Kʼax mukʼ skʼoplal te manso-oʼtanil

1. ¿Bin jojkʼoyel ya xjuʼ ya spasbotik te joʼtaktik ta aʼtel o ta escuela?

¿BIN-UTʼIL ya awaʼiy aba kʼalal te ajoy ta aʼtel o ta escuela ay bin ya sjojkʼoybat ta swenta te schʼuunel awoʼtan? ¿Yabal xiwat jtebuk? Jteb ma jpisiltik jich ya kaʼiy jbatik. Te kʼalal jich ya sjojkʼoyik te ants winiketik, ya skoltayotik ta snaʼel te bin ya snopik sok te bin ya schʼuunik. Jaʼ-abi ya skoltayotik yuʼun ya jcholbeytik skʼop Dios. Pero, ayniwan machʼatik ya sjojkʼoyik sok stoybail yoʼtanik, ma skʼan te chamuknax koʼtantik yuʼun. Jichniwan ya yalik ta swenta te bin yaʼiyojik ta jtojoltik (Hech. 28:22). Kʼaxtoxan-a te bitʼil ayotikix ta «slajibal kʼajkʼale», bayal ants winiketik «maʼyuk acuerdo ta yoʼtanik» sok «kʼaxto ya x-utsʼinwanik» (2 Tim. 3:​1, 3).

2. ¿Bin yuʼun lek te mansouk koʼtantike?

² Yaniwan ajojkʼoybey aba bin-utʼil ya xjuʼ ya awakʼ ta ilel slekil awoʼtan sok te ma x-ilinat ta ora te kʼalal ay machʼa ay bin ya sjojkʼoybat sok stoybail yoʼtan ta swenta te schʼuunel awoʼtane. Jun talelil te ya xjuʼ ya skoltayat jaʼ te manso-oʼtanil. Te machʼa lamal yoʼtane ma orauk ya x-ilin sok ya snaʼ skomel sba te kʼalal ya xtijot ta kʼop o ma snaʼ te sujtibe (Prov. 16:32). Yaniwan anop te wokol ta akʼel ta ilel te talelil-abi. Pero ya xjuʼ te jich ya awakʼ ta ilele. ¿Bin-utʼil? ¿Binwan ya xjuʼ ya skoltayat yuʼun ya awakʼ ta ilel manso-oʼtanil te kʼalal ay machʼa ya stijat ta kʼop ta swenta te schʼuunel awoʼtane? Teme ay awal anichʼnab, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya akoltay yuʼun ya yakʼ ta ilel te manso-oʼtanil? Kiltik.

¿BIN-UTʼIL YA JCHʼITESTIK TE MANSO-OʼTANIL?

3. ¿Bin yuʼun ya kaltik te ay yip yoʼtanik te machʼatik manso yoʼtanike? (2 Timoteo 2:​24, 25).

³ Te machʼa ya yakʼ ta ilel manso-oʼtanil maba ya skʼan ya yal te maʼyuk yip yoʼtan, melel te machʼa ya yakʼ ta ilel manso-oʼtanil te kʼalal ya xkʼax swokole ya skʼan ya yakʼ ta ilel yip yoʼtan. Te manso-oʼtanil jaʼ «te sit te chʼul espíritu» (Gál. 5:​22, 23). Ta kʼopil griego kʼalal ya yalbey skʼoplal «manso-oʼtanil» ay baeltik jaʼ ya yalbey skʼoplal te kʼajkʼal caballo te yichʼojix mansoubtesel. ¿Nopanax awaʼiy? Te jkojt kʼajkʼal caballo te ya xmansoube…, manso pero bayal yip. ¿Jaxan te joʼotike? ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel manso-oʼtanil sok te ayuk yip koʼtantike? Maba ya xjuʼ kuʼuntik yakʼel ta ilel te talelil-abi ta jtukeltiknax, ya skʼan ya jkʼanbeytik te schʼul espíritu te Dios. Jpisiltik ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te manso-oʼtanil. Bayal Testigoetik yakʼojik ta ilel te talelil-abi te kʼalal ya xtijotik ta kʼop, ta swenta-abi chamnax yoʼtan yuʼun te ants winiketik (kʼopona 2 Timoteo 2:​24, 25). ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya ata te manso-oʼtanil?

4. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun Isaac?

⁴ Bayal relatoetik te ay ta Biblia ya yakʼ ta ilel te mukʼ skʼoplal te yakʼel ta ilel te manso-oʼtanil. Jich bitʼil te Isaac te yak ta kuxinel ta Guerar, tey yakik ta kuxinel-euk-a te filisteoetik ta lugar-abi, jajch sbikʼtal oʼtantayik sok la sbutʼik ta lum te pozoetik te spasoj te state. Namal-a bajt sok la spas yan pozoetik (Gén. 26:​12-18). Pero te filisteoetik jajch xchaʼyalik te yuʼunik te jaʼ te ay ta lugar-abi. Manchukme jich kʼot ta pasel, te Isaac la yakʼ ta ilel te manso-oʼtanil (Gén. 26:​19-25). ¿Bin koltayot te Isaac yuʼun ya yakʼ ta ilel te manso-oʼtanil manchukme la yichʼ tijel ta kʼop? Te Isaac jaʼ la snopbey te stalel te smeʼ stat. Melel te Abrahán manso yoʼtan, jaʼnix jich te Sara lamalnax yoʼtan sok manso yoʼtan (1 Ped. 3:​4-6; Gén. 21:​22-34).

5. ¿Yabal xjuʼ ya snojptes te yal snichʼnab te meʼil tatiletik ta yakʼel ta ilel te manso-oʼtanil? Ala junuk ejemplo.

⁵ Te meʼil tatiletik bayal bin ya xjuʼ ya yakʼbeyik snop te yal snichʼnabik ta swenta te manso-oʼtanil. Kiltik te bin kʼax ta stojol te Mark,b te 17 yaʼbilal. Ta escuela sok ta scholel skʼop Dios ay ants winiketik te kʼax ma lek stalelike. Jaʼ yuʼun sok slamalil yoʼtanik, te smeʼ stat la skoltayik yuʼun ya yakʼ ta ilel manso-oʼtanil. Jich ya yalik te smeʼ stat: «Te Mark kʼoem ta yoʼtan te ya skʼan ya yakʼ ta ilel yip oʼtanil yuʼun ya snaʼ skomel sba sok te ma sutbey spakol». ¡Kʼax lek ta ilel te Mark ya yakʼ ta ilel te manso-oʼtanil!

6. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te oración yuʼun ya kakʼtik ta ilel manso-oʼtanil?

⁶ Nopanax awaʼiy te ma lek ya awaʼiy aba ta swenta te bin ma lek ya yichʼ albeyel te Jehová o ya yichʼ labanel te bin ya yal te Biblia. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik ta yorail-abi? Jaʼ te ya jkʼanbeytik te schʼul espíritu te Jehová sok te yakuk yakʼbotik spʼijil koʼtantik yuʼun ya kakʼtik ta ilel manso-oʼtanil. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik teme maba leknax la jsutike? Jaʼ te ya jchaʼ kalbeytik te Jehová sok ya jnoptik bin-utʼil leknax ya jsutik ta yan buelta. Teme jich ya jpastike, te Jehová ya yakʼbotik te schʼul espíritu yuʼun ya jnaʼtik skomel jbatik sok ya kakʼtik ta ilel manso-oʼtanil.

7. Te kʼalal ay wokol ya kaʼiytik yakʼel ta ilel manso-oʼtanil, ¿bin-utʼil ya skoltayotik cheʼoxeb textoetik ta Biblia? (Proverbios 15:​1, 18).

⁷ Ay cheʼoxeb versiculoetik ta Biblia te ya skoltayotik te kʼalal ay wokol ya kaʼiytik yakʼel ta ilel manso-oʼtanil. Te schʼul espíritu te Jehová ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ya jultes ta koʼtantik (Juan 14:26). Ta libro yuʼun Proverbios ya jtatik bayal versiculoetik te ya skoltayotik yuʼun ya kakʼtik ta ilel manso-oʼtanil (kʼopona Proverbios 15:​1, 18). Jaʼnix jich ya yakʼ kiltik bintik lekilal ya jtatik kʼalal ya jpastik tulan ta yakʼel ta ilel manso-oʼtanil kʼalal tenbil ya kaʼiy jbatik (Prov. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15).

TE PʼIJIL OʼTANIL YA SKOLTAYOTIK YUʼUN MANSOUK KOʼTANTIK

8. ¿Bin ya skʼan ayuk ta koʼtantik te kʼalal ay bin ya kichʼtik jojkʼoybeyel ta swenta te bin jchʼuunojtike?

⁸ Te pʼijil oʼtanile jaʼnix jich ya xjuʼ ya skoltayotik (Prov. 19:11). Te machʼa ay spʼijil yoʼtan ya snaʼ skomel sba te kʼalal ay bin ya yichʼ jojkʼoybeyel ta swenta te schʼuunel yoʼtan. Bayal buelta te kʼalal ay bin ya sjojkʼoyik te ants winiketik maba ya yalbotik te bin yuʼun te ya sjojkʼoyike. Te kʼalal mato kakʼojbeytik sujtib te jojkʼoyele, ya skʼan ayuk ta koʼtantik te ma jnaʼtik te bin yuʼun te jich la sjojkʼoybotike (Prov. 16:23).

9. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel te Gedeón te ay spʼijil yoʼtan sok te manso yoʼtane?

⁹ Jnop kaʼiytik ta swenta te Gedeón. Ta jun buelta, te winiketik yuʼun Efraín bayal ilinik te bitʼil ma ikʼotik bael ta yakʼel guerra ta stojol te skontratak te Israel. ¿Bin yuʼun te jich la spasike? ¿Jaʼbal ta skaj te stoybail yoʼtanik? Manchukme ma jnaʼtik te bin yuʼune, te Gedeón la yakʼ ta ilel spʼijil yoʼtan kʼalal la yichʼ ta wenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik sok la yakʼ ta ilel manso-oʼtanil te kʼalal la sjakʼbey te skʼopike. ¿Bin kʼot ta lokʼel yuʼun? «Hich lahmaj bahel te yilimbahic ta stojol Gedeón te cʼalal hich halbotic yuʼune» (Juec. 8:​1-3).

10. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik teme ay bin la kichʼtik jojkʼoybeyel ta swenta te schʼuunel koʼtantik? (1 Pedro 3:15).

¹⁰ Te joytik ta aʼtel o ta escuela yaniwan sjojkʼoybotik te bin yuʼun ya jchʼuuntik te mantaliletik ay ta Biblia. Melelnix-a te ya jkʼan ya kalbeytik skʼoplal te bin jchʼuunojtike, pero ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te bin ya snopik te yantike (kʼopona 1 Pedro 3:15). Ta swenta te jojkʼoyel ya spasike, ya skoltayotik ta snaʼel te bin ay ta yoʼtan te ants winiketik, ma yuʼunuk ya skʼan ya skontrainotik o ya slabanotik. Manchukme ma jnaʼtik te bin yuʼun te jich la sjojkʼoybotike, lek te yakuk jakʼtik sok slamalil koʼtantik. Jaʼniwan ya sta ta ilel ta manix jichuk-a te bitʼil ya snop. Te bin ya skʼan ya jpastik jaʼ te ya kakʼtik ta ilel slekil koʼtantik, manchukme ma jichuk ya spasik o ya kichʼtik labanel (Rom. 12:17).

11, 12. 1) ¿Bin nail ya skʼan ya jpastik te kʼalal mato kakʼojbeytik sujtib te jojkʼoyeletike? 2) Ala junuk ejemplo te bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayotik te kʼalal jich ya jpastike. (Jaʼnix jich ilawil te foto).

¹¹ Jnop kaʼiytik te joytik ta aʼtel ya sjojkʼoybotik bin yuʼun ma jpastik te cumpleaño. ¿Binwan ya skʼan ya jnoptik nailuk? ¿Yuʼunbal ya skuy te maba ya kichʼtik akʼbeyel te ya jmulantik te kʼine? O ¿yabal skuy te maba lek ya kiltik te kʼin ya spasik ta yaʼtelike? Yaniwan xjuʼ ya kalbeytik wokol te bitʼil ya smel yoʼtan ta swenta te sjoʼtak ta aʼtele sok ya xjuʼ ya kalbeytik te jaʼnix jich te joʼotik ya jmulantik te tseʼeluk koʼtantik ta aʼtel. Te kʼalal jich ya kalbeytike, yaniwan x-akʼbot slamalil yoʼtan sok jich ya xjuʼ ya kalbeytikxan skʼoplal te bin ya yal te Biblia ta swenta te cumpleaño.

¹² Jichnix ya skʼan ya jpastik te kʼalal ay bin wokol ya kaʼiytik yakʼbeyel sujtib. Jich bitʼil teme ay jtul joytik ta escuela ya yalbotik te ya skʼan yakuk sjelontes te snopojibal te testigoetik yuʼun Jehová ta swenta te bin ya snopik ta stojol te antsil winiketik. ¿Jichbal ya yal yuʼun te ma snaʼoj ta lek bin ya snopik te testigoetik yuʼun te Jehová? ¿Jaʼbal yuʼun te ayniwan jtul yamigo o sfamilia te jaʼ antsil winik? ¿Yabal skuy te ya kilaytik te antsil winiketik? Yaniwan kalbeytik te ya jmel koʼtantik ta stojol te ants winiketik sok te ya kichʼtik ta mukʼ te bin ya staik ta nopel spasele (1 Ped. 2:17).c Ta patil yaniwan xjuʼ ya jcholbeytik bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ya jchʼuuntik te mantaliletik ay ta Biblia.

13. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jkoltaytik teme ay machʼa ya yal te maʼyuk swentail schʼuunel te ay Dios?

¹³ Teme ay machʼa ma schʼuun te bin jchʼuunojtik ma skʼan ya jnoptik te ya jnaʼtikix te bin ya snop (Tito 3:2). Teme ajoy ta escuela ya yal te maʼyuk swentail te ya jchʼuuntik te ay Dios. ¿Yabal akuy te ya schʼuun te evolución o te bayal bin ya snaʼ ta swenta-abi? Jaʼnaxwan ya yal te bin yaʼiyoje. Jaʼ yuʼun, maniwan ya xjajch awalbey skʼoplal ta swenta te evolución, jaʼ lek te ayniwan bin ya awalbey te ya x-akʼot ta pensar yuʼun. Yaniwan xjuʼ ya atikunbey jun enlace yuʼun jun artículo o jun video te ay ta jw.org te banti ya scholbey skʼoplal ta swenta te bintik spastiklanoj te Diose. Ta patil yaniwan skʼan snopxan ta swenta jun artículo o jun video. Kʼalal leknax ya jkʼopontik te ants winiketik, yaniwan xjelon te bin staojik ta nopele.

14. ¿Bin-utʼil la stuuntes te Naveen te jw.org yuʼun ya skoltay te sjoy ta clase ta swenta te bin ya snop ta stojol te Testigoetik?

¹⁴ Jtul jchʼiel kerem te Naveen sbiil la stuuntes te jw.org yuʼun ya yakʼ ta ilel te ma smeleliluk te bin ya yal te ants winiketik ta swenta te testigoetik yuʼun Jehová. Te Naveen jich ya yal: «Ay jtul joy ta escuela te spisil-ora la yalbon te malaj jchʼuun te pruebaetik ya yakʼ ta ilel te ciencia sok te jaʼnax laj ya smukʼulin koʼtan jun libro yuʼun cuento». Te bitʼil te sjoy ta escuela ma skʼan ya schʼam yaʼiy te bin ya schol, te Naveen ya yalbey te yakuk yil ta jw.org te sección «Te Biblia sok te ciencia». Ta patil, te Naveen la sta ta ilel te la skʼopon te información te sjoy ta escuela sok ma wokol la yil te la scholbey skʼoplal ta swenta te bin-utʼil chiknaj te kuxlejalil. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya jpastik te joʼotike.

NOPA SOK TE AFAMILIA

15. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun skoltayik te yal snichʼnabik ta yakʼel sujtib sok smansoil yoʼtanik?

¹⁵ Te meʼil tatiletik ya xjuʼ ya snojptes te yal snichʼnabik yuʼun ya sutik sok smansoil yoʼtanik te kʼalal ay bin ya xjojkʼoybotik ta swenta te schʼuunel yoʼtanik (Sant. 3:13). Te bin ya spasik chaʼoxtul meʼil tatiletik jaʼ te ya snopik te bin ya xjuʼ ya spasik te kʼalal ya yichʼik ta mukʼ Dios ta sjunal na. Ya yilbeyik skʼoplal temaetik te ya xjuʼ ya xjojkʼoybotik ta escuela sok ya yakʼik ta ilel bin-utʼil ya xjuʼ ya spasik. Jaʼnix jich ya snojptesik te yal snichʼnabik bin-utʼil ya xjuʼ ya sjakʼik sok smansoil yoʼtanik sok te yakuk stij oʼtanile. (Ilawil te recuadro «Ya xkoltayot te afamilia teme nail ya anopike»).

16, 17. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya xkoltayotik te jchʼieletik te kʼalal ay bin nail ya snopike?

¹⁶ Kʼalal ya yichʼ nopel sok te familia, ma jaʼuknax ya xkoltayotik te jchʼieletik ta yakʼbeyel sujtib te jojkʼoyeletik, jaʼnix jich ya stsakxan yip te schʼuunel yoʼtanike. Ta sección te banti ya yal «Jchʼieletik» ta jw.org, jaʼnix jich yichʼoj talel te sección «Tsʼibaya ta jun», yichʼoj pasel yuʼun ya stsakxan yip te schʼuunel yoʼtanik te jchʼieletik sok yuʼun ya xjuʼ ya scholbeyik skʼoplal te bin schʼuunojike. Teme ya jnopbeytik skʼoplal ta jfamiliatik te sección-abi sok te sección «Te bintik ya sjojkʼoyik te jchʼieletik», ya xjuʼ te leknax ya jcholbeytik skʼoplal te bin jchʼuunojtik sok smansoil koʼtantik.

¹⁷ Jtul jchʼiel kerem te Matthew sbiil, ya yalbey skʼoplal te bayal koltaybil te kʼalal ay bin nail ya snopbeyik skʼoplal. Te kʼalal ya yichʼik ta mukʼ Dios ta sjunal na, ya snopik sok te smeʼ stat te bin ya xjuʼ ya xjojkʼoybot ta escuela. Jich ya yal: «Ya jnoptik te bintik ya xjuʼ ya kichʼtik jojkʼoybeyel sok ya kakʼtik ta ilel bin-utʼil ya xjuʼ ya jpastik. Te kʼalal kʼoem ta koʼtan te bin jchʼuunoje, maba wokol ya kaʼiy scholbeyel skʼoplal sok smansoil koʼtan te yantike».

18. Jich bitʼil ya yal Colosenses 4:6 ¿bin-a te mukʼ skʼoplal ya skʼan ya jpastik?

¹⁸ Manchukme ay bin jamal ya jcholbeytik yaʼiy te ants winiketik ay baeltik te ma schʼuunike. Pero te kʼalal ya kakʼtik ta ilel smansoil koʼtantik ya xjuʼ ya skoltayotik (kʼopona Colosenses 4:6). Kʼalal ay machʼa ya jcholbeytik te bin jchʼuunojtike, jich kʼoem te ay machʼa ya jchʼojbeytik jun pelota. Ya xjuʼ te kʼun o tulan ya jchʼojtik. Te kʼalal kʼun-nax ya jchʼojtike, ya xjuʼ ya stsak sok ya xtajinxan. Jaʼnix jich-euk te kʼalal ay bin ya jcholtik sok slamalil koʼtantik, yaniwan schʼamxan yaʼiy sok maba ya stuchʼ te jkʼoptik. Teme ay machʼa ya skʼan ya sjach kʼop o ya stseʼlayotik, ma puersauk te ya jcholbeytikxane (Prov. 26:4). Pero ma jichuk stalel spisil te ants winiketik, bayal machʼatik yaniwan skʼan ya schʼam yaʼiyik te jkʼoptike.

19. ¿Bin ya stij koʼtantik ta yakʼel ta ilel manso-oʼtanil kʼalal ya jcholbeytik skʼoplal te bin jchʼuunojtik?

¹⁹ Jich bitʼil la kiltikix, bayal bin lek ya xlokʼ kuʼuntik-a teme ya jpastik tulan ta yakʼel ta ilel manso-oʼtanil. Kʼanbeya koltayel te Jehová yuʼun ya yakʼbat yip awoʼtan ta yakʼel ta ilel manso-oʼtanil te kʼalal ya awichʼ tenel ta kʼop o ay bin ma lek ya awichʼ pasbeyel. Ayukme ta awoʼtan te manso-oʼtanil ya xjuʼ ya skoltayat yuʼun maba ya xjajch kʼop teme maba pajal te bin ya anop sok te yantike. Teme ya x-ichʼawanotik ta wenta sok teme ya kakʼtik ta ilel manso-oʼtanil ya xjuʼ ya xjelon te bin ya snopik ta jtojoltik sok te bin ya snopik ta swenta te Biblia. Jaʼ yuʼun, «chapalukexme ta spisil-ora» sok akʼaik ta ilel te «smansoil awoʼtanik sok ichʼawananikme ta mukʼ» (1 Ped. 3:15). ¡Mansoukme awoʼtan sok ayukme yip awoʼtan!