Li stestigotak Jeovae chukbilik ta skoj li kʼusi xchʼunojike | Rusia

Avi li stestigotak Jeova ta Rusiae ep tajek kʼusitik snuptanojik talel. Ti kʼu sjalil echʼ talel li siglo 20, li j˗abteletik ta Rusiae yilbajinojik li stestigotak Jeovae akʼo mi mu snaʼ saʼik kʼop. Li kʼusi oy ta yoʼonton li ajvalil ta Unión Sovieticae jaʼ ti tsujvanik spasel li kʼusi nopem xaʼiik spasel li jsovietikoetike. Mu xa x˗akʼbatik ti oyuk Svivliaike o li vunetik ti jaʼ sventa relijione. Ta skoj ti paʼibilike, ta nakʼal xa chetʼes li stsobajelike. Mi ilatike, ta xichʼik majel o jal chichʼik tikʼel ta chukel. Li ajvalile ta smilal xa noʼox la stak batel ta Siberia.

Li ta 1991, oy kʼusi jel talel. Li ajvalil ta Rusiae laj yakʼ ta ojtikinel ti jaʼik xa jun relijion li stestigotak Jeovae xchiʼuk laj yal ti muʼyuk xa tspajtsanatik yuʼun li j˗abteletike. Taje mu jaluk ti jech la skʼupinike.

Li ta 2009, li Tribunal Supremo ta Rusiae laj yal ta jun bikʼit chapanobbail ti toj xibal la sba (extremista) li jun stsobobbail stestigotak Jeovae. Kʼalal jal xa ox tskʼanik chapanel li stestigotak Jeovae, li ta avril ta 2017, li Tribunal Supremo ta Rusiae laj yal ti muʼyuk xa tstsakik ta venta li kʼusitik yichʼojik toʼox albel li stestigotak Jeovae, yuʼun toj xibalik la sba li kʼusitik tspasike. Li ajvalil ta Rusiae oy kʼusi la spas ta anil sventa spojbe li kʼusitik oy yuʼun li stestigotak Jeovae, jech kʼuchaʼal ti la sbaj ti bu chichʼik ta mukʼ li Diose xchiʼuk laj yal ti «toj xibalik la sba» li vunetik tstunesik ta srelijionike.

Li j˗abteletik ta Rusiae mu baluk noʼox laj yaʼiik ti mu xakʼbeik spas yabtel li stestigotak Jeovae, yuʼun bat skontrainik ta jujuntal xtok. Li ajvalile maʼuk noʼox laj yal ti oy kʼusi mu stakʼ spasik ta s˗organisasion Jeovae, yuʼun mu xa xakʼ xtok ti xichʼik ta mukʼ Dios ta jujuntale. Li polisiaetike ta x˗ochik ta naetik, ta xchajik ta kʼelel, oy kʼusitik tsjotsʼol jakʼbeik li stestigotak Jeovae xchiʼuk oy kʼusitik chopol tspasbeik. Yichʼojik chukel viniketik, antsetik ti yichʼojik albel ti oy smulike, xchiʼuk albilik ti chbatik kʼuk sjalil ta chukele o mi moʼoje, te noʼox chichʼik chukel ta snaik.

Ti kʼu xa sjalil laj yichʼ alel ti mu xa kʼusi stakʼ spasik li stestigotak Jeova ta avril ta 2017, ta sienal xa noʼox stestigotak Jeova albilik ti toj xibalik la sba li kʼusi tspasike, yichʼojik tikʼel ta chukel o ti ch˗albatik ti chichʼik tikʼel ta chukel ta tsʼakale. Li ta 19 yuʼun mayo ta 2025, oy xa ox 158 stestigotak Jeova yichʼojik tikʼel ta chukel.

Chichʼ alel ta jamal ti mu lekuk kʼusi tspasbe stestigotak Jeova li ajvalil ta Rusiae

Li ajvalil ta Rusiae yichʼoj albel yuʼun j˗abteletik ti tsots yichʼoj yabtelik ta spʼejel balumil ti mu xa xkontrainvane, pe jech˗o tstikʼbe smul li stestigotak Jeova ti toj xibalik la sba li kʼusitik tspasike. Li nail chapanobbailetik ta yantik lum xchiʼuk li buchʼutik lek skʼelojbeik skʼoplal kʼusi tsnuptan li stestigotak Jeovae muʼyuk lek chilik li kʼusi tspas li ajvalil ta Rusiae.

Toj echʼ xa noʼox tsots li kʼusitik tspasbatike

• Li ta 27 yuʼun marso ta 2025, li nail chapanobbail ta lum Konakovo, ta yosilal Tver, laj stikʼ ta chukel chanvoʼ viniketik ti jaʼik stestigotak Jeovae, ti jaʼik li: Oleg Katamov, Aleksey Kuznetsov, Aleksandr Shchetinin xchiʼuk Aleksandr Starikov. ¿Kʼusi ti smulike? Jaʼ ti chalbeik skʼoplal Vivlia li slakʼnaike xchiʼuk ti tstsob sbaik sventa xichʼik ta mukʼ li Diose. Xchanvoʼalik takatik noʼox batel ta chukel kʼalal laj yichʼik chapanele, albatik ti vakib jabil ta xichʼik chukele.

• Li ta 3 yuʼun avril ta 2025, li nail chapanobbail ta lum Sovetskiy li ta yosilal Chelyabinsk laj stikʼ ta chukel li Maksim Khamatshin xchiʼuk laj yal ti vakib jabil ta xichʼ chukele. Li Maksime laj yichʼ tikʼel ta chukel ta skoj ti tstsob sbaik sventa xichʼik ta mukʼ li Diose. Takat noʼox batel ta chukel kʼalal laj yichʼ chapanele.

• Li ta 29 yuʼun avril ta 2025, li nail chapanobbail ta lum Lesosibirsk ta yosilal Krasnoyarsk, la stikʼ ta chukel li Andrey Shiyan ti 55 sjabilale, li srasonal ti kʼu yuʼun laj yichʼ tikʼel ta chukele jaʼ la ta skoj ti oy kʼusi xibal sba tspase. Jaʼ yuʼun, albat ti chichʼ chukel vakib jabil xchiʼuk jun ue. Li Andreye ip noʼox chaʼi sba xchiʼuk tsakbil ta askal chamel.

Jech˗o chichʼ kʼelbel skʼoplal sventa mu xa jechuk xichʼik ilbajinel

Li stestigotak Jeova ta spʼejel balumile tsvul yoʼontonik ti chichʼik ilbajinel li xchiʼiltakik ta chʼunolajel ta Rusiae. Ta smiyonal xa noʼox li ermanoetik ta spʼejel balumile stakojbeik batel karta li ajvalil ta Rusia sventa skʼanbeik ti akʼo slokʼesik ta chukel li stestigotak Jeovae. Li s˗abogadotak stestigotak Jeova ti tikʼajtik ta chukele skʼanojik chapanel ta skotol li nail chapanobbailetik ta Rusiae xchiʼuk stikʼoj svunik ta stojolal li Tribunal Europeo de Derechos Humanos. Li stestigotak Jeova xtoke stikʼoj svunik ta stojolal li Comité de Derechos Humanos ta ONU xchiʼuk li Grupo de Trabajo sobre la Detención Arbitraria ta ONU. Jech xtok, stakojbeik batel vunetik li organisasionetik ta spʼejel balumil ti jaʼ tskʼelik mi tstsakbeik ta venta sderecho li krixchanoetike. Sventa mu xa xichʼik ilbajinel li stestigotak Jeova ta Rusiae, jech˗o chakʼik persa skʼanel koltael.

Ti kʼu yelan xcholet kʼot ta paselea

1. 19 yuʼun mayo ta 2025

   Oy 158 stestigotak Jeova tikʼajtik ta chukel.

   

2. 6 yuʼun marso ta 2025 

   Li Tribunal Europeo de los Derechos Humanose laj yal ti muʼyuk lek laj yichʼik chapanel yuʼun Rusia li Loginov xchiʼuk li yantik xchiʼiltake. Jech xtok, laj yal ti muʼyuk tsakbat ta venta sderechoik li balunvoʼ stestigotak Jeova kʼalal och ta snaik sventa stsatsal tsakatik batel li ta 15 yuʼun fevrero ta 2019 ta Surgute. Li ta balunvoʼ laj yichʼik tsatsal tsakele, vukvoʼ ti laj yichʼik majel xchiʼuk utilanel.

3. 24 yuʼun oktuvre ta 2023

   Li Comité de Derechos Humanos ta ONU laj yal li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun ta sventa li tsobobbailetik ta Elista xchiʼuk Abinsk ta skoj li kʼusi tspasbatik yuʼun li ajvalil ta Rusiae. Jaʼ yuʼun, li comitee laj yal ti muʼyuk stsakoj ta venta li sderecho stestigotak Jeova jech kʼuchaʼal chal li ta mantal 18.1 («ti oy sderechoik sventa snop stukik li kʼusi tspasike, li kʼusi xchʼunike xchiʼuk ti xuʼ stʼuj stuk li srelijionike») xchiʼuk li mantal 22.1 («ti oy sderechoik sventa tstsob sbaik xchiʼuk li yantike») ti te lokʼem li ta Pacto Internacional de Derechos Civiles y Políticos. Ti vaʼ yelan la skʼelbeik skʼoplale chakʼ ta ilel ti muʼyuk tstijbe yoʼonton yantik sventa xpʼajvanik o ti saʼik kʼop li vunetik tstunesik li stestigotak Jeovae.

4. 7 yuʼun junio ta 2022

   Li Tribunal Europeo de Derechos Humanose laj yal ti mu lekuk kʼusi tspasbe stestigotak Jeova li ajvalil ta Rusiae (Entidad religiosa local de Taganrog y otros contra Rusia).

5. 12 yuʼun enero ta 2022

   Li jchapanvanej ta Rusiae laj yal ti toj xibal sba li aplikasion JW Library, jaʼ yuʼun te la stikʼ li ta Lista Federal de Materiales Extremistas. Li aplikasion taje jaʼ noʼox stuk laj yichʼ alel ti toj xibal sbae.

6. 27 yuʼun septiembre ta 2021

   Li ta 27 yuʼun septiembre ta 2021, li Tribunal Municipal ta San Petersburgoe laj yal ti muʼyuk xa tstsakik ta venta li kʼusi laj yichʼ alel ta 31 yuʼun marso ta 2021, ti jaʼo te laj yichʼ alel ti toj xibal sba li aplikasion JW Library xchiʼuk ti laj yichʼ alel ti mu stakʼ tunesel li ta Rusia xchiʼuk ta Crimeae. Li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun li nail chapanobbaile yichʼ noʼox pasel ta anil.

7. 26 yuʼun avril ta 2019

   Li Grupo de Trabajo sobre la Detención Arbitraria li ta ONU laj yal ti muʼyuk xichʼ tsakbel ta venta sderecho li Dmitri Mijáilov xchiʼuk laj yalbe li ajvalil ta Rusia ti mu xa skontrain li stestigotak Jeovae.

8. 20 yuʼun avril ta 2017

   Li Tribunal Supremo de la Federación ta Rusiae lokʼ mantal yuʼun ti tspojbeik Betel li stestigotak Jeovae xchiʼuk 395 naetik ti bu chichʼik ta mukʼ li Diose.