɔne biara no, Onyankopɔn kyerɛɛ sɛ, deɛ wayɛ n’adwene sɛ ɔbɛyɛ no, ɛnnyina nnwuma so, na mmom ɛgyina deɛ Ɔbɛyi no na wafrɛ no no so. 12 Enti wɔka kyerɛɛ Rebeka sɛ: “Panin no bɛyɛ kumaa no akoa.”+ 13 Sɛdeɛ wɔatwerɛ no: “Medɔɔ Yakob, na Esau deɛ, metan no.”+
14 Ɛnneɛ deɛn na yɛbɛka? Onyankopɔn ntene anaa? Daabida!+ 15 Ɛfiri sɛ ɔka kyerɛɛ Mose sɛ: “Deɛ mepɛ sɛ mehu no mmɔbɔ no, ɔno na mɛhu no mmɔbɔ, na deɛ mepɛ sɛ me yam hyehye me ma no no, ɔno na me yam bɛhyehye me ama no.”+ 16 Enti ɛnnyina deɛ obi pɛ anaa ne mmɔdemmɔ so,* na mmom ɛgyina Onyankopɔn a ɔwɔ ahummɔborɔ no so.+ 17 Ɛfiri sɛ Twerɛnsɛm no ka kyerɛɛ Farao sɛ: “Deɛ enti a mama woda so te ase nie: mepɛ sɛ mefa wo so da me tumi adi, na mema nkurɔfoɔ bɔ me din asaase nyinaa so.”+ 18 Enti deɛ ɔpɛ na ɔhu no mmɔbɔ, na deɛ ɔpɛ nso na ɔma no sene ne kɔn.+
19 Ne saa nti, wobɛka akyerɛ me sɛ: “Adɛn nti na ɔda so nya nnipa ho mfomsoɔ? Na hwan na ɔbɛsi n’apɛdeɛ kwan?” 20 Wo onipa, hwan ne wo a wo ne Onyankopɔn yiyi nsɛm ano?+ Anwenneɛ bɛbisa ne nwemfoɔ sɛ: “Adɛn nti na woyɛɛ me sei?”+ 21 Adɛn? Ɔnwemfoɔ nni dɔteɛ so tumi+ sɛ ɔde dɔtetoa* koro no ara bɛnwene kukuo baako a ɛho wɔ nyam, na wanwene foforɔ nso a ɛho nni nyam anaa? 22 Enti sɛ Onyankopɔn a ɔpɛ sɛ ɔyi n’abufuo adi na ɔma wɔhunu ne tumi no nyaa abufuo anwenneɛ a wɔasiesie ama ɔsɛeɛ no ho aboterɛ pii a, deɛn na yɛwɔ ka wɔ ho? 23 Na sɛ ɔyɛɛ saa sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɔbɛda n’animuonyam kɛseɛ adi akyerɛ mmɔborɔhunu anwenneɛ+ a wadi kan asiesie sɛ ɔbɛhyɛ wɔn animuonyam, 24 kyerɛ sɛ, yɛn a ɔfrɛɛ yɛn firii Yudafoɔ ne amanaman mu no+ a, ɛno nso deɛn na yɛwɔ ka? 25 Ɛte sɛ deɛ waka wɔ Hosea nwoma no nso mu no: “Wɔn a wɔnyɛ me man no,+ mɛfrɛ wɔn ‘me man,’ na deɛ na mennɔ no no nso, mɛfrɛ no ‘ɔdɔfoɔ’;+ 26 na baabi a wɔka kyerɛɛ wɔn sɛ, ‘Ɛnyɛ me man ne mo’ no, ɛhɔ ara na wɔbɛfrɛ wɔn ‘Onyankopɔn teasefoɔ no mma.’”+
27 Bio nso, Yesaia kaa Israel ho asɛm sɛ: “Sɛ Israel mma dodoɔ te sɛ mpoano anwea mpo a, nkaefoɔ no nko ara na wɔbɛgye wɔn nkwa.+ 28 Ɛfiri sɛ Yehowa* bɛma wɔabu akonta akyerɛ no wɔ asaase so, na ɔbɛwie no ntɛm so.”+ 29 Afei nso, sɛdeɛ Yesaia ka too hɔ no: “Sɛ asafo Yehowa* annya asefoɔ* amma yɛn a, anka yɛayɛ sɛ Sodom, na yɛadane sɛ Gomora.”+
30 Ɛnneɛ deɛn na yɛbɛka? Ɛne sɛ, amanaman mufoɔ anni tenenee akyi deɛ, nanso wɔn nsa kaa tenenee,+ tenenee a ɛfiri gyidie mu no;+ 31 na Israel deɛ, ɛwom sɛ wɔdii tenenee mmara akyi, nanso wɔantumi anni saa mmara no so pɛpɛɛpɛ. 32 Adɛn ntira? Ɛfiri sɛ ɛnyɛ gyidie na wɔde dii akyire, na mmom wɔnam nnwuma so na ɛdii akyire. Wɔsuntii wɔ “suntiboɔ” no so;+ 33 sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Hwɛ! mede suntiboɔ ne watiri boɔ reto Sion,+ na obiara a ɔnya mu gyidie no nsa rensi fam.”+
10 Anuanom, nokwasɛm ne sɛ, deɛ m’akoma pɛ ne deɛ mekoto srɛ Onyankopɔn ma wɔn ne sɛ wɔbɛnya nkwa.+ 2 Ɛfiri sɛ medi wɔn ho adanseɛ sɛ wɔyere wɔn ho sɛ wɔbɛsom Onyankopɔn,+ nanso ɛnyɛ nokorɛ nimdeɛ na wɔde yɛ saa. 3 Ɛsiane sɛ wɔnnim Onyankopɔn tenenee+ nti, deɛ wɔn ankasa adwene yɛ wɔn sɛ ɛyɛ tenenee+ no, ɛno na wɔdi akyire. Ɛno nti, wɔmmrɛɛ wɔn ho ase nhyɛɛ Onyankopɔn tenenee ase.+ 4 Na Kristo ne Mmara no awieeɛ,+ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a obiara a ɔgye di no, wɔbɛbu no ɔteneneeni.+
5 Mose twerɛɛ tenenee a ɛnam Mmara no so ba ho asɛm sɛ: “Onipa a ɔyɛ saa nneɛma yi nam so bɛnya nkwa.”+ 6 Nanso tenenee a ɛnam gyidie so ba no ka sɛ: “Nka no w’akoma mu sɛ,+ ‘Hwan na ɔbɛforo akɔ soro?’+ kyerɛ sɛ, ɔbɛkɔ akɔfa Kristo de no asiane aba fam, 7 anaasɛ, ‘Hwan na ɔbɛsiane akɔ amena donkodonko mu?’+ kyerɛ sɛ, ɔbɛkɔ akɔfa Kristo afiri awufoɔ mu aba.” 8 Mmom deɛn na ɛka? Ɛka sɛ: “Asɛm no bɛn wo, ɛwɔ wo ara w’anom ne wo ara w’akomam”;+ kyerɛ sɛ, gyidie “asɛm” a yɛka no. 9 Na sɛ wode w’ano ka kyerɛ nkurɔfoɔ sɛ Yesu ne Awurade,+ na wogye di wɔ w’akoma mu sɛ Onyankopɔn nyanee no firii awufoɔ mu a, wɔbɛgye wo nkwa. 10 Ɛfiri sɛ onipa akoma na ɔde gye di ma wɔbu no teneneeni, na n’ano na ɔde ka ne gyidie kyerɛ nkurɔfoɔ*+ ma ɔnya nkwa.
11 Twerɛnsɛm no ka sɛ: “Obiara a ɔnya ne mu gyidie no nsa rensi fam.”+ 12 Na nsonsonoeɛ biara nni Yudani ne Greeceni ntam.+ Awurade baako no ara na ɔdi obiara so, na ɔbue ne nsam ma* wɔn a wɔfrɛ no nyinaa. 13 Na “obiara a ɔbɛbɔ Yehowa* din afrɛ no no, ɔbɛnya nkwa.”+ 14 Nanso sɛ wɔnnye no nni a, ɛbɛyɛ dɛn na wɔbɛbɔ ne din? Na sɛ wɔntee ne ho asɛm a, ɛbɛyɛ dɛn na wɔbɛgye no adi? Na sɛ obi anka asɛm no a, ɛbɛyɛ dɛn na wɔbɛte? 15 Na sɛ wɔansoma wɔn a, ɛbɛyɛ dɛn na wɔbɛka asɛm no?+ Sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Wɔn a wɔka nneɛma pa ho asɛmpa no nan ase yɛ fɛ dodo!”+
16 Nanso, ɛnyɛ wɔn nyinaa na wɔtiee asɛmpa no. Na Yesaia kaa sɛ: “Yehowa,* hwan na wagye deɛ wate afiri yɛn nkyɛn* no adi?”+ 17 Enti gyidie nam deɛ wɔte so na ɛba.+ Na deɛ wɔte no nso nam Kristo ho asɛm no so na ɛba. 18 Nanso merebisa sɛ, Wɔante anaa? Wɔteeɛ. Nokwasɛm ne sɛ, “yɛtee wɔn nka wɔ wiase nyinaa, na wɔn nsɛm duruu asaase ano baabiara.”+ 19 Nanso merebisa sɛ, Ná Israel nnim anaa? Ná wɔnim.+ Deɛ ɛdi kan no, Mose kaa sɛ: “Menam wɔn a wɔnyɛ ɔman so bɛhuru mo bo;* menam ɔman agyimifoɔ so bɛhyɛ mo abufuo dendeenden.”+ 20 Nanso Yesaia sii ne bo kaa no pen sɛ: “Wɔn a na wɔnhwehwɛ me no, wɔn na mama wɔahu me;+ wɔn a wɔammisa m’akyiri akwan no, wɔn na mada me ho adi akyerɛ wɔn.”+ 21 Na ɔkaa Israel ho asɛm sɛ: “Matrɛ me nsam da mu nyinaa ama ɔman asoɔdenfoɔ a wɔasene wɔn kɔn.”+
11 Afei merebisa sɛ, Onyankopɔn poo ne man anaa?+ Daabida! Ɛfiri sɛ me nso meyɛ Israelni a mefiri Abraham asefoɔ* mu, na mefiri Benyamin abusuakuo mu. 2 Onyankopɔn ampo ne man a ɔdii kan yii wɔn no.*+ Deɛ twerɛnsɛm no ka fa Elia ho berɛ a ɔbɔɔ Israel soboɔ wɔ Onyankopɔn anim no, monnim anaa? 3 Ɛka sɛ: “Yehowa,* wɔakunkum w’adiyifoɔ, na w’afɔrebukyia a ɛwowɔ hɔ nso, wɔadwiri* agu. Seesei aka me nko ara, na wɔpɛ sɛ wɔgye me nkwa* firi me nsam.”+ 4 Nanso deɛn na Onyankopɔn ka kyerɛɛ no? Ɔka kyerɛɛ no sɛ: “Meda so ara wɔ nnipa 7,000 a wɔmmuu nkotodwe nsom Baal.”+ 5 Berɛ a yɛwom yi nso, saa ara na ɛteɛ. Nkaefoɔ bi wɔ hɔ+ a wɔnam adom so ayi wɔn. 6 Sɛ ɛnam adom so+ a, ɛnneɛ na ɛnnam nnwuma so bio.+ Anyɛ saa a, anka adom no renyɛ adom bio.
7 Ɛnneɛ deɛn na yɛbɛka? Ɛne sɛ, deɛ Israel ani abere rehwehwɛ no, wannya. Wɔn a wɔayi wɔn no mmom na wɔnyaeɛ.+ Wɔn a aka no akoma apirim,+ 8 sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Onyankopɔn ama wɔn honhom a ɛma wɔda hatee,*+ wama wɔn ani a ɛnhunu adeɛ ne aso a ɛnte asɛm, de bɛsi nnɛ da yi.”+ 9 Afei nso, Dawid kaa sɛ: “Ma wɔn adidipono nsum wɔn fidie, ma ɛnyɛ atena nyi wɔn, ma ɛnto wɔn suntidua, na ma ɛnyɛ asotwe mma wɔn. 10 Ma wɔn ani so nyɛ tumm, na wɔanhunu adeɛ, na ma wɔnkuntunu wɔn mu daa.”+
11 Enti merebisa sɛ, Israel sunti maa wɔhwee ase a wɔansɔre bio anaa? Daabida! Na mmom watiri a wɔwatiriiɛ no ama amanaman mufoɔ anya nkwagyeɛ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɛbɛyɛ Israel ya.*+ 12 Sɛ watiri a wɔwatiriiɛ no maa wiase no nyaa ne ho, na sɛ wɔn so a ɛteeɛ no maa amanaman no nyaa wɔn ho+ a, ɛnneɛ sɛ wɔn dodoɔ bɔ ano a, hwɛ sɛdeɛ ahonyadeɛ no bɛdɔɔso!
13 Afei merekasa akyerɛ mo a moyɛ amanaman mufoɔ no. Ɛsiane sɛ meyɛ ɔsomafoɔ ma amanaman no+ nti, mehyɛ me som animuonyam.+ 14 Meyɛ saa sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mɛtumi afa kwan bi so ahuru wɔn a wɔyɛ me ara me nkurɔfoɔ* no bo, na magye wɔn mu bi nkwa. 15 Sɛ to a wɔtoo wɔn tweneeɛ+ no kaa wiase no ne Onyankopɔn boom a, ɛnneɛ sɛ wɔgye wɔn tom a, deɛn na ɛbɛkyerɛ? Ɛbɛma wɔn a wɔawuwuo no anya nkwa. 16 Bio nso, sɛ esiam a wɔafete no fã a wɔfaa sɛ aba a ɛdi kan no yɛ kronkron a, ɛnneɛ na deɛ aka no nyinaa nso yɛ kronkron; na sɛ dua no nhini yɛ kronkron a, ɛnneɛ na saa na ne nkorabata no nso teɛ.
17 Nanso sɛ wɔabubu dua no nkorabata no bi, ɛnna wɔde wo a woyɛ wuram ngodua ahyɛ anan ama woabɛnya nneɛma pa a ɛwɔ ngodua nhini mu no bi a, 18 hwɛ na woammu nkorabata no animtia.* Sɛ wobu wɔn animtia* a,+ kae sɛ ɛnyɛ wo na wokura nhini no, na mmom nhini no na ɛkura wo. 19 Afei wobɛka sɛ: “Wɔbubuu nkorabata sɛdeɛ ɛbɛyɛ a wɔde me bɛba abɛtua ho.”+ 20 Ɛyɛ ampa! Gyidie a wɔannya nti na wɔbubuu wɔn firii so,+ na wo deɛ, gyidie nti na wogyina hɔ.+ Mma wo ho so, na mmom suro. 21 Na sɛ dua no ankasa nkorabata mpo, Onyankopɔn ankora so a, ɛnneɛ wo nso, ɔrenkora wo so. 22 Ɛno nti, susu Onyankopɔn ayamyɛ+ ne n’asotwe ho. Wɔn a wɔhwee ase no, ɔtwee wɔn aso,+ nanso wo deɛ, sɛ wokɔ so ara tena Onyankopɔn ayamyɛ mu a, n’ayamyɛ wɔ hɔ ma wo. Anyɛ saa a, wo nso, wɔbɛtwa wo afiri so. 23 Wɔn nso, sɛ wɔnya gyidie a, wɔde wɔn bɛba abɛtua ho,+ ɛfiri sɛ Onyankopɔn bɛtumi asan de wɔn abɛtua ho. 24 Deɛ enti a ɛte saa ne sɛ, wo mpo, wɔtwaa wo firii wuram ngodua ho de wo tuaa turom ngodua ho, ɛwom sɛ ɛnyɛ saa na wɔtaa yɛ no. Sɛ saa a, ɛnneɛ wɔn a wɔyɛ turom ngodua no nkorabata deɛ, ɛrenyɛ den koraa sɛ wɔbɛsan de wɔn abɛtua wɔn ankasa ngodua ho!
25 Anuanom, mepɛ sɛ mohunu ahintasɛm kronkron+ yi, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a morenyɛ anyansafoɔ wɔ mo ankasa ani so. Ɛne sɛ: Israel fã bi akoma apirim de kɔsi sɛ amanaman mufoɔ no dodoɔ bɛso, 26 na saa kwan yi so na Israel+ nyinaa bɛnya nkwa. Sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Ɔgyefoɔ no bɛfiri Sion aba,+ na wayi amumuyɛsɛm afiri Yakob ho. 27 Na wei ne apam a me ne wɔn bɛyɛ,+ berɛ a meyi wɔn bɔne firi hɔ no.”+ 28 Ampa, asɛmpa no ho deɛ, mo nti wɔyɛ atamfo; nanso yi a Onyankopɔn ayi wɔn no ho deɛ, wɔn agyanom nti wɔyɛ adɔfoɔ.+ 29 Ɛfiri sɛ Onyankopɔn akyɛdeɛ ne frɛ a ɔfrɛ no, ɛnyɛ nneɛma a ɔnu ne ho wɔ ho. 30 Na sɛdeɛ berɛ bi na moyɛ Onyankopɔn so asoɔden,+ nanso wɔn asoɔden nti+ afei deɛ wɔahu mo mmɔbɔ+ no, 31 saa ara na seesei weinom ayɛ asoɔden ama wɔahu mo mmɔbɔ, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a wɔn nso, afei wɔbɛhu wɔn mmɔbɔ. 32 Na Onyankopɔn ama wɔn nyinaa ayɛ nkoa ama asoɔden*+ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɔbɛhu wɔn nyinaa mmɔbɔ.+
33 O hwɛ sɛdeɛ Onyankopɔn ahonyadeɛ ne ne nyansa ne ne nimdeɛ mu dɔ! Yɛrentumi mpɛɛpɛɛ n’atemmuo mu nwie da, na yɛrentumi nhwehwɛ n’akwan mu nwie da! 34 Na “hwan na ɔnim Yehowa* adwene, anaasɛ hwan na ɔyɛ ne fotufoɔ?”+ 35 Anaa “hwan na wadi kan ama no biribi a enti ɛsɛ sɛ ɔtua n’adeɛ ma no?”+ 36 Ɛfiri sɛ adeɛ nyinaa firi ne mu, ɛnam ne so, na ɛyɛ ne dea. Ɔno na animuonyam nka no daa daa. Amen.
12 Enti anuanom, menam Onyankopɔn mmɔborɔhunu so srɛ mo sɛ momfa mo nipadua+ mmɔ afɔreɛ a ɛte ase, a ɛyɛ kronkron,+ na ɛsɔ Onyankopɔn ani. Na berɛ a mode ɔsom kronn rema no no, momfa mo adwene nyɛ adwuma nsusu nneɛma ho.+ 2 Na monnyae sɛ moma wiase yi* kyerɛ mo kwan; mmom monsesa mo adwene mfa nyɛ mo ho foforɔ,+ sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mobɛhunu+ deɛ Onyankopɔn pɛ, a ɛyɛ, na ɛsɔ ani, na ɛdi mu no.
3 Menam adom a wɔde adom me no so ka kyerɛ mo mu biara sɛ, ɛnsɛ sɛ ɔbu ne ho tra deɛ ɛsɛ.+ Mmom ɔnnwene na ɔnnya adwene a emu da hɔ, sɛdeɛ gyidie a Onyankopɔn asusu ama no no teɛ.+ 4 Ɛfiri sɛ nipadua wɔ akwaa bebree,+ nanso akwaa no nyinaa nyɛ adwuma baako. 5 Saa ara na yɛn nso, ɛwom sɛ yɛdɔɔso deɛ, nanso yɛyɛ nipadua baako wɔ Kristo mu, na yɛn mu biara yɛ ne yɔnko akwaa.+ 6 Ɛsiane adom a wɔde adom yɛn no nti, obiara ne akyɛdeɛ a ɔwɔ.+ Ɛno nti, sɛ ɛyɛ nkɔmhyɛ a, momma yɛnhyɛ nkɔm sɛdeɛ yɛn gyidie teɛ; 7 sɛ ɛyɛ ɔsom a, momma yɛnkɔ so nsom; deɛ ɔkyerɛkyerɛ no, ɔnkɔ so nkyerɛkyerɛ;+ 8 deɛ ɔhyɛ nkurɔfoɔ nkuran* no, ɔnkɔ so nhyɛ nkuran;*+ deɛ ɔkyɛ adeɛ no, ɔnyi ne yam nyɛ;+ deɛ ɔdi biribi anim no, ɔnyere ne ho nyɛ;+ deɛ ɔhu mmɔbɔ no, ɔmfa anigyeɛ nyɛ.+
9 Mommma nyaatwom mmma mo dɔ mu.+ Monkyiri bɔne;+ mommata papa ho. 10 Monnya onuadɔ mma mo ho, na obiara mpɛ ne yɔnko asɛm paa. Obiara nni kan* mfa anidie mma ne yɔnko.+ 11 Monyere mo ho* nyɛ adwuma, na monnyɛ aniha.*+ Monyɛ hye honhom mu.+ Monyɛ adwuma mma Yehowa* sɛ nkoa.+ 12 Monni ahurisie wɔ anidasoɔ no mu. Mommia mo ani nnyina amanehunu mu.+ Mommɔ mpaeɛ daa.+ 13 Momma akronkronfoɔ deɛ wɔhia.+ Momma mo ani nnye ahɔhoyɛ ho.+ 14 Monkɔ so nhyira wɔn a wɔtan mo ani no;+ monhyira, na ɛnsɛ sɛ modome.+ 15 Mo ne wɔn a wɔdi ahurisie nni ahurisie; mo ne wɔn a wɔsu nsu. 16 Adwene a mowɔ wɔ mo ho no, monnya saa adwene no ara bi wɔ afoforɔ ho; monnnwennwene nneɛma akɛseɛ ho, na mmom monni nneɛma a ɛba fam akyi.+ Monnyɛ mo ani so anyansafoɔ.+
17 Mommfa bɔne nntua obiara bɔne so ka.+ Nneɛma a nnipa nyinaa hunu sɛ ɛyɛ no, momma ɛho nhia mo. 18 Sɛ ɛbɛyɛ yie a, mo fam deɛ, monyɛ deɛ mobɛtumi biara ne nnipa nyinaa ntena asomdwoeɛ mu.+ 19 Adɔfo, monntua bɔne so ka, na mmom monnya mma abufuo no;*+ ɛfiri sɛ wɔatwerɛ sɛ: “‘Me na metua bɔne so ka; me ara mɛtua ka,’ Yehowa* na aka.”+ 20 Mmom “sɛ ɛkɔm de wo tamfo a, ma no biribi nni; sɛ sukɔm de no a, ma no biribi nnom. Woyɛ saa a, wobɛboaboa nnyasramma ano agu n’apampam.”*+ 21 Mma bɔne nnni wo so nkonim, na mmom kɔ so fa papa di bɔne so nkonim.+
13 Momma onipa* biara mmrɛ ne ho ase nhyɛ atumfoɔ a wɔkorɔn no ase,+ ɛfiri sɛ tumi biara nni hɔ sɛ deɛ ɛfiri Nyankopɔn.+ Atumfoɔ a ɛwɔ hɔ no, Onyankopɔn na ama kwan ama wɔn mu biara anya ne diberɛ.+ 2 Enti obiara a ɔsɔre tia atumfoɔ no, ɔsɔre tia Onyankopɔn nhyehyɛeɛ. Wɔn a wɔsɔre tia Onyankopɔn nhyehyɛeɛ no, wɔde atemmuo ba wɔn ankasa so. 3 Wɔn a wɔyɛ nnwuma pa no nsuro atumfoɔ no, mmom wɔn a wɔyɛ bɔne no na wɔsuro.+ Wompɛ sɛ wosuro atumfoɔ no anaa? Ɛnneɛ kɔ so yɛ papa,+ na wɔbɛkamfo wo. 4 Ɛfiri sɛ atumfoɔ no yɛ Onyankopɔn asomfoɔ ma wo yiedie. Na sɛ woreyɛ bɔne a, ɛnneɛ suro, ɛfiri sɛ wɔnkura sekan no kwa. Wɔyɛ Onyankopɔn asomfoɔ a wɔde asotwe ba* deɛ ɔyɛ bɔne no so.
5 Enti ɛhia sɛ mobrɛ mo ho ase ma wɔn, ɛnyɛ asotwe* no nko ara nti, na mmom mo ahonim* nso ntira.+ 6 Ɛno nso nti na motua toɔ; ɛfiri sɛ wɔyɛ Onyankopɔn asomfoɔ ma ɔmanfoɔ, na wɔsom ɔmanfoɔ daa. 7 Momfa deɛ ɛyɛ obiara deɛ mma no: deɛ toɔ yɛ ne dea no, momfa toɔ mma no;+ deɛ ɔgyegye sika no, momfa sika mma no; deɛ ɛsɛ sɛ mosuro no no, monsuro no;+ deɛ ɛsɛ sɛ modi no ni no, monni no ni.+
8 Ɛnsɛ sɛ mode obiara ka, gye ɔdɔ a mode bɛdodɔ mo ho;+ ɛfiri sɛ obiara a ɔdɔ ne yɔnko no adi mmara no so yie.+ 9 Na mmara nsɛm a ɛka sɛ, “Nsɛe awareɛ,+ nni awu,+ mmɔ korɔno,+ mma w’ani mmmere adeɛ,”+ ne mmara asɛm foforɔ biara a ɛwɔ hɔ no, wɔabɔ no mua wɔ asɛm yi mu sɛ: “Dɔ wo yɔnko sɛ wo ho.”+ 10 Ɔdɔ nyɛ ne yɔnko bɔne;+ enti ɔdɔ ne mmara no so die.+
11 Monyɛ weinom, ɛfiri sɛ monim berɛ no; monim sɛ berɛ* a ɛsɛ sɛ monyane firi nna mu no anya aduru,+ ɛfiri sɛ seesei yɛn nkwagyeɛ abɛn sene berɛ a yɛbɛyɛɛ agyidifoɔ no. 12 Anadwo kɔ n’anim; adekyeeɛ abɛn. Enti momma yɛnto sum mu nnwuma no ngu,+ na yɛnhyɛ hann akodeɛ.+ 13 Momma yɛnnante fɛfɛɛfɛ+ sɛdeɛ yɛnante hann mu adekyeeɛ, ɛnyɛ apontoɔ a aseɛ yɛ gyegyeegye ne nsaweɛ mu, ɛnyɛ adwamammɔ ne ahohwie*+ mu, ɛnyɛ mansotwe ne ahoɔyaa mu.+ 14 Na mmom monhyɛ Awurade Yesu Kristo,+ na monnyɛ nhyehyɛeɛ nnto hɔ mmma honam akɔnnɔ.+
14 Onipa a ne gyidie yɛ mmerɛ no, monnye no ntom.+ Na wɔn a mo ne wɔn adwene nhyia* no, ɛnsɛ sɛ mobu wɔn atɛn. 2 Obi wɔ gyidie a ɛma no di biribiara, nanso onipa a ɔyɛ mmerɛ no deɛ, ɔdi nhabamma* nko ara. 3 Onipa a ɔdi aduane biara no, ɛnsɛ sɛ ɔbu deɛ ɔnni nnuane bi no animtia.+ Na onipa a ɔnni nnuane bi no, ɛnsɛ sɛ ɔbu onipa a ɔdi aduane biara no animtia, ɛfiri sɛ Onyankopɔn agye no atom. 4 Wo ne hwan a wobu obi somfoɔ atɛn?+ Sɛ ɔbɛgyina oo, ɔbɛhwe ase oo, ɔno ara ne wura na ɛbɛkyerɛ.+ Nokwasɛm ne sɛ, ɔbɛgyina, ɛfiri sɛ Yehowa* bɛtumi ama no agyina.
5 Obi bu da bi sɛ ɛho hia sene nna a aka no;+ ɔfoforɔ nso bu nna nyinaa pɛ.+ Momma obiara adwene nsi no pi. 6 Deɛ ɔbu da bi sɛ ɛho hia no, ɔyɛ ma Yehowa.* Bio nso, deɛ ɔdi biribi no, ɔdi ma Yehowa,* ɛfiri sɛ ɔde aseda ma Onyankopɔn.+ Na deɛ ɔnni no, Yehowa* nti na ɔnni; ne nyinaa mu no, ɔda Onyankopɔn ase.+ 7 Deɛ ɛwom ne sɛ, yɛn mu biara nte ase mma ɔno nko ara ne ho,+ na obiara nso nwu mma ɔno nko ara ne ho. 8 Na sɛ yɛte ase a, yɛte ase ma Yehowa,*+ na sɛ yɛwu nso a, yɛwu ma Yehowa.* Enti sɛ yɛte ase oo, sɛ yɛwu oo, yɛyɛ Yehowa* dea.+ 9 Deɛ enti a Kristo wuiɛ na ɔbaa nkwa mu bio nie: Sɛ́ ɔbɛyɛ awufoɔ ne ateasefoɔ nyinaa Wura.+
10 Adɛn nti na wobu wo nua atɛn?+ Na adɛn nti na wo nso wobu wo nua animtia? Ɛfiri sɛ yɛn nyinaa bɛgyina Onyankopɔn atemmuo adwa no anim.+ 11 Na wɔatwerɛ sɛ: “‘Sɛ́ mete ase yi,+ me na nkotodwe nyinaa bɛkoto me, na kɛtrɛma nyinaa bɛpae mu akamfo Onyankopɔn,’ Yehowa* asɛm nie.”+ 12 Ɛno nti, yɛn mu biara bɛbu ɔno ara n’akonta akyerɛ Onyankopɔn.+
13 Enti mommma yɛmmmubu yɛn ho atɛn bio,+ na mmom monsi mo bo sɛ moremfa suntidua anaa akwansideɛ nto onua biara anim.+ 14 Menim, na megye di Awurade Yesu mu sɛ, biribiara nni hɔ a ɛno ara deɛ, ɛho nte.+ Sɛ obi bu biribi sɛ ɛho nte a, na ɛho nte mma no. 15 Na sɛ aduane nti wo nua reteetee a, ɛnneɛ na wonnam ɔdɔ kwan so bio.+ Mfa w’aduane nsɛe obi a Kristo awu ama no.+ 16 Enti mommma wɔnnka papa a moyɛ no ho nsɛmmɔne. 17 Ɛfiri sɛ Onyankopɔn Ahennie nyɛ adidie ne ɔnom,+ na mmom ɛyɛ tenenee ne asomdwoeɛ ne anigyeɛ a ɛnam honhom kronkron so. 18 Na obiara a ɔsom* Kristo wɔ saa kwan yi so no, ɔsɔ Onyankopɔn ani, na nnipa nso gye no tom.
19 Ɛno nti, nneɛma a ɛde asomdwoeɛ ba+ ne nneɛma a ɛma yɛhyehyɛ yɛn ho den+ no, momma yɛnni ɛno akyi. 20 Monnyae sɛ aduane nti mosɛe Onyankopɔn adwuma.+ Ɛwom, adeɛ nyinaa ho te, nanso ɛyɛ bɔne sɛ obi bɛdi biribi berɛ a ɛbɛto obi suntidua.+ 21 Ɛyɛ papa sɛ worenwe nam anaa worennom nsã* anaa worenyɛ biribiara a ɛbɛto wo nua suntidua.+ 22 Gyidie a wowɔ no, ma ɛnyɛ wo ne Onyankopɔn ntam asɛm.* Anigyeɛ ne onipa a ɔmmu ne ho atɛn wɔ deɛ wasi gyinaeɛ sɛ ɔbɛyɛ ho. 23 Na sɛ n’adwenem yɛ no naa, na ɔdi a, wadi fɔ dada, ɛfiri sɛ ɛnyɛ gyidie na ɔde di. Nokorɛm no, biribiara a ɛnnyina gyidie so no yɛ bɔne.
15 Yɛn a yɛyɛ den no, ɛsɛ sɛ yɛsoa wɔn a wɔnyɛ den no mmerɛyɛ,+ na ɛnsɛ sɛ yɛyɛ deɛ yɛn ankasa yɛpɛ.+ 2 Momma yɛn mu biara nyɛ deɛ ne yɔnko pɛ, deɛ ɛyɛ a ɛbɛhyɛ ne yɔnko den.+ 3 Na Kristo mpo anyɛ deɛ ɔno ara pɛ,+ na mmom sɛdeɛ wɔatwerɛ no: “Wɔn a wɔgu w’anim ase no, wɔn animguaseɛ aba me so.”+ 4 Na biribiara a wɔatwerɛ ato hɔ no, wɔatwerɛ sɛ ɛnkyerɛkyerɛ yɛn,+ na yɛnam yɛn animia+ ne Twerɛnsɛm no mu awerɛkyekyerɛ so anya anidasoɔ.+ 5 Onyankopɔn a ɔma yɛtumi mia yɛn ani gyina mu na ɔma yɛn awerɛkyekyerɛ no, ɔmma mo nyinaa nnya adwene a na Kristo Yesu wɔ no ara bi, 6 sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mobɛyɛ baako,+ na mode nne* korɔ ahyɛ yɛn Awurade Yesu Kristo Nyankopɔn ne n’Agya animuonyam.
7 Enti obiara nnye ne yɔnko ntom,*+ sɛdeɛ Kristo nso gyee mo toom no,+ na ahyɛ Onyankopɔn animuonyam. 8 Na mereka akyerɛ mo sɛ, Kristo bɛyɛɛ ɔsomfoɔ maa wɔn a Onyankopɔn nokorɛdie nti wɔatwa twetia*+ no, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a ɔbɛma ada adi sɛ ɛbɔ ahodoɔ a Onyankopɔn hyɛɛ wɔn agyanom no bɛba mu,+ 9 na ama amanaman no ahyɛ Onyankopɔn animuonyam ɛsiane ne mmɔborɔhunu nti.+ Sɛdeɛ wɔatwerɛ sɛ: “Ɛno nti na mɛpae mu abɔ wo din wɔ amanaman mu, na mato ayeyi nnwom ama wo din”+ no. 10 Na ɔsan kaa sɛ: “Amanaman, mo ne ne man ani nnye.”+ 11 Ɔkaa bio sɛ: “Amanaman nyinaa, monyi Yehowa* ayɛ, na momma aman nyinaa nkamfo no.”+ 12 Na bio nso Yesaia kaa sɛ: “Yese nhini bɛba,+ na obi bɛsɔre abɛdi amanaman so.+ Ɔno na amanaman de wɔn ani bɛto ne so.”+ 13 Ɛsiane sɛ mogye Onyankopɔn a ɔma anidasoɔ no di nti, ɔmfa anigyeɛ ne asomdwoeɛ bebree nhyɛ mo ma, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mobɛfa honhom kronkron ahoɔden+ so anya anidasoɔ aboro so.*
14 Me nuanom, me ara megye di sɛ papayɛ nso ahyɛ mo ma, na nimdeɛ nyinaa ahyɛ mo ma, na obiara tumi tu ne yɔnko fo.* 15 Nanso, matwerɛ mo aka nsɛm bi penpen sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mɛsan de akaakae mo. Mereyɛ saa ɛsiane adom a Onyankopɔn de ama me no nti. 16 Wadom me, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mɛyɛ Kristo Yesu badwam somfoɔ ama amanaman no.+ Mereyɛ Onyankopɔn asɛmpa+ ho adwuma kronkron no, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a amanaman yi bɛyɛ afɔrebɔdeɛ a ɛsɔ ani a wɔde honhom kronkron ate ho.
17 Enti ɛba nneɛma a ɛfa Onyankopɔn ho a, mewɔ deɛ mɛgyina so adi ahurisie wɔ Kristo Yesu mu. 18 Na merensi me bo sɛ mɛka biribiara, gye deɛ Kristo nam me so ayɛ nko ara. Kristo nam me so yɛɛ adwuma sɛdeɛ ɛbɛyɛ a amanaman no bɛyɛ ɔsetie. Ɔfaa m’asɛm ne m’adwuma so na ɛyɛɛ saa. 19 Ɔsan nso faa nsɛnkyerɛnne ne anwanwadeɛ tumi+ ne honhom kronkron tumi so na ɛyɛɛ saa. Ɛno nti, mekaa Kristo ho asɛmpa no frenkyemm firii Yerusalem kɔe ara kɔduruu Ilirikum.+ 20 Saa kwan yi so no, mede yɛɛ me botaeɛ sɛ merenka asɛmpa no wɔ baabi a nkurɔfoɔ ate Kristo din wɔ hɔ dada, sɛdeɛ ɛbɛyɛ a merensi nsi obi fapem so; 21 na mmom, sɛdeɛ wɔatwerɛ no: “Wɔn a wɔnkaa ne ho asɛm nkyerɛɛ wɔn no bɛhunu, na wɔn a wɔnteeɛ no bɛte aseɛ.”+
22 Ɛno nso nti na meyɛeɛ ara nso mantumi amma mo nkyɛn no. 23 Nanso seesei asaase biara nni hɔ a menkaa asɛm no wɔ so wɔ mpɔtamu ha, na mfeɛ pii* nie na mahwɛ kwan dendeenden sɛ mɛba mo nkyɛn. 24 Enti sɛ merekɔ Spain a, mehwɛ kwan sɛ mɛhu mo, na sɛ me ne mo bɔ kakra a, moagya me kwan kakra ama makɔ hɔ. 25 Nanso seesei deɛ, merebɛkɔ Yerusalem akɔsom akronkronfoɔ no.+ 26 Na wɔn a wɔwɔ Makedonia ne Akaia no ani agye sɛ wɔde wɔn nneɛma ama sɛ ntoboa de rekɔma akronkronfoɔ a ɛwɔ Yerusalem no mu ahiafoɔ.+ 27 Ɛwom, wɔde anigyeɛ na ɛyɛɛ saa, nanso na wɔde wɔn ka; ɛfiri sɛ nneɛma a wɔnya firii Onyankopɔn hɔ no, amanaman no ne wɔn kyɛe. Enti ɛsɛ sɛ wɔn nso de wɔn nneɛma som wɔn bi.+ 28 Enti sɛ mewie wei, na sɛ mede saa ntoboa* yi kɔma wɔn a, mɛfa mo hɔ akɔ Spain. 29 Bio nso, menim sɛ menya ba mo nkyɛn a, mede Kristo nhyira a abu so bɛba.
30 Afei anuanom, menam yɛn Awurade Yesu Kristo ne honhom no dɔ so srɛ mo sɛ, monka me ho na monyere mo ho mmɔ Onyankopɔn mpaeɛ mma me,+ 31 sɛdeɛ ɛbɛyɛ a wɔbɛgye me+ afiri wɔn a wɔnnye nnie nsam wɔ Yudea, na akronkronfoɔ no ani agye me som adwuma a merekɔyɛ wɔ Yerusalem no ho,+ 32 na sɛ ɛyɛ Onyankopɔn pɛ a, mede anigyeɛ aba mo nkyɛn, na me ne mo nyinaa, obiara ho adwo no. 33 Onyankopɔn a ɔma asomdwoeɛ no ne mo nyinaa ntena.+ Amen.
16 Mereka yɛn nuabaa Foibe a ɔsom wɔ asafo a ɛwɔ Kenkrea+ mu no ho asɛm akyerɛ mo, 2 sɛdeɛ ɛbɛyɛ a mobɛgye no Awurade mu sɛdeɛ ɛsɛ akronkronfoɔ no. Na mmoa biara a ɔbɛhia no, momfa mma no,+ ɛfiri sɛ ɔno nso atwitwa agye nnipa pii;* me nso meka ho bi.
3 Monkyea Priska ne Akwila+ mma me; wɔyɛ me mfɛfoɔ adwumayɛfoɔ wɔ Kristo Yesu mu. 4 Wɔn na wɔde wɔn ankasa nkwa* too hɔ maa me.*+ Ɛnyɛ me nko ara na meda wɔn ase, na mmom asafo ahodoɔ a ɛwɔ amanaman mu nyinaa nso da wɔn ase. 5 Monkyea asafo a ɛwɔ wɔn fie+ no nso. Monkyea me dɔfo Epaineto; aba a ɛdi kan wɔ Kristo mu wɔ Asia no, ɔka ho. 6 Monkyea Maria a wayɛ adwumaden ama mo no. 7 Monkyea Androniko ne Yunia. Wɔyɛ m’abusuafoɔ+ ne me mfɛfoɔ nneduafoɔ, mmarima a asomafoɔ no nim wɔn yie a wɔbaa Kristo mu akyɛ sene me no.
8 Monkyea Ampliato mma me; ɔyɛ me dɔfo wɔ Awurade mu. 9 Monkyea Urbano; ɔyɛ yɛn yɔnko dwumayɛni wɔ Kristo mu. Monkyea me dɔfo Staki nso. 10 Monkyea Apele a wɔagye no atom wɔ Kristo mu no. Monkyea Aristobulo fiefoɔ. 11 Monkyea me busuani Herodion. Monkyea Narkiso fiefoɔ a wɔwɔ Awurade mu no. 12 Monkyea Trifaina ne Trifosa; wɔyɛ mmaa a wɔreyɛ adwumaden wɔ Awurade mu. Monkyea yɛn dɔfo Persi; ɔyɛ ɔbaa a wayɛ adwumaden wɔ Awurade mu. 13 Monkyea Rufo a wɔayi no Awurade mu, ne ne maame a mede no ayɛ me maame* no. 14 Monkyea Asinkrito, Flegon, Herme, Patroba, Herma, ne anuanom a wɔka wɔn ho no. 15 Monkyea Filologo ne Yulia, Nereo ne ne nuabaa, ne Olimpa ne akronkronfoɔ a wɔka wɔn ho nyinaa. 16 Momfa mfeano kronkron nkyeakyea mo ho. Kristo asafo ahodoɔ no nyinaa kyeakyea mo.
17 Afei anuanom, metu mo fo sɛ monhwɛ mo ho yie wɔ wɔn a wɔde mpaapaemu ne suntiduatoɔ ba, a ɛne deɛ wɔde akyerɛkyerɛ mo nhyia no ho, na montwe mo ho mfiri wɔn ho.+ 18 Ɛfiri sɛ nnipa a wɔte saa no nyɛ nkoa mma yɛn Awurade Kristo, na mmom wɔyɛ nkoa ma wɔn ankasa akɔnnɔ;* na wɔn a wɔn tirim fitaa* no, wɔde kɛtrɛmadɛ ne adɛfɛdɛfɛsɛm daadaa wɔn akoma. 19 Obiara ahunu mo asoɔmmerɛ no, enti medi mo ho ahurisie. Nanso mepɛ sɛ moyɛ anyansafoɔ wɔ nneɛma pa ho, na motwe mo ho firi nneɛma bɔne ho.+ 20 Ɛrenkyɛ, Onyankopɔn a ɔma asomdwoeɛ no bɛpɛkyɛ Satan+ wɔ mo nan ase. Yɛn Awurade Yesu adom nka mo.
21 Me yɔnko dwumayɛni Timoteo kyea mo. M’abusuafoɔ+ Lukio ne Yason ne Sosipatro nso kyea mo.
22 Me, Tertio, a metwerɛɛ krataa yi, mekyea mo Awurade mu.
23 Gaio+ a mekɔsoɛɛ no, a asafo no nyinaa hyia wɔ ne fie no kyea mo. Erasto a ɔhwɛ kuro no sika so* no kyea mo, ɔne ne nua Kwarto. 24 *——
25 Onyankopɔn na ɔbɛtumi ama moayɛ den sɛdeɛ asɛmpa a meka, ne Yesu ho asɛnka teɛ, sɛdeɛ ahintasɛm kronkron+ a wɔammɔ so berɛ tenten 26 a afei wɔayi no adi no teɛ; wɔnam nkɔmhyɛ a ɛwɔ Twerɛnsɛm no mu so ada no adi ama amanaman nyinaa ahunu, sɛdeɛ Onyankopɔn a ɔte ase daa no ahyɛ sɛ wɔmfa gyidie so nyɛ ɔsetie no, 27 Onyankopɔn a ɔno nko ara na ɔyɛ onyansafoɔ+ no, ɔno na animuonyam mfa Yesu Kristo so nka no daa daa. Amen.
Nt., “aba.”
Anaa “me ho nyinaa; m’akoma nyinaa.”
Anaa “wɔn a wɔnyɛ Greecefoɔ.” Nt., “pɔtɔfoɔ.”
Anaa “ne Nyamesu.”
Anaa “mmoa a wɔwea fam.”
Anaa “afideɛ.”
Anaa “adapaadeɛ.”
Anaa “akatua.”
Anaa “wɔampɛ sɛ wɔhunu Onyankopɔn wɔ nokorɛ nimdeɛ mu.”
Anaa “aniberɛ.”
Anaa “wɔdi nsekuro.”
Anaa “wɔyɛ aniammɔnho.”
Anaa “wɔyɛ nneɛma bɔne kɔfabae.”
Anaa “ahyɛdeɛ.”
Anaa “Onipa biara kra.”
Anaa “tiboa.”
Anaa “nneɛma a ɛkyɛn so.”
Anaa “wotenetene.”
Anaa “nkwaseafoɔ.”
Anaa “ɔbarima dua a wɔtwa.”
Anaa “ɔbarima dua a wɔtwa.”
Anaa “aman.”
Anaa “Nhuritia.”
Anaa “adeɛ nwononwono.”
Nt., “ɔhonam biara.”
Anaa “apata; asiesie.”
Anaa “bem.”
Hwɛ Nkh. A5.
Anaa “ɔbu ɔbɔnefoɔ ɔteneneeni.”
Anaa “wɔbu ne gyidie sɛ tenenee ma no.”
Anaa “wɔde wɔn bɔne akyɛ wɔn.”
Hwɛ Nkh. A5.
Anaa “wɔatwa wɔn dua.”
Anaa “Wɔde sii so dua maa no.”
Nt., “n’aba.”
Anaa “n’aba.”
Ɛbɛtumi nso akyerɛ, “ɔma nneɛma a ɛnni hɔ ba.”
Nt., “w’aba.”
Anaa “Sara yafunu a na ɛntumi nwo ba.”
Ɛbɛtumi nso akyerɛ, “yɛn Awurade Yesu Kristo nti, yɛne Onyankopɔn wɔ asomdwoeɛ.”
Anaa “yɛgyina mu.”
Ɛbɛtumi nso akyerɛ, “yɛdi ahurisie.”
Ɛbɛtumi nso akyerɛ, “yɛdi ahurisie.”
Anaa “abu so.”
Anaa “wɔabu no bem wɔ ne bɔne ho; wɔagyaa no wɔ ne bɔne ho.”
Nt., “akwaa.”
Nt., “akwaa.”
Anaa “moatete.”
Anaa “moatete.”
Anaa “moatete.”
Anaa “moreso mo aba wɔ kronkronyɛ kwan so.”
Anaa “ɔkɔware ɔbarima foforɔ.”
Anaa “ɔkɔware ɔbarima foforɔ.”
Nt., “akwaa.”
Anaa “m’akwaa.”
Anaa “m’akwaa.”
Anaa “moatete.”
Nt., “ɔhonam.”
Ɛyɛ Hebri anaa Aram asɛmfua a ɛkyerɛ “O Agya!”
Anaa “yɛsi apini.”
Anaa “yɛsi apini.”
Anaa “ne Ba no sɛsoɔ.”
Anaa “wɔn a na wahyɛ sɛ ɔbɛyi wɔn.”
Anaa “tan a nkurɔfoɔ bɛtan yɛn ani.”
Anaa “me tiboa.”
Anaa “Wɔn na agyanom no yɛ wɔn dea.”
Nt., “aba.”
Nt., “w’aba.”
Nt., “aba.”
Nt., “ɛnnyina onii a ɔpɛ anaa onii a ɔretu mmirika no so.”
Anaa “dɔteɛ a wɔabɔ no toa.”
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Nt., “aba.”
Anaa “ka ne gyidie wɔ badwam.”
Anaa “ɔhyira.”
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Anaa “wagye yɛn asɛnka.”
Anaa “bɛma moatwe ninkunu.”
Nt., “aba.”
Anaa “ɔdii kan huu wɔn sieeɛ no.”
Hwɛ Nkh. A5.
Nt., “wɔatutu.”
Anaa “kra.”
Anaa “Onyankopɔn ama wɔn nnahɔɔ honhom.”
Anaa “ɛbɛma Israel atwe ninkunu.”
Nt., “me honam.”
Anaa “woanhoahoa wo ho wɔ nkorabata no so.”
Anaa “wohoahoa wo ho wɔ wɔn so.”
Anaa “Onyankopɔn de wɔn ahyɛ asoɔden ase.”
Hwɛ Nkh. A5.
Anaa “berɛ yi.” Hwɛ Nkyerɛkyerɛmu afã hɔ.
Anaa “ɔtu fo.”
Anaa “ntu fo.”
Anaa “Obiara nni kan ntu anammɔn.”
Anaa “Momfa nsi; Momfa ahokeka.”
Anaa “monnyɛ mo adwuma aniha so.”
Hwɛ Nkh. A5.
Kyerɛ sɛ, Onyankopɔn abufuo.
Hwɛ Nkh. A5.
Kyerɛ sɛ, wobɛma onipa no abufuo no anane akɔ, na n’akoma aba fam.
Anaa “ɔkra.”
Anaa “wɔdi werɛ de abufuo ba.”
Anaa “abufuo.”
Anaa “tiboa.”
Anaa “dɔn.”
Anaa “aniwudeɛ.” Ɛfiri Greek asɛmfua a·sel′gei·a mu. Hwɛ Nkyerɛkyerɛmu afã hɔ.
Ɛbɛtumi nso akyerɛ, “wɔn a wɔn adwenem yɛ wɔn naa.”
Anaa “atosodeɛ.”
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Hwɛ Nkh. A5.
Anaa “ɔyɛ akoa ma.”
Anaa “bobesa.”
Anaa “ma ɛnhyɛ wo ankasa mu wɔ Onyankopɔn anim.”
Nt., “ano.”
Anaa “monnye mo ho mo ho.”
Anaa “wɔatwa wɔn dua.”
Hwɛ Nkh. A5.
Anaa “ama abu afa so.”
Anaa “kyerɛkyerɛ ne yɔnko.”
Ɛbɛtumi nso akyerɛ, “bi.”
Nt., “aba.”
Anaa “aboa nnipa pii.”
Nt., “kɔn.”
Anaa “me kra.”
Anaa “ne maame a ɔyɛ me maame.”
Anaa “yafunu.”
Anaa “wɔn a wɔnnwene bɔne mma obi.”
Anaa “ɔyɛ kuro no sohwɛfoɔ.”
Hwɛ Nkh. A3.