Mareferensiya e Urongwa we Musangano Basa Redu uye Kurarama
KHUNGURU 5-11
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMYO 11-12
“Mushobo Watinodikana Kunamata Djehovha”
it-1 paji. 93 ndi. 3
Mwiya
Kuseenza no Mwiya Wese. “Mwiya” unoreya munhu pacake kamare, hinga zvambopangidzwa. Kunyazi zvakadaro, tsamba dzimweni dzinotikohomedzesa kuti tipsvake, tipangidze rudo uye tiseenzere Mwari ‘no mwoyo wese uye no mwiya wese’ (Dhe 4:29; 11:13, 18), nepoo Dheuteronomiyo 6:5 inoti: “Ida Djehovha Mwari wako ne mwoyo wako wese ne mwiya wako wese ne simba rako rese.” Djesu akareketawo kuti tinodikana kuseenzera Mwari no mwiya wese uye no simba rese, wakatunhudzira eciti, “no ndangariro dzako dzese.” (Mk 12:30; Ru 10:27) Panomuka mubvunzo wekuti ngei zviro zvimweni izvi zvinobhuiwa pamwepo no mwiya, nepoo mwiya unonobatanidza zvese izvi. Mukuezanisira zvazvingada kureya: Munhu ungakwanisa kudzitengesa pacake (mwiya wake) pakugara muranda we munhu umweni, ngo kudaro ogara we muridzi kana tenzi wake. Asi pamweni iyena angakwanisa kusaseenzera tenzi wake no mwoyo wese, no mupfaro uye cido cekumupfadza, uye nge kudaro angakwanisa kusaseenzesa simba rake rakakwana kana kuti ndangariro dzake kuti aite zvido zva tenzi wake. (Ezanisirai na Aef 6:5; Ako 3:22.) Ndiyo nda, zviro zvimweni izvi zvinobatanidzwawo kuti zvitipangidze kudzipira kunodikana kuita munhu pakunamata muridzi wedu Mwari, uye kuna Mwana wake uyo wakatifira kuti atisudzunure kuitira kuti tigare anhu a Mwari. Kuseenzera Djehovha “no mwiya wese” kunobatanidza munhu womutero, pasina dii rinosiiwa sure, zvaanokwanisa kuita kana kuti cido cake.—Ezanisirai na Mt 5:28-30; Ru 21:34-36; Aef 6:6-9; Afi 3:19; Ako 3:23, 24.
it-1 paji. 97 ndi. 5
Artari
Aisraeri akabvunzwa kuti aputse artari dzese dzinoyera uye aparadze shongwe no matanda anoyera. (Eki 34:13; Dhe 7:5, 6; 12:1-3) Awona ainga asikambodikadi kuteedzera zviro izvi kana kupisira ana awo pa muriro hingana zvaiizwa no Akenani. (Dhe 12:30, 31; 16:21) Pane kugara no maartari akawanda, Aisraeri aidikana kugara no artari imwe basi kuti anamate Mwari umwe basi we zvirokwazvo, uye artariyo yaidikana kugara pa mbuto yakasanangurhwa ndi Djehovha. (Dhe 12:2-6, 13, 14, 27; siyanisai izvi no Bhabhironi, kainga kune artari dzinokwana 180 dza mwari we mwanakadzi unozwi Istar basi.) Pakutanga awona akabvunzwa kuti agadzire artari ye mapuwe asikazi kutsetswa pasure pukubira Murambo we Djordhani (Dhe 27:4-8), uye iyona yakawakwa ndi Djoshuwa mu Dunhu re Ebhari. (Djos 8:30-32) Pasure pe kugawana nyika yakapikirhwa, dzinza ra Rubheni no ra Gadhi ne hafu re dzinza ra Manase akawaka artari yakakurisisa padhuze no Djordhani, zvakazobara kunetsana ke cinguwa no madzinza amweni dakara paonekwa kuti artari ii yainga isiripi cipangidziro ce kupanduka asi kuti yainga iri ciedzuriro cekutendeka kuna Djehovha Mwari we cokwadi.—Djos 22:10-34.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
it-1 paji. 1053
Gerizimu, Dunhu
Maererano no nhungamiriro dzakapaswa Mozesi, madzinza e Israeri akaungana pa Dunhu re Gerizimu ne Ebhari ecitungamirirhwa na Djoshuwa pasure pekukunda Ai. Ipona, anhu akazwa kuerengwa ke makomborero aaizotambira kana akazwira Djehovha uye kutukwa kaaizoizwa kana akasamuzwira. Madzinza a Simioni, Revhi, Djudha, Isakari, Zuzee, uye Bhenjamini akaima pamberi pe Dunhu re Gerizimu. Arevhi no areka ye citenderano anga akaima mu bani, uye madzinza amweni matanhatu anga akaima mberi ke Dunhu re Ebhari. (Dhe 11:29, 30; 27:11-13; Djos 8:28-35) Zviri pamhene kuti madzinza ainga akaima pamberi pe Dunhu re Gerizimi akadaira makomborero akaerengerhwa ku dii rawo, nepoo madzinza amweni akadairawo kutukwa kakaerengwa ku dii ke Dunhu re Ebhari. Kunyazi zvakarekethwa kuti makomborero aerengerhwe ku dii re Dunhu re Gerizimu nge ndaa ye kunaka ke nyika iyona, kusiyana no nyika yanga iri ku dii ke Dunhu re Ebhari kainga kune mapuwe uye kusina ndimo, Bhaibheri aribhui kuti ngei pakakumbirhwa kuti zviizwe kudaro. Mutemo wakaerengwa no izwi guru “pamberi pe ungano ye Israeri, anakadzi no ana adoko no aya ainga asiripi Aisraeri aigara pakati pawo.” (Djos 8:35) Anhu akawandisisa aikwanisa kuzwa masoko aierengwa kubva ku matii ese e matunhu aya mairi. Izvi zvaiitika ngokuti mbuto ii izwi rinozikira kure.—Onai EBHARI, DUNHU.
KHUNGURU 12-18
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 13-15
“Mutemo Unopangidza kuti Djehovha Anoda kuti Arombo Abathwe Zvakanaka”
it-1 paji. 718 ndi. 1
Cegumi
Zvese zviri kupangidza kuti painga pane cegumi cimweni, cecipiri, caipiwa kamwe pagore. Zvakawanda zvaibuda pa cegumi ici aizviseenzesa pa zvimweni, kunyazi hazvo Arevhi aipaswawo padoko pazvo. Aisraeri aiseenzesa zvaibudiswa pa cegumi ici cecipiri, paaiungana pa mitambo yaaiita. Kana painga pane mukuwo wakareba kuti athware zvegumi izvi kwenda nazvo ku Djerusarema, Aisraeri aizvicinjanisa no mare kuti azoiseenzese ku mutambo. (Dhe 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Pedzepo, pakupera ke gore re citatu no re citanhatu re makore manomwe e sabudu, zvaibuda pa cegumi ici zvainga zvisikaseenzeswizve pa mutambo, asi zvaiseenzeswa pakubetsera Arevhi, aya ainga asiripi Aisraeri aigara pakati pawo, afirhwa kadzi no nherera.—Dhe 14:28, 29; 26:12.
it-2 paji. 885
Gore re Sabudu
Gore re Sabudu raidainzwa kuti “gore re kusudzunura [hash·shemit·tahʹ].” (Dhe 15:9; 31:10) Mukati me gore iri, nyika yaizorora, kana kuti kusudzunurhwa, kutama kurimwa. (Eki 23:11) Paidikanawo kupfudzwa, kana kuti kusudzunurhwa pa magaa. Kainga kuri “kusudzunura kunoizirhwa Djehovha,” pakumurumbidza. Akawanda anozwisisa izvi ngo mushobo wakasiyana-siyana, amweni anoti magaa akhona anga asikapfudzwi kamare zvacose, asi, munhu aikwerethwa anga asikadikani kurongosa mukwereti wecihebheru kuti aripe magaa ake, ngekuti gore irona murirmi anonga asina mare; asi kune aya aikwereta nepoo asiripi Aisraeri aidikana kurongoswa. (Dhe 15:1-3) Arabhini amweni ane maoneroo akasiyana, awona anobhuya kuti magaa aikwereteswa murombo ngokutama cokubata, ndiwo aipfudzwa, asi magaa aikwereteswa kuti paizwe bhizi kana negosiyo aidikana kurongoswa.
it-1 paji. 834 ndi. 5
Muranda
Mitemo yaiseenza pakati pe aranda no madzitenzi. Pakati pe Aisraeri, muranda we Cihebheru wainga akasiyana no muranda usiripi we Cihebheru. Kune muranda asiripi Muhebheru wairumbwa ari muranda wa tenzi wake uye uranda waitokwanisa kubva ku baba kuenda ku mwana (Re 25:44-46), asi muranda we Cihebheru waidikana kusudzunurhwa pa gore re cinomwe kana kuti pa gore re Djubheri, zvecienderana nokuti ngaripi gore raitanga kuguma. Pa mazuwa e basa rake, muranda we Cihebheru waidikana kubathwa hinga museenzi we marico. (Eki 21:2; Re 25:10; Dhe 15:12) Muhebheru waidzitengesa kuti agare muranda we munhu asiripi Muisraeri, kana ku anyaukama e uya asiripi Muisraeri, aikwanisa kusudzunurhwa pa nguwa iri yese, na iyena wene, kana kuti no munhu umweni une citenderhwa cekumusudzunura. Mutengo we kusudzunura waienderana no makore anonga asara kuti aseenze dakara pa gore re Djubheri kana pa gore re cinomwe. (Re 25:47-52; Dhe 15:12) Tenzi paaisunungura muranda we Cihebheru, waidikanawo kumupasa cipo kuti atangise zvakanaka upenyu wake hinga munhu asiripi muranda. (Dhe 15:13-15) Kana muranda wakhona wainga aane mukadzi paakagara muranda, mukadzi wake waiendawo naye. Asi, kana tenzi wake akamupasa mukadzi (mukadzi asiripi muisraeri wekuti anga asina citenderhwa cekusunungurhwa pa gore re cinomwe re kuseenza), mukadziwo no ana ake airumbwa eciseenzera tenzi wake. Pa mugariro wakadai, muranda we Cihebheru waikwanisa kusanangura kurumbwa ari muranda. Paaisanangura kudaro, iyena waiborhwa nzee zvecipangidza kuti waizorumbwa eciseenzera tenzi wake kwenda no kwenda.—Eki 21:2-6; Dhe 15:16, 17.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
w06 4/1 paji. 31
Mibvunzo Inobva ku Aerengi
Tinofundei no zviri pana Ekisodho 23:19, zvinoti: “Musabike cimbudzi ciri pazamu ramai”?
Nhungamiriro ii yo Mutemo wa Mozesi inoonekwa katatu mu Bhaibheri, ingatibetsera kuzwisisa maonero anoita Djehovha zviro zvakasisira, usisi wake, uye upfawi wake. Unobambisawo kuzonda kaanoita kunamata ke manyepo.—Ekisodho 34:26; Dheuteronomiyo 14:21.
Kubika kamwana ke mbudzi kana kuti cinyama cimweni ciri pazamu ra mai kaizoita kuti zvisapindirane no masikiro akaita Djehovha zviro. Mwari akaita mukaka wa mai kuti uwake muiri we kambudzi uye kuti kakure. Maererano no zvakarekethwa no muzii umweni, kubika kambudzi kari pa zamu ra mai kaipangidza “kusareremedza ukama wakambambiswa uye wakaceneswa na Mwari we mubereki no mwana.”
Uyezve, amweni anoreketa kuti kubika kambudzi kari pa zamu ra mai ingadaro iri tsika ye cihedheni yaizwa kuti mvura inaye. Kana yainga iri tsika ye cihedheni, nhungamiriro ii yaizodziirira Aisraeri pa tsika dze ubenzi dze magereja uye dze utsinye we aya ainga akaatenderedza. Mutemo wa Mozesi wairambidza pamhene Aisraeri kuita maererano no zvaaiizwa no madzinza iwona.—Revhitiko 20:23.
Pakupedzesera, mutemo uu unopangidza usisi wakakura wa Djehovha. Zve zvirokwazvo, Mutemo wainga uno nhungamiriro dzakawanda dzakaezana dzairambidza kuitira zvinyama utsinye uye yaiita kuti asaite zvisikaenderani no masikirhwe e zviro. Ngo muezaniso, Mutemo waibatanidza nhungamiriro yairambidza kubayira cinyama cinonga cagara na mai akhona ke mazuwa manomwe basi, kuuraya cinyama pamwepo no ana aco pa zuwa rimwero, uye kutora mai no mazanda akhona kana kuti no ana akhona mu cisaki.—Revhiko 22:27, 28; Dheuteronomiyo 22:6, 7.
Zviri pamhene kuti Mutemo wainga usiripi muunganidzwa we nhungamiriro no zvirambidzo zvinoshupha. Ciro cimweni caibetsera pa Mutemo uu nge cekuti zvaunoreketa zvinobetsera kuti tigare no mawara akanaka, ngokudaro tinozokwanisa kuguma pakuteedzera mawara a Djehovha anoshamisa.—Pisarema 19:7-11.
KHUNGURU 19-25
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 16-18
“Mazano e Bhaibheri Anobetsera Pakutonga no Unatsi”
it-1 paji. 464 ndi. 2
Ubofu
Kumononyaniswa ke unatsi nge ndaa yo udyekeri pa kutonga kaiezaniswa no ubofu, uye mu Mutemo mune kohomedzeso dzakawanda dzinorambidza udyekeri, kupasa cipo, kana kuti kusanangura, ngekuti zviro izvi zvingakwanisa kupofumadza mutongi uye kuita kuti asatonge no unatsi uye asikasananguri. “Kudyekera kunopofumadza anarume anoona shwiro zvakanaka.” (Eki 23:8) “Kudyekera kunopofumadza madziso e aya akangwara.” (Dhe 16:19) Mutongi, kunyazi akagondeka zvakadini no kuzwisisa, angakwanisa kubathwa-bathwa ecitoziya kana kuti asikazii no cipo cinobva ku aya anonga ecida kutongwa. Mutemo wa Mwari unopangidza kuti cinopofumadza pa kutonga akudyekerapi basi, asi mazwiro angakwanisawo kudaro ngekuti unoti: “Musasanangure murombo uye musapfarire mupfumi.” (Re 19:15) Hino, nge kuzwira usisi kana kuti nge ndaa ye kuziikanwa nge anhu akawanda, mutongi wainga asikadikani kupasa mutongo wake ku aya akapfuma nge ndaa yekuti akapfuma.—Eki 23:2, 3.
it-2 paji. 492 ndi. 1
Numero, Numeral
Zviiri. Numero ye cipiri inooneka kakawanda paya panocokuita no kutonga. Citenderano cinoizwa nge apupuri airi cinopasa simba upupuri unonga uripo. Paidikana apupuri airi kana kuti atatu, kuti apupurire shwiro pamberi pe atongi. Zano iri rinoseenzeswawo mu ungano ye ciKristu. (Dhe 17:6; 19:15; Mt 18:16; 2Ako 13:1; 1Ti 5:19; Ahe 10:28) Mwari akaseenzesa mushobo uu paakaziisa nge zve Mwana wake hinga Muponesi we anhu. Djesu akati: “Uyewo mu Mutemo menyu makatarhwa kuti: ‘Upupuri we anhu airi nge we cokwadi.’ Ndini ndinodzipupurira pacangu, uye Baba akandituma anondipupurira.”—Ju 8:17, 18.
it-2 paji. 895 ndi. 4
Mupristi
Apristi ndiwo ainga ane cikomborero cekutanga kupanganidza Mutemo wa Mwari, uye ainga ane ubaba unokosha pakutonga pakati pe Aisraeri. Mu mathaundi mainga mune apristi, awona ainga akagadzirira kubetsera atongi, uye aiseenzawo pamwepo no atongi pa shwiro dzainga dzakakura uye dzaishupha, dzekuti dzainga dzisikakwanisiki kutongwa mu matare emo. (Dhe 17:8, 9) Awona aidikana kuoneka aripo no akuru e muthaundi paitongwa shwiro dzisikazi kugadziriswa dzinocokuita no kuuraiwa ke munhu, kuti agare no cokwadi cekuti ari kunyasa kutondoedza zvinodikanwa kuizwa kuti abvise ndaa ye ngazi muthaundi. (Dhe 21:1, 2, 5) Mwamuna une shanje paaipumha mukadzi wake kuti aita upombwe ecifisira mwamuna wake, mukadziwo waidikana kuendeswa pa mbuto yakacena uye mupristi aiita maererano no zvainga zvakatarhwa mu Mutemo, kuti akwanise kuona kuti mwanakadziwo uno ndaa kana kuti haiwa, ngokudaro awona aisiya kuti Djehovha atonge. (Nu 5:11-31) Mu shwiro dzese, kutonga kaiizwa no apristi kana kuti no atongi ainga akadomwa pakuita izvi kaidikana kureremedzwa; kusareremedza kaaita kuti munhu aurahwe.—Nu 15:30; Dhe 17:10-13.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
it-1 paji. 917
Kudzinga
Maererano no Mutemo, kuti munhu agume pakupaswa mupanico we rufu, paidikanwa kuoneka apupuri airi kwenda mberi. (Dhe 19:15) Apupuri aya ndiwo aidikana kutanga kufura mushaishi no mapuwe. (Dhe 17:7) Izvi zvaizopangidza kuti awona ainga ano cido cekutondoedza mutemo wa Mwari uye cekuceneswa ke ungano ye Aisraeri, uye zvaizobudisa pamhene upupuri we manyepo, usina kurekethwa nge mwazvo kana kuti we kugogomera kubhuya.
KHUNGURU 26–KATUTU 1
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 19-21
“Djehovha Anoreremedza Upenyu we Anhu”
w17.11 paji. 14 ndi. 4
Teedzerai Unatsi no Ngoni dza Djehovha
Zvainga zviri nyore kuguma ku maguta 6 okutizira. Djehovha akabvunza Aisraeri kuti akande maguta matatu ku dii rimwe na rimwe ro murambo we Djordhani. Ngei? Kuitira kuti zvigare nyore kuti munhu aitiza akasike kuguma kekutizira. (Nu. 35:11-14) Makwanza ekuenda kumbuto ye kutizira aigara akanaka. (Dhe. 19:3) Maererano no mabhuku Ecidjudha, kaikandwa zvipangidzo zvaibetsera atizi kuti akwanise kuona kuno maguta e kutizira. Ngokuti painga pano maguta e kutizira, munhu paaiuraya umweni no tsawana anga asikadikani hake kutizira ku maguta e nyika dzimweni kaaizopinda pa muedzo we kunamata anamwari e kunyepa.
w17.11 paji. 15 ndi. 9
Teedzerai Unatsi no Ngoni dza Djehovha
Cinangwa cinokosha cemaguta e kutizira cainga cekudziirira Aisraeri kuti asagare no ndaa yokuuraya munhu wauraya umweni no tsawana. (Dhe. 19:10) Djehovha anoda upenyu, uye anozonda “nyara dzinodurura ngazi isina ndaa.” (Zvie. 6:16, 17) Mwari we unatsi uye wakacena, anga asikazosii zvakadaro kunyazi munhu auraya umweni no tsawana. Izvirokwazvo kuti munhu aiuraya umweni no tsawana aizwirhwa ngoni. Kunyazi zvakadaro, aidikana kubhuya shwiro yake kuno akuru, uye kana zvikaoneka kuti wauraya no tsawana aidikana kurumbwa ari mu guta re kutizira dakara mupristi mukuru afa. Izvi pamweni zvaiita kuti agare ikona ke upenyu wake wese. Izvi zvaibetsera Aisraeri ese kunyasa kuona kuti upenyu we munhu wakacena. Kuti akudze Mupi we Upenyu, aidikana kuita zviri zvese kuti asaite zviro zvinokanda upenyu we amweni pa ngozi.
it-2 paji. 933
Ngazi
Munhu anga anocitenderhwa cokurarama upenyu waainga apaswa na Mwari, uye wese waipingidzira kuti umweni wake asararame upenyu uu waidikana kuzvidaira kuna Mwari. Izvi zvakabuda pamhene paakabvunza muurai Kaini: “Ngazi ye munukuna wako iri kudainzira kandiri kubva panyika.” (Ge 4:10) Kunyazi munhu anozonda hama yake uye anoda kuti iyena afe, kana kureketa zvakashata ngezve mudoni wake zvoita kuti iyena agare pangozi yo rufu, munhu anodaro waidziunzira ndaa nge ndaa yo ngazi yo munhu uya waanozonda.—Re 19:16; Dhe 19:18-21; 1Ju 3:15.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
it-2 paji. 1155 ndi. 3
Dare re Utongi
Mbuto yo kutongera ndaa yaigara pa misiyo ye guta. (Dhe 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Ru 4:1) Soko rekuti “pa misiyo” riri kuda kureya kuti yainga iri mbuto yaigara mukati me guta, pa dhuze ne pa misiyo. Pa misiyo yo guta ndipo paiungana anhu kuti azwe kuerengwa ke mutemo uye apaswe nhungamiriro. (Ne 8:1-3) Pa misiyo yo guta painga pari nyore kugumira anhu anopupurira zviro, zvakadai hingana zvokutengeserana no zvimweniwo zvakasiyana-siyana. Izvi zvaiitika ngokuti ipona ndipo paipinda uye kubuda anhu pa zuwa. Uyezve, ngokuti mitongo ii yaiizwa pa mbuto yaidarika anhu akawanda zvaiita kuti atongi aite zviri zvese kuti atonge ngo mwazvo. Zvese zviri kupangidza kuti padhuze no misiyo ye guta painga pano mbuto dzakanaka dzaigarirhwa no aya aiita basa rekutonga. (Djo 29:7) Samueri waienda ku mbuto dzakadai hinga Bheteri, Girigari, no Mizpa “ecitonga shwiro dze Aisraeri mu mbuto dzese idzi,” kutobatanidzawo ku Rama, ku mbuto yaaigara.—1Sa 7:16, 17.
KATUTU 2-8
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 22-23
“Mutemo Waipangidza kuti Djehovha Anoda kuti Zvinyama Zvibathwe Zvakanaka”
it-1 paji. 936
Mutoro
Kareko anhu ainyanya kuseenzesa zvinyama kuti athware zviro, uye Aisraeri akabvunzwa kuti kana akaona dhongi ro munhu waiizonda rakatsikirirhwa no mutoro waro, awona ‘aidikana kurisudzunura,’ pane kurisiya rakadaro. (Eki 23:5) Zviro zvinothwarwa no zvinyama zvinodainzwa kuti mutoro, zvimwezvoo no zviya “zvinothwarwa no manyurusi mairi” zvinodainzwawo kuti mutoro.—2Mad 5:17.
it-1 paji. 711 ndi. 3
Dheuteronomiyo
Bhuku ra Dheuteronomiyo rinobhuya kuti zvinyama zvinodikana kubathwa zvakanaka uye no rudo. Aisraeri airambidzwa kubata shiri yakavhumatira zvishiri zvayo, ngokuti pa nguwa ii aishuphi kuibata. Zvaitenderhwa kuti Aisraeri abate zviana zve shiri, asi maiwo aidikana kusiiwa. Izvi zvaiita kuti shiri iyona ikwanisezve kubara mazanda amweni. (Dhe 22:6, 7) Arimi ainga asikatenderhwi kukanda pa djoki rimwero n’ombe no dhongi kuitira kuti pasakuwadzwe cinyama cisina simba rakakura. (22:10) Zvanga zvisikatenderhwi kusunga muromo we n’ombe pa nguwa yainonga yecibetsera pakupura njera, kuitira kuti isafe no nzara nepoo pene zvokurhya padhuze, uyezve iyona yaipedza simba rakawanda pakuita basa iri.—25:4.
w03 10/15 paji. 32 ndi. 1-2
“Musasungwe Zvisikazi Kusisira pa Djoki”
HINGA ZVAMURI kuona pano, ngamera no n’ombe zviri kurima pamwepo uye zvitori pamhene kuti azviripi kupindirana. Djoki rakazvibatanidza—rinoita kuti zvinyama zvese zvikuwadzike—ngokuti djoki rakagadzirihwa kuti risungirhwe pa zvinyama zviiri zvakaezana pakukura no simba. Ecipangidza kuti anoreremedza zvinyama izvi zvinoseenzeswa pakukweya zviro, Mwari akabvunza Aisraeri kuti: “Usarime no n’ombe uye dhongi zviri pamwepo.” (Dheuteronomiyo 22:10) Mutemo iwona unoseenzawo ku n’ombe no ngamera.
Kajinji, murimi ainga asikatambudzi zvakadaro zvinyama zvake. Asi kana asina n’ombe mbiri, aisunga zvinyama zviiri zvainga anazvo. Izvi ndizvo zvakaizwawo no murimi we mu sekuro 19 maererano no zviri kupangidzwa pa mufanikiso. Hino, nge ndaa yo kusiyana pa kukura no uremu we zvinyama izvi, cinyama cino simba rakashomanika caizotambudzika kuti cihambirane no ciya cino simba, uye ciya cino simba rakakura caizotambudzikawo ngokuthwara mutoro wakakura.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
it-1 paji. 711
Magaa, Munhu uno Magaa
Magaa anoreya kukwereta munhu, kana kutora ciro cinodikana kuhwirinzwa kune muridzi. Ku Israeri yo kare, munhu aigara no magaa maka-maka nge ndaa yokukwereta. Kugara no magaa ranga riri dambudziko guru kune Aisraeri, ngokuti uya waikwereta waigara muranda we uya wakweretesa. (Zvie. 22:7) Anhu a Djehovha akakohomedzeswa kuti agare anhu akanaka mwoyo paaikweretesa Aisraeri doni, kuitira kuti asakhorovhere mukana uu kuti akweretese no juru. (Eki 22:25; Dhe 15:7, 8; Pis 37:26; 112:5) Asi aitenderhwa kukweretesa no juru kune aya ainga asiripi Aisraeri. (Dhe 23:20) Anhu anonyasa kuziya nge zve tsika ye Cidjudha anobhuya kuti kukweretesa no juru kaindoizwa kana uya ari kukwereta ari kuda kuita bhizi no mareyo. Asi kune aya aikwereta ngokuti aana cokubata anga asikadikani kukwereteswa no juru. Kukweretesa no juru kune aya asiripi Aisraeri kainga kusiripi kunyanya, ngokuti kajinji awona aienda ikona kooita bhizi basi, uye iwona aikweretesawo no juru.
KATUTU 9-15
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 24-26
“Mutemo Waipangidza kuti Djehovha Anoda kuti Anakadzi Abathwe Zvakanaka”
it-2 paji. 420 ndi. 3
Mwanakadzi
Kunyazi mitemo yanga inocokuita no anyahondo yaibetsera akadzi no amuna. Mitemo ii yaibhuya kuti mwanarume wabva kucata anga asikadikani kwenda ku hondo dakara papera gore rimwe. Izvi zvaipasa mukana ku mwamuna no mukadzi kuti abare mwana, izvi zvaizonyaradza mukadzi pa nguwa yokuti mwamuna uri ku hondo, uye maka-maka kana iyena akafireyo.—Dhe 20:7; 24:5.
it-2 paji. 837 ndi. 4
Kutsangudza
Urongwa wokutsangudza wanga wakanaka maningi ngokuti waibetsera arombo uye waipasa mukana ku Aisraeri wokupangidza rupo, unaki uye rugondo rekuti Djehovha aizoakomborera, asi kunyazi hazvo urongwa uu waibetsera arombo, iwona wanga usikadi kureya kuti anhu aya aidikana kugara no nungo dzokuseenza. Dhavhidhi wakati: “Andizi kumboona anhu akarurama ecisiiwa ari oga, kana ana awo ecipsvaka zvokurhya.” (Pis 37:25) Kuti abetsereke no urongwa we Mutemo we kutsangudza, aya anga ari arombo aidikana kuseenza no simba kuti awona no ana awo asagare no nzara, kana kugara mu gwanza ecikumbira zvokurhya.
w11 3/1 paji. 23
Maizviziya Here?
Ku Israeri yo kare, mwanarume paaifa asina mwana, paidikanika kuti munukuna wake awake maikuru ake kuitira kuti abarire mwana mukoma ake, izvi zvaizoita kuti dzinza rawo risafe. (Genesi 38:8) Tsika ii yakazotokandwa mu Mutemo wa Mozesi. (Dheuteronomiyo 25:5, 6) Zvakaizwa na Bhoazi, zviri mu bhuku ra Rute, zvinopangidza kuti mwanarume paiifa asina anukuna, hama dzimweni dzake dze anarume ndidzo dzaidikana kuwaka mufirhwa kadzi wasara.—Rute 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Cimweni cinopangidza kuti tsika ii yanga iciri kuizwa mu mazuwa a Djesu cinooneka pa zviya zvakarekethwa ne Asadhusi zviri pana Marko 12:20-22. Mukwarakwatisi we zviro zvakaitika kare we muzana re makore e kutanga unozwi Flavius Josephus akabhuya kuti tsika ii yanga isikaizwi kuti pacengetedzwe zina ro dzinza basi, asi yaibetserawo kuti pfuma yo mhuri irumbwe iripo uye mufirhwa kadzi aone zvokurarama nazvo. Kareko, mwanakadzi anga asina citenderhwa co kugara nhaka pfuma yasiiwa no mwamuna wake. Asi mwana waizobarhwa kana mufirhwa kadzi agarhwa nhaka ndiye aizoita kuti pfuma yo uya akafa irumbwe iri mu mhuri.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
it-1 paji. 714 ndi. 4
Kurambana
Phepha re Kurambana. No kuhamba ke nguwa Aisraeri airambana no ciro cipi haco no akadzi awo, izvi zvinoita hingana kuti pa Mutemo wa Mozesi zvanga zviri nyore kurambana, asi andizvopi. Kuti adaro, panga pane makwanza aaidikana kutora. Awona aidikana kutora phepha kakutarira akadzi awo “phepha re kumuramba.” Pedzepo, mwamunewo aidikana kupasa phepha iri ku mukadzi waarikuramba “womudzingira kuti aende kumba kake.” (Dhe 24:1) Kunyazi Matarhwa asikanyasi kupanganidza nge zve maizirhwe azvo, zviri pamhene kuti kuita izvi kaibatanidza kubvunzisa anarume akagadzwa kuti atonge shwiro dzakadaro, uye pamweni aitanga aita kuti ahwirirane. Nguwa yaipedzwa no mwamuna pakugadzirira phepha rokurambana zviri pamutemo, yaizomupasa mukana we kunyasa kurangarira nge zve cisananguro cake. Cimwenizve nge cekuti paidikana kuoneka cikonzero cekurambana, uye mutemo wakhona pawaiseenzeswa ngo mwazvo, waibetsera maningi kuti pasaoneke kurambana ke manga-manga. Uyezve, zvitenderhwa no zvinodiwa no mukadzi zvaidziirirhwa. Matarhwa aareketi pamusoro pe zviya zvaitarhwa pa “phepha re kurambana.”
KATUTU 16-22
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 27-28
“Makomborero Ese Aya Acauya Pauri”
w10 12/15 paji. 19 ndi. 18
Komborerhwai na Mambo Anotungamirirhwa no Mwiya wa Mwari!
Kupurutana kunobatanidza kunyasa kurangarira zvinorekethwa mu Soko ra Mwari uye kubetsereka no zvokurhya zvekunamata zvatinopaswa na Djehovha. (Mt. 24:45) Kunobatanidzawo kuita zvinorekethwa na Mwari uye no Mwana wake. Djesu akati: “Amunhupi wese anoti kandiri, ‘Tenzi, Tenzi,’ acapinda mu Umambo we kudenga, asi uya basi anoita kuda ka baba angu ari ku denga.” (Mt. 7:21) Uye kupurutana Mwari kunobatanidzawo kudzikanda pasi no mwoyo wese pe urongwa waakaita mu ungano ye ciKristu we kugara no akuru akagadzwa “zvipo zviri anarume.”—Aef. 4:8.
w01 9/15 paji. 10 ndi. 2
Mucakomborerhwa na Djehovha Here?
Soko re ciHebheru rakaturikirhwa kuti ‘rumbwa wecipurutana’ pana Dheuteronomiyo 28:2 rinopangidza ciito cinoenderera mberi. Anhu a Djehovha aadikani kumupurutana pazvinonga zviri nyore, asi anodikana kugara ecimupurutana nguwa dzese. Ndipo basi paanozoona makomborero anobva kuna Mwari.
w10 9/15 paji. 8 ndi. 4
Psvakai Cikomborero ca Djehovha no Mwoyo Wese
Aisraeri aidikana kupurutana no ndangariro dzakadini? Mutemo wa Mwari waipangidza kuti ainga asikazopfari kana anhu ake akatama kumupurutana “ecipfara no kugutsikana mu mwoyo.” (Erengai Dheuteronomiyo 28:45-47.) Djehovha akasisira kuti tisandomupurutane ngokuti apana zvatingaita, hingana zvinoita zvinyama kana kuti madhimoni. (Mk. 1:27; Tg. 3:3) Kuzwira Mwari ke zvirokwazvo kunobva pa kuti tinomuda. Kunooneka no kupfara kunobva pa kutenda kuti mitemo ya Djehovha airemi uye kuti “iyena anopasa mubayiro aya anomupsvaka no mwoyo wese.”—Ahe. 11:6; 1 Ju 5:3.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
it-2 paji. 297
Zvipangidzo zve Mugano
Mutemo wa Djehovha wairambidza kucinja pane zvipangidzo zve mugano. (Dhe 19:14; onaiwo Zvie 22:28.) Zve zvirokwazvo, waitukwa munhu uya waihwirinza sure “pane zvipangidzo zve mugano we mudoni wake.” (Dhe 27:17) Ngekuti aridzi e minda aitorarama nge zvirimwa zvemo, kucinja pane zvipangidzo zve mugano kaizonga kutorera umweni zviro zvaanorarama nazvo. Kuita izvi kainga kakaezana no kuba uye kaionekwa kudaro mu nguwa dze kare. (Djo 24:2) Asi kainga kune anhu asikazi kuthembeka ainga ano ndaa nge kuita izvi, uye macinda e Djudha mu nguwa ya Ozeya akaezaniswa no aya anocinja pane zvipangidzo zve mugano.—Oze 5:10.
KATUTU 23-29
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 29-30
“Kunamata Djehovha Akunyanyi Kushupha”
w09 11/1 paji. 31 ndi. 2
Djehovha Anotipasa Mukana we Kusanangura Zvekuita
Zvinoshupha here kuziya zvinodiwa na Mwari katiri uye kuzviita? Mozesi akati: “Murayiro uu wandirikumupai nyamasi uno aunyanyi kumushuphira, uye auripi kure.” (Ndima 11) Djehovha aakumbiri kuti munhu aite zviro zvisikakwanisiki. Zvaanoda zvine musoro uye tinokwanisa kuzviita. Tinokwanisawo kuzviziya. Atidikani kukhwira “kudenga” kana kuti “kubira bahari” kuti tifunde zvatinokarirhwa na Mwari kuti tiite. (Ndima 12, 13) Bhaibheri rinobhuya zviri pamhene mararamiro atinodikana kuita.—Mika 6:8.
w09 11/1 paji. 31 ndi. 1
Djehovha Anotipasa Mukana we Kusanangura Zvekuita
“NDAIGARA ndecindotya zvisina musoro kuti ndaizoshaishira Djehovha.” Ndizvo zvakarekethwa no mwanakadzi umweni we ciKristu airangarira kuti zviro zvakashata zvakaitika paainga aciri mudoko zvaizoita kuti arumbwe asikakwanisi kubudirira pakunamata. I zvirokwazvo here? Zvakaitika naisusu kare zvingatikoneresa here kubudiri pakunamata? Haiwa. Djehovha Mwari akatipasa cipo cekudzisanangurira, hino tinokwanisa kusanangura mararamire aticaita. Djehovha anoda kuti tiite cisananguro cakanaka, uye Soko rake, Bhaibheri, rinotibvunza zvatingaita. Onai masoko a Mozesi, ari pana Dheuteronomiyo kapituro 30.
w09 11/1 paji. 31 ndi. 4
Djehovha Anotipasa Mukana we Kusanangura Zvekuita
Djehovha ane basa no zvatinosanangura here? Zvirokwazvo nge zvekuti ane basa nazvo! Ecifuridzirhwa na Mwari, Mozesi akati: “Sanangurai upenyu.” (Ndima 19) Asi tingasanangura kudini upenyu? Mozesi akapanganidza kuti: “Nge kuda Djehovha Mwari wenyu, kupurutana izwi rake uye no kumubatisisa.” (Ndima 20) Kana tikada Djehovha ticazwa tecida kumuzwira uye kumubatisisa takagondeka, pasinei no cingaitika. No mararamiro akadaro, tinosanangura upenyu—kureya mararamiro akanakisisa zvino uno tino kariro yekuzorarama nokusiperi mu nyika ipsva.—2Pe 3:11-13; 1 Juau 5:3.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
it-2 paji. 551 ndi. 9
Nzee
Djehovha, eciseenzesa aseenzi ake, akareketa nge zve Aisraeri akaoma musoro asikamupurutani hinga anhu ‘ane nzee dzisikazi kuizwa ucekeri.’ (Dje 6:10; Zvi 7:51) Akaita hinga anhu akafungwa nzee no ciro kuti asazwe. Awo anga ano nzee dzisikazi kufungurhwa na Djehovha, uya anopasa nzee dzekuzwisisa no kupurutana ku aya anomupsvaka asi anotendera kuti aya asikatondoedzi zvaanoda agare no nzee dzisikazwi. (Dhe 29:4; Aro 11:8) Mupostori Pauro akareketa kare nge zve nguwa yokuti amweni anodziita maKristu aizopauka pakutenda ke cokwadi asikadi kuzwa cokwadi ce Soko ra Mwari, asi ecikarira kuti nzee dzawo “dzifungurhwe” no zviro zvinoapfadza, uye ngokudaro aizopurutana afundisi e kunyepa. (2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1) Uyezve, nzee dze munhu dzingakwanisa kusazwa zvakanaka nge ndaa ye kuzwa masoko anothyisa, kunyanya masoko akaringana no matsawana anoitika.—1Sa 3:11; 2Mad 21:12; Dje 19:3.
KATUTU 30–MAVHUVHU 5
UPFUMI UNOBVA MU SOKO RA MWARI | DHEUTERONOMIYO 31-32
“Fundai no Masoko e Ngoma Yakafemerhwa”
w20.06 10 mandi. 8-9
“Batanidzai Mwoyo Wangu kuti Uthye Zina Renyu”
Aisraeri asati apinda mu Nyika Yakapikirhwa, Djehovha akafundisa Mozesi masoko e ngoma. (Dhe. 31:19) Mozesi, waidikana kufundisa anhu ngoma ii. (Erengai Dehuteronomiyo 32:2, 3.) Hingana zvatinofunda mu ndima 2 no 3, zviri pamhene kuti Djehovha aadi kuti zina rake risaziikanwe, riite hinga kuti rakanyanya kuceneswa kuti ridainzwe. Iyena anoda kuti zina rake riziikanwe no zvisikwa zvake zvese! Cainga ciri cikomborero kuti anhu azwe Mozesi eciafundisa nge zva Djehovha uye zina Rake rine mbiri! Mozesi akaafundisa zviro zvinoabambisa uye zvinozorodza, hinga mvura inonaya pane zvinomera. Tingagara kudini no zvirokwazvo zvekuti kufundisa kedu kakaezana no uku?
Patinonga teciparidzira nyumba no nyumba kana kuti kuparidzira panooneka anhu akawanda, tingaseenzesa Bhaibheri kuti tipangidze anhu zina ra Mwari, Djehovha. Tingaapasa mabhuku akanaka, mavhidhiyo akanaka, uye zviro zviri pa jw.org zvinokudza Djehovha. Tiri kubasa, kucikora, kana kuti parhwendo, tingakwanisa kuona mikana ye kureketa nge zva Mwari wedu anodiwa uye nge zviya zvaanoda. Kana isusu tecibvunza aya atinosongana nawo nge zve cinangwa ca Djehovha ce rudo ku anhu no pasi rino, tinonga teciapasa maonero a Djehovha angaita mapsva kaari, tinonga tecitunhudzira pakuceneswa ke zina ra Mwari. Tinonga tecibvisa manyepo amweni nge zva Djehovha aanonga akafundiswa. Tinopasa anhu fundiso dzinowaka uye dzinozorodza kudarika dzese.—Isa. 65:13, 14.
w09 5/1 paji. 14 ndi. 4
Zvirungamiso zve Mureketero zve Bhaibheiri Munozvizwisisa Here?
Bhaibheri rinoezanisirawo Djehovha no zviro zvisina upenyu. Anopanganidzwa hinga “Buwe guru re Israeri” hinga “buwe,” uye hinga “nhare.” (2 Samueri 23:3; Pisarema 18:2; Dheuteronomiyo 32:4) Akaezana papi no zviro izvi? Ngekuti buwe guru rakatsiga, risikazununguki, Djehovha Mwari anokwanisawo kumucengetedza ngekuti akatsiga uye aazunguziki.
w01 10/1 paji. 9 ndi. 7
Teedzerai Djehovha Pakurowedza Ana Enyu
Cimborangarirai nge zve rudo rakapangidzwa na Djehovha pakubata Aisraeri. Mozesi akaseenzesa mifanikiso dzakanaka pakupanganidza rudo ra Djehovha ku dzinza re Israeri. Tinoerenga kuti: “Hinga godzi rinomutsa ana aro, recimburuka pa cisaki ce ana aro, recitambanudza mabaphiro aro reciatora, reciabereka pa mabaphiro aro, zvimwezvoo Djehovha ega wakatungamirira [Djakobho].” (Dheuteronomiyo 32:9, 11, 12) Kuti rifundise ana aro kumburuka, godzi rinogweda-gweda saki, reciponda-ponda mabaphiro aro kuti rikohomedzese ana aro kumburuka. Shiri doko painozobuda mu saki, rinonyanya kugara pazibuwe rakareba, mai akhona “anomburuka” padenga pe mwana wawo. Kana zvikaita kuti kamwana kawo kangahwira pasi, mai akhona anoenda pasi pe mwana wawo, okathwara ‘pamabaphiro aro.’ Djehovha aicengeta no rudo dzinza re Aisraeri ranga recibva kubarhwa ngo mushobo wakaezana. Iyena akapasa anhu Mutemo wa Mozesi. (Pisarema 78:5-7) Mwari akazoarhwira no cido, aigara akagadzirira kununura anhu ake kana akapinda pa matambudziko.
Upfumi uri mu Soko ra Mwari
w04 9/15 paji. 27 ndi. 2
Mafundo Makuru Anobva mu Bhuku ra Dheuteronomiyo
31:12. Ana adoko anodikana kugara no anhu akuru pa misangano ye ungano oedza kupurutana uye kufunda.