Jchʼiel, ¿bin yilel ya akʼan ya xkʼot te akuxlejale?

1. ¿Bintik la sitintayik te Jehoás, Uzías sok te Josías?

¿BINWAN yaʼiyel la awaʼiy aba te ochukat ta ajwalil ta lum yuʼun Dios te kʼalal chʼin keremato-a o te kʼalal jchʼielato-ae? ¿Binwan-utʼil ya apas te awaʼtel awichʼoj ta ajwalil? Te Biblia ya yalbey skʼoplal chaʼoxtul ajwaliletik ta Judá te ochik ta ajwalil te kʼalal jchʼielikto-ae. Jich bitʼil te Jehoás, jukebtonax yaʼbilal-a te och ta ajwalil, te Uzías, 16 yaʼbilal-a sok te Josías, waxakebtonax yaʼbilal-a. ¡Kʼax mukʼ te yaʼtel la yichʼike! Manchukme ayniwan wokol la yaʼiyik spasel, te Jehová sok yantik ants winiketik koltayotik yuʼun ya spasik te bintik lek.

2. ¿Bin ya xjuʼ ya jnoptik ta swenta te bin kʼax ta skuxlejalik te Jehoás, te Uzías sok te Josías?

² Manchukme maba ajwalilukotik, te oxtul te machʼatik ya yalbey skʼoplal te Biblia bayal bin ya yakʼ jnoptik ta swenta te bintik lek sok te bintik ma lek la spasik. Te bintik kʼax ta skuxlejalik ya yakʼ kiltik te mukʼ skʼoplal te ya jtsatik ta lek te machʼatik ya kamigointik, te pekʼeluk koʼtantik sok te ya xnoptsajotikxan ta stojol te Jehová.

TSAA TA LEK TE AWAMIGOTAK

3. ¿Bin la spas te Jehoás ta swenta te koltayel akʼbot yuʼun te Jehoiadá?

³ Pasa te bin lek jich bitʼil te Jehoás. Laj te stat te Jehoás te kʼalal chʼinto-a sok jaʼ chʼitesot yuʼun te mukʼul sacerdote Jehoiadá sok nojptesot ta swenta te Jehová. Te Jehoás la sta spʼijil, melel la schʼam yaʼiy te consejoetik te akʼbot yuʼun te Jehoiadá, ta swenta-abi la yichʼ ta mukʼ te Jehová sok la skoltay te lum yuʼun te Dios yuʼun jichuknix ya spasik-euk. Jaʼnix jich la schajpan te aʼtelil yuʼun ya yichʼ lekubtesel te templo (2 Crón. 24:​1, 2, 4, 13, 14).

4. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te mantaliletik yuʼun te Jehová? (Proverbios 2:​1, 10-12).

⁴ Teme jaʼ te ameʼ atat o yan machʼa-a te yak snojptesbelat ta swenta te Jehová sok ta schʼuunel te mantaliletik yuʼun, yakme yakʼbelatik jun mukʼul majtanil (kʼopona Proverbios 2:​1, 10-12). Te meʼil tatiletik bayal bin-utʼil ya xjuʼ ya snojptes te yal snichʼnabik. Kiltik te bin la spas te spapa te Katia yuʼun ya spas te bintik lek. Spisil-ora te kʼalal ya xbajt yakʼ jilel ta escuela ya skʼoponik te folleto snopel skʼop Dios ta jujun kʼajkʼal. Te Katia jich ya yal: «Te bitʼil jich ya jpaskotik sok te jpapa ya skoltayon yuʼun ya jsitintay te wokoliletik ya jta ta jujun kʼajkʼal». Jaʼnix jich, te ameʼ atat yaniwan yakʼbat mantaliletik te lokʼem ta Biblia, te jichniwan ya awaʼiy te maʼyukix bin ya xjuʼ ya apase. ¿Bin ya skoltayat yuʼun ya awichʼ ta wenta? Jtul hermana te Anastasia sbiil, ya yal te ma jaʼuknax ya x-akʼbot mantaliletik yuʼun te smeʼ stat, jaʼnix jich ya slokʼesik tiempo yuʼun ya xcholbot yaʼiy bin yuʼun ya x-akʼbot te mantaliletik-abi. Jich ya yal: «Jaʼ-abi la skoltayon yuʼun ya xkʼot ta koʼtan te ma yuʼunuk jkʼaxel ma xjuʼix bin ya jpas, la yakʼbonik te mantaliletik ta swenta te kʼuxonik ta yoʼtan sok te ya skʼan ya skanantayonik».

5. ¿Bin yaʼiyel ya yaʼiy sba te ameʼ atat sok te Jehová teme lek te bin ya apas? (Proverbios 22:6; 23:​15, 24, 25).

⁵ Yame awakʼbey stseʼelil yoʼtan te ameʼ atat, teme ya achʼuun te mantaliletik te ay ta Biblia. Jaʼnix jich ya awakʼbey stseʼelil yoʼtan te Jehová sok ya xjalaj ta sbajtelkʼinal te bitʼil awamigoinoj aba soke (kʼopona Proverbios 22:6; 23:​15, 24, 25). ¿Mabal mukʼuk skʼoplal te ya jkʼayinbeytik stalel te jchʼiel kerem Jehoás?

6. ¿Machʼatik la schʼambey yaʼiy skʼop te Jehoás, sok bin lokʼ yuʼun-a? (2 Crónicas 24:​17, 18).

⁶ Mame xa apas te bin la spas te Jehoás. Te kʼalal laj te Jehoiadá, te Jehoás la sle chopol yamigotak (kʼopona 2 Crónicas 24:​17, 18). La schʼam yaʼiy te bin albot yuʼun te principaletik ta Judá te maba kʼux ta yoʼtanik te Jehová. Ma snujpʼuk te jich la spase (Prov. 1:10). Jaʼ la spas te bin chopol albot yuʼun te yamigotak. Kʼalal tojobtesot yuʼun te sprimo Zacarías, te Jehoás la yakʼ ta milel (2 Crón. 24:​20, 21; Mat. 23:35). ¡Kʼax ma snaʼ kʼinal te Jehoás! Lek jajch te skuxlejal, pero kʼatpʼuj ta apóstata sok ta jmilaw. Ta patil la yichʼ milel yuʼun te j-abatetik yuʼune (2 Crón. 24:​22-25). ¡Ma jichuk kʼot ta stojol te lajuk schʼam yaʼiy te bin la yal te Jehová sok te j-abatetik yuʼune! ¿Bin ya yakʼbat anop te bin kʼax ta skuxlejal te Jehoás?

7. ¿Machʼatik ya skʼan ya awamigoin? (Jaʼnix jich ilawil te foto).

⁷ Te bin ma lek la spas te Jehoás ya yakʼ jnoptik te ya skʼan ya jtsatik ta lek te kamigotaktik, te kʼuxuk ta yoʼtanik te Jehová sok te ya skʼan ya yakʼbeyik stseʼelil yoʼtan. Ya xjuʼ ya kamigointik te machʼatik ayix yaʼbilalik sok te machʼatik pekʼelto yaʼbilalike. Ayukme ta awoʼtan te Jehoás ma pajaluk yaʼbilal sok-a te Jehoiadá. Taluk ta awoʼtan te awamigotak sok jojkʼoybeya aba ini: «¿Yabal skoltayonik yuʼun ya yichʼxan yip te schʼuunel koʼtan? ¿Yabal stijbonik koʼtan yuʼun ya jchʼuunbey te mantaliletik yuʼun te Jehová? ¿Yabal smulanik yalbeyel skʼoplal te Jehová sok te bin ya snopik ta Biblia? ¿Yabal schʼuunbeyik te mantaliletik yuʼun te Jehová? ¿Yabal stojobtesonik te kʼalal ay bin ma lek ya jpas o jaʼnax ya yalbonik te bin ya jkʼan ya kaʼiye?» (Prov. 27:​5, 6, 17). Ta smelelil, teme ma kʼux ta yoʼtanik te Jehová te awamigotak, ma xtuun awuʼun. Pero, teme kʼux ta yoʼtanik te Jehová, mame xa awijkitay ta yamigoinel, melel yame xjuʼ ya skoltayat (Prov. 13:20).

8. ¿Bin ya skʼan ayuk ta awoʼtan kʼalal ya atuuntes te redes sociales?

⁸ Bayal ya xtuun kuʼuntik te redes sociales ta skʼoponel te jfamiliatik sok te kamigotaktik. Pero bayal machʼatik ya smoesik fotoetik sok videoetik ta swenta te bin la smanik o te bin la spasik yuʼun-nax ya yakʼbeyik yil te yantike. Teme ya atuuntes te redes sociales, jojkʼoybeya aba ini: «¿Yuʼun-naxbal ya jkʼan ya kakʼbey yil te yantike? ¿Bin yuʼun ya jmoes? ¿Yuʼunbal ya jkʼan ya kakʼbey smukʼul yoʼtan te yantik, o yuʼun-nax ya kichʼ albeyel yutsil jkʼoplal? ¿Yabal kakʼ yutsʼinbon jpensar, te bin ya kal sok te bin ya jpas te bin ya yal te yantike?». Ta jun buelta, te hermano Nathan Knorr, te aʼtej ta Cuerpo Gobernante, la yakʼ te consejo ini: «Mame jaʼuk xa apasik te bin ya smulan te ants winiketik, melel mananix ya xjuʼ awuʼunik-a. Jaʼ xa apasik te bin ya smulan te Jehová jich lek ya yilex te machʼatik kʼux ta yoʼtane».

PEKʼELUK KOʼTANTIK SPISIL-ORA

9. ¿Bin la spas te Uzías ta swenta te koltayel yuʼun te Jehová? (2 Crónicas 26:​1-5).

⁹ Pasa te bin lek jich bitʼil te Uzías. Ta skeremil, te Uzías pekʼel yoʼtan sok la snop «yichʼel ta mucʼ te Diose». Kuxin 68 jaʼbil, sok akʼbot bayal bendición yuʼun te Jehová (kʼopona 2 Crónicas 26:​1-5). Te Uzías la stsal bayal skontratak sok la skanantay ta lek te Jerusalén (2 Crón. 26:​6-15). Kʼax tseʼelniwan yoʼtan la yaʼiy sba te Uzías ta spisil te bin la spas ta swenta te koltayel yuʼun te Jehová (Ecl. 3:​12, 13).

10. ¿Bin kʼot ta stojol te Uzías?

¹⁰ Mame xa apas te bin la spas te Uzías. Te ajwalil Uzías kʼayem-a te ya xpasawan ta mantal. Jaʼniwan yuʼun la snop te ya xjuʼ ya spas te bin ya skʼane. Ta jun buelta, och bael ta templo sok la schikʼ pom ta skajtajib te chikʼbil majtanil, jaʼ-abi maʼyuk ta swenta spasel te ajwaliletik (2 Crón. 26:​16-18). Te mukʼul sacerdote Azarías la stojobtes, jaʼ yuʼun ilin te Uzías. Mel-oʼtantik sba, melel te Uzías chʼay te bitʼil lek abatinem tal ta stojol te Jehová, jaʼ yuʼun akʼbot kʼaʼel chamel yuʼun te Jehová (2 Crón. 26:​19-21). ¡Ma jichuk kʼot ta stojol te lajuk yakʼxan ta ilel spekʼelil yoʼtane!

11. ¿Bin ya spas te machʼa pekʼel yoʼtane? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik).

¹¹ Kʼalal och ta ajwalil te Uzías, chʼay ta yoʼtan te spisil te bintik lek la sta, jaʼ ta swenta te Jehová. ¿Bin ya yakʼ jnoptik? Te ma skʼan ya xchʼay ta koʼtantik te spisil te bintik lek ya xkʼax ta jkuxlejaltik sok ta abatinel ta stojol te Diose, jaʼ talem ta stojol te Jehová. Ma skʼan ya jtoy jbatik yuʼun, jaʼ ya skʼan ya kalbeytik yutsilal te Jehová ta swenta-abi (1 Cor. 4:7).b Ya skʼan pekʼeluk koʼtantik sok ya jnaʼtik te jmulawilotik sok te ya jkʼantik tojobtesele. Jtul hermano te kʼaxemix ta 60 yaʼbilal jich la stsʼibay: «Jnopoj te ya skʼan pekʼel koʼtane. Te kʼalal ay machʼa ya stojobteson ta swenta te ay bintik maba lek la jpas, ya jpas tulan yuʼun ya jlekubtes te bin la jpase sok maba ya kakʼ skomon». Teme pekʼel koʼtantik sok ya jxiʼtik te Jehová, lekme ya xkʼootik ta lokʼel (Prov. 22:4).

NOPTSAJANXAN TA STOJOL TE JEHOVÁ

12. Kʼalal jchʼiel kerem-a te Josías, ¿bin la spas yuʼun ya xnoptsajxan ta stojol te Jehová? (2 Crónicas 34:​1-3).

¹² Pasa te bin lek jich bitʼil te Josías. Te Josías jchʼiel-a te kʼalal jajch ta noptsajelxan ta stojol te Jehová. La skʼan la snaʼbeyxan sba ta lek te sDios sok ya skʼan ya spasbey te skʼanojel yoʼtan. Wokol la yil te Josías te kʼalal och ta ajwalil, melel ta yorail-abi jteb ma spisil te ants winiketik ya yichʼik ta mukʼ lotil diosetik. Jaʼ yuʼun la skʼan te maba xiw yuʼun ya skoltaybey skʼoplal te smelelil yichʼel ta mukʼ te Diose. ¡Sok jich la spas! Mato staoj 20 yaʼbilal-a te kʼalal jajch slokʼes spisil te bin smakojbey skʼoplal te yichʼel ta mukʼ te lotil diosetike (kʼopona 2 Crónicas 34:​1-3).

13. ¿Bin lek ya xlokʼ awuʼun-a teme ya awakʼ aba ta stojol te Jehová?

¹³ Manchukme jchʼielato, ya xjuʼ ya akʼayinbey stalel te Josías. ¿Bin-utʼil? Jaʼ te kʼalal ya xnoptsajatxan ta stojol te Jehová sok te ya anopxan ta swenta te tʼujbil taleliletik yuʼune. Teme jich ya apase, yame stijbat awoʼtan yuʼun ya awakʼ aba ta stojol te Jehová. ¿Bin lek ya xlokʼ awuʼun-a teme jich ya apase? Te Luke, te la yichʼ jaʼ te kʼalal 14 yaʼbilal-a, jich ya yal: «Ta ora ini, jaʼ nail ya jpas ta jkuxlejal te yichʼel ta mukʼ te Jehová sok ya jpas tulan yuʼun ya kakʼbey stseʼelil yoʼtan» (Mar. 12:30). Yame ata bayal bendicionetik teme jichnix ya apas-euke.

14. ¿Bin-utʼil ya skʼayinbeyik stalel te ajwalil Josías chaʼoxtul jchʼieletik?

¹⁴ ¿Bin ya xjuʼ ya sitintayik te jchʼiel j-abatetik yuʼun Jehová? Te Johan, te la yichʼ jaʼ te kʼalal 12 yaʼbilal-a, ya yal te la yichʼ tenel yuʼun te sjoʼtak ta clase yuʼun ya snukʼ te cigarro electrónico. ¿Bin ya spas te Johan yuʼun maba ya schʼuun te bin ya yichʼ albeyele? Jaʼ te kʼalal ya snop te ya xjuʼ ya stsakot ta chamel teme ya snukʼ te cigarro electrónico sok te ya xjuʼ ya xchʼay te bitʼil yamigoinoj sba sok te Jehová. Jtul achʼix te la yichʼ jaʼ te kʼalal 14 yaʼbilal-a te Rachel sbiil, ya yal te bin ya spas yuʼun ya sitintay te wokoliletik ya sta te banti yak ta nop june: «Ya jultes ta koʼtan te bin ya yal te Biblia te kʼalal ay bin ya kil. Jich bitʼil te kʼalal ay bintik ya jnoptik ta swenta historia ta clase ya jultes ta koʼtan te albilkʼopetik o jun relato te ay ta Biblia. O te kʼalal ay machʼa ya xkʼopojon sok ta escuela ya xjul ta koʼtan jun texto te ya xjuʼ ya kalbeyike». Te bin ya asitintay maniwan pajaluk sok te bin kʼax ta stojol te ajwalil Josías, pero ya xjuʼ ya ata apʼijil sok ya xjuʼ te jun awoʼtan ta stojol te Jehová. Teme ya anop sitintayel te wokoliletik ta ora ini, jichme chapalat yuʼun ya asitintayxan ta pajel chaʼbej.

15. ¿Bin koltayot te Josías yuʼun jun yoʼtan ya yichʼ ta mukʼ te Jehová? (2 Crónicas 34:​14, 18-21).

¹⁵ Kʼalal 26 yaʼbilal-a te Josías, la spas spisil yuʼun ya yichʼ achʼubtesel te templo. Te kʼalal yak ta pasel-a te aʼtelile, la staik «te libro yuʼun te ley yuʼun Jehová, te acʼot ta scuenta Moisés». Kʼalal te ajwalil la yaʼiy te bin la yal te libro-abi, oranax ay bintik la spas yuʼun ya yichʼ chʼuunel te Ley yuʼun te Jehová (kʼopona 2 Crónicas 34:​14, 18-21). ¿Yabal akʼan ya akʼaytes aba ta skʼoponel te Biblia? Teme yakatix ta spasel tulan yuʼun jich ya apase, ¿yakbal amulanbel? ¿Aybal bin ya apas yuʼun maba ya xchʼay ta awoʼtan te versiculoetik te ya xtuun awuʼune? Te Luke, te la kalbeytik skʼoplal ta párrafo 13, ay jlejch scuaderno te banti ya stsʼibay te bin mukʼik skʼoplal ya stae. ¿Yabal skoltayat ta sjultesel ta awoʼtan te textoetik o te bintik ya amulan teme jich ya apas-euke? Kʼalal ya anopxan te Biblia sok ya amulanxan skʼoponel, yame stijbat awoʼtan yuʼun ya akʼan ya awichʼxan ta mukʼ te Jehová. Jich te bin-utʼil te ajwalil Josías: te sKʼop Dios ya stijbat awoʼtan ta spasel te bin lek.

16. ¿Bin yuʼun la spas te bintik maba lek te Josías, sok bin ya yakʼ jnoptik?

¹⁶ Ma xa apas te bin la spas te Josías. Kʼalal 39 yaʼbilal-a te Josías, ay bintik maba lek la spas te akʼbot swokol yuʼune. Maba la skʼanbey koltayel te Jehová, jaʼnix la smukʼulin sba yoʼtan (2 Crón. 35:​20-25). ¿Bin ya yakʼ jnoptik? Te chikan jayeb kaʼbilaltik o jayebix tiempo ayotik ta snopel te Biblia, ya skʼan ya xnoptsajotikxan ta stojol te Jehová. Yuʼun ya xnoptsajotik ta stojol, ya skʼan ya jkʼanbeytik te tojobtesel yuʼun, ya jnoptik te sKʼop sok ya jchʼam kaʼiytik te consejoetik yuʼun te hermanoetik te yichʼojix yip te schʼuunel yoʼtanik. Teme jich ya jpastike, maba ya jpastik te bintik chopol sok jichme tseʼel koʼtantik ya xkuxinotik (Sant. 1:25).

JCHʼIEL, YA XJUʼ LEK YA XKʼOAT TA LOKʼEL

17. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin kʼax ta skuxlejalik te oxtul ajwaliletik ta Judá?

¹⁷ Bayal bintik ya xjuʼ ya apas te bitʼil jchʼielatoe. Te bin kʼax ta skuxlejalik te Jehoás, te Uzías sok te Josías ya yakʼ ta ilel te ya xjuʼ ya spasik te bintik lek te alaletik sok te jchʼieletik sok te ya yakʼbeyik stseʼelil yoʼtan te Jehová. Melelnix-a te la spasik te bintik maba lek sok la sta swokolik yuʼun. Pero, teme ya akʼayinbey te bintik lek la spasik sok ya apas tulan yuʼun maba ya apas te bin ma lek la spasike, ya xjuʼ te lek ya xkʼoat ta lokʼel.

18. ¿Bin ejemploetik ya yakʼ kiltik te lek ya xjuʼ ya xkʼootik ta lokʼele? (Jaʼnix jich ilawil te dibujo).

¹⁸ Te Biblia jaʼnix jich ya yalbey skʼoplal yantik jchʼiel keremetik te noptsajik ta stojol te Jehová, te lek ilotik yuʼun sok lek kʼotik ta lokʼel ta skuxlejalik, jich bitʼil te David. Te kʼalal jchʼiel kerem-a, la yamigoin te Jehová sok ta patil kʼatpʼuj ta ajwalil te jun yoʼtane. Melelnix-a te ay bintik maba lek la spase, pero toj ilot yuʼun te Diose (1 Rey. 3:6; 9:​4, 5; 14:8). Teme ya anop te bin kʼax ta skuxlejal te David, ya skoltayat yuʼun jun awoʼtan ya x-abatinat ta stojol te Jehová. Yan te bin ya xjuʼ ya apas jaʼ te ya anop ta swenta te skuxlejal te Marcos o te Timoteo. Ta schebalik abatinik ta stojol te Jehová te kʼalal jchʼielikto-a sok la yichʼ naʼbeyel sbaik ta swenta te jun yoʼtan la yakʼ sbaike. Te bitʼil jich la spasike, la yakʼbeyik stseʼelil yoʼtan te Jehová sok lek kʼot ta lokʼel ta skuxlejalik.

19. ¿Bin yilel ya xjuʼ ya xkʼot te akuxlejale?

¹⁹ ¿Bin yilel ya akʼan ya xkʼot te akuxlejal ta pajel chaʼbej? Jaʼ chikan te bin-utʼil ya atuuntes te akuxlejal ta ora ini. Teme ya smukʼulin awoʼtan te Jehová yame skoltayat ta spasel te bintik lek (Prov. 20:24). Tseʼel awoʼtan ya xjuʼ ya xkuxinat. Sok mame xchʼay ta awoʼtan te bayal skʼoplal ta yoʼtan te Jehová te bin ya apas ta stojol. Bayal bin lek ya jtatik teme ya kakʼ jbatik ta abatinel ta stojol te jTatik te ay ta chʼulchan te kʼuxotik ta yoʼtane. ¡Maʼyuk yan lekil kuxlejalil!