Li kʼusitik tsjakʼ jkʼel vunetike
Li ta Nehemías 8:10 ta Traducción del Nuevo Mundo xi chichʼ albel li judioetike: «Lajesik li kʼusitik ep xepuale», yan li ta Levítico 3:17 xi ch-albatik li kʼusi mu stakʼ spasik chal Mantale: «Mu xuʼ chatiʼic li xepuale». ¿Kʼuxi ta albel lek smelolal ti tspalopatin sba yilel li tekstoetik liʼe?
Li jpʼel kʼop ta hebreo «li kʼusitik ep xepuale» ti xi jelubtasbil ta Nehemías 8:10 jelel li jpʼel kʼop ta Levítico 3:17 ti «xepuale» xie. Li ta Levítico 3:17 te oy jpʼel hebreo kʼop ti jélev xie, ti jaʼ chalbe skʼoplal xepual chonbolometik xchiʼuk krixchanoetike (Lev. 3:3; Jue. 3:22). Li ta sloʼilal versikulo 17 chakʼ ta ilel ti mu stakʼ slajesbeik xepual sbikil chonbolometik li j-israeletike, li xepual srinyontak xchiʼuk xepual slomotak li chikʼbil matanaletike, yuʼun xi chal li Jeovae: «Scotol li xepualtaque jaʼ cuʼun» (Lev. 3:14-16). Jech kʼuchaʼal chkiltike, mu xuʼ xichʼ lajesbel xepual li chonbolometik ti chichʼ akʼbel Jeovae.
Ta yan xtoke, «li kʼusitik ep xepuale» ti xi jelubtasbil ta Nehemías 8:10 jaʼ maschmanním, kʼajomal noʼox jun velta yichʼoj tunesel li ta Tsʼibetik ta Hebreo Kʼope. Taje jaʼ te likem talel li ta jpʼel kʼop schamén, ti jaʼ skʼan xal «jupʼem, chjupʼ». Li smelolal mas tsots skʼoplal yileluk li kʼopetike te tsakal skʼoplal xchiʼuk li jpʼel kʼop schamén taje, ti jaʼ la smelolal ti ep kʼusi yuʼunike xchiʼuk ti oy slekilalike (koʼoltaso xchiʼuk Isaías 25:6). Jpʼel kʼop ti lokʼem ta schamén xie jaʼ li schémen ti ep ta velta chichʼ tunesele, taje jutuk mu skotoluk velta chichʼ jelubtasel kʼuchaʼal «aseite», jech kʼuchaʼal li jpʼel kʼop «yaceiteal olivaetic» xie (Deu. 8:8, NM; Lev. 24:2). Li maschmanním ti chichʼ tunesel ta Nehemías 8:10 jaʼ chalbe skʼoplal yileluk li veʼlil ti ep yaseiteal laj yichʼ-o pasele, ti yikʼaluk van kapbil ta bekʼet ti jutuk tajek xepuale.
Akʼo mi albilik j-israeletik ti mu xuʼ slajesik li xepualtak chonbolometike, xuʼ slajesik li muil veʼliletike. Jlom veʼliletike jaʼ li pan ti pasbil ta taki sat teʼetike, taje mu ta xepualuk chonbolometik chichʼ pasel, moʼoj, ta yaseiteal teʼ, ti ta oliva onoʼox tslokʼesike (Lev. 2:7). Jaʼ yuʼun li livro Perspicacia para comprender las Escrituras xi chalbe smelolale: «“Li kʼusitik ep xepuale” jaʼ jpʼel kʼop ti chalbe skʼoplal li kʼusitik toj lekike, li kʼusitik mu naka bakuke o ti takinike, moʼoj, jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusitik lek xi jnoj-o yuʼune, ti jaʼ te kapal skʼoplal li muil veʼliletik ti pasbil ta yaseiteal teʼe».
Jaʼ yuʼun chaʼa, li yajtsʼaklomutik Cristoe jnaʼojtik ti muʼyuk xa bu persa ta jchʼuntik li Mantal bu chal ti mu stakʼ jtiʼtik li xepue mi jaʼuk li yan mantaletik ta sventa li xchikʼel chonbolometike (Rom. 3:20; 7:4, 6; 10:4; Col. 2:16, 17).