ESTER
1 Vaʼun, li ta skʼakʼalil Asueroe,* jaʼ xkaltik, li Asuero ti sventainoj 127 lumetik+ ti chlik ta India kʼalal to ta Etiopiae.* 2 Li vaʼ kʼakʼal kʼalal te toʼox chotol ta xchotleb sventa ajvalil ta spasob mantal Susae,*+ 3 li ta yoxibal jabil yochel ta ajvalil li Asueroe, laj yakʼ mukʼta veʼel sventa skotol li bankilal j-abteletik xchiʼuk li yajtuneltake. Talik ta mukʼta veʼel ek li soltaroetik ta Persia+ xchiʼuk ta Mediae,+ li bankilaletik xchiʼuk li ajvaliletik ta lumetike, 4 vaʼun jalij epal kʼakʼal ti laj yakʼ ta ilel li skʼulejal staoj ta ajvalilale,* li smukʼulale xchiʼuk li yutsilale, jalij 180 kʼakʼal. 5 Kʼalal tsʼaki li jayib kʼakʼal taje, li ajvalile laj yakʼ vukub kʼakʼal mukʼta veʼel sventa skotol li krixchanoetik ti te oyik li ta pasob mantal Susae,* akʼo mi tsots yabtelik o mi muʼyuk. Te la spasik ta yamakʼil* nichimaltik ta spasob mantal li ajvalile. 6 Li nichimaltike kʼupiltasbil ta sakil kortina xchiʼuk ta asul kortina ti chukbil ta no ti lek jalbile xchiʼuk ta tsots* ti bonbil ta kuxul moradoe. Taje te jokʼajtik ta xotxot takʼin ti pasbil ta platae xchiʼuk te chukajtik ta oyetik ti pasbil ta marmole. Oy chotlebaletik pasbil ta oro xchiʼuk ta plata, ti bu kotajtike pixil ta porfido ton, ta marmol, ta perla ton xchiʼuk ta ikʼal marmol.
7 La spʼisik vino ta kopaetik* ti pasbil ta oroe; jelajtik li jujun kopae xchiʼuk ep tajek li svino ajvalile, taje jaʼ noʼox x-akʼ yuʼun li ajvalile. 8 Jech kʼuchaʼal albil mantale muʼyuk buchʼu sujbil chuchʼ li vinoe, yuʼun li ajvalile yalojbe yaj-abteltak ta spasob mantal ti akʼo spasik li kʼusi lek chaʼiike.
9 Li meʼ ajvalil Vasti+ eke laj yakʼ mukʼta veʼel ta sventa li antsetik ta sna* li ajvalil Asueroe.
10 Li ta svukubal kʼakʼal kʼalal jaʼo xmuyubaj yoʼonton ta skoj vino li ajvalile, laj yalbe mantal Meuman, Bista, Arbona,+ Bigta, Abagta, Setar xchiʼuk Karkas ti jaʼik li vukvoʼ bankilal j-abteletik ta pasob mantal xchiʼuk ti jaʼ noʼox tskoltaik li ajvalil Asueroe, 11 ti akʼo yikʼik tal ta stojolal ajvalil li meʼ ajvalil Vastie, ti xakʼ tal sdiadema* sventa xakʼbe yil jteklumetik xchiʼuk ajvaliletik ti alakʼ sbae, yuʼun li Vastie toj kʼupil sba. 12 Pe li meʼ ajvalil Vastie ep ta velta muʼyuk la xchʼun li mantal la stak batel ajvalil ta stojolal li bankilal j-abteletik ta pasob mantale. Jaʼ yuʼun, solel kap tajek sjol li ajvalile xchiʼuk tsots lik skʼakʼal yoʼonton.
13 Vaʼun, li ajvalile la sjakʼbe li pʼijil viniketik ti xaʼibeik smelolal li kʼusitik nopem onoʼox xaʼiik spasele (yuʼun skotol li kʼusitik tspas li ajvalile tsjakʼbe li buchʼutik xchanojbeik lek skʼoplal mantaletike xchiʼuk ti snaʼ lek xchapanvanike, 14 li buchʼutik mas tskʼanbe tojobtasele jaʼik li Karsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena xchiʼuk Memukan, vukvoʼ bankilal j-abteletik+ ta Persia xchiʼuk ta Media ti xuʼ xnopajik ta stojolal li ajvalile xchiʼuk ti mas tsots yabtelik li ta ajvalilale). 15 Xi la sjakʼ li ajvalile: «Jech kʼuchaʼal chal li mantale, ¿kʼusi chichʼ pasbel li meʼ ajvalil Vasti ti muʼyuk la xchʼun li mantal laj yal batel li ajvalil Asuero ta stojolal li bankilal j-abteletik ta pasob mantale?».
16 Jaʼ yuʼun, li Memukane xi laj yal ta yeloval ajvalil xchiʼuk ta yeloval bankilal j-abteletike: «Maʼuk noʼox ta stojolal ajvalil ti oy kʼusi chopol la spas li meʼ ajvalil Vastie,+ yuʼun oy kʼusi chopol la spas ta stojolal skotol li bankilal j-abteletik xchiʼuk ta stojolal li jteklumetik ti sventainoj li ajvalil Asueroe. 17 Yuʼun kʼalal chaʼi skotol antsetik li kʼusi la spas li meʼ ajvalile, chlik spʼaj li smalalike xchiʼuk xi chalike: ‹Li ajvalil Asueroe laj yal mantal ti akʼo yichʼ ikʼel tal ta stojolal li meʼ ajvalil Vastie, pe muʼyuk la xchʼun li takel ta ikʼele›. 18 Li avi tanae, mi laj yaʼiik li kʼusi la spas meʼ ajvalil li yajnil bankilal j-abteletik ta Persia xchiʼuk ta Mediae, jaʼ xa jech chlik yalbeik ek skotol li bankilal j-abteletik yuʼun ajvalile, vaʼun chlik pʼajvanikuk xchiʼuk chlik ilinikuk. 19 Mi jech lek chil li ajvalile, akʼo yakʼ jun mantal xchiʼuk akʼo yichʼ tsʼibael li ta mantaletik ta Persia xchiʼuk ta Mediae, ti muʼyuk chlaj sbalile,+ ti mu xa xbat skʼel-o yan velta ajvalil Asuero li Vastie xchiʼuk ti saʼ yan ants ti xjelav to slekil sventa xkʼot ta xkʼexol li meʼ ajvalile. 20 Vaʼun, mi laj yaʼibeik smantal ajvalil ti bu to kʼalal sventainoje, chichʼ ta mukʼ smalalik skotol li antsetike, akʼo mi tsots yabtelik o mi muʼyuk li smalalike».
21 Lek laj yaʼi li ajvalile xchiʼuk li bankilal j-abteletike, vaʼun li ajvalile la spas li kʼusi laj yal Memukane. 22 Jaʼ yuʼun, la stak batel kartaetik ti bu kʼalal sventainoje,+ jech la stsʼibabe batel kʼuchaʼal tstsʼibajik ta jujun lume xchiʼuk jech kʼuchaʼal chkʼopojik ta jujun jteklume. Li ta kartae chal ti jaʼuk sventain* snaik xchiʼuk ti jaʼuk jech xkʼopojik kʼuchaʼal chkʼopoj steklumalik li malaliletike.
2 Kʼalal kʼot xa ox ta pasel li kʼusitik taje, kʼalal pajem xa ox skapemal sjol li ajvalil Asueroe,+ vul ta sjol li kʼusi la spas Vastie+ xchiʼuk ti kʼusi laj yichʼ nopel ta xichʼ pasbele.+ 2 Vaʼun, xi laj yalik li yajkoltaobbatak ajvalile: «Skʼan xichʼ saʼel tojol tsebetik ti alakʼik sba sventa li ajvalile. 3 Jech xtok, akʼo svaʼan viniketik ta skotol li lumetik ti bu kʼalal sventainoj+ sventa stsobik tal ta pasob mantal Susa* skotol li tojol tsebetik ti kʼupilik sbae, ti stsobik ta sna antsetike.* Xchiʼuk ti jaʼuk xkom ta sba skʼelel antsetik li Egai+ ti jaʼ kapon vinik* yuʼun ajvalile xchiʼuk ti jaʼ jchabiej antsetike xchiʼuk ti akʼo xichʼik jaxbel li muil poxiletik sventa kʼupiluk sbaike.* 4 Vaʼun, ti bu junukal tseb mas lek chil li ajvalile jaʼ chkʼot ta meʼ ajvalil, chkʼot ta xkʼexol li Vastie».+ Lek laj yaʼi li kʼusi albat li ajvalile, vaʼun jech la spas.
5 Li ta pasob mantal Susae*+ te oy jun juda vinik ti Mardokeo sbie,+ jaʼ xnichʼon Jair, smom Simei, snamtal mom Kis ti jaʼ jbenjamin vinike.+ 6 Li Mardokeoe koʼol laj yichʼik ikʼel lokʼel ta Jerusalen xchiʼuk li krixchanoetik ti laj yichʼik chukel batel xchiʼuk Jekonias*+ ti jaʼ ajvalil ta Judae, ti jaʼ chukat batel yuʼun li Nabukodonosor ti jaʼ ajvalil ta Babiloniae. 7 Li Mardokeoe jaʼ la xchabi Adasa,* jaʼ xkaltik, li Ester ti jaʼ stseb sjuntote,+ yuʼun chʼabal xa ox stot mi jaʼuk smeʼ. Kʼupil sba xvinaj li spat xokone xchiʼuk alakʼ sba tseb. Kʼalal cham stot smeʼ li tsebe, li Mardokeoe la stsʼites kʼuchaʼal stseb. 8 Kʼalal laj yichʼ alel li kʼusi laj yal ajvalile xchiʼuk li smantale, laj yichʼ tsobel epal tsebetik li ta pasob mantal Susa* ti jaʼ oy ta sba xchabiel li Egaie.+ Te laj yichʼ ikʼel batel ta sna* ajvalil ek li Estere, jaʼ oy ta sba xchabiel li Egai ti jaʼ jchabiej antsetike.
9 Vaʼun, li Egaie toj lek laj yil xchiʼuk laj yakʼbe ta ilel tukʼil kʼanelal, jaʼ yuʼun ta anil noʼox laj yal mantal ti akʼo xichʼ jaxbel muil poxiletik*+ sventa kʼupiluk sba xvinaje xchiʼuk laj yakʼbe sveʼel ti stuk noʼox jeche, laj yakʼbe vukvoʼ tsebetik ti mas lekik te ch-abtejik ta sna ajvalile. Jech xtok, laj yikʼik batel ta sna antsetik* li Ester xchiʼuk skiaratake, te akʼatik ti bu mas leke. 10 Muʼyuk laj yalbe skʼoplal steklumal+ mi jaʼuk yutsʼ yalal li Estere, yuʼun jech albil yuʼun Mardokeo+ ti muʼyukuk buchʼu xalbee.+ 11 Skotol kʼakʼal te chanav Mardokeo ta yeloval yamakʼil* sna antsetik* sventa snaʼ kʼu yelan oy li Estere xchiʼuk ti kʼusi yakal chkʼot ta stojolale.
12 Kʼalal mi laj yichʼik jaxbel muil poxiletik ta jun jabil ti jech albil mantale, ta jujuntal li tsebetike chkʼot yorail chbat yakʼ sbaik ta ilel ta stojolal li ajvalil Asueroe. Xi yelan chichʼik jaxbel li muil poxiletik sventa kʼupiluk sbaike:* vakib u chichʼik jaxbel aseite mirra,+ vakib u chichʼik jaxbel muil aseite+ xchiʼuk jeltos kremaetik. 13 Mi laj xa ox yichʼ pasbel jech li tsebe, chapal xa sventa xbat yakʼ sba ta ilel ta stojolal ajvalil, kʼalal chlokʼ batel ta sna antsetik* sventa xbat ta sna li ajvalile, ch-akʼbat batel ti kʼusiuk noʼox oy ta yoʼonton tskʼane. 14 Ch-och batel li ta mal kʼakʼale, vaʼun li ta sobe tsut batel li ta xchibal sna antsetike,* ti jaʼ oy ta sba xchabiel Saasgas ti jaʼ kapon vinik yuʼun ajvalil+ xchiʼuk ti jaʼ chchabi li stsʼakal ajniltak ajvalile. Mu xa xuʼ sut skʼel ajvalil li tsebe, jaʼ noʼox mi toj lek ilate xchiʼuk mi takat ta ikʼele.+
15 Kʼalal kʼot yorail chbat yakʼ sba ta ilel ta stojolal ajvalil li Ester ti jaʼ stseb Abiaile, ti jaʼ sprima li Mardokeoe xchiʼuk ti jaʼ la stsʼites kʼuchaʼal stsebe,+ muʼyuk kʼusi mas la skʼan, jaʼ noʼox li kʼusi akʼbat yuʼun li Egai ti jaʼ kapon vinik yuʼun ajvalile, ti jaʼ jchabiej antsetike. (Ti kʼu sjalil taje, li Estere lek ilat yuʼun skotol li buchʼutik ch-ilate). 16 Li Estere laj yichʼ ikʼel batel ta stojolal ajvalil Asuero te ta spasob mantal kʼalal slajunebal xa ox ue, jaʼ xkaltik, ta yuilal tebet,* li ta svukubal jabil+ yochel ta ajvalile. 17 Vaʼun, jaʼ mas la skʼan tajek Ester li ajvalile, jaʼ mu sta li yan antsetike, mas lek ilat yuʼun li ajvalile xchiʼuk kʼupil sba ilat,* jaʼ mu sta li yan tojol tsebetike. Jaʼ yuʼun, laj yakʼbe sdiadema* li Estere xchiʼuk kʼot ta meʼ ajvalil yuʼun,+ kʼot ta xkʼexol li Vastie.+ 18 Li ajvalile laj yakʼ mukʼta veʼel sventa li bankilal j-abteletik yuʼune xchiʼuk li yajtuneltake, jaʼ jun mukʼta veʼel sventa Ester. Laje, laj yal ti oy kolebal* ta sventa li lumetike xchiʼuk jech-o laj yakʼ matanaletik ti jaʼ noʼox x-akʼ yuʼun li ajvalile.
19 Kʼalal laj yichʼik tsobel ta xchibal velta li tojol tsebetike,+ te chotol ta stiʼ spasob mantal ajvalil li Mardokeoe. 20 Li Estere muʼyuk xalbe skʼoplal steklumal mi jaʼuk yutsʼ yalal+ jech kʼuchaʼal albil yuʼun li Mardokeoe; jech-o tspas Ester ti kʼusi ch-albat yuʼun Mardokeoe, jech kʼuchaʼal la spas onoʼox kʼalal te toʼox chchabiate.+
21 Li vaʼ kʼakʼal ti jaʼo te chotol ta stiʼ spasob mantal ajvalil li Mardokeoe, li Bigtan xchiʼuk Teres ti jaʼ chaʼvoʼ bankilal j-abteletik ta pasob mantal xchiʼuk ti chchabiik ochebale kap tajek sjolik xchiʼuk la snopik kʼuxi tsmilik li ajvalil Asueroe. 22 Pe laj yaʼi li Mardokeoe xchiʼuk ta anil noʼox laj yalbe li meʼ ajvalil Estere. Vaʼun, li Estere laj yalbe ajvalil ti kʼusi albat yuʼun li Mardokeoe. 23 Laje, laj yichʼ sabel lek skʼoplal, ta tsʼakale vinaj ti jaʼ melele, jaʼ yuʼun laj yichʼik jokʼanel ta jtel teʼ li chaʼvoʼ viniketike; taje laj yichʼ tsʼibael ta yeloval ajvalil ta slivroal li kʼusitik kʼotemik ta pasele.+
3 Kʼalal jech kʼot ta pasel taje, li ajvalil Asueroe laj yakʼbe tsots yabtel li Aman+ ti jaʼ xnichʼon Amedata ti j-agag vinike+ xchiʼuk jaʼ mas la smukʼibtasbe skʼoplal, jaʼ mu sta li yan bankilal j-abteletik te xchiʼuke.+ 2 Skotol li yajtuneltak ajvalil ti te oyik ta stiʼ spasob mantal ajvalile tsnijan sbaik xchiʼuk tskejan tspatan sbaik ta stojolal li Amane, yuʼun jech yaloj mantal ajvalil ti skʼan jech spasik ta stojolale. Pe li Mardokeoe mu skʼan snijan sba xchiʼuk mu skʼan skejan spatan sba. 3 Jech oxal, li yajtuneltak ajvalil ti te oyik ta stiʼ spasob mantal ajvalile xi laj yalbeik li Mardokeoe: «¿Kʼu yuʼun muʼyuk chatsakbe ta mukʼ smantal li ajvalile?». 4 Skotol kʼakʼal jech tsjakʼbeik, pe li Mardokeoe muʼyuk chchikinta. Vaʼun, laj yalbeik Aman sventa xichʼ naʼel mi chichʼ tsʼikbel li kʼusi tspas Mardokeoe,+ yuʼun yaloj xa onoʼox ti jaʼ juda vinike.+
5 Vaʼun, kʼalal laj yakʼ venta Aman ti mu skʼan snijan sba xchiʼuk ti mu skʼan skejan spatan sba li Mardokeo ta stojolale, kap tajek sjol li Amane.+ 6 Pe muʼyuk lek laj yaʼi ti jaʼ noʼox tslajesbe skʼoplal li Mardokeoe, yuʼun albil xa onoʼox ti bu lumal likem tal li Mardokeoe. Jaʼ yuʼun, li Amane lik snop kʼu yelan chakʼbe slajeb skotol li judaetik ti bu kʼalal sventainoj Asueroe, chichʼ lajesel sjunul li steklumal Mardokeoe.
7 Li ta baʼyel ue, jaʼ xkaltik, li ta yuilal nisan* li ta sjabilal 12 yochel ta ajvalil+ li Asueroe, oy buchʼu laj yakʼ suerte*+ ta yeloval Aman sventa xichʼ naʼel kʼusi kʼakʼalil xchiʼuk kʼusi ual chkʼot ta pasel, vaʼun kʼot ta yuilal 12, jaʼ xkaltik, ta yuilal adar.*+ 8 Laje, xi laj yalbe ajvalil Asuero li Amane: «Oy jun jteklum ti xchʼakoj sbaik xchiʼuk ti spukoj sbaik+ ta jteklumetik ti bu kʼalal aventainoje+ xchiʼuk ti jelajtik li mantaletik yuʼunik kʼuchaʼal li yan jteklumetike, muʼyuk chchʼunik li smantaltak ajvalile xchiʼuk muʼyuk tstabe sbalil mi te noʼox skʼeloj li ajvalile. 9 Mi lek chaʼi li ajvalile, akʼo yichʼ tsʼibael junuk mantal sventa xichʼik lajesel. Voʼon ta jtoj lajunmil talento* ta plata li j-abteletik ta pasob mantal sventa te xichʼ akʼel li ta skʼejobil* skʼulejal ajvalile».*
10 Laje, li ajvalile la slokʼes li s-aniyoal skʼob+ sventa seyoe xchiʼuk laj yakʼbe Aman+ ti jaʼ xnichʼon Amedata ti j-agag vinike,+ ti jaʼ yajkontra li judaetike. 11 Li ajvalile xi laj yalbe li Amane: «Ch-och ta akʼob li plata xchiʼuk li jteklum sventa xapas ti kʼusi xal avoʼonton ta stojolalike». 12 Jaʼ yuʼun, laj yichʼ ikʼel tal yajsekretariotak ajvalil+ li ta skʼakʼalil 13 li ta baʼyel ue. La stsʼibaik+ skotol li kʼusi laj yal batel Aman ta sventa li jsatrapaetik* yuʼun ajvalile, ta sventa li ajvaliletik ti sventainojik li jteklumetike xchiʼuk ta sventa li bankilal j-abteletik ta jeltos jteklumetike, jech la stsʼibabeik batel kʼuchaʼal tstsʼibajik ta jujun lume xchiʼuk jech kʼuchaʼal chkʼopojik ta jujun jteklume. Laj yichʼ tsʼibael ta sbi li ajvalil Asueroe xchiʼuk laj yichʼ akʼbel li seyo ti yichʼoj tal li s-aniyoal skʼobe.+
13 Li kartaetike jaʼ laj yichʼik batel li j-almantaletik ta skotol li jteklumetik yuʼun ajvalile, ti te chal ti chichʼik milel, lajesel xchiʼuk ulesel skotol li judaetike, ta kerem tsebetik, li buchʼutik oy xa sjabilalike, li antsetike xchiʼuk li ololetike, ta jun noʼox kʼakʼal jech chkʼot ta pasel, ta skʼakʼalil 13 ta yuilal 12, jaʼ xkaltik, ta yuilal adar.+ Jech xtok, te chal ti chichʼbeik li kʼusitik oy yuʼunike.+ 14 Li kʼusi ta xal li kartaetike ta xkʼot kʼuchaʼal mantal ta jujun jteklum xchiʼuk chichʼ pukbel skʼoplal ta skotol jteklumetik sventa chapalikuk mi kʼot li skʼakʼalil taje. 15 Kʼalal lokʼ mantal yuʼun li ajvalile, ta anil lokʼik batel+ li j-almantaletike. Li mantal taje laj yichʼ alel ta pasob mantal Susa.*+ Ta tsʼakale, chotiik ta uchʼbolajel li ajvalil xchiʼuk li Amane, pe li jnaklejetik ta Susae* mu xa aʼibajuk kʼusi tspasik.
4 Kʼalal laj yaʼi Mardokeo+ skotol li kʼusi laj yichʼ pasele,+ la xchʼiʼ ta jatel li skʼuʼ spokʼe xchiʼuk la slap chʼixal kʼuʼil* xchiʼuk la svijbe sba tan. Vaʼun, tsots x-avet lokʼ batel ta jteklum xchiʼuk solel chat tajek yoʼonton. 2 Te noʼox paj ta stiʼ spasob mantal ajvalil, yuʼun mu stakʼ x-och batel ta stiʼ spasob mantal ajvalil li buchʼu slapoj batel chʼixal kʼuʼile. 3 Ta skotol li lumetik+ ti chaʼiik li kʼusi yaloj ajvalil xchiʼuk li smantale, chlik yat yoʼontonik li judaetike, tspasik ayuno,*+ ch-okʼik xchiʼuk ch-avanik ta at-oʼonton. Ep judaetike tstasinik li chʼixal kʼuʼile xchiʼuk tstelan sbaik ta tantik.+ 4 Li kiaraetik xchiʼuk li kapon viniketik* yuʼun meʼ ajvalile kʼot yalbeik Ester li kʼusi kʼot ta pasele, vaʼun laj yat tajek yoʼonton. Laje, la stakbe batel kʼuʼil pokʼil li Mardokeo sventa sjelta li skʼuʼ spokʼe xchiʼuk ti akʼo slokʼ li chʼixal kʼuʼile, pe muʼyuk la xchʼam. 5 Li Ester une la stak ta ikʼel li Atak ti jaʼ kapon vinik yuʼun ajvalil ti jaʼ akʼbat ta yajtunele, vaʼun li Estere laj yalbe ti akʼo xbat sjakʼbe Mardokeo ti kʼusi yakal chkʼot ta pasele.
6 Jaʼ yuʼun, li Atake bat saʼ Mardokeo li ta kaye* ti te oy ta yeloval stiʼ spasob mantal ajvalile. 7 Te laj yal Mardokeo skotol li kʼusi kʼot ta stojolale xchiʼuk ti kʼu yepal takʼin+ yaloj chakʼ Aman li ta skʼejobil* skʼulejal ajvalil sventa xichʼik lajesel li judaetike.+ 8 Jech xtok, la stakbe batel jlik skopiail mantal ti te laj yalik ta Susa*+ ti bu chal ti chichʼik lajesele. Li Atake skʼan xakʼbe yil Ester xchiʼuk ti xalbe+ kʼusi skʼan xale. Jech xtok, chalbe ti akʼo xbat skʼel li ajvalil sventa skʼanbe vokole xchiʼuk sventa svaʼan sba ta skoltael li steklumale.
9 Sut talel li Atake, vaʼun laj yalbe Ester li kʼusi albat tal yuʼun li Mardokeoe. 10 Li Estere xi laj yalbe batel Atak sventa xbat yalbe li Mardokeoe:+ 11 «Skotol li yajtuneltak ajvalile xchiʼuk li krixchanoetik ta lumetik yuʼun ajvalile snaʼojik ti oy jun mantal ta sventa li jun vinik o jun ants ti ch-och ta yutil to yamakʼ*+ ajvalil ti muʼyuk takbil ta ikʼele: persa chichʼ milel, jaʼ noʼox kuxul chkom mi yebat yuʼun ajvalil li xvaxton pasbil ta oroe.+ Jech xtok, oy xa ta 30 kʼakʼal ti muʼyuk stakojun ta ikʼel li ajvalile».
12 Kʼalal albat Mardokeo ti kʼusi laj yal li Estere, 13 xi la stakʼbe batel li Estere: «Mu me xanop ti jaʼ chakol-o ti te oyot ta sna li ajvalile xchiʼuk ti voʼot noʼox xuʼ kuxul chakom ti jaʼ muʼyuk li yan judaetike. 14 Yuʼun mi tsʼijil lakom kʼalal jech chkʼot ta pasele, te onoʼox me bu chlik talel+ li kolebal xchiʼuk li koltael ta sventa li judaetike, pe li voʼot xchiʼuk yutsʼ yalal atote ta xachamik. Jech xtok, mu jnaʼtik mi mu jaʼuk van sventa ti la-och ta meʼ ajvalile».+
15 Jaʼ yuʼun, xi la stakʼbe batel Mardokeo li Estere: 16 «Batan, bat tsobo skotol li judaetik ti te oyik li ta Susae* xchiʼuk pasik ayuno+ ta jtojolal. Oxib kʼakʼal mu kʼusi xavuchʼik xchiʼuk mi jaʼuk kʼusi xaveʼik,+ ta kʼakʼal akʼobal. Li voʼon xchiʼuk li jkiaratake ta jpaskutik ayuno ek. Chbat jkʼel li ajvalile, akʼo mi mu stakʼ jech pasel kʼuchaʼal chal li mantale, mi te lichame, akʼo chamkun». 17 Jaʼ yuʼun, la stam batel sbe li Mardokeoe xchiʼuk la spas skotol li kʼusi albat tal yuʼun li Estere.
5 Li ta yoxibal kʼakʼale,+ li Estere la slap li skʼuʼ sventa meʼ ajvalile xchiʼuk te kʼot vaʼluk li ta yutil to yamakʼil* sna* ajvalile, te ta yeloval sna li ajvalile. Li ajvalile jaʼo te chotol ta xchotleb, te ta yeloval li yochebal snae. 2 Kʼalal la sta ta ilel ajvalil ti te vaʼal ta amakʼ* li meʼ ajvalil Estere, xmuyubaj tajek kʼalal laj yile, vaʼun la syebe batel li xvaxton pasbil ta oro+ ti te stsakoje. Laje, nopaj batel li Estere xchiʼuk la spik li sniʼ vaxtone.
3 Li ajvalile xi la sjakʼbe li Estere: «¿Kʼusi chapas un, meʼ ajvalil Ester? ¿Kʼusi tal akʼan? ¡Akʼo mi xakʼan j-oʼloluk ti kʼu yepal jventainoje, ta xkakʼbot!». 4 Xi la stakʼbe ajvalil li Estere: «Mi lek chaʼi li ajvalile, akʼo kʼotuk tana xchiʼuk Aman+ li ta mukʼta veʼel ti jchapanoj ta sventa ajvalile». 5 Vaʼun, xi laj yalbe sviniktak li ajvalile: «Albeik Aman ti akʼo taluk ta anile, jech kʼuchaʼal laj yal li Estere». Jaʼ yuʼun, li ajvalil xchiʼuk Amane batik li ta mukʼta veʼel xchapanoj Estere.
6 Kʼalal yakal chuchʼik vinoe, xi laj yalbe Ester li ajvalile: «¿Kʼusi ti chakʼane? ¡Kʼanbun, vaʼun chkakʼbot! Xchiʼuk ¿kʼusi chakʼan chkakʼbot? ¡Akʼo mi xakʼan j-oʼloluk ti kʼu yepal jventainoje, ta xkakʼbot!».+ 7 Xi la stakʼ li Estere: «Li kʼusi ta jkʼane xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontone jaʼ liʼe: 8 mi lek chilun li ajvalile xchiʼuk mi oy ta yoʼonton chakʼbun li kʼusi ta jkʼane, akʼo taluk okʼom xchiʼuk Aman li ta mukʼta veʼel ti jchapanoj ta sventaike, vaʼun chkal okʼom li kʼusi oy ta koʼonton ta jkʼane».
9 Li vaʼ kʼakʼale, xkuxet tajek yoʼonton lokʼ tal li Amane xchiʼuk xmuyubaj tajek. Pe kʼalal laj yil ti te chotol ta stiʼ spasob mantal ajvalil li Mardokeoe xchiʼuk ti laj yakʼ venta ti muʼyuk chtotse xchiʼuk ti muʼyuk chnik ta xiʼel ta stojolale, kap tajek sjol ta stojolal Mardokeo+ li Amane. 10 Akʼo mi jech, la stsʼik skapemal sjol li Amane xchiʼuk bat ta sna. Vaʼun, la stak ta ikʼel yamigotak xchiʼuk li yajnil ti Seres sbie.+ 11 Li Amane lik stoy-o sba ti toj ep skʼulejale, ti ep xnichʼnabe+ xchiʼuk ti kʼuxi akʼbat mas tsots yabtel yuʼun li ajvalile xchiʼuk ti mas mukʼibtasbat skʼoplale, ti jaʼ mu sta li bankilal j-abteletik xchiʼuk li yajtuneltak ajvalile.+
12 Xi to laj yal li Amane: «Li kʼusi mas to leke jaʼ ti jtuk noʼox laj yikʼun batel Ester sventa ay jchiʼin ajvalil li ta mukʼta veʼel laj yakʼe.+ Li okʼom xtoke takbilun ta ikʼel sventa xbat jchiʼin ta veʼel li meʼ ajvalil xchiʼuk li ajvalile.+ 13 Manchuk mi jech un, jaʼ muʼyuk jun koʼonton yuʼun mi te chotol-o ta stiʼ spasob mantal ajvalil li Mardokeo ti jaʼ juda vinike». 14 Vaʼun, li yajnil ti Seres sbie xchiʼuk skotol li yamigotake xi laj yalike: «Alo mantal ti akʼo svaʼanik jteluk teʼ ti 50 xukʼubil* snatile. Li ta sob une, albo ajvalil ti skʼan te xichʼ jokʼanel li Mardokeoe.+ Laje, batan, bat kʼupino li mukʼta veʼel xchiʼuk li ajvalile». Taje toj lek laj yaʼi li Amane, jaʼ yuʼun laj yal mantal ti akʼo svaʼanik li jtel teʼe.
6 Li vaʼ akʼobale, mi jaʼuk x-och svayel* li ajvalile. Jaʼ yuʼun, laj yal mantal ti akʼo x-ichʼbat tal li slivroal kʼusitik kʼotemik ta pasel li vaʼ kʼakʼale,+ vaʼun la skʼelbeik li ajvalile. 2 Te tsʼibabil la staik kʼalal laj yal Mardokeo ti la snop kʼuxi tsmilik ajvalil Asuero+ li Bigtan xchiʼuk Terese, jaʼ chaʼvoʼ bankilal j-abteletik ta spasob mantal ajvalil xchiʼuk ti chchabiik ochebale. 3 Xi la sjakʼ li ajvalile: «¿Mi laj yichʼ akʼbel smoton xchiʼuk mi laj yichʼ ichʼel ta mukʼ Mardokeo ta skoj taje?». Vaʼun, xi la stakʼik li yajkoltaobbatak ajvalile: «Muʼyuk kʼusi laj yichʼ pasbel».
4 Ta mas tsʼakale, xi laj yal li ajvalile: «¿Buchʼu ti te oy li ta amakʼe?».* Jaʼo xa te och batel Aman li ta yamakʼil sna*+ ajvalile. Jaʼo bat skʼanbe ajvalil ti xichʼ jokʼanel Mardokeo li ta jtel teʼ ti yakʼoj xa ta pajele.+ 5 Xi laj yalik li yajkoltaobbatak ajvalile: «Jaʼ Aman+ ti te vaʼal ta amakʼe».* Xi albatik yuʼun li ajvalile: «Albeik ti akʼo x-och tale».
6 Kʼalal och batel li Amane, xi albat yuʼun li ajvalile: «¿Kʼusi chichʼ pasbel li vinik ti tskʼan chakʼ ta ichʼel ta mukʼ li ajvalile?». Vaʼun, xi laj yal ta yoʼonton li Amane: «¿Buchʼu xa noʼox yan tskʼan chichʼ ta mukʼ li ajvalile? Jaʼ noʼox voʼon».+ 7 Jaʼ yuʼun, li Amane xi laj yalbe li ajvalile: «Li vinik ti tskʼan chakʼ ta ichʼel ta mukʼ li ajvalile, 8 akʼo yichʼbeik tal li kʼuʼil ti jaʼ tslap li ajvalile+ xchiʼuk jkotuk kaʼ ti oy slujoal sjol ti jaʼ tskajlebin li ajvalile. 9 Akʼo sbain junuk bankilal j-abtel yuʼun ajvalil li kʼuʼil xchiʼuk li kaʼe xchiʼuk jaʼ akʼo slapbeik li vinik ti tskʼan chakʼ ta ichʼel ta mukʼ li ajvalile xchiʼuk akʼo snitik batel ta kaʼ li ta skayeal* jteklume. Xi skʼan x-avanik batel ta jbabee: ‹¡Liʼe jaʼ jech chichʼ pasbel li vinik ti tskʼan chakʼ ta ichʼel ta mukʼ li ajvalile!›».+ 10 Ta anil noʼox xi laj yalbe mantal Aman li ajvalile: «¡Sujo aba! Ichʼo batel li kʼuʼil pokʼil xchiʼuk li kaʼe, jech xapasbe Mardokeo li kʼusi naka to laj avale, li juda vinik ti te chotol ta stiʼ spasob mantal ajvalile. Paso me skotol li kʼusi laj avale».
11 Jaʼ yuʼun, laj yichʼ batel li kʼuʼile xchiʼuk li kaʼe, vaʼun la slapbe kʼuʼil li Mardokeoe,+ la snit batel ta kaʼ ti bu oy ep krixchanoetik ta* jteklume xchiʼuk jbabe xi x-avet batele: «¡Liʼe jaʼ jech chichʼ pasbel li vinik ti tskʼan chakʼ ta ichʼel ta mukʼ li ajvalile!». 12 Laje, sut batel ta stiʼ spasob mantal ajvalil li Mardokeoe, yan li Amane sut batel ta anil ta sna, chat tajek yoʼonton xchiʼuk xpixoj batel li sjole. 13 Kʼalal kʼot xchapbe yajnil xchiʼuk skotol yamigotak li kʼusi kʼot ta stojolale, xi laj yalik li pʼijil viniketik yuʼune xchiʼuk li yajnil ti Seres sbie:+ «Mi mas xa tsots skʼoplal kom avuʼun li Mardokeo ti jaʼ juda vinike, muʼyuk chkuch avuʼun ta skontrainel, jpʼel skʼoplal ti ta stsalote».
14 Kʼalal yakal to chchiʼinik ta loʼil li Amane, te kʼotik li bankilaletik ti ch-abtejik ta spasob mantal ajvalile, vaʼun laj yikʼik batel ta anil li ta mukʼta veʼel xchapanoj Estere.+
7 Vaʼun, li ajvalil xchiʼuk Amane+ kʼotik li ta mukʼta veʼel xchapanoj meʼ ajvalil Estere. 2 Li ta xchibal kʼakʼal ti jaʼo yakal chuchʼik vinoe, xi laj yalbe yan velta Ester li ajvalile: «¿Kʼusi ti chakʼane, meʼ ajvalil Ester? ¡Kʼanbun, vaʼun chkakʼbot! Xchiʼuk ¿kʼusi chakʼan chkakʼbot? ¡Akʼo mi xakʼan j-oʼloluk ti kʼu yepal jventainoje, ta xkakʼbot!».+ 3 Xi la stakʼ li meʼ ajvalil Estere: «Mi lek chavilune ajvalil xchiʼuk mi lek chaʼi li ajvalile, ta jkʼanbot vokol ti xapojune xchiʼuk ti xapoj li jteklumale.+ 4 Yuʼun kichʼoj chonel+ xchiʼuk jteklumal sventa xkichʼkutik milel, lajesel xchiʼuk ulesel.+ Ti jaʼuk noʼox laj kichʼkutik chonel sventa xikʼotkutik ta mosoil xchiʼuk ta kiaraile, muʼyuk kʼusi xkal ti jechuke. Pe mu lekuk ti jech xkʼot ta pasel taje, yuʼun chakʼbe svokol li ajvalile».
5 Jaʼ yuʼun, li ajvalil Asueroe xi laj yalbe li meʼ ajvalil Estere: «¿Buchʼu xa noʼox vinikal ti jech tspas taje xchiʼuk bu oy?». 6 Xi laj yal li Estere: «Li jkontrainvanej xchiʼuk ti buchʼu tsaʼvan ta kʼope jaʼ li mu pukujil Aman liʼe».
Solel xiʼ tajek Aman ta stojolal li ajvalile xchiʼuk ta stojolal li meʼ ajvalile. 7 Vaʼi ta anil li ajvalile xchiʼuk xkapet sjol lokʼ batel ti bu chuchʼik vinoe, te bat li ta nichimaltik ta spasob mantale, yan li Amane bat skʼanbe meʼ ajvalil Ester ti akʼo xkʼuxubinate, yuʼun laj yakʼ venta ti jpʼel yoʼonton ch-akʼbat kastigo yuʼun li ajvalile. 8 Kʼalal tal li ajvalil ti bu chuchʼik vinoe, laj yil ti te spatanoj sba Aman ti bu chkux yoʼonton li Estere. Vaʼun, xi tsots avan li ajvalile: «¿Mi yuʼun chatsatsal tsak meʼ ajvalil xtok li ta jnae?». Kʼalal jech laj yal li ajvalile, la xpixbeik sat li Amane. 9 Xi laj yal jun bankilal j-abtel ta spasob mantal ajvalil ti Arbona sbie:+ «Li Aman xtoke laj yakʼ ta pajel jtel teʼ ta sventa li Mardokeoe,+ jaʼ li buchʼu oy kʼusi laj yal sventa spoj li ajvalile.+ Li teʼe te oy ta sna li Amane, 50 xukʼubil* snatil». Vaʼun, xi laj yal li ajvalile: «Jaʼ te xajokʼanik li Amane». 10 Jaʼ yuʼun, te la sjokʼanik Aman li ta jtel teʼ ti jaʼ toʼox laj yakʼ ta pajel sventa li Mardokeoe, vaʼun paj skapemal sjol li ajvalile.
8 Li vaʼ kʼakʼale, li ajvalil Asueroe laj yakʼbe meʼ ajvalil Ester li sna Amane,+ li yajkontra judaetike.+ Li Mardokeoe bat skʼel ajvalil, yuʼun laj yal Ester ti yutsʼ yalal sbaike.+ 2 Laje, li ajvalile la slokʼes li s-aniyoal skʼob+ sventa seyo ti la spojbe sutel Amane xchiʼuk jaʼ laj yakʼbe li Mardokeoe. Li Estere jaʼ laj yakʼbe sbain Mardokeo li sna Amane.+
3 Jech xtok, bat skʼopon yan velta ajvalil li Estere. Kʼot skejan sba ta stojolal, x-okʼolet xchiʼuk xvokolet la skʼanbe ti akʼo xchʼaybe skʼoplal li kʼusi la xchapan ox li Aman ti jaʼ j-agag vinike xchiʼuk ti kʼusi snopoj ox tspas ta stojolal li judaetike.+ 4 Li ajvalile la syebe batel Ester li xvaxton pasbil ta oroe,+ vaʼun tots li Estere xchiʼuk te vaʼi ta yeloval li ajvalile. 5 Xi laj yal li Estere: «Mi lek chaʼi li ajvalile, mi oyun ta yoʼontone, mi lek chile xchiʼuk mi kʼupil jba chilune, akʼo yichʼ tsʼibael yan mantal ti chchʼaybe sbalil li kartaetik ti te chal ti chichʼ lajesel skotol li judaetik ti oyik ta skotol lumetik ti sventainoj ajvalile, ti jaʼ la stsʼiba batel li chopol Amane,+ li xnichʼon j-agag vinik ti Amedata sbie.+ 6 Yuʼun ¿kʼuxi xa noʼox stsʼik kuʼun kʼalal chkil ti chvul vokolil ta stojolal li jteklumale xchiʼuk kʼuxi xa noʼox chkuch kuʼun ti te jkʼeloj chlaj li kutsʼ kalale?».
7 Jech oxal, li ajvalil Asueroe xi laj yalbe li meʼ ajvalil Estere xchiʼuk li Mardokeo ti jaʼ juda vinike: «Kʼelavilik, laj xa kakʼbe Ester li sna Amane+ xchiʼuk laj xa kakʼ ti sjokʼanik ta jtel teʼ+ ta skoj ti la snop tstsak ta kʼop li judaetike. 8 Xuʼ xa xatsʼibaik yan mantal ta sbi ajvalil ti kʼusi mas lek chavilik ta sventa li judaetike xchiʼuk akʼbeik li seyo ti yichʼoj tal li s-aniyoal skʼob ajvalile. Yuʼun mu stakʼ chʼaybel sbalil li mantal ti tsʼibabil ta sbi li ajvalile xchiʼuk ti akʼbil li seyo ti yichʼoj tal li s-aniyoal skʼobe».+
9 Jaʼ yuʼun, li vaʼ kʼakʼale, laj yichʼik tsobel li yajsekretariotak ajvalil ta yoxibal ue, jaʼ xkaltik, ta yuilal sivan,* ta skʼakʼalil 23. Vaʼun, la stsʼibaik skotol li kʼusi laj yal batel Mardokeo ta stojolal li judaetike, li jsatrapaetike,*+ li ajvaliletike xchiʼuk li bankilal j-abteletik+ ta 127 lumetik ti chlik ta India kʼalal to ta Etiopiae. Taje jech la stsʼibabeik batel kʼuchaʼal tstsʼibajik ta jujun lume xchiʼuk jech kʼuchaʼal chkʼopojik ta jujun jteklume xchiʼuk jech la stsʼibabeik batel kʼuchaʼal tstsʼibajik xchiʼuk chkʼopojik li judaetike.
10 Li Mardokeoe la stsʼiba ta sbi li ajvalil Asueroe xchiʼuk laj yakʼbe li seyo ti yichʼoj tal li s-aniyoal skʼob ajvalile,+ vaʼun la stak batel li kartaetike, jaʼ laj yichʼik batel li j-almantaletik ti kajajtik batel ta kaʼetik ti tsots ch-anilajike xchiʼuk ti tsʼitesbil sventa xtun yuʼun li ajvalile. 11 Li ta kartaetik taje te chal ti chakʼ permiso ajvalil ti stsob sbaik li judaetik ta skotol jteklumetik sventa spak skʼoplalike, sventa xuʼ smilik, slajesik xchiʼuk xulesik li soltaroetik ta buyuk noʼox jteklum ti tstsakatik ta kʼope —ti te tsakal skʼoplal antsetik xchiʼuk ololetike— xchiʼuk sventa xichʼbeik li kʼusitik oy yuʼunike.+ 12 Taje ta jun noʼox kʼakʼal jech chkʼot ta pasel ta skotol li lumetik ti sventainoj li ajvalil Asueroe, ta skʼakʼalil 13 ta yuilal 12, jaʼ xkaltik, ta yuilal adar.*+ 13 Li kʼusi ta xal* li kartaetike ta xkʼot kʼuchaʼal mantal ta skotol lumetik. Jech xtok, skʼan xichʼ pukbel skʼoplal ta skotol jteklumetik sventa chapalikuk li judaetik mi kʼot skʼakʼalile xchiʼuk ti spakbeik sutel li yajkontraike.+ 14 Kʼalal lokʼ yuʼun mantal li ajvalile, lokʼik batel ta anil li j-almantaletike xchiʼuk kajajtik batel ta skaʼtak ajvalil ti xyoletik* batel ta anile. Laj yichʼ alel ta pasob mantal Susa* ek li mantale.+
15 Kʼalal lokʼ batel ta stojolal ajvalil li Mardokeoe, slapoj batel kʼuʼil sventa ajvalil ti asul xchiʼuk sak skolorale, xojol ta sjol jun mukʼta korona ta oro xchiʼuk jlik natil kʼuʼil ti lek jalbil ta tsots* ti bonbil ta kuxul moradoe.+ Avan ta muyubajel li jteklum Susae.* 16 Laj yilik jun oʼontonal* li judaetike, xkuxet yoʼontonik, xmuyubajik tajek xchiʼuk ichʼatik ta mukʼ yuʼun li krixchanoetike. 17 Ta skotol li lumetike xchiʼuk ta skotol li jteklumetike, buyuk noʼox ti chkʼot li smantal ajvalile, xkuxet tajek yoʼontonik li judaetike xchiʼuk xmuyubajik ta jyalel, chakʼik mukʼta veʼel xchiʼuk tspasik kʼinetik. Ep li buchʼutik likemik ta yan lume* chalik ti jaʼik judaetik eke,+ yuʼun xiʼemik xa tajek ta stojolal li judaetike.
9 Li ta skʼakʼalil 13 ta yuilal 12, jaʼ xkaltik, ta yuilal adar,*+ kʼalal skʼan xichʼ chʼunel li kʼusi yaloj ajvalile xchiʼuk li smantale+ xchiʼuk kʼalal tslajesatik xa ox yuʼun yajkontratak li judaetike, mu jechuk kʼot ta pasel, yuʼun li judaetike jaʼ la slajesik li buchʼutik chpʼajatike.+ 2 Li judaetike la stsob sbaik ta slumalik ti bu kʼalal sventainoj ajvalil Asuero+ sventa stsakik ta kʼop li buchʼutik tskʼan ch-akʼbat svokolike, mi junuk buchʼu tsalvan, yuʼun xiʼemik ta stojolal judaetik skotol li jteklumetike.+ 3 Jech xtok, skotol li bankilal j-abteletik ta lumetike, li jsatrapaetike,*+ li itsʼinal ajvaliletike xchiʼuk li buchʼutik sbainojik skʼelel li kʼusitik oy yuʼun li ajvalile tskoltaik li judaetike, yuʼun xiʼemik ta stojolal li Mardokeoe. 4 Toj tsots yabtel laj yichʼ Mardokeo+ li ta sna* ajvalile xchiʼuk vinaj batel skʼoplal ta skotol lumetik, yuʼun yantik xa stsatsub batel li yabtele.
5 La slajesik, la smilik xchiʼuk laj yulesik ta espada skotol yajkontraik li judaetike, la spasbeik ti kʼusi xal yoʼontonik li buchʼutik chpʼajatike.+ 6 Li ta pasob mantal Susae,*+ li judaetike la smilik xchiʼuk laj yakʼbeik slajeb voʼob sien viniketik. 7 Jech xtok, la smilik Parsandata, Dalfon, Aspata, 8 Porata, Adalia, Aridata, 9 Parmasta, Arisai, Aridai xchiʼuk Vaisata. 10 Taje jaʼ li lajunvoʼ xnichʼnabtak Amane, jaʼ li yajkontra judaetike+ xchiʼuk jaʼ li xnichʼon Amedatae. Pe kʼalal laj xa ox smilike, muʼyuk laj yichʼbeik li kʼusitik oy yuʼunike.+
11 Li vaʼ kʼakʼale, laj yichʼ albel ajvalil ti jayvoʼ laj yichʼik milel li ta pasob mantal Susae.*
12 Xi laj yalbe meʼ ajvalil Ester li ajvalile: «Li ta pasob mantal Susae,* li judaetike la smilik xchiʼuk laj yakʼbeik slajeb voʼob sien viniketik xchiʼuk li lajunvoʼ xnichʼnabtak Amane. Vaʼun, ¿kʼusi spasojik li ta yan lumetik ti sventainoj ajvalile?+ Avi une, ¿kʼusi ti chakʼane? ¡Kʼanbun, vaʼun chkakʼbot! ¿Kʼusi xa yan chakʼan? ¡Ta xkakʼbot!». 13 Xi la stakʼ li Estere: «Mi lek chaʼi li ajvalile,+ akʼo jechuk to spasik okʼom li judaetik ta Susa* jech kʼuchaʼal lokʼem mantal avie.+ Jech xtok, akʼo sjokʼanik ta jtel teʼ li lajunvoʼ xnichʼnabtak Amane».+ 14 Jaʼ yuʼun, laj yal mantal ajvalil ti jechuk xichʼ pasele. Lokʼ jun mantal li ta Susae,* vaʼun laj yichʼik jokʼanel li lajunvoʼ xnichʼnabtak Amane.
15 Li judaetik ti te oyik ta Susae* la stsob sbaik yan velta ta skʼakʼalil 14 ta yuilal adar+ xchiʼuk la smilik oxib sien viniketik li ta Susae,* pe muʼyuk laj yichʼbeik li kʼusitik oy yuʼunike.
16 Li yan judaetik ti te oyik li ta lumetik ti sventainoj li ajvalile la stsob sbaik ek sventa spak skʼoplalik.+ La slajesik li yajkontraike,+ la smilik 75 mil li buchʼutik chpʼajatike, pe muʼyuk laj yichʼbeik li kʼusitik oy yuʼunike. 17 Taje kʼot ta pasel ta skʼakʼalil 13 ta yuilal adar, vaʼun la xkuxik li ta skʼakʼalil 14, kʼot ta skʼakʼalil kʼin yuʼunik xchiʼuk muyubajik tajek.
18 Li judaetik ta Susae la stsob sbaik ta skʼakʼalil 13+ xchiʼuk ta 14.+ Yan li ta skʼakʼalil 15, la xkuxik xchiʼuk kʼot ta skʼakʼalil kʼin yuʼunik xchiʼuk muyubajik tajek. 19 Jaʼ yuʼun, li judaetik ti te nakalik ta namal lumetike kʼot ta skʼakʼalil kʼin yuʼunik li skʼakʼalil 14 ta yuilal adare xchiʼuk muyubajik tajek, tspasik kʼin+ xchiʼuk jaʼo tstakbe sbaik veʼlil ta jujuntal.+
20 Li Mardokeoe+ la stsʼiba li kʼusitik kʼot ta pasel taje xchiʼuk la stakbe batel kartaetik skotol judaetik ta skotol li lumetik ti sventainoj li ajvalil Asueroe, akʼo mi nopol o mi nom. 21 Te albatik yuʼun Mardokeo ti akʼo spasik kʼin jujun jabil li ta skʼakʼalil 14 xchiʼuk 15 ta yuilal adare. 22 Li vaʼ kʼakʼaletike, li judaetike muʼyuk xa la spasik kʼop xchiʼuk li yajkontraike xchiʼuk li jun u taje joypʼij ta muyubajel ti chat toʼox yoʼontonike+ xchiʼuk joypʼij ta skʼakʼalil kʼin ti ch-okʼik toʼoxe. Skʼan spasik kʼin li vaʼ kʼakʼaletike xchiʼuk skʼan xmuyubajik tajek xchiʼuk jaʼo tstakbe sbaik veʼlil ta jujuntal xchiʼuk chakʼbeik smoton li buchʼutik povreike.
23 Lek laj yaʼiik judaetik ti tspasik-o batel li kʼin ti lik xa onoʼox spasike xchiʼuk ti tspasik li kʼusi tsʼibabatik batel yuʼun li Mardokeoe. 24 Yuʼun li Aman,+ li xnichʼon j-agag vinik+ ti Amedata sbie xchiʼuk ti jaʼ yajkontra skotol li judaetike, laj xa ox snop ti chakʼbe slajeb li judaetike+ xchiʼuk ti laj yakʼ suerte*+ sventa sibtasane xchiʼuk ti slajesane. 25 Pe kʼalal bat skʼel ajvalil li Estere, xi laj yal mantal ajvalil ti akʼo xichʼ tsʼibaele:+ «Akʼo joypʼijuk ta sba stuk li kʼusi toj chopol snopoj ox tspas ta stojolal li judaetike».+ Vaʼun, la sjokʼanik ta jtel teʼ li Amane xchiʼuk li xnichʼnabtake.+ 26 Jaʼ yuʼun, li kʼin taje Suerte*+ laj yakʼbeik sbi. Jech xtok, ta skoj ti kʼusi tsʼibabil li ta kartae xchiʼuk li kʼusi laj yilik ta sventa taje xchiʼuk ti kʼusi kʼot ta stojolalike, 27 li judaetike laj yalik ti jpʼel skʼoplal tspasik li chib kʼakʼal kʼine, ti jech tspas ek li snitilulalike xchiʼuk li buchʼutik chtalik ta stojolal li judaetike.+ Jech xtok, laj yalik ti tspasik jujun jabil li kʼusi laj yichʼ tsʼibael ta sventa li vaʼ chib kʼakʼal albil skʼoplale. 28 Skʼan svules ta sjolik li vaʼ kʼakʼale xchiʼuk ti spasik li kʼine, akʼo mi xjelav li jaykʼol kuxlejale, ta skotol utsʼ alaliletik, ta skotol lumetik xchiʼuk ta skotol jteklumetik, li skʼakʼalil Purime skʼan me mu xiktaik spasel li judaetike xchiʼuk skʼan mu xiktaik spasel kʼin li snitilulalike.
29 Li meʼ ajvalil Ester ti jaʼ stseb Abiaile xchiʼuk li Mardokeo ti jaʼ juda vinike tsʼibajik ta skoj ti tsots yabtelike, laj yalik ta yan karta ti jech chkom-o ta sventa li Purime. 30 La stakbe batel kartaetik skotol li judaetik ta 127 lumetik+ ti bu kʼalal sventainoj Asueroe,+ laj yal batel ti junuk noʼox yoʼontonike xchiʼuk ti melel li kʼusi laj yichʼ alele. 31 Taje jaʼ sventa spasbeik skʼinal li skʼakʼalil Purim ti akʼbil xa onoʼox yoraile, jech kʼuchaʼal albatik akʼo spasik yuʼun li Mardokeo ti juda vinike xchiʼuk li meʼ ajvalil Estere+ xchiʼuk jech kʼuchaʼal laj yal li judaetik ti tspasik eke xchiʼuk li snitilulalike.+ Taje te tsakal skʼoplal tspasik ayuno*+ xchiʼuk ti xvokoletik tskʼanbeik koltael li Diose.+ 32 Li Estere laj yal mantal ti jech chkom-o ta sventa li Purime,+ vaʼun laj yichʼ tsʼibael ta jlik livro.
10 Li ajvalil Asueroe la suj ta abtel li jnaklejetik ta balumile xchiʼuk li ta lumetik ti joyol ta nabe.
2 Jech xtok, li ta slivroal sloʼilal xkuxlejal ajvaliletik+ ta Media xchiʼuk ta Persiae,+ te tsʼibabil komel skotol li kʼusitik mukʼtik spasoj ta skoj sjuʼel li ajvalile, te xcholet laj yichʼ tsʼibael xtok sloʼilal ti kʼu yelan laj yichʼ toybel skʼoplal+ yuʼun ajvalil li Mardokeoe.+ 3 Yuʼun li Mardokeo ti jaʼ juda vinike kʼot ta itsʼinal ajvalil yuʼun li Asueroe. Mukʼ skʼoplal* kʼot ta stojolal li judaetike xchiʼuk ichʼat ta mukʼ yuʼun skotol li xchiʼiltake, lek kʼusi la spas ta stojolal li steklumale xchiʼuk la saʼ kʼuxi lekuk oy* skotol li snitilulalike.
Yaʼeluke, jaʼ li Jerjes I, li xnichʼon Dario el Grande (Dario Istaspes).
O «Kuse».
O «Susane».
Kʼelo Glosario, ajvalilal.
O «Susane».
O «stiʼ». Kʼelo Glosario, amakʼ.
Taje jaʼ stsotsil chij o stsotsil yan chonbolometik.
O «vasoetik».
O «spasob mantal».
O «stsʼotobil sjol».
O «bankilaletik ta».
O «Susan».
O «arene».
Kʼelo Glosario, kapon.
O «sventa xichʼik pichʼele».
O «Susane».
Ti Joakin chalbe sbi ta 2 Reyes 24:8.
Jaʼ skʼan xal ‹mirto›.
O «Susan».
O «spasob mantal».
O «xichʼ pichʼel».
O «ta aren».
O «stiʼ». Kʼelo Glosario, amakʼ.
O «aren».
O «chichʼik pichʼele».
O «ta aren».
O «li ta xchibal arene».
Kʼelo Apendise B15.
O «akʼbat ta ilel tukʼil kʼanelal».
O «stsʼotobil sjol».
O «ti kolik ta stojel patan». Mu stakʼ lek naʼel kʼusi smelolal taje.
Kʼelo Apendise B15.
Literal «Pur», jaʼ skʼan xal ‹suerte›. Li ta plurale jaʼ «Purim», jaʼ jech laj yakʼbeik sbi li kʼin tspasik judaetik ta yuilal 12 li ta chʼul kalendarioe.
Kʼelo Apendise B15.
Li jun talentoe jaʼ 34.2 kilo yalal. Kʼelo Apendise B14.
O «snakʼobil».
O jaʼ van skʼoplal «Voʼon ta jtikʼ lajunmil talento li ta skʼejobil skʼulejal ajvalil sventa spasik li abtelale».
Li biil taje jaʼ skʼan xal ‹buchʼutik chchabiik ti bu kʼalal sventainoj li jun ajvalile›, liʼe jaʼ skʼoplal li ajvaliletik ti sventainojik jteklumetik ta yosilal Persiae.
O «Susan».
O «Susan».
Kʼelo Glosario, chʼixal kʼuʼil.
Kʼelo Glosario, ayuno.
Kʼelo Glosario, kapon.
O «chʼivit; ti bu oy ep krixchanoetik».
O «snakʼobil».
O «Susan».
O «stiʼ sna». Kʼelo Glosario, amakʼ.
O «Susane».
O «stiʼ». Kʼelo Glosario, amakʼ.
O «spasob mantal».
O «tiʼ na». Kʼelo Glosario, amakʼ.
Te van 22.3 metro snatil. Kʼelo Apendise B14.
Literal «jatav svayel».
O «tiʼ nae». Kʼelo Glosario, amakʼ.
O «spasob mantal».
O «tiʼ nae».
O «xchʼivital; ti bu oy ep krixchanoetik ta».
O «li ta xchʼivital; li ta skayeal».
Te van 22.3 metro snatil. Kʼelo Apendise B14.
Kʼelo Apendise B15.
Li biil taje jaʼ skʼan xal ‹buchʼutik chchabiik ti bu kʼalal sventainoj li jun ajvalile›, liʼe jaʼ skʼoplal li ajvaliletik ti sventainojik jteklumetik ta yosilal Persiae.
Kʼelo Apendise B15.
O «skopiail».
O «xtoletik; xviletik».
O «Susan».
Taje jaʼ stsotsil chij o stsotsil yan chonbolometik.
O «Susane».
Literal «sakil osil».
Literal «Ep krixchanoetik ta lume».
Kʼelo Apendise B15.
Li biil taje jaʼ skʼan xal ‹buchʼutik chchabiik ti bu kʼalal sventainoj li jun ajvalile›, liʼe jaʼ skʼoplal li ajvaliletik ti sventainojik jteklumetik ta yosilal Persiae.
O «spasob mantal».
O «Susane».
O «Susane».
O «Susane».
O «Susan».
O «Susane».
O «Susane».
O «Susane».
Kʼelo Ester 3:7, tsʼib ta yok vun.
Jaʼ sbi xtok Purim, kʼelo Ester 3:7, tsʼib ta yok vun.
Kʼelo Glosario, ayuno.
O «Lek ilbil».
Literal «laj yalbe skʼoplal jun oʼontonal».