Lek xaval jujupʼel kʼop

MU SKOTOLUK yajtsʼaklom Kristo lek chanunajemik. Li jtakbol Pedro xchiʼuk Juan eke laj yichʼ albel skʼoplalik ti «muʼyuk chanunajemik xchiʼuk ti jaʼik noʼox kʼuchaʼal yan krixchanoetike» (Ech. 4:13). Toj tsots me skʼoplal ti kʼu yelan chkaltik jujupʼel kʼope sventa lekuk xbat skʼoplal kuʼuntik li cholmantale.

Oy kʼusitik skʼan jtsaktik ta venta. Ti kʼu yelan ta alel jujupʼel kʼope jelajtik li ta yan kʼopetike. Ep li ta yantik kʼopetike tstunesik alfaveto kʼalal tstsʼibajike. Maʼuk noʼox chichʼ tunesel alfaveto li ta latín kʼope (ti jaʼ te laj yichʼ lokʼesel kʼu yelan ta tsʼibael li españole), yuʼun li ta árabe, cirílico, griego xchiʼuk ta hebreo kʼope chichʼ tunesel ek li alfavetoe. Yan li ta chino kʼope muʼyuk tstunesik alfaveto, jaʼ noʼox tstunesik bikʼtal divujoetik. Li divujoetik taje jaʼ chalbe smelolal jpʼeluk kʼop o jvokʼ noʼox. Li japonés xchiʼuk li coreano kʼope jaʼ jech tstsʼibajik jech kʼuchaʼal li chino kʼope, jaʼ noʼox ti jelel tajek kʼu yelan chalike xchiʼuk jelajtik li smelolale.

Sventa lek xbat ta kʼelel o aptael kuʼuntik jlikuk vun li ta kʼopetik ti tstunesik alfavetoe, skʼan lek xlokʼ ta alel kuʼuntik li jujun letrae o li jpʼeluk kʼope. Mu vokoluk tajek ta kʼelel kʼalal lek xa onoʼox chapbil smelolal ti kʼu yelan chichʼ tsʼibaele, jech kʼuchaʼal li español, griego xchiʼuk li zulú kʼope. Pe oy jaypʼeluk kʼop ti ta yan kʼop likem tale muʼyuk mas chjel ti kʼu yelan chichʼ alele. Jaʼ yuʼun oy junantik letra o jpʼeluk kʼop ti ep ta tos kʼu yelan ta alele, pe bakʼintik xtoke muʼyuk bu chichʼ alel. Jech oxal jaʼ van mas lek ti jkomtsan ta joltik ti kʼu yelan ta alel li jpʼelantik kʼop xchiʼuk ti nopajtik noʼox skʼan jtunestike. Sventa lekuk xkʼel kuʼuntik li ta chino kʼope, skʼan jkomtsan ta joltik kʼu yelan ta alel li smilal noʼox yuni divujoaltake. Li ta yan kʼopetik xtoke chjel smelolal ti kʼu yelan snukʼilal ta jkʼeltike; mi muʼyuk ta jtsaktik ta ventae, xuʼ me chjel smelolal.

Li ta yan kʼopetike stakʼ chʼakel ta jujun silava li jujupʼel kʼope, jaʼ yuʼun skʼan me mas tsots xkaltik ti bu onoʼox skʼan tsots ta alele. Ep li ta kʼopetik taje jun noʼox yavil bu mas tsots chichʼ alel li junuk silavae, yan mi oy bu jelel chichʼ alele, chichʼ akʼbel s-asentoal. Kʼalal jeche, mas xa kʼun ta kʼelel. Pe mi toj jelajtik ti bu skʼan tsots xichʼ alel li jujun silavae, skʼan jkomtsan ta joltik ti kʼu yelan ta alele.

Sventa lekuk xbat ta kʼelel kuʼuntik li ta yantik kʼope, skʼan jtsaktik ta venta li signos ortográficos ti chichʼ akʼel ta sba o ta yolon li letraetike; jech kʼuchaʼal liʼe: ñ, ü, è, é, ô, ã, ō, ŭ, č, ç.

Sventa lek xbat ta alel kuʼuntike, ep kʼusitik skʼan jtsaktik ta venta. Pe mi toj echʼ xa noʼox chbat ta alel kuʼuntike, muʼyuk xa me lek ta aʼiel o toj jkʼexlal xa sba. Jaʼ jech chkʼot ta pasel xtok ta sventa li jpʼelantik kʼop ti muʼyuk xa mas chichʼ alele. Mi jech chakʼopoje, jaʼ xa noʼox batem ta yoʼontonik ti kʼu yelan chakʼopoje. Pe skʼan onoʼox me xavakʼ venta xtok ti kʼu yelan chakʼopoje. Taje te laj yichʼ alel li ta xchanobil «Lek xpʼejlajet xakʼopoj» sbie.

Li ta yan kʼopetike, li jujupʼel kʼope jelajtik kʼu yelan ta alel li ta jujun lumetike, pe bakʼintike jelel chichʼ alel manchuk mi ta jun noʼox lum. Li diksionario ta yantik kʼope chal ti oy ep ta tos kʼu yelan ta alel li jpʼelantik kʼope. Jech xtok oy jayibuk lum ti jun noʼox kʼop chkʼopojike, pe jutuk mu skotoluk velta ti jelajtik chbat yuʼunik li snukʼilale. Kʼalal muʼyuk lek chanunajemutik o kʼalal maʼuk jkʼoptike, jaʼ mas lek ti jchikintatik kʼu yelan chalik li buchʼutik jaʼ skʼopik sventa jnaʼtik kʼu yelan ta alele. Li stestigoutik Jeovae skʼan me lekuk skʼoplal kuʼuntik li cholmantale xchiʼuk ti xaʼibeik lek smelolal li buchʼutik ta jcholbetik mantal ti bu nakalutike.

Jaʼ me mas lek ti jaʼuk jtunestik li kʼopetik kʼuchaʼal nopem onoʼox xkaʼitik chijkʼopoj jujun kʼakʼale. Pe kʼalal tsots chkaptatik li vune, xuʼ jtatik jpʼelantik kʼop ti muʼyuk mas ta jtunestike. Li stestigoutik Jeovae nopajtik noʼox ta jkʼeltik vun o ta jkʼeltik teksto ta Vivlia kʼalal ta jcholtik mantale, jech xtok oy ermanoetik chaptaik parafoetik li ta Xchanel Li Jkʼel osil ta toyole o li ta Xchanel Vivlia ta Tsobobbaile. Jaʼ yuʼun, tsots me skʼoplal ti jechuk jkʼeltik kʼuchaʼal tsʼibabile xchiʼuk ti mu jsokesbetik skʼoplal li kʼusi chbat kaltik ta cholmantal ta skoj ti muʼyuk lek chlokʼ ta alel kuʼuntike.

¿Mi vokol chavaʼi bu junukal silava mas tsots ta alel li biiletik ta Vivliae? Oy vunetik ta tsotsil sventa gramatika ti chchapbe skʼoplal ti jaʼ onoʼox mas tsots chichʼ alel ta slajeb silava li ta jujupʼel kʼop xchiʼuk li ta biiletike. Yan li ta españole jeltos silavaetik ti bu skʼan mas tsots chichʼ alele, jaʼ ti bu yichʼoj asentoe.

Kʼusitik skʼan jpastik sventa xlekub batel ti kʼu yelan chijkʼopoje. Oy ep krixchanoetik mu xakʼik venta ti muʼyuk mas lek ti kʼu yelan chkʼopojike. Mi chalbot ti oy to kʼusi skʼan xlekub batel avuʼun ti kʼu yelan chavetʼes mantal li buchʼu sbainoj li chanob vune, teuk me ta ajol ti ta slekil yoʼonton chalbote xchiʼuk tojbo me ta vokol. Mi laj avakʼ venta ti bu skʼan xlekub batel avuʼune, ¿kʼusitik skʼan xapas?

Li kʼusi baʼyel skʼan xapas mi yakal chachapan aba sventa chavapta vun li ta tsobobbaile, akʼo venta ti kʼu yelan tsʼibabil li jujupʼel kʼope. Mi mu xanaʼ lek bu junukal silava ti mas tsots ta alel li ta jpʼelantik kʼop ti mu xavojtikine, sabo smelolal ta jlikuk diksionario. Ep ta velta xavapta ti bu mas vokol chavaʼie. Li ta yan kʼopetike mas lek ti saʼik ta diksionario li jpʼelantik kʼopetik ti mu snaʼik kʼu yelan ta alele; li ta slikebal diksionarioetike te chal kʼu yelan ta alel li jujupʼel kʼope.

Li xchibal kʼusi skʼan xapase, aptabo li buchʼu snaʼ lek kʼuxi ta alele xchiʼuk akʼo yalbot ti bu mu jechuk chbat avuʼune.

Li yoxibal kʼusi skʼan xapase, jaʼ ti xachikinta lek kʼu yelan chal li buchʼu xtojob leke. Mi pasbil gravar Li Jkʼel osil ta toyole o yan vunetike, chikintao lek xchiʼuk tsʼibao ta junuk vun ti bu jelel kʼu yelan chavale, mi laje, jech xachanilan batel ti kʼu yelan laj avaʼie. Vaʼun jech kʼunkʼun chlekub batel avuʼun ti kʼu yelan chakʼel vune.