Chatabe sbalil mi chachanunaje

¿MI OY aviloj junuk velta kʼu yelan tstʼuj jpʼej sat teʼ li krixchanoe? Ep krixchanoetike tskʼelbeik lek li skolorale, tskʼelik mi lek mukʼ sventa snaʼik mi tokʼon xa, jlome ta xutsʼiik, tspikik o chpichʼulanik. Jlom xtoke tspetik bu mas ol yoʼ snaʼik mi oy lek yaʼlel. ¿Kʼu yuʼun ti jech tspasike? Sventa tskʼelik kʼu yelan jujutos, tskʼelbeik sjelbenal, tsvules ta sjolik ti oy xa onoʼox jech stʼujojike xchiʼuk tskoʼoltasik xchiʼuk li kʼusitik snaʼojik xa onoʼoxe. Mi laj yakʼik persa stʼujele, jaʼ sventa jun to smuil chaʼiik kʼalal tslajesike.

Pe mas to ep sbalil kʼalal chichʼ chanel li Skʼop Diose. Kʼalal ta jchʼakbetik lek yorail li xchanel Vivliae, mas chijkʼanvanutik, tstsatsub li xchʼunel koʼontontike, mas xa xijtojob ta cholmantal, mas xa lek chbat kuʼuntik snopel li kʼusitik ta jpastike xchiʼuk jech xa ta jnoptik kʼuchaʼal tskʼan li Diose. Ta sventa li xchanel Skʼop Diose, xi chal Proverbios 3:15: «Mu xcoʼlaj xchiʼuc jech chac cʼu chaʼal li cʼusi toj cʼupilic sba chquiltique». ¿Mi chakʼupin li kʼusitik kʼupilik sba taje? Xuʼ xakʼupin mi lek ti kʼu yelan chachan li Vivliae (Kol. 1:9, 10).

¿Kʼusi smakoj li xchanel Vivliae? Maʼuk skʼan xal ti ta anil noʼox ta jkʼeltik o chkaptatike; skʼan jtunes lek jnopbentik kʼalal ta jchanbetik lek skʼoplal junuk temae o kʼalal jal ta jchantike. Jaʼ skʼan xal ti jkʼelbetik lek skʼoplal li kʼusi yakal ta jkʼeltike, ti jkoʼoltastik xchiʼuk li kʼusi jnaʼojtik xae xchiʼuk xuʼ jtsaktik ta vun li srasonaltak ti kʼu yuʼun jech chale. Kʼalal chachanunaje, nopbo skʼoplal li kʼusi achʼik to yakal chachane xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xavakʼ ta akuxlejal li beiltaseletik chakʼ Vivliae. Ta skoj ti stestigoot Jeovae, xuʼ van xanop kʼuxi xuʼ xatunes li kʼusi la achan sventa xuʼ xakolta li yantike. Skʼan jnopbetik lek skʼoplal li kʼusi ta jchantike.

Jchapan lek koʼontontik kʼalal chijchanunaje

Kʼalal chachanunaje, chatunes li Vivliae, li vunetik lokʼem tal ta Vivliae, lapis o lapisero xchiʼuk xuʼ van oy jlikuk akuaderno. Pe, ¿mi chachapan li avoʼontone? Xi chal Vivlia ta stojolal li Esdrase: «Oy ta yoʼnton o [«la xchapan yoʼonton», TNM] ta xchan lec li smantaltac Mucʼul Diose, xchiʼuc oy ta yoʼnton tspas batel, xchiʼuc oy ta yoʼnton chchanubtas ta smantaltac Dios li xchiʼiltaque xchiʼuc chalbe yaʼay cʼusitic yan yaloj li Diose» (Esd. 7:10). ¿Kʼusi smakoj ti ta jchapan lek koʼontontike?

Kʼalal ta jpastik orasione, jaʼ tskoltautik sventa chapaluk lek koʼontontik kʼalal ta jchantik li Skʼop Diose. Yuʼun ta jkʼantik ti akʼo kʼotuk tajek ta koʼontontik li kʼusi chakʼ jchantik li Jeovae. Kʼalal muʼyuk to chlik achan li Vivliae, kʼanbo baʼyel xchʼul espiritu li Diose (Luk. 11:13). Kʼanbo akʼo skoltaot ta yaʼibel smelolal li kʼusi yakal chachane, ti kʼuxi te tsakal skʼoplal ta sventa li kʼusi tskʼan tspase, ti kʼuxi xuʼ skoltaot ta yakʼel venta li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole, ti kʼuxi xuʼ xavakʼ ta akuxlejal li beiltaseletik yuʼune xchiʼuk ti xuʼ xa nopaj-o mas ta stojolal Jeova ta sventa li kʼusi yakal chachane (Prov. 9:10). Kʼalal chachanunaje, ‹kʼanilanbo Dios› apʼijil (Sant. 1:5). Akʼo venta mi yakal chavakʼ ta akuxlejal li kʼusi yakal chachane, vaʼun kʼanbo koltael li Jpasvanej ti akʼo slokʼes ta anopben li kʼusitik chopol chanope o li kʼusitik tskʼan avoʼontone. Mu me xchʼay xavaʼi ti «jechuk-o xatojbeik ta vokol» Jeova skotol li kʼusi chakʼ jchantike (Efes. 5:20). Mi ta jpastik orasion kʼalal muʼyuk to chlik chanunajkutike, mas me lek chkil jbatik xchiʼuk li Diose, yuʼun mas xa oy ta koʼontontik ta jchʼunbetik li smantaltak oy ta Vivliae (Sal. 145:18).

Kʼalal ta jchʼuntik lek li smantaltak Jeovae, jaʼ me jech jelelutik-o xchiʼuk li yan krixchanoetike. Li buchʼutik muʼyuk yichʼojik ta mukʼ Diose jaʼ noʼox chalik ti maʼuk melel li kʼusi chal Vivliae, pe li voʼotike mu jechukutik, yuʼun jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeova (Prov. 3:5-7). Mi oy kʼusi mu xkaʼibetik smelolale, mu jnoptik ta anil ti mu jechuk li kʼusi chal Vivliae, jaʼ lek jsabetik li stakʼobiltake xchiʼuk jpat koʼontontik ta stojolal Dios (Miq. 7:7). Jech kʼuchaʼal li Esdrase, li kʼusi oy ta koʼontontike jaʼ ti chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike xchiʼuk ti jchanubtastik li yantike, vaʼun kʼalal lek ta jchapan koʼontontike, ep ta jtabetik sbalil kʼalal chijchanunaje.

¿Kʼu yelan xuʼ xijchanunaj?

Yoʼ to mu xlik akʼel skotol parafoe, jaʼ lek kʼelo jlikeluk li kʼusitik yichʼoj tal li xchanobile o li kapituloe. Aʼibo baʼyel smelolal li stituloale. Vaʼun kʼelo kʼuxi snitojbe sba skʼoplal li subtitulo xchiʼuk li stemaile. Kʼelo li lokʼoletike xchiʼuk li rekuadroetik sventa svulesobil ta joltike. Vaʼun xuʼ xi xa jakʼbe abae: «¿Kʼusi van ta jchan yuʼun liʼe xchiʼuk kʼusi van chtun-o kuʼun?». Jech chavaʼibe smelolal li kʼusi chachane.

Vaʼun nopo li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale. Li ta xchanobil Li Jkʼel osil ta toyole xchiʼuk yan livroetike yichʼoj tal sjakʼobiltak. Ep sbalil xtok mi chasabe batel li stakʼobiltak ta parafoe. Akʼo mi chʼabal yichʼoj tal sjakʼobiltak, xuʼ onoʼox xasaʼ li kʼusitik tsotsik skʼoplal ti oy ta avoʼonton chakomtsan ta ajole. Mi oy kʼusi achʼ yakal chachanbe skʼoplale, chʼakbo mas yorail sventa chavaʼibe lek smelolal. Teuk me ta avoʼonton li lokʼolkʼopetik xchiʼuk ti kʼuxi chchapbe smelolale, sventa xuʼ xatunes ta cholmantal o kʼalal chavetʼes apartee. Nopo ti xuʼ stsatsub-o xchʼunel yoʼonton yantik mi laj avalbe li kʼusi yakal chachane. Saʼo li kʼusi oy ta avoʼonton chatunese xchiʼuk vuleso ta ajol mi laj xaʼox achane.

Saʼo li tekstoetike, vaʼun kʼelo kʼuxi snitojbe sba smelolal xchiʼuk li kʼusi mas chalbe skʼoplal li parafoe.

Xuʼ van oy kʼusi mu xavaʼibe lek smelolal o ti chakʼan van chasabe mas smelolale. Mi jeche, tsako ta vun sventa xuʼ xasabe skʼoplal ta jelavel. Ep ta veltae te noʼox tsjambe batel mas smelolal li ta yantik parafoe, pe mi chʼabale xuʼ van oy ta avoʼonton chasabe mas skʼoplal. ¿Kʼusitik xuʼ xatsʼiba? Xuʼ van junuk teksto ta Vivlia ti mu xavaʼibe lek smelolale o ti kʼuxi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li stemaile. Xuʼ van chavaʼibe lek smelolal, pe mu xanaʼ kʼuxi chachapbe skʼoplal. Tsots me skʼoplal xatsak ta vun sventa xasabe mas smelolal mi laj xaʼox avoʼonton xchanele.

Li Pabloe la stsʼibabe batel karta jchʼunolajeletik ti jaʼik j-evreoetike, xi laj yal kʼalal oʼlol xaʼox batel li skartae: «Li kʼusi mas tsots skʼoplal ta sventa li kʼusi yakal chkalbetik skʼoplale jaʼ liʼe» (Evr. 8:1). ¿Mi jech chanopilanbe skʼoplal ek kʼalal yakal chachanunaje? Nopo ti kʼu yuʼun jech laj yal li Pabloe. Li ta baʼyel kapituloetik ta skartae laj xa onoʼox yalbe skʼoplal ti och kʼuchaʼal Mero Lekil Bankilal Pale yuʼun Dios ta vinajel li Kristoe (Evr. 4:14–5:10; 6:20). Kʼalal laj yal li kʼusi mas tsots skʼoplal ta slikebal li kapitulo 8, jaʼ sventa chchapanbe yoʼonton li buchʼutik chkʼelbat li skartae yoʼ tsnopbeik skʼoplal ti kʼu yelan te tsakal skʼoplalike. Laj yal ti la svaʼan sba ta stojolal Dios li Kristo sventa chkʼopoj ta stojolalik, vaʼun jaʼ jech jambat sbeik sventa ch-ochik ta «Batsʼi Lekil Chʼul Kuarto» (Evr. 9:24; 10:19-22). Ta skoj li spatobil yoʼontonike, jaʼ chtijbat-o yoʼontonik yoʼ xchʼunik li yantik mantaletik laj yal Pablo ta sventa li xchʼunel yoʼontonike, ti xkuchuk yuʼunike xchiʼuk ti jechuk stalelalik kʼuchaʼal tskʼan li Diose. Jech li voʼotik eke, mi jaʼ chkakʼ ta koʼontontik li kʼusitik mas tsotsik skʼoplal kʼalal chijchanunaje, mas me chkaʼibetik smelolal li stemaile, vaʼun chkom ta joltik li srasonaltak ti kʼu yuʼun tskʼan xkakʼ ta jkuxlejaltik li mantale.

¿Mi tstij van avoʼonton sventa chavakʼ ta akuxlejal li kʼusi chachan ta Vivliae? Taje toj tsots skʼoplal. Kʼalal oy kʼusi chachane, xuʼ xi xajakʼbe abae: «Li kʼusi yakal ta jchane, ¿kʼuxi van xuʼ sjelbun jtalelal xchiʼuk kʼuxi xuʼ skoltaun sventa li kʼusi ta jkʼan ta jta jkuxlejale? ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejal kʼalal oy jvokole, kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpase xchiʼuk kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jta ta jkuxlejale? ¿Kʼuxi xuʼ jtunes ta kutsʼ kalal, ta cholmantal o ta tsobobbail?». Paso orasion kʼalal jech chajakʼbe abae xchiʼuk nopo kʼuxi xuʼ xavakʼ ta akuxlejal li kʼusitik chachane.

Kʼalal mi laj xaʼox achan junuk kapitulo o junuk xchanobile, nopbo jlikeluk skʼoplal sventa chavakʼ venta mi xvul ta ajol li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale xchiʼuk ti kʼu yuʼun jech chale, mi jech chapase, tskoltaot sventa xuʼ xatunes ta jelavel.

¿Kʼusi xuʼ jchantik?

Li yajtunelutik Jeovae ep kʼusitik xuʼ jchantik, jaʼ yuʼun xuʼ van xajakʼbe aba kʼusi xuʼ xachan. Jujun kʼakʼal skʼan jkʼeltik li foyeto Jkʼeltik skotol kʼakʼal li Skʼop Diose. Mas me ta jtabetik sbalil li jtsobajeltik jujun xemana mi ta jchapan jbatike. Oy junantike xchʼakojbeik yorail sventa xchanik li vunetik ti oy xa onoʼox kʼalal muʼyuk toʼox ochemik ta mantale, junantik xtoke tstʼujik jayibuk tekstoetik kʼalal tskʼelik li Vivlia ta jujun xemanae, vaʼun tsabeik mas smelolal.

Pe, ¿kʼusi xuʼ xapas mi mu xuʼ avuʼun xachapan lek skotol li kʼusitik ch-echʼ ta tsobobbail jujun xemanae? Mu me xaloʼla aba atuk ti solel sujom xa chachapan aba ta skoj ti anaʼoj ti skʼan xachapan abae, pe mas to me chopol xtok mi chanop ti jaʼ mas lek ti muʼyuk chachapan aba jsetʼuk ta skoj ti mu xlaj avuʼun skotole. Jaʼ lek chapano jtoschaʼtosuk, pe lek xachan. Jaʼ jech xapas jujun xemana xchiʼuk kʼunkʼun xuʼ xachapan aba sventa skotol li tsobajele.

«Xuʼ chavaʼan li anae»

Li Jeovae snaʼoj ti tsots skʼan x-abtej sventa tsmakʼlin yutsʼ yalal li vinike. Xi chal li Proverbios 24:27: «Chapano baʼyuc abolomal; abtejan lec ta avosil». Akʼo mi jech, tsots skʼoplal ti akʼo skʼel ta mantal li yutsʼ yalale. Yuʼun xi to chal batel li versikuloe: «Tsʼacal to xuʼ chavaʼan li anae». ¿Kʼusi chkoltaat sventa xchʼun yuʼun li mantale? Xi tstakʼ li Proverbios 24:3: «Ta sventa lec jnaʼtic snopel lec chbat cuʼuntic [li jnatike, TNM]».

¿Kʼuxi xuʼ stabe sbalil avutsʼ avalal ti lek xanaʼ snopele? Li talelal taje jaʼ ti xatojob skʼelel li kʼusi tsnop xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼonton avutsʼ avalale. Sventa lek xbat li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalaltike, baʼyel skʼan xkojtikintik lek li kutsʼ kalaltike. ¿Kʼu yelanik ta mantal li avutsʼ avalale? Chikintao lek kʼalal chaloʼilaj xchiʼuk li avutsʼ avalale. ¿Mi jech noʼox van xkapet sjolik o mi jaʼ noʼox van chalik li kʼusi chopol chaʼiike? ¿Mi jaʼ batem ta yoʼontonik li kʼulejale? Kʼalal chalokʼ ta cholmantal xchiʼuk li anichʼnabe, ¿mi jun yoʼonton chalbe xchiʼilik ta chanun ti jaʼik stestigotak Jeovae? ¿Mi tskʼupinik li skʼelel vun xchiʼuk li xchanel Vivliae? ¿Mi yakʼoj lek ta xkuxlejalik li smantaltak Jeovae? Mi xatojob ta skʼelel li avutsʼ avalale, xuʼ xakolta ta jujuntal sventa xkʼot ta yoʼontonik li smantaltak Jeovae xchiʼuk xlekub batel stalelalik sventa xkʼotik ta yajtsʼaklomtak Kristo.

Saʼo aʼyejetik ta revista ¡Despertad! xchiʼuk Li Jkʼel osil ta toyole, ti bu chalbe skʼoplal li kʼusi chtun avuʼunike, pe albo baʼyel avutsʼ avalal sventa xuʼ baʼyel snopbeik skʼoplal li kʼusitik chachanike. Akʼo ta ilel ti akʼanoj ta jujuntal li avutsʼ avalal kʼalal chachanunajike, mu me buchʼu xavakʼ ta kʼexlal, ta sventa li kʼusitik yakal chachanike alo li kʼusitik mas chtun avuʼunik li ta avutsʼ avalale. Akʼo yal sloʼil skotolik xchiʼuk koltao sventa xakʼik venta ti «toj lec» li Skʼop Diose, yuʼun chalbutik li kʼusi chtun kuʼuntik ta jkuxlejaltike (Sal. 19:7).

Chatabe sbalil kʼalal chachanunaje

Li buchʼutik mu xaʼibeik smelolal li kʼusitik sventa mantale, xuʼ van chchanbeik skʼoplal li vinajelbalumile, li kʼusitik yakal chkʼot ta pasel ta spʼejel Balumile xchiʼuk ta sventa stukik, pe mu xaʼibeik smelolal li kʼusi chilike. Pe li buchʼu chakʼ ta yoʼontonik xchanel li Skʼop Diose, xuʼ xkoltaatik yuʼun chʼul espiritu sventa xakʼik venta ti jaʼ yabtel skʼob Jpasvanej li kʼusitik oye, ti yakal xa chkʼot ta pasel li albil kʼopetik ta Vivliae xchiʼuk ti yakal xa ch-akʼbatik bendision krixchanoetik ti jech onoʼox tskʼan li Diose (Mar. 13:4-29; Rom. 1:20; Apok. 12:12).

Mu me jtoy-o jbatik ti jech chkaʼibetik smelolale. Jaʼuk me skoltautik sventa bikʼit xkakʼ jbatik ti ta jkʼeltik jujun kʼakʼal li Skʼop Diose (Deut. 17:18-20). Jech xtok tstsatsubtas koʼontontik sventa stsal kuʼuntik li «sjuʼel mulil ti chloʼlavane», yuʼun mi jkʼanoj ta sjunul koʼontontik li Skʼop Diose tskoltautik sventa mu xijyal ta mulil (Evr. 2:1; 3:13; Kol. 3:5-10). Mi jech ta jpastike, ‹oy lek jmelolaltik ta stojolal Jeova yoʼ lekuk tajek xilutik kʼalal jech-o tsatin batel lek kuʼuntik li lekil abtelale› (Kol. 1:10). Mi jech ta jkʼan ta jpastik kʼalal ta jchantik li Skʼop Diose xchiʼuk mi pas kuʼuntike, jaʼ jun mukʼta matanal.