Jaʼuk ya jpastik te bin ya smulan te Diose
«Te machʼa pʼij yoʼtan ya stsahtay te banti ya xbehene» (PROV. 14:15).
1, 2. 1) ¿Bin-a te ya skʼan ya jnoptik te kʼalal ay bin ya jkʼan ya jpastike? 2) ¿Bin jojkʼoyeletik ya xbajt kakʼbeytik sujtib?
SPISIL-ORA ay bin ya skʼan ya jpastik. Aynix te ma mero mukʼik skʼoplale, pero ay yantik te ya xjuʼ ya sjelbotik ta jkʼaxel te jkuxlejaltike. ¿Bin-a te ya kalbeytik skʼoplale? Jaʼ te bin ya jpas ta jkuxlejaltik. Pero chikan teme mukʼ skʼoplal o maʼuke, jaʼ ya skʼan ya jpastik te bin ya smulan te Diose (kʼopona 1 Corintios 10:31).
2 ¿Kʼunbal o wokolbal ya awaʼiy snopel te bin ya akʼan ya apase? Teme ya jkʼantik te ya stsak yip te schʼuunel koʼtantike, ya skʼan ya jnaʼtik stsael te bin lek sok te bin ma lekuk sok jaʼ ya jpastik te bin ya smulan te Diose, ma jaʼuk te bin ya yal te yantike (Rom. 12:1, 2; Heb. 5:14). ¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ya jnoptik stsael ta leke? ¿Bin yuʼun ay baeltik wokol ya kaʼiytik snopel te bin ya jpastike? ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik swenta yuʼun jaʼuk ya jpastik te bin lek ya yil te Diose?
¿Bin yuʼun ya skʼan ya jnoptik te bin ya jpas ta jkuxlejaltike?
3. ¿Bin-a te ma skʼan ya jpastik te kʼalal ay bin ya jnop ya jpas ta jkuxlejaltike?
3 Ma skʼan te xchebet koʼtantik te kʼalal ya jpastik te bin ya yal te Biblia, melel teme jiche te joʼtaktik ta snopel jun o ta kaʼteltik yame snopik te maba kʼoem lek ta koʼtantik te bin jchʼuunejtik sok te oranax ya kichʼtik loʼlayel. Ayniwan ya spasik lot, ya x-elkʼajik o ya yalbotik te jichuk ya jpastik-euk o te yakuk jmukbeytik te smulike. Melel teme jich ya jpastike, jaʼ yakotik ta stʼunel kʼoem te tsobol ants winiketike (Éx. 23:2). Te j-abat yuʼun Dios te jaʼ ya snop spasel ta skuxlejal te bin ya smulan te Diose, jaʼ ya yichʼ ta wenta te bin snopoj ta Biblia sok maba ya yakʼ stsalot yuʼun te xiwel sok te lek ilbil yuʼun te yantik (Rom. 13:5).
4. ¿Bin yuʼun ay ya yalbotik te yantik te bin ya skʼan ya jpastike?
4 Ma spisiluk te machʼa ya yalbotik te bin ya jpastike, ma yuʼunuk ya spasik sok schopolil yoʼtanik. Ay amigoetik te jaʼ ya skʼanik te ya jtʼuntik te consejo yuʼunike. Jaʼnix jich te jfamiliatik, manchukme ma jokinejtikix ta nainel, yato smel yoʼtanik ta jtojoltik sok jaʼniwan ya skʼan te yakuk jpastik te bin ya yalbotike. Jich bin-utʼil yichʼel chʼichʼ, jamal yaloj te Biblia te maba lekuke (Hech. 15:28, 29). Pero ay yantik tratamientoetik te maba jamal ya yal te Biblia sok jujuntul jchʼuunjel ya snop teme yabal yichʼ o maʼuke.a Te jfamiliatik yaniwan skʼan te jaʼ ya jchʼuuntik te bin ya yalike. Jaʼukmeto ya skʼan ya xjul ta koʼtantik te jujuntul te j-abat yuʼun Dios te yichʼoj jaʼ «Ya scuch stuquel te yihcatse» (Gál. 6:4, 5). Te bin mukʼ skʼoplal jaʼ te jaʼuk lek ya yilotik te Diose, ma jaʼuk te winiketike (1 Tim. 1:5).
5. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik swenta ma xlaj yip te schʼuunel koʼtantike?
5 Xiʼbantik sba te xchebet koʼtantike, ¿bin yuʼun? Melel jich bin-utʼil la yal te jnopojel Santiago: «Te machʼa xchebet yoʼtan, ya sjelticlan spisil bintic ya spas» (Sant. 1:8). Pajal sok jun barco teme maʼyuk svolanteul ya xjuʼ te bayuknax ya x-ikʼot bael yuʼun te yikʼal jaʼale, jaʼ jich ya xkʼot te machʼa jaʼ ya schʼuun te bin ya yal te yantike, ya xjuʼ te ya xlaj te schʼuunel yoʼtane. Jaʼnix jich te machʼa ya sta swokolik ay jaʼ ya yakʼbeyik smulin te yantike (1 Tim. 1:19). ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik swenta ma jichuk ya xkʼot ta jtojoltik? Jaʼ te yichʼojuk yip te schʼuunel koʼtantik (kʼopona Colosenses 2:6, 7). Swenta ya stsak yip te schʼuunel koʼtantike, ya skʼan ya smukʼulin koʼtantik te sKʼop Dios kʼalal ay bin ya jnoptik ya jpastik ta jkuxlejaltik (2 Tim. 3:14-17). Pero ay bintik-a te ya xjuʼ ya smakotik ta stsael te bintik ya jpas ta jkuxlejaltike. ¿Bintik-a?
¿Bin yuʼun te ay wokol ya kaʼiytik te ya jnoptik te bin ya jpas ta jkuxlejaltike?
6. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya yutsʼinotik te xiwele?
6 Yaniwan skomotik te xiwel teme ay banti ya xchʼayotik o teme ya xjilotik ta kʼexlale. Stalelnanix-a te jich ya kaʼiy jbatike, melel maʼyuk machʼa ay bin ya skʼan ya spas te ya x-akʼot ta wokol o te ya x-akʼot ta kʼexlal yuʼune. Te bin ya skoltayotik ta stsalel te xiwele, jaʼ te skʼuxul koʼtantik ta stojol te Dios sok te sKʼope. Te skʼuxul koʼtantik ya stijotik yuʼun ya kiltik te Biblia sok te publicacionetik te kʼalal ay bin ya jkʼan ya jpas ta jkuxlejaltik, jich lek ya xlokʼ-a te bin ya jpastike. ¿Bin yuʼun? Melel te Biblia ya yakʼbey «spʼijil yoʼtanic te machʼatic mayuc bin ya snaʼic» sok «yaʼbeyel snaʼojibal soc yuʼun ya snaʼ stsahtayel sbahic te queremetique» (Prov. 1:4).
7. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te David?
7 ¿Yabal skʼan ya yal te spisil-ora lek te bin ya jchaptik spasele? Maʼuk, melel jpisiltik jmulawilotik (Rom. 3:23). Jich bitʼil te David jaʼ jtul winik te pʼij sok jun-yoʼtan, pero ay banti chʼay te akʼbot bayal swokol soknix akʼbot swokol te yantik ants winiketike (2 Sam. 12:9-12). Jaʼukmeto maba chebaj yoʼtan yuʼun te bin maba lek la spase, jaʼ la spas tulan ta spasel te bin ya smulan te Diose (1 Rey. 15:4, 5). Jich bitʼil te ajwalil ini, ya skʼan ya xjul ta koʼtantik te Jehová ya spas perdón te jmultik sok te spisil-ora ya skoltay te machʼa kʼux ya x-aʼiybot te smantale. Jichme maba ya kakʼ skomotik te bin ma lek la jpastik ta nail tale (Sal. 51:1-4, 7-10).
8. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la yal te Pablo ta swenta te nujpunele?
8 Te bitʼil ya jnaʼtik stojol te bayal te bin lek ya xjuʼ ya jpastik jich maba ya jmel koʼtantik. Kiltik te bin la yal te jpuk-kʼop Pablo ta swenta te nujpunel, jich la yal: «Teme ay machʼa ma snaʼ skomel te sbakʼetal ta skaj te maba nujpuneme sok teme maba jchʼielixe, jaʼme ya skʼan ya spas ini: akʼa spas te bin ya skʼane, ma muliluk. Akʼa nujpunuk. Yan teme ay machʼa yakʼoj ta yoʼtan te ma skʼan ya xnujpun sok teme ma puersauk ya yaʼiye, teme ya snaʼ skomel te sbakʼetale sok te staoj ta nopel te ma xnujpune, lek te jich ya spase. Jich yuʼun, te machʼa ya xnujpune lek te jich ya spase, pero te machʼa ma xnujpune kʼax lekxan-a» (1 Cor. 7:36-38 La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo edición 2019 ta español). Jich bitʼil la kiltikixe, te Pablo la yal te lek te machʼa maba ya xnujpune, pero maba la yal te jaʼnax lek ta pasel ini.
9. ¿Yabal xjuʼ ya jmel koʼtantik yuʼun te bin ya snop te yantike? Cholbeya te sujtibe.
9 ¿Yabal xjuʼ ya jmel koʼtantik yuʼun te bin ya snopik te yantike? Ay baeltik te yake. Kiltik te bin la yal te Pablo ta swenta te weʼelil te ayniwan la yichʼ akʼbeyel te lokʼombaetike. Ta sbabial la yal te ay bin ya xjuʼ ya yichʼ pasel te manchukme maba chopoluk, ya xjuʼ ya yutsʼinbey spensar te machʼa matoba tulan schʼuunel yoʼtane. ¿Bin la snop la spas te Pabloe? Jich la yal: «Ha yuʼun teme ta scaj weʼelil ya xyahl te quermano, ha lec te mayuc bin ora ya jweʼ tiʼbal, scuenta yuʼun ma ba ya cacʼ te ya scʼohchin sba a te quermanohe» (1 Cor. 8:4-13.) Jaʼnix jich te joʼotik ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te bin yilel la yil te yantik te bin ya jnoptik spasele, pero te bin mero mukʼ skʼoplale, jaʼ te bin yilel la yil te Jehová (kʼopona Romanos 14:1-4). ¿Bin tojobtesel ay ta Biblia ya xjuʼ ya skoltayotik swenta jaʼ ya jpastik te bin ya smulan te Diose?
Wakchajp te bin ya skoltayotike
10, 11. 1) ¿Bin ya skoltayotik swenta yuʼun maba ya jpastik te bin maba ay ta jwentatik spasel ta yutil nae? 2) ¿Bin ya skʼan ya xjul ta yoʼtanik te ancianoetik kʼalal ay bin ya snop ya spasik ta congregación?
10 Ma jpastik te bin ma jwentatikuk. Te bin sbabial ya skʼan ya jojkʼoybey jbatik, jaʼ ini: «¿Jaʼbal ay ta jwenta spasel ini?» Te ajwalil Salomón jich la stsʼibay: «Te cʼalal ya xtal te toybahil, ha nix hich ya xtal te ma ba ya xʼichʼot ta mucʼ, pero te machʼatic peqʼuel ayic, yichʼojic pʼiji-oʼtanil» (Prov. 11:2).
11 Jich bitʼil te meʼil tatiletike ya xjuʼ ya yakʼbeyik permiso te yal snichʼanik te ay bin ya spasike. Pero maba ya skʼan ya yal-abi te ya xjuʼ ya spas spisil te bin ya skʼan yoʼtanike (Col. 3:20). Manchukme ya xjuʼ ya spas mantal ta yutil na te inamile, ma skʼan ya schʼay ta yoʼtan te jaʼ jolal ta yutil na te smamalale (Prov. 1:8; 31:10-18; Efes. 5:23). Pero te mamalalil ya skʼan ya snaʼ-euk te jaʼ jolal yuʼun te Cristoe (1 Cor. 11:3). Jaʼnix jich te ancianoetik ta congregación te kʼalal ay bin ya snop ya spasik, ya skʼan ya yilik te ma xjelawik ta jkʼaxel-a te bin tsʼibaybil ta Biblia (1 Cor. 4:6). Jaʼnix jich ya skʼan ya spasik tulan yuʼun ya schʼuunik spisil-ora te bin ya yal te j-abat te jun yoʼtan sok pʼij (Mat. 24:45-47). Teme ma jkʼan ya jta jwokoltik sok ya kakʼbeytik swokol te yantike, ya skʼan maba ya jpastik te bintik ma jwentatikuk spasele.
12. 1) ¿Bin yuʼun te nail ya skʼan ya jpastik investigar? 2) ¿Bin smakojbey skʼoplal te spasel investigar?
12 Jojkʼoya ta lek. Te Salomón jich la stsʼibay: «Te bintic chahpambil te nopbil ta lec, ya yacʼ te ay bintic ya yichʼ tahel-a, pero spisil te bin ahnimal chahpambil ya yacʼ pobrehil» (Prov. 21:5). Kiltik jun ejemplo, ¿Aybal awichʼoj japbeyel jun lekil negocio? Mame orauknax bin ya x-ochat ta spasel. Nail jojkʼoya ta lek, kʼanbeya consejo te machʼa ya snaʼbey swentail te negocio sok ila te bin ya yal te Biblia (Prov. 20:18). Ta patil pasa jun lista swenta ya awil-a te bin lek o ma lekuk ya xlokʼ awuʼun-ae. Te j-abat yuʼun Dios te pʼij yoʼtan nail ya spas cuenta (Luc. 14:28). Ta swenta te bin ya anop ya apas, nopa te jayeb takʼin ya xlaj awuʼun-ae sok teme maba ya yutsʼinbat schʼuunel awoʼtane. Spisil ini ya yichʼ tiempo, pero teme ya jpastik investigar ta naile, ya skoltayotik swenta ma jta jwokoltik yuʼun.
13. 1) ¿Bin ya yalbotik te Santiago 1:5? 2) ¿Bin yuʼun te ya skʼan ya jkʼanbeytik jpʼijiltik te Diose?
13 Jkʼantik jpʼijiltik. Swenta yuʼun ya smulan Dios te bin ya jpastike, ya skʼan ya jkʼanbeytik koltayel. Te Santiago jich la yal: «Teme ay machʼa mayuc spʼijil yoʼtan, acʼa scʼambe Dios, ma pʼisbiluc nax ya yacʼ stuquel soc mayuc machʼa ya spʼaj, ya xʼaʼbot yuʼun» (Sant. 1:5). Maba kʼexlaltikuk sba te ya jkʼanbeytik tojobtesel te Dios yuʼun lek ya xlokʼ te bin ya jnop ya jpastike (Prov. 3:5, 6). Melel teme jaʼnax ya smukʼulin jba koʼtantike, ya xjuʼ ya jta jwokoltik yuʼun. Teme ya jkʼanbeytik jpʼijiltik te Jehová sok teme ya jletik tojobtesel ta Biblia, te chʼul espíritu ya skoltayotik swenta yuʼun ya jpastik te bin leke (Heb. 4:12; kʼopona Santiago 1:22-25).
14. ¿Bin yuʼun ma skʼan ya xjalajotik ta spasel teme ay bin ya jnop ya jpastike?
14 Ma skʼan ya xjalajotik ta spasel. Melelnix-a te maba lek te animal te bin ya x-och jpastike, nail ya skʼan ya jpastik investigar sok ya jkʼanbeytik jpʼijiltik te Jehová. Jich «Te machʼa pʼij yoʼtan ya stsahtay te banti ya xbehene» (Prov. 14:15). Pero maba lek te ya xjalajotik ta spasel sok te ya jletik bin ya jmak jbatik ta kʼop-ae (Prov. 22:13). Melel teme jich ya jpastike, jaʼ ya kakʼtik te ya yalbotik te yantik te bin ya jpastike.
15, 16. Swenta yuʼun ya jpas ta jkuxlejaltik te bin la jtatik ta nopele, ¿bin ya skʼan ya jpastik?
15 Akʼa jpastik ta oranax. Maʼyuk swentail ya xlokʼ te bin lek la jtatik ta nopel teme ma la jpastik ta oranaxe. Te Salomón jich la yal: «Spisil te bintic yac apas, pasa soc spisil awip» (Ecl. 9:10). Ya skʼan ya jpastik tulan yuʼun lek ya xlokʼ te bin ya jpastike. Jich bitʼil teme ay jtul publicador te ya skʼan ya x-och ta precursor, ya xjuʼ yuʼun teme maba bayal tiempo ya yakʼbey te yaʼtel sok te tajimal o te bintik maʼyuk lek skʼoplale.
16 Ayniwan jaʼ wokol ya kaʼiytik spasel te bin lek ya jtatik ta nopele, melel «Ay ta scʼab pucuj swohlol te bahlumilale» (1 Juan 5:19). Jich «ha ya jtsal jbahtik soc pricipaletic, te machʼatic ay yuʼelic, yajwalic yihcʼal qʼuinal ta bahlumilal ini, soc chopol espírituhetic te ay yipic te ayic ta toyol» (Efes. 6:12). Jich bitʼil la yalbeyik skʼoplal te Pablo sok Judas, spisil te machʼatik ya skʼan ya spasik te bin ya smulan te Diose, yame staik wokolil (1 Tim. 6:12; Jud. 3).
17. ¿Bin ya smaliy Jehová te ya jpastik kʼalal la jtatikix ta nopel te bin ya jpastike?
17 Kiltik te bin lek ya xjuʼ xlokʼ kuʼuntik-a o jeltik teme ay bin ya skʼan jelele. Ay ma jichuk ya xkʼot ta pasel te bin-utʼil jnopojtike, melel ajkʼ nax te ay bin ya xkʼot ta pasel ta jwentatike (Ecl. 9:11). Manchukme jich-abi ay cheʼoxeb te bin jtaojtik ta nopel te mukʼik skʼoplal te ya skʼan ya jkʼotestik ta pasel. Jich bitʼil te bin la kaltik ta jamal te kʼalal nujpunotike sok te kʼalal la kakʼ jkuxlejaltik ta stojol te Diose. Te Jehová ya smaliy te yakuk jkʼotestik ta pasel (Kʼopona Salmo 15:1, 2, 4). Melel ay yantikxan te bin ya jtatik ta nopel te ma kʼax mukʼuk skʼoplal. Te j-abat te pʼij yoʼtan ya yil teme ya xjuʼ yuʼun spasel o maʼuk te bin la sta ta nopele, maba ya yakʼ te toybail ya xkomot ta sjelel te bin la sta ta nopel teme jich ya skʼan pasele (Prov. 16:18). Te bin mukʼ skʼoplal ta yoʼtane, jaʼ te ya spas te bin ya smulan te Diose.
Jnojptestik te yantik ta spasel te bin ya smulan te Diose
18. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya snojptesik te meʼil tatiletik te yal snichʼanik te jaʼuk ya spas ta skuxlejalik te bin leke?
18 Ay bayal bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya skoltayik te yal snichʼnabik te jaʼuk ya spasik te bin ya smulan te Diose. Jun te bin-utʼil ya spasike, jaʼ sok te ejemplo yuʼunike (Luc. 6:40). Ya xjuʼ ya scholbeyik yaʼiy te bin-utʼil juʼ yuʼunik spasel te bin snopojik-ae. Ayniwan ya awakʼbey permiso te awal anichʼan te jaʼuk ya snopik stukelik te bin ya spasike. Teme lek kʼot te bin ya spase, mame xchʼay ta awoʼtan yalbeyel te lek te bin la spase. Pero ¿jaxan teme ay banti chʼaye? Oraniwan ya akoltay, pero mame lekuk te jich ya apas spisil-ora. Jnop kaʼiytik ta swenta jtul tatil te ya yakʼbey permiso te snichʼan te ya slokʼes licencia yuʼun tij carro. Pero teme te kerem ma la snaʼ stijel te carroe sok teme la yichʼ kʼanbeyel multa. Te tatile yaniwan xjuʼ ya stojbey te smultae, ¿mabal jichuk? Pero teme ya yalbey te yakuk x-aʼtej yuʼun ya sta-a te takʼine, jichniwan ya snop te ya schajpan ta stukel te kʼalal ya schʼik sba ta kʼope (Rom. 13:4).
19. ¿Bin ya skʼan ya jnojptestik ta spasel te machʼatik ya kakʼbeytik nojptesel ta Biblia sok bin-utʼil ya jpastik?
19 Te Jesús la yal te jpisiltik te jnopojelotik yuʼune, ya skʼan ya jnojptestik te ants winiketike (Mat. 28:20). Jun te bin mukʼ skʼoplal ya jnojptestik-a te machʼatik ya kakʼbeytik nojptesel ta Biblia, jaʼ te yakuk spas ta skuxlejalik te bin leke. Swenta ya xjuʼ kuʼuntik spasel, jaʼ lek te manchuk te joʼotik ya kalbeytik te bin ya spasike. Jaʼ lekxan te ya jkoltaytik swenta yuʼun stukelik ya staik ta nopel te bin ya spasik ta swenta te bin snopojik ta Bibliae, melel, «jujutuhlotic ya xcʼoht cacʼtic cuenta ta stojol Dios» (Rom. 14:12). Jich yuʼun bayal swentail te yakuk jpastik tulan yuʼun jaʼuk ya jpastik te bin ya smulan te Jehová.
[Nota]
a Swenta yuʼun ya awilbeyxan skʼoplal te tema ini, ila te suplemento «¿Qué opino de las fracciones sanguíneas y de los procedimientos médicos que impliquen el uso de mi sangre?» (Nuestro Ministerio del Reino yuʼun noviembre 2006, página 3 kʼalal ta 6).
¿Bin sujtib ya awakʼbey?
• ¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal te yakuk jnoptik ta lek te bin ya jpas ta jkuxlejaltik?
• ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya yutsʼinotik te xiwel sok bin-utʼil ya jtsaltik?
• ¿Bin wakchajp ya skʼan ya jpastik yuʼun ya smulan Dios te bin ya jpastike?
[Recuadro sok foto]
Te bin ya xkoltaywan yuʼun lek te bin ya jtatik ta nopel
1 Ma jpastik te bin ma jwentatikuk
2 Jojkʼoya ta lek
3 Jkʼantik jpʼijiltik
4 Ma skʼan ya xjalajotik ta spasel
5 Akʼa jpastik ta oranax
6 Kiltik te bin lek ya xjuʼ xlokʼ kuʼuntik-a o jeltik teme ay bin ya skʼan jelele
[Foto]
Te machʼa spisil bin ya schʼuun jich kʼoem bitʼil jun barco te maʼyuk svolanteul ta tulan yikʼal jaʼal