RUT

1 Kʼalal jaʼo chventainvanik li jchapanvanejetike,+ tal tsatsal viʼnal li ta jteklume. Oy jun vinik ti likem ta Belen+ te ta Judae bat nakluk ta yosilal Moab,+ laj yikʼ batel yajnil xchiʼuk li chaʼvoʼ xnichʼnabe. 2 Li vinike Elimelek* sbi, li yajnile Noemi* sbi, li chaʼvoʼ skeremtake Malon* xchiʼuk Kilion* sbiik. Likemik tal ta Efrata, jaʼ xkaltik, ta Belen ti te xkom ta Judae. Vaʼun, kʼotik ta yosilal Moab xchiʼuk te nakiik.

3 Kʼalal jelav kʼuk sjalile, cham li Elimelek ti jaʼ smalal li Noemie, vaʼun stuk xa kom xchiʼuk li chaʼvoʼ skeremtake. 4 Ta tsʼakale, nupun xchiʼuk jmoab tsebetik li skeremtake, Orpa sbi li jun tsebe, li june Rut sbi.+ Vaʼun, te van lajunebuk jabil nakiik te. 5 Ta tsʼakale, cham li chaʼvoʼ skeremtak ti Malon xchiʼuk Kilion sbiike, chʼabal xa yalab kom xchiʼuk chʼabal xa smalal kom li Noemie. 6 Jaʼ yuʼun, lokʼik batel ta yosilal Moab xchiʼuk li yalibtake, yuʼun laj yaʼi ta Moab ti lik yakʼbe bendision yan velta steklumal li Jeovae, laj yakʼbe kʼusi slajesik.*

7 Lokʼ batel xchiʼuk xchaʼvoʼal yalibtak ti bu toʼox nakalike. Kʼalal yakalik ta xanbal sventa tsutik batel ta yosilal Judae, 8 xi laj yalbe yalibtak li Noemie: «Batanik, sutanik batel ta sna li ameʼike. Akʼo yakʼ ta ilel ta atojolalik tukʼil kʼanelal+ li Jeovae, jech kʼuchaʼal laj avakʼbeik ta ilel li amalalik ti chamemik xae xchiʼuk jech kʼuchaʼal la apasik ta jtojolal eke. 9 Akʼo yakʼ amalalik ta jujuntal li Jeova sventa junuk avoʼonton xanakiike».+ Laje, la stsʼutsʼ* li yalibtake, vaʼun lik smil sbaik ta okʼel. 10 Xi to laj yalbeik li smeʼalibike:* «Moʼoj, yuʼun chbat jchiʼinotkutik ek li ta alumale». 11 Pe xi laj yal li Noemie: «Sutanik batel, tsebetik. ¿Kʼu yuʼun ti chbat achiʼinikune? ¿Mi yuʼun xuʼ to xkil kalab sventa xamalalinik?+ 12 Sutanik batel, tsebetik. Batanik, yuʼun toj meʼelun xa sventa ximalij. Xkaltik noʼox ti oy xa jmalal chivay tanae xchiʼuk ti x-ayan kalabe, 13 ¿mi yuʼun chamalaik to xchʼiik? ¿Mi yuʼun muʼyuk to chanupunik sventa chamalaik? Mu xapasik jech, tsebetik, yuʼun skontrainojun li Jeovae,+ jaʼ yuʼun kʼalal chkil ti kʼu yelan avilojik-o avokolik eke, chkat-o tajek koʼonton».

14 Lik smil sbaik ta okʼel yan velta, laj une la stsʼutsʼ* smeʼalib* li Orpae, vaʼun bat. Pe te kom xchiʼuk smeʼalib li Rute. 15 Jaʼ yuʼun, xi laj yal li Noemie: «¡Kʼelavil! Sut xa batel ta slumal xchiʼuk ta stojolal sdiostak li jun kalibe. Chiʼino sutel».

16 Pe xi laj yal li Rute: «Mu xasujun sventa xkiktaot komel, mu xapajtsanun sventa mu xbat jchiʼinot, yuʼun jaʼ te chibat ti bu chabate, te ch-echʼ kuʼun akʼobal ti bu ch-echʼ avuʼun akʼobale, chkʼot ta jlumal li alumale xchiʼuk chkʼot ta Jdios li Adiose.+ 17 Te akʼo chamkun ti bu chachame, te akʼo xkichʼ mukel xtok. Akʼo yakʼbun tsatsal kastigo Jeova mi maʼuk ta skoj lajelal ti ta jchʼak jbatike».

18 Kʼalal laj yakʼ venta Noemi ti jpʼel yoʼonton chbat chiʼinatuk yuʼun li Rute, muʼyuk xa kʼusi laj yalbe. 19 Vaʼun, jmoj batik jaʼ to ti kʼotik ta Belene.+ Sjunul jteklum labal sba laj yilik kʼalal kʼotik ta Belene xchiʼuk xi laj yalik li antsetike: «¿Mi jaʼ Noemi leʼe?». 20 Xi laj yalbe li antsetike: «Mu xa xavalbeikun Noemi. Jaʼ lek albeikun Mara,* yuʼun yakʼojbun tajek jvokol li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune.*+ 21 Oy toʼox kuʼun skotol kʼalal libate, pe xokol xa jkʼob lisut tal yuʼun li Jeovae. Mu xa jta-o ti Noemi chavalbeikune, yuʼun skontrainojun li Jeovae xchiʼuk yakʼoj jvokol li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune».+

22 Jaʼ jech lokʼ tal ta yosilal Moab+ li Noemi xchiʼuk li yalib ti likem ta Moab ti Rut sbie. Jaʼo kʼotik ta Belen kʼalal chlik xa ox stsobel sevadae.+

2 Li Noemie oy jun yutsʼ yalal smalal ti jkʼulej tajeke, Boas sbi,+ jaʼ yutsʼ yalal li Elimeleke.

2 Li Rut ti likem tal ta Moabe xi laj yalbe li Noemie: «Avokoluk, akʼo bat jkʼuxkʼulta*+ li kʼusitik chikta ta yosilik ti buchʼu xikʼuxubaj ta yoʼontone». Te une, xi albat yuʼun li Noemie: «Batan, tseb». 3 Laje, bat, te lik xkʼuxkʼulta li kʼusitik chiktaik ta osiltik li j-abteletike. Akʼo mi mu snaʼ, pe jaʼ te kʼot li ta yosil Boas+ ti jaʼ yutsʼ yalal li Elimeleke.+ 4 Jaʼo xa kʼot Boas ti lik tal ta Belene, vaʼun xi laj yalbe li yaj-abteltake: «Teuk xchiʼinojoxuk li Jeovae». Xi la stakʼ li yaj-abteltake: «Akʼo yakʼbot bendision li Jeovae».

5 Laj une, li Boase xi la sjakʼbe li kerem ti sbainoj skʼelel j-abteletike: «¿Buchʼu yutsʼ yalal li tseb leʼe?». 6 Xi la stakʼ li kereme: «Likem tal ta Moab,+ jaʼ xchiʼinoj sutel tal Noemi kʼalal lokʼ tal ta yosilal Moabe.+ 7 Yuʼun xi laj yalbune: ‹Avokoluk, akʼbun jkʼuxkʼulta+ xchiʼuk akʼbun jtsob li kʼusitik* chikta komel li j-abteletike›. Muʼyuk bu xkuxoj-o jlikeluk ti kʼuxi vul ta sobe, yuʼun jaʼ to choti-o sventa xkux jlikeluk ta axinal».*

8 Li Boase xi laj yalbe li Rute: «Aʼio avaʼi, tseb, mu xbat kʼuxkʼulajan ta yan osil; mu me bu xabat, liʼ noʼox xachiʼin li kaj-abteltake.+ 9 Teuk noʼox asat ti bu yabtelanojik xa li kaj-abteltake xchiʼuk bat chiʼino li antsetike. Laj xa kalbeik ti mu xilbajinoxuk* li keremetike. Mi chtakij avoʼonton chavaʼie, bat saʼo voʼ li ta yavil voʼe xchiʼuk uchʼan li bu slupojik lokʼel tal li keremetike».

10 Vaʼun, la skejan sba li Rute xchiʼuk la spatan sba ta lumtik, xi laj yalbee: «¿Kʼu yuʼun ti chakʼuxubinun xchiʼuk ti chatsakun ta venta ti maʼuk liʼ jlumale?».+ 11 Xi la stakʼ li Boase: «Laj yalbeikun skotol li kʼusitik la apas ta stojolal ameʼalib* kʼalal chamem xa ox amalale, ti laj avikta atot ameʼe xchiʼuk ti laj avikta li alumal bu lavokʼ sventa latal ta jun lum ti mu toʼox xavojtikine.+ 12 Akʼo yakʼbot bendision Jeova ta sventa li kʼusi apasoje+ xchiʼuk akʼo yakʼbot ep amoton li Jeovae, li Dios yuʼun Israele, ti tal asaʼ anakʼobbail ta stojolal* li Jchabivaneje».+ 13 Xi laj yal li Rute: «Jechuk-o xavichʼun ta kʼux, kajval, yuʼun la atsatsubtasun xchiʼuk la spatbun koʼonton* li akʼopojele akʼo mi maʼuk avaj-abtelun».

14 Kʼalal jaʼo xa yorail chveʼike, li Boase xi laj yalbe li Rute: «Laʼ liʼe, veʼan jutebuk pan xchiʼuk tsʼajo ta pajal vino li apane». Jech oxal, te choti ta xokon j-abteletik li Rute. Vaʼun, li Boase laj yakʼbe juteb chʼilbil sevada, laje veʼ, noj lek xchʼut kom xchiʼuk sovrain to yuʼun. 15 Kʼalal bat kʼuxkʼulajuk+ yan veltae, xi laj yalbe keremetik li Boase: «Akʼik xkʼuxkʼulta ti bu* aviktaojik xa komele xchiʼuk mu xavilbajinik.+ 16 Skʼan xabotsʼik komel jlomuk li ta jujuchuke xchiʼuk iktaik komel sventa jaʼ xkʼuxkʼulta, jech xtok, mu me kʼusi xavalbeik sventa xapajtsanik».

17 Te bat kʼakʼal yuʼun ta osiltik ta kʼuxkʼulajel.+ Kʼalal laj xa ox smaj ti kʼu yepal la sta ta tsobele, te van jun efa* la stsob sba yuʼun li sevadae. 18 Laj une, laj yichʼ batel xchiʼuk sut batel li ta jteklume, laj yakʼbe yil smeʼalib* ti kʼusi la sta ta tsobele. Jech xtok, la slokʼes li sovrail sveʼel+ ti muʼyuk laj yuʼun kʼalal noj xa oxe, vaʼun laj yakʼbe li smeʼalibe.

19 Xi albat yuʼun li smeʼalibe:* «¿Bu la-ay ta kʼuxkʼulajel li avie? ¿Bu ay abtejan? Akʼo akʼbatuk bendision ti buchʼu laj yichʼot ta kʼuxe».+ Jaʼ yuʼun, laj yalbe smeʼalib buchʼu ta yosil ti ay abtejuke; xi laj yalbee: «Boas sbi li yajval osil ti bu ay abtejkun naxe». 20 Xi laj yalbe yalib li Noemie: «Akʼo akʼbatuk bendision yuʼun Jeova ti buchʼu jech-o chakʼ ta ilel tukʼil kʼanelal ta stojolal li buchʼutik kuxajtik toe xchiʼuk li buchʼutik chamemik xae».+ Xi to laj yal li Noemie: «Kutsʼ kalaltik li vinike.+ Jaʼ jun jchaʼmanvanej kuʼuntik».*+ 21 Vaʼun, xi laj yal li Rut ti likem ta Moabe: «Xi laj yalbun xtoke: ‹Jaʼ lek te nopol xa-abtej xchiʼuk kaj-abteltak jaʼ to mi laj stsobel li kʼusi jtsʼunoje›».+ 22 Xi albat yuʼun Noemi li Rute: «Tseb, jaʼ mas lek ti jaʼ xachiʼin li yaj-abteltak Boas sventa mu xalaj ta ilbajinel li ta yan osile».

23 Jech oxal, te abtej-o xchiʼuk li yaj-abteltak Boase, te kʼuxkʼulaj-o jaʼ to ti kʼalal tsuts stsobel li sevada+ xchiʼuk li trigoe. Jech xtok, te la xchiʼin-o ta naklej li smeʼalibe.*+

3 Xi albat yuʼun smeʼalib* li Rute: «Tseb, ta jkʼan ta jsabot lek anail*+ sventa junuk avoʼonton. 2 Li Boase jaʼ kutsʼ kalaltik.+ Jaʼ yaj-abteltak li tsebetik la achiʼin ta abtele. Ta xikʼa sevada ta ikʼ osil tana li ta yikʼaobile. 3 Jaʼ yuʼun, atinan xchiʼuk jaxbo aba muil aseite; lapo li akʼuʼ apokʼ* ti bu mas leke xchiʼuk yalan batel li ta yikʼaobil stsʼunobe. Mu to xavakʼ aba ta ilel ta stojolal li vinike, jaʼ to xavakʼ aba ta ilel mi laj yoʼonton ta veʼel xchiʼuk ta uchʼbolajele. 4 Kʼelo lek ti bu chbat xpuchʼan sba vayuke; vaʼun bat kʼelo xchiʼuk jolbo yakan xchiʼuk te xapuchʼan aba ek. Te chalbot kʼusi skʼan xapas».

5 Xi la stakʼ li Rute: «Ta jpas skotol li kʼusi laj avalbune». 6 Jaʼ yuʼun, yal batel li ta yikʼaobil tsʼunobile xchiʼuk la spas skotol li kʼusi albat yuʼun smeʼalibe.* 7 Vaʼun, veʼ xchiʼuk uchʼbolaj li Boase xchiʼuk jun yoʼonton laj yaʼi sba. Laj une, bat xpuchʼan sba ti bu busul li sevadae. Ta tsʼakale, kʼunkʼun och batel li Rute xchiʼuk la sjolbe li yakane, vaʼun te la xmochan sba. 8 Lik nikuk ta sik ta oʼlol akʼobal li vinike xchiʼuk choti, vaʼun te mochol laj yil jun ants ta yakan. 9 Xi laj yal li Boase: «¿Buchʼuot?». Xi la stakʼe: «Voʼon Rutun, li avajtunelune. Lamo tal ta jba li kʼusi akʼuʼinoje,* yuʼun voʼot xuʼ xachaʼmanvan».+ 10 Vaʼun, xi laj yal li Boase: «Tseb, akʼo yakʼbot bendision Jeova. Laj avakʼ ta ilel ti kʼanvanemot ta skoj li kʼusi apasoj tale, pe li kʼusi chapas avie mas to chvinaj ti kʼanvanemote,+ yuʼun maʼuk bat asaʼ li buchʼu kerem toe, mi povre o mi jkʼulej. 11 Tseb, mu xaxiʼ, ta jpas skotol li kʼusi chavale.+ Yuʼun skotol krixchanoetik ta jteklum snaʼojik ti toj lek atalelale. 12 Melel ti voʼon onoʼox jchaʼmanvanejune,+ pe oy to jun jchaʼmanvanej ti mas to nopol xavil aba achiʼuke.+ 13 Liʼ to echʼuk avuʼun akʼobal li avie, vaʼun mi tskʼan chchaʼmanot sob okʼome, ¡toj lek un bi! Akʼo xchaʼmanot.+ Yan mi mu skʼane, voʼon ta jchaʼmanot un bi, jamal chkal ta sbi kuxul Dios Jeova ti jech ta jpase. Liʼ to vayane, jaʼ to xabat sob okʼom».

14 Jaʼ yuʼun, te echʼ yuʼun akʼobal ta yakan Boas, vaʼun jaʼo lik kʼalal skʼan toʼox sakub sventa muʼyukuk buchʼu x-ilate. Xi laj yal li Boase: «Muʼyukuk me buchʼu snaʼ ti ay jun ants liʼe». 15 Xi to laj yal xtoke: «Akʼbun tal li kʼusi amochinoj tale xchiʼuk lichʼo». Jaʼ yuʼun, la xlichʼ, vaʼun akʼbat tal vakpʼis* sevada xchiʼuk kajanbat batel. Ta tsʼakale, bat ta jteklum li Boase.

16 Li Rute sut batel ti bu oy li smeʼalibe,* te une xi jakʼbate: «Tseb, ¿kʼusi kʼot ta pasel ta atojolal un?».* Vaʼun, lik yalbe smeʼalib skotol li kʼusi la spas Boas ta stojolale. 17 Xi to laj yal li Rute: «Laj yakʼbun tal li vakpʼis sevada liʼe xchiʼuk xi laj yalbune: ‹Mu xokoluk akʼob xasut batel ta stojolal li ameʼalibe›».* 18 Xi laj yal li Noemie: «Tseb, malao liʼe, jaʼ to mi kʼot ta achikin kʼuxi chkʼot ta chapanele, yuʼun li vinike mu teuk noʼox smeyoj skʼob chkom, jaʼ to mi chapaj yuʼun tanae».

4 Vaʼun, muy batel ta yochebal jteklum+ li Boase xchiʼuk te choti. Jaʼo xa te echʼ li jchaʼmanvanej ti laj yalbe skʼoplal Boase.+ Te une, xi laj yal li Boase: «Laʼ liʼe, amigo,* chotlan». Vaʼun, bat chotiuk. 2 Ta tsʼakale, laj yikʼ tal lajunvoʼ moletik+ ta jteklum li Boase, xi laj yalbee: «Chotlanik liʼe». Jaʼ yuʼun, chot xiik.

3 Vaʼun, xi laj yalbe jchaʼmanvanej li Boase:+ «Li Noemi ti sut tal ta yosilal Moabe+ skʼan xchon li osil ti jaʼ toʼox yuʼun li kutsʼ kalaltik Elimeleke.+ 4 Jech oxal, kʼot ta nopel kuʼun ti skʼan xkakʼ anaʼe xchiʼuk ti xkalbot ti xaman yoʼ to liʼ skʼeloj li jnaklejetik xchiʼuk li moletik ta jteklumale.+ Mano* mi chakʼane. Pe albun kaʼi mi mu xakʼan xaman sventa jnaʼe, yuʼun voʼot baʼyel oy aderecho sventa xaman, vaʼun voʼon xa oy ta jba smanel mi mu xakʼane». Xi takʼave: «Lek oy, ta jman».+ 5 Vaʼun, xi laj yal li Boase: «Mi la amanbe li yosil Noemie, skʼan me xamanbe ek li Rut ti likem ta Moabe, ti jaʼ yajnil li anima Malone, sventa mu xbat ta yan li xrexto* osil animae xchiʼuk muʼyuk chtupʼ skʼoplal li sbie».+ 6 Jaʼ yuʼun, xi laj yal li jchaʼmanvaneje: «Mu xuʼ jman, yuʼun xuʼ sok skʼoplal kuʼun li jrexto* osile. Mano voʼot. Ta xkakʼ ke ti voʼot xakom ta jkʼexole,* yuʼun mu xuʼ kuʼun jman».

7 Li ta voʼnee, xi toʼox yelan nopem xaʼiik spasel ta Israel ta sventa li derecho ta chaʼmanvaneje xchiʼuk ti oyuk sbalil skotol kʼalal chjel yajval li kʼusitike: skʼan slokʼ jun xonob+ li jun vinike xchiʼuk skʼan xakʼbe li xchiʼile, yuʼun jech chakʼik ta ilel ti lek chaʼiik li trato tspasik ta Israele. 8 Jaʼ yuʼun, kʼalal «mano» x-utat yuʼun jchaʼmanvanej li Boase, la slokʼ jun xonob li vinike. 9 Vaʼun, li Boase xi laj yalbe li moletik xchiʼuk skotol li buchʼutik te oyike: «Testigooxuk+ me avi ti yakal ta jmanbe Noemi skotol li kʼusitik jaʼ toʼox yuʼun Elimelek xchiʼuk skotol li kʼusitik jaʼ toʼox yuʼun Kilion xchiʼuk Malone. 10 Jech xtok, ta xkikʼ li Rut likem ta Moab ti jaʼ toʼox yajnil li anima Malone, sventa teuk-o ta stojolal yutsʼ yalal li xrexto* osil animae,+ sventa mu xchʼay skʼoplal ta stojolal yutsʼ yalal li sbi anima vinike xchiʼuk sventa mu xchʼay skʼoplal ta stojolal li krixchanoetik ta slumale. Voʼoxuk testigooxuk li avi kʼakʼale».+

11 Jaʼ yuʼun, xi laj yal skotol li krixchanoetik ti te oyik ta stiʼ jteklume xchiʼuk li moletike: «¡Testigo chikomkutik! Akʼo yakʼbe bendision Jeova li avajnil ch-och batel ta anae, jech kʼuchaʼal laj yakʼbe bendision li Rakel xchiʼuk Leae, ti te lik tal ta stojolalik li jteklum Israele.+ Lekuk xbat akʼulejal li ta Efratae+ xchiʼuk akʼo vinajuk lek skʼoplal abi li ta Belene.+ 12 Jechuk avutsʼ avalal jech kʼuchaʼal yutsʼ yalal Peres+ ti jaʼ skeremik li Tamar xchiʼuk Judae, akʼo yakʼbot anitilulal Jeova ta stojolal li tsebal ants chavikʼe».+

13 Jech oxal, laj yikʼ Rut li Boase. La xchiʼin ta vayel, vaʼun li Jeovae laj yakʼ ti xchiʼin yol li Rute. Ta tsʼakale, vokʼ jun skerem. 14 Laj une, xi albat yuʼun antsetik li Noemie: «Ichʼbiluk ta mukʼ Jeova ti la stak talel jun jchaʼmanvaneje. ¡Akʼo yichʼ albel skʼoplal ta Israel sbi li olole! 15 Li olole* jaʼ tstsatsubtasot yan velta xchiʼuk jaʼ chakʼbot kʼusi chtun avuʼun mi lameʼelube, yuʼun jaʼ la svokʼes li avalib ti skʼanojote+ xchiʼuk ti mas to x-echʼ slekil chavaʼie, jaʼ xkom to jechuk ti oyuk vukvoʼ avalabe». 16 La spet olol li Noemie, vaʼun jaʼ la stsʼites. 17 Li antsetik te nopol nakalike la sabeik sbi li olole. Xi laj yalike: «Vokʼ xa jun skerem li Noemie», vaʼun Obed+ laj yakʼbeik sbi. Ta tsʼakale, ayan jun xnichʼon ti Jese sbie, li xnichʼon Jesee+ jaʼ David sbi.

18 Liʼ une jaʼ snitilulal Peres:+ li xnichʼon Perese jaʼ Esron;+ 19 li xnichʼon Esrone jaʼ Ram; li xnichʼon Rame jaʼ Aminadab;+ 20 li xnichʼon Aminadabe+ jaʼ Nason; li xnichʼon Nasone jaʼ Salmon; 21 li xnichʼon Salmone jaʼ Boas; li xnichʼon Boase jaʼ Obed; 22 li xnichʼon Obede jaʼ Jese;+ vaʼun li xnichʼon Jesee jaʼ David.+