ARTÍCULO YUʼUN ESTUDIO 36
Kʼayojil 103 Jaʼ majtanil te jkanantuminchijetik
«Akʼa yikʼ tal te ancianoetik»
«Akʼa yikʼ tal te ancianoetik ta congregación» (SANT. 5:14).
TE BIN YA JNOPTIK
Mukʼ skʼoplal te ya jkʼanbeytik koltayel te ancianoetik te kʼalal ya xtuun kuʼuntik.
1. ¿Bin-utʼil yakʼoj ta ilel te Jehová te kʼux ta yoʼtan spisil te tuminchijetik yuʼune?
TE Jehová kʼux ta yoʼtan spisil te tuminchijetik yuʼune, melel la sman ta schʼichʼel te Jesús sok la yakʼbey ta swenta te ancianoetik yuʼun ya skanantayik te congregacionetik (Hech. 20:28). Te Dios ya skʼan te yakuk skanantayik sok skʼuxul yoʼtanik. Te ancianoetik ya schʼuunik te mantalil te la yakʼ te Jesús —te jaʼ jolal yuʼun te congregación—, te ya yakʼbeyik smukʼul yoʼtan te tuminchijetik sok te ya skanantaybeyik te schʼuunel yoʼtanik (Is. 32:1, 2).
2. ¿Machʼatik-a te ayxan skʼoplal ta yoʼtan te Jehová? (Ezequiel 34:15, 16).
2 Te Jehová ay skʼoplal ta yoʼtan spisil te tuminchijetik yuʼune, pero kʼaxemtoxan-a te machʼatik ayik ta wokol. Ya stuuntes te ancianoetik yuʼun ya skoltay te machʼatik ayik ta wokol ta swenta te schʼuunel yoʼtanik (kʼopona Ezequiel 34:15, 16). Jich yuʼun, ¿bin ya skʼan ya jpastik teme ya jkʼantik koltayele? Te Dios ya skʼan te yakuk jkʼopontik, pero jaʼnix jich ya skʼan te yakuk xbootik ta stojol te «jkanantaywanejetik sok jnojpteswanejetik» te ayik ta congregación (Efes. 4:11, 12).
3. ¿Bin yuʼun ya skoltayotik ta jpisiltik te artículo ini?
3 Ta artículo ini ya kalbeytik skʼoplal te bin-utʼil te Jehová ya stuuntes te ancianoetik yuʼun ya skoltayotik ta swenta te schʼuunel koʼtantik. Ya kakʼbeytik sujtib te jojkʼoyeletik ini: ¿bin-ora ya skʼan te ya xkʼopojotik sok te ancianoetik?, ¿bin yuʼun ya skʼan te jich ya jpastike? sok ¿bin-utʼil ya skoltayotik te ancianoetik? Yilbeyel skʼoplal ini ya skoltay te machʼatik tulan ay te schʼuunel yoʼtanik, melel jich mukʼ skʼoplal ya kiltik te koltayel ya yakʼbotik te Dios ta swenta te ancianoetik sok ya snojptesotik te bin ya skʼan ya jpastik ta pajel chaʼbej teme ay ya jkʼantik koltayel ta stojol te ancianoetik.
¿BIN-ORA YA XJUʼ YA JKʼANBEYTIK KOLTAYEL TE ANCIANOETIK?
4. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal te machʼa ay ta chamel ta swenta schʼuunel yoʼtan te bin ya yal te Santiago 5:14-16, 19, 20? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik).
4 Te jnopojel Santiago la scholbey skʼoplal bin-utʼil te Jehová ya stuuntes te ancianoetik yuʼun ya skoltayotik. Jich la stsʼibay: «¿Aybal machʼa ay ta chamel ta awolilik? Akʼa yikʼ tal te ancianoetik ta congregación» (kʼopona Santiago 5:14-16, 19, 20). Te Santiago jaʼ ay ta yalbeyel skʼoplal-a te machʼa ay ta chamel ta swenta te schʼuunel yoʼtan. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik? Jaʼ ta swenta te bin ya yal te versiculoetik ta nailal. Sbabial, maba ya yal te ya yikʼ jtul doctor te machʼa ay ta chamel, ya yal te jaʼuk ya yikʼ jtul anciano. Schebal, te Santiago ya scholbey skʼoplal te machʼa ay ta chamel ya xlekub ta swenta te ya xpasbot perdón yuʼun te smule. Melelnix-a te ay bintik pajal te kʼalal ya stsakotik chamel ta jbakʼetaltik sok jun chamel ta swenta te schʼuunel koʼtantik. Kʼalal ya stsakotik chamel ya xbootik ta stojol jtul doctor, ya kalbeytik te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatik o te bin kʼux ya kaʼiytik sok ya jchʼuuntik spasel te bin ya yalbotik. Pajal kʼoem sok kʼalal ya stsakotik chamel ta swenta te schʼuunel koʼtantik ya skʼan ya xbootik ta stojol jtul anciano, ya kalbeytik te bin yak ta kʼaxel ta jtojoltik sok ya jchʼuuntik te tojobtesel ya yakʼbotik te lokʼemik ta Biblia.
Kʼalal ya stsakotik chamel ya xbootik ta stojol jtul doctor; kʼalal ya stsakotik chamel ta swenta schʼuunel koʼtantik ya xbootik ta stojol te ancianoetik. (Ilawil te párrafo 4).
5. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼtik teme lek ay te schʼuunel koʼtantik?
5 Te capítulo 5 yuʼun te Santiago ya stij koʼtantik ta skʼanel koltayel ta stojol te ancianoetik te kʼalal ya kiltik te ay bin ya yutsʼin te schʼuunel koʼtantik. Pero, mame skʼan te ya jmaliytik te yutsʼinojix-a te bitʼil lek ya kil jbatik sok te Dios: melel jaʼ lek te nailuk ya jkʼantik koltayel te kʼalal mato jichuk kʼoem ta pasel. Sok ya skʼan te ya jkanantay jbatik, melel te Biblia ya yalbotik ta jamal te ya xjuʼ ya jloʼlay jbatik ta snopel te lek ay te bitʼil kamigoinoj jbatik sok te Jehová, pero ta melel ma jichuk (Sant. 1:22). Jaʼ te bin kʼax ta stojol chaʼoxtul jchʼuunjeletik te ayik ta Sardis, schʼuunojik-a te lek ayik ta swenta te schʼuunel yoʼtanik, pero te Jesús la yaltiklanbey te ma jichuke (Apoc. 3:1, 2). ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik teme lek ayotik ta swenta te schʼuunel koʼtantik? Jun jaʼ te kʼalal ya jpajtik te stseʼelil koʼtantik ta ora ini sok te stseʼelil koʼtantik te kʼalal la kichʼtik jaʼe (Apoc. 2:4, 5). Ya xjuʼ ya jojkʼoybey jbatik: «¿Yatobal jmulan skʼoponel te Biblia sok te ya jnopilan ta koʼtan? ¿Yabal xboon ta spisil te tsoblejetik sok te ya jchajpan jba ta lek? ¿Mukʼtobal skʼoplal ta koʼtan te scholel skʼop Dios? O ¿jaʼbal mukʼ skʼoplal ta jkuxlejal te bintik ya jkʼases kʼajkʼal-ae sok te biluketik?». Te sujtib te jojkʼoyeletik ini ya yakʼ ta naʼel teme ay bin ya yutsʼin te schʼuunel koʼtantik o te ya yakʼ xbatsʼejxan teme maʼyuk bin ya jpastik ta swenta-abi. Teme ma xjuʼ ya jtojobtestik ta jtukeltik o teme ay bin yakʼoj jpastik te ma lek ya yil te Jehová, ya skʼan te ya xbootik ta stojol te ancianoetik.
6. ¿Bin ya skʼan ya spas te machʼa spasoj jun tulan mulil?
6 Jaʼ yuʼun, teme ay machʼa ya spas jun tulan mulil ya xjuʼ te ya yichʼ lokʼesel ta congregación, ya skʼan te ya xkʼopoj sok jtul anciano (1 Cor. 5:11-13). Te hermano-abi ya skʼan koltayel yuʼun ya schajpan te bitʼil lek yiloj sba sok te Diose. Te Jehová jaʼnax ya spasbotik perdón teme ya kakʼtik ta ilel sok yaʼtelul te jsujtesojix koʼtantik (Hech. 26:20). Jun te yaʼtelul-abi jaʼ te kʼalal ya kalbeytik ta jamal te ancianoetik te ay jpasojtik jun tulan mulil.
7. ¿Machʼatikxan ya skʼanik koltayel yuʼun te ancianoetik?
7 Te ancianoetik ma jaʼuknax ya skoltayik te machʼatik spasojik tulan mulil, jaʼnix jich ya skoltayik te machʼatik pejkʼajem te schʼuunel yoʼtanike (Hech. 20:35). Jnop kaʼiytik te ayat ta spasel tulan ta yijkitayel te bin ma lek ya skʼan te awoʼtane sok te jich ya awaʼiy te ma xjuʼ awuʼune. Kʼax wokolniwan ya awaʼiy yijkitayel ta skaj te ayniwan la atuuntes te droga, la awil te pornografía o la apas mulwej te kʼalal mato anopoj-a te smelelil kʼop. Ayukme ta awoʼtan te maba atukel ayat. Ya xjuʼ ya awalbey jtul anciano te bin yaʼiyel ya awaʼiy aba, te ya schʼam yaʼiyik ta lek te bin ya awale. Ya xjuʼ ya schʼuun awoʼtan te ya yakʼbeyex tojobteseletik te ya xtuun awuʼun sok ya sjultesbat ta awoʼtan te lek ya yilat te Jehová jaʼnax teme maba ya akʼotes ta pasel te bin ma lek ya skʼan te awoʼtane (Ecl. 4:12). Teme chebajem awoʼtan ya awaʼiy aba ta swenta te bin ma lek ya skʼan te awoʼtan, te ancianoetik ya xjuʼ ya sjultesbat ta awoʼtan te jaʼ ya yakʼ ta ilel te mukʼ skʼoplal ya awil te bitʼil awamigoinoj aba sok te Jehová sok te maba ya smukʼulin sba awoʼtan (1 Cor. 10:12).
8. ¿Bintik-a te ma puersauk ya kakʼbeytik snaʼ te ancianoetik?
8 Ma spisiluk-ora ya skʼan ya awalbey te ancianoetik teme ay banti chʼayate. Jnop kaʼiytik te ay bin ma lek la awalbey jtul hermano sok te bayal ilinat ta stojole. Ma puersauk te ya awalbey jtul anciano, ya xjuʼ ya achʼuun spasel te tojobtesel te la yal te Jesús ta swenta te bin-utʼil ta chajpanel te kʼope (Mat. 5:23, 24). Jaʼnix jich ya xjuʼ ya ale información ta publicacionetik kuʼuntik ta swenta bin-utʼil ta tael te manso-oʼtanil, lamal oʼtanil sok te ya jnaʼtik skomel jbatik. Pero, teme ma juʼ awuʼun schajpanel te kʼop-abi, yaniwan xjuʼ ya akʼanbey koltayel jtul anciano. Ta carta te la stsʼibay te jpuk-kʼop Pablo ta stojol te filipenseetik la yalbey jtul hermano ta congregación te yakuk skoltay te Evodia sok te Síntique yuʼun yakuk schajpanik te kʼop jajchem yuʼunike. Jtul anciano ta acongregacion jaʼnix jich ya xjuʼ ya spas ta atojol-euk (Filip. 4:2, 3).
¿BIN YUʼUN YA JKʼANBEYTIK KOLTAYEL TE ANCIANOETIK?
9. Manchukme ya xkʼexawotik ta kʼop sok te ancianoetik, ¿bin yuʼun ya skʼan te ya xkʼopojotik soke? (Proverbios 28:13).
9 Teme jich ya kaʼiytik te ma xjuʼ kuʼuntik yijkitayel te bintik ma lek ya skʼan te koʼtantik o teme ay jpasojtik jun tulan mulil, ya skʼan te ayuk schʼuunel koʼtantik sok yip koʼtantik yuʼun ya xkʼopojotik sok te ancianoetik. Pero, mame skʼan te jaʼ ya smakotik te kʼexlal yuʼun ya xkʼopojotik sok te ancianoetik. ¿Bin yuʼun? Juluk ta koʼtantik te jaʼ yakʼojbotik te Jehová yuʼun ya skoltayotik swenta ayuk yip te schʼuunel koʼtantik sok te lekuk aye. Jaʼ yuʼun, te kʼalal ya xbootik ta stojol te ancianoetik ya kakʼtik ta ilel te ya smukʼulin koʼtantik te Dios sok te bintik ya yalbotike. Ya smukʼulin koʼtantik te jaʼ ya skoltayotik te Jehová yuʼun ya kaʼiytik tsalaw (Sal. 94:18). Sok ya smukʼulin koʼtantik te ya xbajt snaʼ yoʼbolil jbatik sok ya spasbotik perdón te Jehová teme ya kaltik ta jamal te jmultik sok te ya kijkitaytik spasel (kʼopona Proverbios 28:13).
10. ¿Bin ya xkʼot ta pasel teme maba ya kaltik ta jamal te jmultike?
10 Jich bitʼil la jnoptikix, skʼanbeyel koltayel te ancianoetik bayal ya yakʼ jlekilaltik. Pero, teme ma xkaltik te jmultik ya xjuʼ ya kutsʼin jbatik. Jnop kaʼiytik ta swenta te ajwalil David. Kʼalal ma la yal te smul la sta swokol ta swenta te schʼuunel yoʼtan, ta swenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba sok wokolil ta sbakʼetal (Sal. 32:3-5). Te bin ya yutsʼin te schʼuunel koʼtantik pajal kʼoem sok te chamel ta jbakʼetaltik, teme maba ya jpoxtaytik te bitʼil ya skʼan pasel ya xbatsʼejxan bael. Te Jehová ya snaʼ, jaʼ yuʼun ya yalbotik te yakuk xbootik ta stojol te ancianoetik sok te yakuk «jchahpantic te cʼop ini» (Is. 1:5, 6, 18).
11. ¿Binxan ya xkʼot ta pasel teme maba ya kaltik ta jamal teme ay jpasojtik tulan mulil?
11 Teme maba ya kaltik ta jamal te jmultike, jaʼnix jich ya xjuʼ ya kakʼbeytik swokol yantik ants winiketik. Ya xjuʼ te ya jkomtik te bitʼil ya x-aʼtej te schʼul espíritu te Dios ta congregación sok te maʼyuk lamalkʼinal (Efes. 4:30). Jaʼnix jich, teme la kaʼiytik stojol te ay machʼa spasoj jun tulan mulil ta congregación ya skʼan te yakuk kalbeytik te akʼa kʼopojuk sok te ancianoetik.a Mame xchʼay ta koʼtantik teme maba ya kalbeytik te smule, jaʼnix jich jmultik ya xkʼot-euk (Lev. 5:1). Te skʼuxul koʼtantik ta stojol te Jehová jaʼ ya stij koʼtantik yuʼun ya kaltik te bin smelelil. Jich ya xkoltaywanotik yuʼun maʼyuk yabakul te congregación sok jich te ants winik ya xjuʼ te lek ya yil sba yan buelta sok te Diose.
¿BIN-UTʼIL YA SKOLTAYOTIK TE ANCIANOETIK?
12. ¿Bin-utʼil te ancianoetik ya skoltayik te machʼatik maʼyuk yip te schʼuunel yoʼtanike?
12 Te Biblia ya yalbey te ancianoetik te yakuk skoltayik te machʼatik pekʼel ay te schʼuunel yoʼtanik (1 Tes. 5:14). Teme ay bin la apas te ya yutsʼin te bitʼil lek awiloj aba sok te Jehová, te ancianoetik ya spasbat jojkʼoyeletik te nopbil ta lek yuʼun ya skoltayat yuʼun ya awal te bin ya anop sok te bin yaʼiyel ya awaʼiy aba (Prov. 20:5). Te ancianoetik maba wokol ya yaʼiyik spasel te yaʼtelik teme ya awal ta jamal te bin la apas manchukme wokol ya awaʼiy ta skaj te atsʼumbal, te atalel o te ya xkʼexawat ta swenta te bin ma lek la apas. Mame xa amel awoʼtan teme ma xjuʼ awuʼun skomel te bin ya awal o te bin-utʼil ya awal (Job 6:3). Te ancianoetik ma orauk ya staik ta nopel te bin ya skʼan pasel, ya spasik tulan yuʼun ya schʼam yaʼiyik ta lek te bin ya awal sok ya spasik tulan yuʼun ya yilik ta lek te bin kʼot ta pasel yuʼun jich ya xjuʼ ya yakʼbatik jun tojobtesel (Prov. 18:13). Te ancianoetik ya snaʼik te ya skʼan tiempo ta skanantayel te tuminchijetik sok ay baeltik te ma junuknax buelta ya xkʼopojik sok te machʼa ay bin ma lek spasoj.
13. ¿Binxan ya spas te ancianoetik yuʼun ya skoltayotik? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik).
13 Te ancianoetik ya spasik tulan yuʼun manchuk ay bin ya yalik te ya yakʼ te aytoxan amul ya awaʼiy aba ta swenta te bin ma lek la apase. Te bin ya spasik jaʼ te ya skʼoponik Dios ta atojol. Chamniwan awoʼtan yuʼun te «bayal bin lek ya xkʼot ta lokʼel yuʼun» te oracionetik te ya spasike. Te ancianoetik jaʼnix jich ya skoltayat te kʼalal ya yakʼbat te aceite ta swenta sbiil te Jehová (Sant. 5:14-16). Te aceite ini jaʼ te bin smelelil te ay ta skʼop Dios. Jaʼ yuʼun, ya stuuntesik ta lek te Biblia yuʼun lekuk ya awaʼiy aba, te ayuk smukʼul awoʼtan sok te ya skoltayat yuʼun lekuk ya awil aba sok te Jehová (Is. 57:18). Te tojobteseletik yuʼun te ancianoetik te lokʼemik ta Biblia ya yakʼbat awip yuʼun ya apas tulan ta spasel te bin lek. Ta swenta te ancianoetik ya xjuʼ ya awaʼiybey skʼop te Jehová te jich ya yalbat: «Ha te be ini, tʼuna me» (Is. 30:21).
Te ancianoetik ya stuuntesik te Biblia yuʼun lekuk ya kaʼiy jbatik sok ya yakʼ smukʼul kʼinal kaʼiytik. (Ilawil te párrafo 13 sok 14).
14. Jich bitʼil ya yal Gálatas 6:1, ¿bin-utʼil ya xkoltaywanik te ancianoetik kʼalal «ay machʼa la sta smul»? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik)
14 (Kʼopona Gálatas 6:1). «Teme ay machʼa la sta smul» ya skʼan ya yal te la skʼaxuntay te mantalil yuʼun te Dios. Te mulil-abi tey ochem skʼoplal-a te ay bin ma lek la yichʼ tael ta nopel spasel o spasel jun tulan mulil. Te kʼuxul oʼtanil jaʼ ya xtijbot yoʼtan yuʼun te ancianoetik yuʼun yakuk yakʼbeyik tojobtesel sok slamalil yoʼtanik te machʼa la sta smule. Ta kʼopil griego te ya yichʼ kʼasesel jich bitʼil «tojobtesel», jaʼnix jich ya yalbey skʼoplal te kʼalal ya yichʼ otsesel ta yawil te sbakel jtul ants winik yuʼun maba ya xbatsʼej. Jich bitʼil jtul lekil doctor te kʼalal ya yotses ta yawil te bak ya spas tulan yuʼun maba kʼuxuk ya yaʼiy te machʼa jich kʼoem ta stojole, jaʼnix jich te ancianoetik kʼalal ya stojobtesik jtul hermano ya spasik sok yutsil yoʼtanik yuʼun maba ya yakʼbeyikxan bayal swokol. Te Biblia jich ya yalbey te ancianoetik «tsajtayame abaik ta jujuntul», melel jaʼnix jich maba tojik sok ya xjuʼ ya sta smulik-euk. Jaʼ yuʼun, kʼalal ya stojobtesik jtul hermano ya skʼan te manchuk ya spasik sok stulanil yoʼtanik o te ya yakik ta naʼel te jaʼ mukʼxan skʼoplalik, te bin ya spasik jaʼ te ya yakʼik ta ilel te ay spekʼelil yoʼtanik sok te ya snaʼbeyik yoʼbolil sba te machʼa staoj smule (1 Ped. 3:8).
15. ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ay jwokoltike?
15 Ya xjuʼ ya smukʼulin koʼtantik te ancianoetik ta congregación. Ya snaʼik te ma xjuʼ ya spukik ta alel te bin la kaltik sok yichʼojik pʼijubtesel yuʼun lokʼemuk ta Biblia te tojobtesel ya yakʼbotik, ma jaʼuk te bin ya snop ta stukelik sok spisil-ora chapalik yuʼun ya skoltayotik ta yichʼel bael te jwokoltik (Prov. 11:13; Gál. 6:2). Melelnix-a te yanyantik stalelik te ancianoetik sok ay yantik te ayix experiencia yuʼunik, pero teme ay jwokoltik ya xjuʼ ya kalbeytik chikan machʼa-a te ochem ta ancianoil. Melelnix-a te maba ya xbootik ta stojol yanyantik ancianoetik yuʼun-nax ya jkʼan ya kaʼiytik te tojobtesel te ya jkʼan ya kaʼiytike. Ma jkʼantik te jichuk jtaleltik te bitʼil te machʼatik jaʼnax ya skʼan ya yaʼiyik «te bin ya smulanik yaʼiyel stojole», te ma jaʼuk ya skʼan ya yaʼiy te «lekil nojptesele» te lokʼem tal ta sKʼop Dios (2 Tim. 4:3). Kʼalal ya kalbeytik jtul anciano te jwokoltik, yaniwan sjojkʼoybotik teme kalojbeytikix yan anciano sok te bin tojobtesel la yakʼbotik. Te pekʼel oʼtanil jaʼme ya xtijbot yoʼtan yuʼun te anciano yuʼun ya skʼanbey koltayel yan anciano (Prov. 13:10).
¿BIN AY TA JWENTATI SPASEL TA JUJUNTUL?
16. ¿Bin ay ta jwentatik spasel ta jujuntul?
16 Te ancianoetik ya skanantayotik sok ya yakʼbotik tojobteseletik, pero ma jaʼuk ya yalbotik te bin ya skʼan ya jpastike. Ta jujuntul ay ta jwentatik yakʼbeyel yil te kʼux ta koʼtantik te Jehová ta spisil-ora ta swenta te bin ya kaltik, te bin ya jpastik sok te ya jkʼan ya kakʼbeytik stseʼelil yoʼtan (Rom. 14:12). Jaʼme ya skoltayotik yuʼun lekuk te bin ya jtatik ta nopel spasel sok te junuk koʼtantik ta stojol. Jaʼ yuʼun, te ancianoetik ya stuuntesik te Biblia yuʼun ya skoltayotik ta yilel bin-utʼil ya yil Jehová te kʼopetik te ya yichʼ chajpanel sok ta patil te ancianoetik ya yakʼ te joʼotiknix ya jtatik ta nopel te bin ya jpastike. Jichme ya jtuuntestik spisil-ora te snopojibal kuʼuntike (Heb. 5:14).
17. ¿Bin ya skʼan ya kakʼ ta koʼtantik spasel?
17 ¡Jaʼ jun tʼujbil majtanil te bitʼil tuminchijotik yuʼun te Jehová! Jaʼ la stikun tal te Jesús «te lekil jkanantuminchije», yuʼun ya skoltayotik sok yuʼun ya yakʼ te ya xkuxinotik ta sbajtelkʼinal (Juan 10:11). Jaʼnix jich, ta swenta te ancianoetik ta congregación skʼotesoj ta pasel te bin jamal la yalbotik: «Ya caʼbeyex jcananetic te lec coʼtan yuʼunic, te ya stojobtesex bahel soc spʼijil yoʼtanic soc ta scuenta bintic ay ta naʼel» (Jer. 3:15). Jaʼ yuʼun, teme maʼyuk yip te schʼuunel koʼtantik o teme maba lek ay te schʼuunel koʼtantik, jkʼopontik te ancianoetik yuʼun ya jkʼanbeytik koltayel. Ayuk ta koʼtantik te ya jtuuntestik ta lek te majtaniletik yakʼojbotik te Jehová.
Kʼayojil 31 Tʼuna te be yuʼun Jehová
a Teme la kakʼbeytikix tiempo yuʼun ya xkʼopoj sok te ancianoetik te machʼa staoj smule, pero teme maba spasoje, ya xjuʼ te ya xkʼopojotik sok te ancianoetik ta swenta te bitʼil jun koʼtantik ta stojol te Jehová.