Te bintik ya sjojkʼoyik te machʼatik ya skʼopon te june

Ta swenta te mantaliletik ya yal te Biblia ta swenta te stuuntesel te chʼichʼe, ¿bin ya yalik te testigoetik yuʼun te Jehová ta swenta te operación te ya spasik te doctoretik banti jaʼnix te schʼichʼel te ants winik ya yichʼ tuuntesele?

Ta jujuntul te j-abat yuʼun Dios ya skʼan ya snopilan ta lek ta yoʼtan te bin ya yal te Biblia ta swenta-abi, ma jaʼuknax ya snop spasel te bin ya skʼan yoʼtan o te bin ya x-albot yuʼun jtul doctore. Jaʼme ya sta ta nopel spasel te bin ya yal te Jehová.

Te Jehová te machʼa la yakʼbotik te jkuxlejaltik, la yal te ma skʼan ya jweʼtik te chʼichʼe (Génesis 9:3, 4). Te Ley te la yakʼ ta stojol te lum Israel, la yal te ma skʼan ya sweʼik te chʼichʼ, melel jaʼ te kuxlejalil sok la yal: «Como ay ta chʼichʼ te scuxlejal, soc hoʼon la jcaʼbeyex te chʼichʼ scuenta stojel mulil awuʼunic ta scajtajib ta chiqʼuel mahtanil». ¿Bin ya skʼan ya spasbeyik-a te chambalam te ya smilik yuʼun ya sweʼike? Te Dios jich la yal: «Ya me smalbe schʼichʼel soc ya smucbe ta lum»a (Levítico 17:11, 13). Te mantalil ini bayal buelta la yichʼ alel (Deuteronomio 12:16, 24; 15:23). Jun libro te sbiilinej The Soncino Chumash jich la yal: «Ma skʼan ya yichʼ kʼejel te chʼichʼe, ya skʼan ya yichʼ malel ta lum swenta maba ya yichʼ weʼel». Maʼyuk jtuluk te machʼa ay ta Israel ya xjuʼ ya yichʼbey jilel-a te schʼichʼel yantik chambalametik ni jaʼuk te ya skʼej sok te ya stuuntese, melel te skuxlejale jaʼ ay ta stojol te Diose.

Kʼalal laj te Mesías laj skʼoplal te Ley yuʼun te Moisés. Jaʼukmeto, te Dios chʼultesbilto ya yil te chʼichʼe. Ta swenta te chʼul espíritu yuʼun te Dios, te jpuk-kʼopetik la yalbey te jchʼuunjeletik te manchuk ya sweʼik te chʼichʼe. Kʼax mukʼ skʼoplal te ya schʼuunik spasel te mantalil ini, melel teme ma jichuk ya spasike, jich kʼoem te yakik ta antsiwej o te yakik ta yichʼel ta mukʼ lotil diosetik (Hechos 15:28, 29; 21:25). Ta siglo 20 jajch ta chiknajel te ya xjuʼ ta akʼel te chʼichʼ sok te ya xjuʼ ta otsesel ta jchialtike, pero te testigoetik yuʼun Jehová kʼot ta yoʼtanik te ya skontrain te bin ya yal te sKʼop Dios ta swenta-abi.b

Ay doctoretik ya yalik te jaʼ lek te ya yichʼ lokʼesel te chʼichʼ cheʼoxeb semana ta nail te kʼalal mato ya yichʼ pasel-a te operacione, swenta teme ay ya skʼan tuuntesele, jaʼnix schʼichʼel ya yichʼ otsesbeyel te machʼa ya yichʼ te operacione. Pero teme ya jlokʼestik, ya jkʼejtik, o ya kotsestik ta jchialtik te chʼichʼ ya skontrain te mantalil ya yal ta Levítico sok ta Deuteronomio. Te chʼichʼ ma skʼan ya yichʼ kʼejel; ya skʼan malel, sok sutbeyel te Diose. Manchukme maba sujbilotikix ta spasel te Ley yuʼun te Moisés ta ora ini. Te testigootik yuʼun Jehová mukʼ skʼoplal ya kiltik te mantaliletik yuʼun te Jehová sok ay ta koʼtantik te maba ya jtuuntestik te chʼichʼe. Jaʼ yuʼun, maba ya kakʼtik jchʼichʼeltik sok maba ya jkʼejtik yuʼun ta patil ya kotses ta jchialtik te chʼichʼ te ya skʼan yichʼ malel ta lume. Melel spisil ini ya skontrain te ley yuʼun te Diose.

Ay yantikxan te banti ya yichʼ tuuntesel te schʼichʼel te ants winik te maba jamal ya yal te Biblia teme lek o ma lekuk ta pasele. Jich bitʼil te ay j-abatetik yuʼun Dios ya yakʼik ta ilel schʼichʼelik, melel maba ya yichʼix tuuntesel ta patil. Jaʼnix jich ay doctoretik te yanyantik-a te bitʼil ya spasik te operación te banti jaʼnix schʼichʼel te ants winik ya stuuntes.

Jich bitʼil ay operación te banti ya stuuntesik te hemodilución. Te bin ya yichʼ pasele, jaʼ te ya yichʼ beentesel lokʼel jtebuk te chʼichʼe sok te chʼichʼ te ya xjile ya yichʼ akʼbeyel suero. Ta patil ya yichʼ sujtesbeyel ochel te schʼichʼel te machʼa yak ta yichʼel te operacione, jich ya xmo yip te schʼichʼele. Jaʼnix jich te kʼalal yak ta pasel jun operacione, ya xjuʼ te ya yichʼ tsobel lokʼel te chʼichʼ te banti ay te ejchene sok te banti ya stsob sbae, ya yichʼ pokel kʼoem o lokʼesbeyel te bin ma xtuune, ta patil ya yichʼ sujtesbeyel ta sbakʼetal te machʼa yak ta yichʼel te operacione. Jaʼnix jich, ay ya yichʼ lokʼesel ta jun máquina te chʼichʼ te jaʼ ya spasbey yaʼtel te oʼtanil, te pulmón o te riñón. Ta patil ya yotsesbeyik yan buelta te machʼa yak ta yichʼel te operacione. Soknix ya xjuʼ ta jelbeyel bael sbe te chʼichʼ ta jun chʼin máquina yuʼun ya slokʼesbey te sbolil te chʼichʼe. O jaʼnix jich ya xjuʼ ya yichʼ tuuntesel yuʼun ya yichʼ lokʼesel te bin ma lek yichʼoj te chʼichʼ yuʼun ya yichʼ tuuntesel ta yan parte ta sbakʼetal te machʼa yak ta yichʼel te operacione. Jaʼnix jich ay banti ya xjuʼ ta lokʼesel jtebuk te chʼichʼ yuʼun ya yichʼ kapel sok yan pox te patil ya yichʼ otsesel yan buelta ta sbakʼetal te machʼa yak ta yichʼel te operacione.

Ya jnaʼtik te aytoxan bintik ya yichʼ lekubtesel, ilel sok ta pasel ta patil. Ma jaʼuk ay ta jwentatik stael ta nopel te banti ya jtuuntestik ta jujun chajp. Ta jujuntul j-abat yuʼun Dios ya sta ta nopel te bin ya skʼan ya yichʼ pasbeyel sok te schʼichʼel te kʼalal yak ta yichʼel te operación, te kʼalal ya yichʼ ilel yuʼun te doctor o ta jun terapia. Nailto ya skʼan ya sjojkʼoybey te doctor o te machʼa ya xpasbot yuʼun te análisis te bin ya yichʼ pasbeyel te schʼichʼel te kʼalal ya yichʼ ilele. Ta patil ya skʼan ya sta ta nopel te bin ya skʼan ya yichʼ pasbeyel jaʼ chikan te bin ya x-albot yuʼun te yoʼtane (ilawil te recuadro).

Te j-abatetik yuʼun Dios ya skʼan ayuk ta yoʼtanik te bin la yalbeyik ta jamal te Dios te kʼalal la yakʼ sbaik ta stojol. Jaʼnix jich ya skʼan te kʼuxuk ta spisil yoʼtan, ta spisil skuxlejal, ta spisil yip sok ta spisil spʼijil (Lucas 10:27). Te testigoetik yuʼun Jehová ma spaj te yantik ants winiketik te ay ta swolol balumilal, melel mukʼ skʼoplal ta yoʼtanik te lekuk ya x-ilotik yuʼun te Diose. Te Machʼa ya yakʼbotik te jkuxlejaltike ya yalbotik te ya skʼan smukʼulin koʼtantik te bitʼil la smal schʼichʼel te Jesús ta jtojoltike. Te Biblia jich ya yal: «Ta scuenta [Jesús] te colotic ta libre ta scuenta schʼichʼel, te ay perdón yuʼun mulil» (Efesios 1:7).

[Notaetik]

[Recuadroetik sok fotoetik]

JOJKʼOYELETIK TE YA XJUʼ YA JPASBEY JBATIK

Teme ya yichʼ jelbeyel lokʼel sbe te jchʼichʼel sok te yaniwan xjalaj te maʼyuk ta yutil jbakʼetale, ¿lekbal te bin ya yalbon te koʼtan teme jich ya jpase?

Teme ay ya yichʼ lokʼesel te jchʼichʼel yuʼun ay bin ya yichʼ jelontesbeyel sok te ya yotsesbonik yan buelta ta jbakʼetal ta skaj te ay la kichʼ tabeyel jun chamel o ta swenta jun terapia, ¿mabal ya yutsʼinbon te snopojibal kuʼun teme jich ya jpase?