Kapitulo 5
Li kolebal ti yakal tskʼupinik li buchʼutik ta xichʼik ta mukʼ li Jeovae
1, 2. 1) ¿Kʼusi kolebal akʼbatik yuʼun Jeova li baʼyel jtot jmeʼtike? 2) Alo kaʼitik jayibuk mantaletik ti chventainbat xkuxlejal li Adán xchiʼuk Evae.
KʼALALUK laj yichʼik pasel yuʼun Jeova li baʼyel jtot jmeʼtike, laj yichʼik akʼbel jun kolebal ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li skolebal krixchanoetik tanae. Ti bu toʼox nakalike jaʼ te ta Paraiso, jaʼ li ta alakʼ sba nichimaltik Edene. Muʼyuk jtosuk chamel ti chat-o yoʼontonike, moʼoj, yuʼun li snopbenik xchiʼuk li sbekʼtalike toj lek tukʼ laj yichʼik pasbel. Muʼyuk ox ta xchamik, mu jechuk ox chkʼot ta stojolalik kʼuchaʼal kʼotem ta stojolalik li krixchanoetik tanae. Jech noxtok, maʼukik jun robot, yuʼun oy snopben stukik, ti xtojobik ta snopel ta jujuntal li kʼusi tskʼan tspasike. Pe sventa tskʼupinik-o li alakʼ sba skolebalike, skʼan me xichʼbeik ta mukʼ li smantaltak Diose.
2 Jnoptik kaʼitik ta sventa li mantaletik yakʼoj Dios sventa li jbekʼtaltike. Manchuk mi muʼyuk bu la stsʼiba li mantaletik taje, kʼalal laj yichʼik pasel li Adán xchiʼuk Evae muʼyuk bu vokol laj yaʼiik ta chʼunel. Kʼalal chviʼnajike jaʼ smelolal ti skʼan xveʼike; mi chtakij yoʼontonike, jaʼ ti skʼan xuchʼik voʼe, mi ichʼay batel li Kʼakʼale jaʼ ti skʼan xvayike. Jech noxtok akʼbatik jun abtelal yuʼun li Jeovae, ti jaʼ onoʼox jun mantal eke, yuʼun jaʼ chventainbat xkuxlejalik. Ta xil yalab xnichʼnabik, ta sventainik li jeltos kuxlejaletik ta balumile xchiʼuk ta skʼatajesik ta paraiso spʼejel li Balumile (Génesis 1:28; 2:15). ¡Toj lek maʼ li mantal taje xchiʼuk toj ep sbalil! Akʼbatik jun abtelal ti toj kʼupil sba sventa tstunes li spʼijilik ti bu kʼalal xuʼ yuʼunike xchiʼuk ti jech tstabeik lek sbalile. Jech noxtok xuʼ tsnop tspas yabtelik ti kʼuyelan lek chilik ta spasele. ¿Mi oy to van kʼusi xuʼ skʼanik?
3. Ti xuʼ tsnop stukik li kʼusi tskʼan tspasik li Adán xchiʼuk Evae, ¿kʼuxi ta xchanik ta stunesel lek?
3 Li Adán xchiʼuk Evae akʼbat smotonik ti xuʼ tsnopik ti kʼusi tskʼan tspasike, pe taje maʼuk me smelolal ta melel ti yuʼun lek chkʼot ta pasel yuʼunik skotol li kʼusi tsnop tspasike. Kʼalal tstunes li skolebalik taje skʼan me mu xiktaik ta xchʼunel li mantaletik xchiʼuk li beiltaseletik yuʼun Diose. ¿Kʼuxi ta snaʼik taje? Jaʼo kʼalal chchikintaik li kʼusi chal li Jpasvanej yuʼunike xchiʼuk kʼalal tskʼelbeik li yabteltake. Li Adán xchiʼuk Evae akʼbatik yuʼun Jeova li spʼijilik ti kʼuyepal chtun yuʼunik sventa xakʼ ta xkuxlejalik li kʼusitik ta xchanike. Kʼalal oy kʼusi tsnop tspasike mu vokoluk chaʼiik ta yakʼel ta ilel li stalelaltak Diose, yuʼun lek tukʼ laj yichʼik pasel. Jech me ta spasik mi ta melel oy ta yoʼontonik stojel ta vokol li kʼusi spasoj Jeova ta stojolalike xchiʼuk mi tskʼan tslekubtasbeik yoʼontone (Génesis 1:26, 27; Juan 8:29).
4. 1) Li mantal albatik Adán xchiʼuk Eva ti mu stakʼ slajesbeik sat li jtekʼ teʼe, ¿mi jaʼ skʼan xal-o ti muʼyuk xa kolemike? 2) ¿Kʼu yuʼun lek li kʼusi albat akʼo spasike?
4 Jech ta melel, staʼo jech tspas li Jeovae, yuʼun Jaʼ yakʼoj li kuxlejale, jech oxal xuʼ spas ta preva mi ta melel ichʼbil ta mukʼ yuʼun li Adán xchiʼuk Evae xchiʼuk mi ta melel oy ta yoʼontonik yichʼel ta mukʼ li mantaletik akʼbilike. Li Adane xi albat mantal yuʼun li Jeovae: «Xuʼ chaloʼ scotol li sat teʼetic liʼ oy ta tsʼunubaltique. Jaʼ noʼox mu xaloʼbe sat li jpets teʼ ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole, yuʼun me chaloʼe, ta xacham», x-utat (Génesis 2:16, 17). Kʼalal laj yichʼ pasel li Evae, albat ek li mantal taje (Génesis 3:2, 3). ¿Mi jaʼ van smelolal ti muʼyuk xa kolemik ta skoj li mantal albatike? Ta melel mu jechuk. Mu persauk ta slobeik sat li teʼ taje, yuʼun toj ep yan teʼetik ti toj lek muik ta lobel sate (Génesis 2:8, 9). Ti jechuke chaʼa, jaʼ ti akʼo yakʼik venta ti jaʼ yajval Balumil li Diose, yuʼun jaʼ la spas, jech oxal oy sderecho ta yalel mantal ti jech staʼo li kʼusi tskʼan yoʼonton tspase xchiʼuk ti akʼo stabeik sbalil li krixchanoetike (Salmo 24:1, 10).
5. 1) ¿Kʼuxi la xchʼayik li skʼupil kolebalik li Adán xchiʼuk Evae? 2) ¿Kʼusi och ta yav li skʼupil kolebalik ti la skʼupinik toʼox li Adán xchiʼuk Evae, xchiʼuk kʼuxi jtaojtik ta makiel ek?
5 Pe ¿kʼusi kʼot ta pasel? Ta skoj ti jaʼ noʼox ta saʼ li kʼusi tskʼan stuk li jun anjele, chopol la stunes li snopben stuk akʼbile, kʼataj ta Satanás ti jaʼ smelolal «Jkontrainvanej». Li kuxlejal ti mu xkiltik taje, la sloʼla li Evae, oy kʼusi laj yalbe ti mu jechuk kʼuchaʼal tskʼan yoʼonton Diose (Génesis 3:4, 5). Li Evae muʼyuk bu la xchʼunbe smantal li Diose, jech la spas li Adán eke. Ta skoj ti la stsakik li kʼusi maʼuk yuʼunike, la xchʼayik li skʼupil kolebalike. Mosoinatik yuʼun li mulile xchiʼuk jech onoʼox kʼuchaʼal albilik yuʼun Diose, kʼalal ikʼot skʼakʼalile ichamik. Li kʼusi laj yakʼbeik li yalab xnichʼnabike jaʼ li mulile, ti jaʼ te chvinaj kʼalal jaʼ onoʼox oy ta yoʼontonik spasel li kʼusi chopole. Li mulil xtoke la skʼunibtas li krixchanoetike, jech oxal ch-ipajik, chmalubik xchiʼuk chchamik. Kʼalal jaʼ onoʼox oy ta yoʼonton tspasik kʼusi chopol li krixchanoetike, mas to kʼalaluk chtijbat sjol yoʼontonik yuʼun li Satanase solel sokesoj tal li kuxlejale, toj ep pʼajbail, ep krixchanoetik ti mu xchʼunik mantale o jaʼ ti batem ta yoʼontonik milbaile, utsʼintael xchiʼuk pas kʼopetik, ta skoj taje toj ep krixchanoetik chamemik. ¡Toj echʼ noʼox jelel li kolebal laj yakʼ toʼox Dios ta slikebale! (Deuteronomio 32:4, 5; Job 14:1, 2; Romanos 5:12; Apocalipsis 12:9.)
¿Bu xuʼ xichʼ tael li kolebale?
6. 1) ¿Bu xuʼ xichʼ tael li melel kolebale? 2) ¿Kʼusi kolebal laj yalbe skʼoplal li Jesuse?
6 Ta skoj ti vaʼ yelan ch-ajvalilaj li kʼusitik toj chopol ta sjunul balumil tanae, mu labaluk chkaʼitik ti tsjikʼ yoʼonton krixchanoetik sventa oyuk mas kolebale. Pe ¿bu xuʼ xichʼ tael li melel kolebale? Xi laj yal li Jesuse: «Me jʼechʼel chachʼunic o li cʼusi laj calboxuque, ta melel voʼoxuc mero jchʼunolajeloxuc cuʼun chacʼotic. Jech chavotquinic o li cʼusi melele. Ta sventa li cʼusi melele chaloqʼuic o ta mozoil», xi (Juan 8:31, 32). Li kolebal taje maʼuk skʼoplal li kolebal smalaoj tsta li krixchanoetik kʼalal ta xkʼextaik junuk ajvalilale, moʼoj, li kolebal taje jaʼ chchapanbe li bu chlik talel svokol li krixchanoetike. Li Jesuse laj yalbe skʼoplal li kolebal ta mosoinel yuʼun li mulile (Juan 8:24, 34-36). Jaʼ jech, kʼalal oy buchʼu chkʼot ta melel ta yajtsʼaklom Jesuse, lek xvinaj ti ta xjel li xkuxlejale, tsta jun kolebal.
7. 1) ¿Kʼusi smelolal ti xuʼ xi jkolutik lokʼel ta stojolal mulil li avie? 2) ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa ta jkʼupintik li kolebal taje?
7 Li kʼusi laj kalbetik skʼoplale maʼuk smelolal ti yuʼun muʼyuk xa ta yoʼontonik skʼanel spasel li kʼusi chopol li melel yajtsʼaklomtak Cristo li avie. Ta skoj ti xkuchojik tal li mulile, yakʼojbeik to yipal ta stsalel (Romanos 7:21-25). Pe li buchʼu yakʼoj ta xkuxlejal li chanubtaseletik yuʼun Jesuse muʼyuk xa bu mosoinbil yuʼun li mulile; maʼuk xa ch-abtej ta stojolal xchiʼuk muʼyuk xa ta sjovil chʼunbe smantal li mulile. Mu yuʼunuk chʼabal sbalil chaʼi li xkuxlejale ti xuʼ ch-ikʼubtasbat-o li sjol yoʼontone. Li kʼusie chaʼa, jaʼ ti sak sjol yoʼonton ta stojolal li Diose, yuʼun li smule pasbil xa perton ta sventa ti yakʼoj xchʼunel yoʼonton ta stojolal li matanal laj yakʼ Cristoe. Yikʼaluk van jaʼ tspasvan ta kanal chaʼi li kʼusi chopole, pe mi mu xakʼ sba ta tsalel ta skoj ti oy ta sjol ta yoʼonton li lekil chanubtaseletik yuʼun Cristoe, jaʼ me jech chakʼ ta ilel ti muʼyuk xa ventainbil yuʼun li mulile (Romanos 6:12-17).
8. 1) ¿Kʼusitik kolebal ta jtatik kʼalal ta jtsʼaklintik ta melel li Cristoe? 2) ¿Kʼu yelan jtalelaltik skʼan xkakʼtik ta ilel ta stojolal li ajvaliletike?
8 Jnoptik kaʼitik li kolebal ti yakal ta jkʼupintik li yajtsʼaklomutik Cristoe. Kolemutik xa lokʼel li ta jecheʼ chanubtasele, ti mosoinbilutik toʼox yuʼun li labtael o metsʼtaele xchiʼuk kolemutik xa li ta mulile. Li kʼusitik melel ti labalik sba jchanojtik ta sventa ti kʼuyelan oy li animaetike xchiʼuk ta sventa li chaʼkuxesele spojojutik xa lokʼel li ta jecheʼ xiʼel chakʼ li lajelale. Oy xa lek spatobil koʼontontik, yuʼun jchanojtik xa ti tukʼil Ajvalilal yuʼun Diose, poʼot xa x-och ta xkʼexol li ajvalil krixchanoetik ti muʼyuk stukʼilike (Daniel 2:44; Mateo 6:10). Li kʼusi laj kaltik ta slajeb xae, maʼuk me smelolal ti muʼyuk xa ta xkichʼtik ta mukʼ li ajvaliletik xchiʼuk li smantaltake (Tito 3:1, 2; 1 Pedro 2:16, 17).
9. 1) ¿Kʼuxi chi skoltautik ta slekil yoʼonton Jeova ta skʼupinel ti kʼu yepal xuʼ kuʼuntik li kolebal ti oy avi kʼakʼale? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jnoptik lek li kʼusi ta jkʼan ta jpastike?
9 Li Jeovae mu skʼan ti jecheʼ xi jtal xi jbat sventa ta jsaʼtik ti kʼuyelan lek xuʼ xi jkuxiutike. Snaʼoj ti kʼuyelan pasbilutike, kʼusi li chakʼbutik melel muyubajele xchiʼuk ti kʼusi chakʼ jlekilaltik ta sbatel osile. Xojtikin li jnopbentik xchiʼuk li jtalelaltik ti xuʼ tsokes ti kʼuyelan oyutik ta stojolale xchiʼuk ti xuʼ tsokesutik ta stojolal li jchiʼiltaktike, xchiʼuk ti jech xuʼ mu jtatik-o li kuxlejal ta achʼ balumile. Ta slekil yoʼonton ta xalbutik ta Vivlia li mantal taje xchiʼuk ta stojolal li S-organisasion liʼ ta balumile (Marcos 13:10; Gálatas 5:19-23; 1 Timoteo 1:12, 13). Li kʼusi oy ta jbatik li voʼotike, jaʼ ti ta jtunes li jnopben jtuktik yakʼoj Diose, sventa ta jnoptik kʼuyelan ta jtsakbetik ta mukʼ li smantale. Mi ta jtsaktik ta mukʼ li kʼusi chal li Vivliae, lek me kʼusitik ta jnop ta jpastik, mu me jechuk ta jpastik kʼuchaʼal li Adane. Chkakʼtik ta ilel ti jaʼ mas tsots skʼoplal ta jkuxlejaltik ti lek oyutik ta stojolal Jeovae.
Li skʼanel yan kolebale
10. ¿Kʼusi kolebal saʼojik jlom yajrextikotak Jeova?
10 Oy bakʼintike, jlom kerem-tsebetik ti jaʼ yajrextikotak Jeova —xchiʼuk yantik ti mu xa toj kerem-tsebikuke— chlik skʼanik yan kolebal. Yikʼaluk van toj kʼupil chaʼiik spasel li kʼusi nopem xaʼi spasel li krixchanoetik ti maʼuk jchʼunolajeletike, kʼalaluk mas tsnopilanik ta sventa taje, mas ch-ayan ta yoʼontonik spasel. Manchuk mi yaloj muʼyuk tslajesik droga, muʼyuk chuchʼik ep pox mi jaʼuk chmulivajik, chlik xchiʼinik li krixchanoetik ti maʼuk melel yajtsʼaklomtak Cristoe, ta skoj ti tskʼan lek ch-ilatike, ta xchanbeik li skʼopojelike xchiʼuk li stalelalike (3 Juan 11).
11. ¿Bu chlik tal bakʼintik li kʼusi tstij koʼontontik ta spasel li kʼusi chopole?
11 Bakʼintike chaʼa, li kʼusi tstij koʼontontik ta spasel li kʼusi chopole te chlik tal ta stojolal jun krixchano ti chal chtun ta stojolal Jeovae. Jech kʼot ta stojolalik jlom baʼyel yajtsʼaklomtak Cristo, jech oxal xuʼ jech xkʼot ta jtojolaltik tana ek. Li krixchanoetik taje jaʼ onoʼox tskʼan tspasik li kʼusi tsnopik ti ch-akʼbat smuyubajelike, manchuk mi skontrainoj li smantal Diose. Ta xalbeik yantik ti akʼo «xchʼay yoʼontonik» jutukuke xchiʼuk ti jaʼ la jech tsta skolebalike, «pero li stuquique mozoinbilic o yuʼun li cʼusi chopol tscʼan sbecʼtalique» (2 Pedro 2:19).
12. ¿Kʼusitik toj kʼux ta alel chkʼot ta pasel ta skoj ti muʼyuk ta xichʼ chʼunbel smantal li Diose?
12 Ta skoj ti muʼyuk ta xichʼ chʼunbel smantaltak li Diose, li kolebal ta alel taje ep kʼusitik chopol chkʼot ta pasel yuʼun. Jech kʼuchaʼal liʼe, li chopol lutsʼbaile, ta xakʼ at-oʼonton, chameletik, lajel, chchiʼin yolik manchuk mi mu skʼanik xchiʼuk ta xchʼak li buchʼutik nupunemike (1 Corintios 6:18; 1 Tesalonicenses 4:3-8). Junantik ti kʼusitik xuʼ van chkʼot ta pasel ta stojolal jun krixchano kʼalal tslajes drogae jaʼ liʼe: jecheʼ noʼox ch-ilin, jecheʼ xmaklajet chkʼopoj, mu x-ilvan lek, jecheʼ xjimet sjol, mu xichʼ lek ikʼ, jecheʼ noʼox oy kʼusi chilan xchiʼuk xuʼ chcham-o. Ti mi mu xa stsʼik chaʼi ti tskʼan tslajese, yikʼaluk van xlik spas kʼusitik toj chopol sventa tsaʼilan-o li sdrogae. Li buchʼu chuchʼilan poxe jaʼ jech chkʼot ta stojolal ek (Proverbios 23:29-35). Li buchʼutik jech stalelalike xuʼ van tsnopik ti kolemike, pe kʼalal jal xaʼox jech la spasike, jaʼ to chakʼik venta ti lek xa mosovinbilik yuʼun li mulile. ¡Pe li jpas mantal taje toj chopol! Mi ta jnoptik lek tana ta sventa taje jaʼ me chi skoltautik sventa mu xkil jvokoltik jech kʼuchaʼal leʼe (Gálatas 6:7, 8).
¿Bu chlik tal li vokolile?
13. 1) ¿Kʼuxi ch-ayan li xpichʼetel oʼontonal ti jaʼ tslikes jvokoltike? 2) ¿Buchʼu snopben skʼan teuk ta joltik sventa chkaʼibetik smelolal buchʼutik ti chopolik ta chiʼinele? 3) Takʼo li sjakʼobiltak te ta yolon parafo 13, kʼalal cha takʼe jaʼ me mas xaval li kʼusi tsnop Jeovae.
13 Jnoptik kaʼitik ti bu chlik tal li vokolil taje. Li Vivliae xi chal kaʼitike: «Li jujunutique scoj yuʼun jech coʼnton ta jpastic li cʼusi chopole, jech chijyicʼutic, chisloʼlautic. Yuʼun cʼalal chcacʼtic ayinuc li xpichʼetel coʼntontique, ta xlic vocʼuc li mulile. Cʼalal me laj xa xchanbe yipale, chacʼ lajel», xi (Santiago 1:14, 15). ¿Kʼuxi ch-ayan li xpichʼetel oʼontonale? Jaʼ li kʼusi ta jtikʼ ta joltike, mas to kʼalaluk ta jchiʼintik li krixchanoetik ti muʼyuk yakʼoj ta xkuxlejalik li beiltaseletik ta Vivliae. Jkotoltik lek jnaʼojtik ti mu stakʼ «jchiʼintic li bochʼotic chopolique» (1 Corintios 15:33). Pe ¿buchʼutik ti chopolik ta chiʼinele? ¿Kʼusi tsnop Jeova ta sventa? Ta jnaʼtik lek mi ta jnoptik ta sventa li sjakʼobiltak liʼe xchiʼuk mi ta jsaʼtik li tekstoetik tee.
¿Mi jaʼ van smelolal ti lek ta chiʼinel jun krixchano ti chkiltik lek ichʼbil ta mukʼe? (Génesis 34:1, 2, 18, 19.)
Li skʼopojel xchiʼuk li ixtol loʼil chal jun krixchanoe, ¿mi xuʼ van chakʼ jnaʼtik mi lek ti ta jpas ta kamigotike? (Efesios 5:3, 4.)
¿Kʼusi van tsnop Jeova mi jaʼ ta xkamigointik li krixchanoetik ti mu skʼanik li Diose? (2 Crónicas 19:1, 2.)
Mi oy jchiʼiltik ta abtel o ta chanob vun ti mu jechuk xchʼunel yoʼonton kʼuchaʼal kuʼuntike, ¿kʼu yuʼun skʼan pʼijukutik? (1 Pedro 4:3, 4.)
Kʼalal ta jkʼeltik television o pelikulaetike, kʼalal ta jtunestik Internet o ta jkʼeltik livroetik, revistaetik xchiʼuk periodikoetike, xuʼ xkaltik ti yakal ta jchiʼintik yan krixchanoetike. ¿Kʼusi jtosukal loʼiletik skʼan jkʼel-o jbatik? (Proverbios 3:31; Isaías 8:19; Efesios 4:17-19.)
Li kamigotaktik jtʼujojtik tanae, ¿kʼuxi te chakʼ venta Jeova ti kʼu kelantik ta jujuntale? (Salmo 26:1, 4, 5; 97:10.)
14. Li buchʼutik tukʼ chchʼunik batel li tojobtaseletik ta sKʼop Dios li avie, ¿kʼusi labal sba kolebal toj poʼot xa tstaik?
14 Toj nopol xa oyutik li ta achʼ balumil yuʼun Diose, koliyal li Ajvalilal ta vinajel yuʼun Jeovae li krixchanoetike kolemik xaʼox me ta stojolal li ventainel yuʼun Satanase xchiʼuk li kʼusitik yuʼuntak ti toj chopolike. Li buchʼutik ta xchʼunik mantale, ta kʼunkʼun me ta xichʼik chʼaybel li kʼusitik chopol chakʼ li mulil ta stojolalike, jaʼ to me mi solel tukʼib xaʼox li snopbenike xchiʼuk li sbekʼtalike, vaʼun bi xuʼ me xmuyubaj chkuxiik ta sbatel osil ta Paraiso. Jech un, skotol li spasben Diose ta me staik li kolebal jaʼ jech kʼuchaʼal chal «li Chʼul Espíritu yuʼun Cajvaltique», li Jeovae (2 Corintios 3:17). ¿Mi pʼijutik van ti chkakʼtik ta vokol skotol li kʼusitik taje ta skoj noʼox ti mu jchʼuntik li tojobtaseletik chakʼ sKʼop Dios li avie? Pʼijuk me jtunestik li jkolebaltik ta jujuntal kʼuchaʼal yajtsʼaklomutik Cristoe, jaʼ me jech ta xkakʼtik ta ilel ti ta melel oy ta koʼontontik li «slequilal yutsilal ti [skolebal, NM] xnichʼnabtac ti Diose» (Romanos 8:21, Ch).
Svulesobil ta joltik
• ¿Kʼusi kolebal la skʼupinik toʼox li baʼyel jtot jmeʼtike? ¿Kʼuxi mu xkoʼolaj xchiʼuk li skolebal krixchanoetik tanae?
• ¿Kʼusi kolebal yakal tskʼupinik li melel yajtsʼaklomtak Cristoe? ¿Kʼuxi mu xkoʼolaj xchiʼuk li kolebal ta alel chal li krixchanoetike?
• ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti skʼan mu jchiʼintik li chopol krixchanoetike? Sventa mu jchanbetik li Adane, ¿buchʼu ta jkʼantik ti akʼo xi yalbutik li kʼusi chopole?
[Lokʼol ta pajina 46]
Li sKʼop Diose xi onoʼox chi yalbutik mantale: «Mu me xalajic ta loʼlael. Muc loʼiluc ti oy jech chalique: “Me ta jchiʼintic li bochʼotic chopolique, chisoquesbutic li jlequil taleltique”»