TE BINTIK YA SJOJKʼOYIK TE JCHʼIELETIK
¿Bin ya xjuʼ ya jpas teme bayal ya xlujbon?
¿Kʼax lujbenbal ya awaʼiy aba? Teme jiche, yame skoltayat te artikulo ini.
¿Binwan-a te ya slujbtesate?
Te bayal kaʼteltike. Jtul achʼix te Julie sbiil jich ya yal: «Ta spisil te bin ya jpastike, ya kichʼtik albeyel te yakuk jlekubtestikxan, te yakuk xpʼijubotikxan, sok te yakuk kakʼbeytikxan yipale. ¡Kʼax tenbil ya kaʼiy jba yuʼun!».
Te teknolojia. Ta swenta te selular, te tablet sok yantikxan, maniwan ayuk bin-ora jochol ya kaʼiy jbatik. Spisil-abi ya yakʼ kaʼiytik estrés sok te maʼyukix kiptik ya kaʼiytik.
Te ma xwayotik ta lek. Jtul achʼix te Miranda sbiil jich ya yal: «Ta swenta te eskuela, te aʼtel sok te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae bayal ants winiketik ya xkʼayik te sab ya xjajchik sok te toyolix ajkʼabal ya xwayike». Teme jich ya xkʼayotik ta spasele, bayal ya xlujbotik.
¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ya akanantay abae?
Te Biblia ya yal te yakuk x-aʼtejotike (Proverbios 6:6-8; Romanos 12:11). Pero maba ya yal te ya jmil jbatik ta aʼtel, melel ya xjuʼ ya stsakotik chamel.
Te Ashley jich ya yal: «Ta skaj te bayal aʼtelil yakon ta spasel-ae, maba weʼon ta sjunal kʼajkʼal. Jich la jta ta ilel te ma lek teme joʼon ya jkʼan ya jpas spisile, melel ya stsakon chamel».
Jaʼ yuʼun te Biblia jich ya yal: «Ha lec xan a te tsʼiʼ te cuxul te bin utʼil te choj te chamene» (Eclesiastés 9:4). Kʼalal bayal bin ya akʼan ya apase bayalniwan awip ya awaʼiy jich bitʼil te choje, pero ma jichuk spisil-ora. Teme kʼax bayal ya xlujbate, ya xjuʼ ya stsakat chamel.
Te bin ya xjuʼ ya apas
Ala teme ma xjuʼ awuʼune. Te Biblia jich ya yal: «Te machʼatic peqʼuel ayic yichʼojic pʼijil-oʼtanil» (Proverbios 11:2). Te machʼa pekʼel ya yakʼ sbae kʼoem ta yoʼtan te ay bintik ma xjuʼ ya spase, jaʼ yuʼun ma xyakʼ skʼop ta spasel te bin ma xjuʼ yuʼune.
Te Jordan jich ya yal: «Te machʼatik spisil ya skʼan ya spasike, jaʼikme te spisil-ora lujben ya yaʼiy sbaike. Te machʼatik jich ya spasike, maba ya yakʼik ya ilel spekʼelil yoʼtanik. Pero yame sta skʼajkʼalel te ma xkujchix yuʼunik-a te slujbelike».
Wayan ta lek. Te Biblia jich ya yal: «Ha lec xan te jnohpʼ ta cʼabal nojel ta lamal qʼuinal te bin utʼil chaʼnohpʼ ta cʼabal te nojel ta aʼtel soc ta snutsel te iqʼue» (Eclesiastés 4:6). Te kʼalal ya xwayotike jich kʼoem te ya jmakʼlintik te jchinamtike. Te achʼix keremetik ya skʼan ya xwayik ocho o dies ora ta jujun ajkʼabal, pero jteb ma spisilik ma jichuk ya spasik.
Te Brooklyn jich ya yal: «Te kʼalal bayal bin ay ta jwenta spasel-ae, ma lek ya xwayon-a. Pero ay baeltik te ya skʼan te yakuk xwayonxan junuk ora swenta yuʼun bujtsʼan kʼinal ya kaʼiy ta yan kʼajkʼal».
Lebeya yorail. Te Biblia ya yal te yakuk jnoptik nail bintik-a te ya jpastike (Proverbios 21:5). Teme ya anop stuuntesel te atiempo sok teme ya apʼis jayeb aʼtelil ya apase yame skoltayat ta akuxlejal.
Te Vanessa jich ya yal: «Teme ya jtsʼibaytik te bin kechel kuʼuntike, maba ya stsakotik estrés. Melel ya xjuʼ ya jeltaytik te bin ma xjuʼix kuʼuntik spasele swenta ma bayal ya xlujbotik».