¿Mi oy xaʼox van sVivlia li Jesuse?

MUʼYUK, li Jesuse muʼyuk sVivlia. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li sliklej Vivlia ti oy ta jkʼakʼaliltike muʼyuk toʼox li ta skʼakʼalil Jesuse. Akʼo mi jech, li ta nail tsobobbailetike te tskʼejik li balbal vunetik ti tsʼibabile, ti kʼot ta Vivlia ta mas tsʼakal kʼuchaʼal xkojtikintik avie. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Jesuse la xchan li balbal vun yuʼun Isaías li ta nail tsobobbail ta Nazarete (Lucas 4:16, 17). Li jtakbol Pabloe laj yaʼi «li smantaltac Diose xchiʼuc li cʼusitic tsʼibabil yuʼun jʼalcʼopeti[k]» li ta Antioquía ta Pisidiae (Hechos 13:14, 15). Xchiʼuk li yajtsʼaklom Cristo Santiagoe, laj yal ti ta «scʼacʼalil ta xcux yoʼntonique [jujun sabado], jaʼ onoʼox ta xaptaic ta nail tsobobbailetic yuʼunic li smantaltac Dios laj yal comel Moisés ta voʼonee» (Hechos 15:21).

¿Mi oy xaʼox van yuʼun junuk krixchano ta baʼyel siglo li Chʼul Tsʼibetik ta balbal vune? Jamal ta kʼelel ti oy yuʼun li eunuco vinik likem ta Etiopía li ta pasobmantal yuʼun meʼ ajvalil Candacee, yuʼun te «chotol batel ta scareta nitbil ta caʼ. Te chapta batel cʼusi tsʼibabil yuʼun jʼalcʼop Isaias» kʼalal jaʼo la sta sbaik xchiʼuk li yajtsʼaklom Cristo Felipe ta sbelel Gazae (Hechos 8:26-30). Li jtakbol Pabloe laj yalbe Timoteo ti akʼo x-ichʼbat batel «li vunetique; jaʼ tsots scʼoplal li balbil vunetique» (2 Timoteo 4:13). Akʼo mi muʼyuk laj yal Pablo kʼusi balbal vunal taje, jaʼ onoʼox van jlomuk li Tsʼibetik ta Hebreo Kʼope.

Jech kʼuchaʼal chal Alan Millard, jchanubtasvanej ta sventa skʼop jsemitaetik, li ta stojolal la judioetike jaʼ noʼox la oy yuʼun stukik li Tsʼibetik ta balbal vun «li viniketik ti ichʼbilik ta mukʼ ta Palestinae, li buchʼutik lek chanemike xchiʼuk jlom fariseoetik xchiʼuk jchanubtasvanejetik kʼuchaʼal Nicodemoe». Ti kʼusi van jlomuk srasonal taje jaʼ van ti toyol stojole. Ti chal noʼox la Millarde «jaʼ vakib o lajuneb denario takʼin stojol li jun kopia slivroal Isaiase», xchiʼuk chal noxtok ti sjunul la Vivlia ta hebreoe «yichʼoj van voʼlajuneb o jtob balbal vunetik», jaʼ xkaltik, yikʼaluk van j-oʼlol jabil tojolil li stojole.

Li Vivliae muʼyuk chal mi oy yuʼun stukik Jesús xchiʼuk yajtakboltak li skopiail Tsʼibetik ta balbal vune. Akʼo mi jech, li Jesuse xojtikin lek li kʼusi chale, x-al yuʼun li kʼusi chale xchiʼuk laj yal ta sjol li kʼusi chal Tsʼibetike (Mateo 4:4, 7, 10; 19:4, 5). ¿Mi mu jaʼuk skʼan stij koʼontontik li ta jkʼakʼaliltik ti akʼo xkojtikintik mas li Vivliae, ti jtatik noʼox ta saʼele xchiʼuk ti xtoj noʼox kuʼuntike?