Kapitulo 15
Jchikintatik li tojobtasele, jchʼamtik li tukʼibtasele
1. 1) ¿Kʼu yuʼun jkotoltik chtun kuʼuntik li tojobtasele xchiʼuk li tukʼibtasele? 2) ¿Kʼusi sjakʼobil skʼan jnopbetik lek smelolal?
«YUʼUN jcotoltic ep bu ta jta jmultic», xi chal li Vivlia ta Santiago 3:2. Xuʼ van chvul ta joltik ti ep ta velta muʼyuk bu jech jtalelaltik kʼuchaʼal chal li sKʼop Diose. Jech oxal, chkaltik ti oy srason ti kʼalaluk xi ta xale: «Aʼyo lec avaʼay li tojobtasele; ichʼo ta mucʼ li taqʼuiele [li tukʼibtasele], jech lec bij chabat o», xi (Proverbios 19:20). Ta melel ep xa van kʼusitik jelojtik sventa jechuk jkuxlejaltik kʼuchaʼal chal li chanubtaseletik ta Vivliae. Pe ¿kʼu van yelan chkaʼitik kʼalal chtal stojobtasutik jun ermano ta sventa jtalelaltike?
2. ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal chkichʼtik tojobtasel ta jujuntale?
2 Yantike chalik ti chʼabal smulike, ti muʼyuk mas tsots li smulike o mi moʼoje chakʼbeik xkuchin yantik. Pe li kʼusi mas leke, jaʼ ti ta jchikintatik li tojobtasele xchiʼuk ti akʼo xkakʼ ta jkuxlejaltike (Hebreos 12:11). Veno, muʼyuk lek ti ta jnoptik ti maʼuk xa jmulaviletik li jchiʼiltaktike, jech xtok muʼyuk lek mi ta jujulikel chkaltik ti skʼan xlekub ta kʼusitik noʼox ti muʼyuk bu toj tsotsik skʼoplale, yuʼun oy kʼusitike chaʼa, voʼotik xa noʼox ta jnop jtuktik ta sventa li kʼusi ta jkʼan ta jpastik jech kʼuchaʼal chal li Vivliae. Ti mi oy buchʼu tal stojobtasutike, pe mu snaʼ skotol ti kʼu yuʼun jech ta jpastike, xuʼ xkalbetik ta slekil koʼontontik. Pe li kʼusi ta jkʼeltik batel li ta kapitulo liʼe, jaʼ jnoptik ti tojobtasel o li tukʼibtasele toj tunelik kuʼuntik xchiʼuk ti lokʼemik tal ta Vivliae. ¿Kʼuxi skʼan jchʼamtik jechuk li mantal kʼalal jech chkʼot ta pasele?
Skʼelobiltak ti chchanubtasutike
3, 4. 1) ¿Kʼusi ta jtatik ta Vivlia ti tskoltautik ta stsʼitesel li jtalelaltik sventa ta jchʼamtik lek li tojobtasel xchiʼuk li tukʼibtasele? 2) ¿Kʼu yelan laj yaʼi ajvalil Saúl ti laj yichʼ tukʼibtasele, xchiʼuk kʼusi kʼot ta pasel?
3 Li ta sKʼop Diose ta jtatik melel loʼiletik ta sventa xkuxlejal krixchanoetik ti laj yichʼik tojobtasele, ti laj yichʼik tukʼibtasel bakʼintik xtoke. June jaʼ li ajvalil Saúl ta Israele, muʼyuk la xchʼunbe smantal Jeova ta sventa jun lum ti jaʼ sbi Amaleque. Li j-amalequetike la spasik kʼop ta skontra li slumal Diose, jech oxal li Jeovae laj yal ti skʼan xichʼik ulesel xchiʼuk li xchonbolomike. Pe li Saule muʼyuk la smil li ajvalile xchiʼuk li chonbolometik ti bu ven lekike (1 Samuel 15:1-11).
4 Li Jeovae la stak batel li j-alkʼop Samuel sventa tstukʼibtas li Saule. ¿Kʼu yelan laj yaʼi li Saule? Sventa tspoj sbae, laj yal ti laj yules li j-amalequetike, pe la snop ti jaʼ la kuxul chikta li ajvalile. Ti vaʼ yelan la snop tspase, mu jechuk chal li smantal Jeovae (1 Samuel 15:20). Jech noxtok, jaʼ laj yakʼbe smulin jteklum ti muʼyuk laj yules skotol li chonbolometike. Xi laj yale: «Lixiʼ yuʼun li jchiʼiltactique; jaʼ la jchʼunbeic li cʼusi la scʼanique», xi (1 Samuel 15:24). Yileluke, li kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼie jaʼ li kʼusi xuʼ chalik ta stojolale, yuʼun laj yalbe Samuel ti akʼo ichʼatuk ta mukʼ ta sat li jteklume (1 Samuel 15:30). Vaʼun, li Jeovae mu xa skʼan ti jaʼuk ajvalile (1 Samuel 16:1).
5. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal li ajvalil Uzías ta skoj ti la spʼaj li tukʼibtasele?
5 Li ajvalil Uzías ta Judae «lic spas cʼusi mu scʼan li Mucʼul Dios yuʼune, yuʼun iʼoch ta chʼulna; la xchicʼ pom te ta scajleb» matanal (2 Crónicas 26:16). Pe li buchʼutik noʼox xuʼ xchikʼik li pome, jaʼik noʼox li paleetike. Kʼalal li mero bankilal pale la skʼan la spajtsan li Uziase, li Uziase solel iʼilin ta jyalel. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj taje? Li Vivliae xi chale: «Jech ta ora noʼox ilic cʼaʼel chamel ta stiʼba [...,] iʼacʼbat xa stoj smul yuʼun [li] Mucʼul Diose. Li ajvalil Uziase te yichʼoj o cʼaʼel chamel cʼalal to icham», xi (2 Crónicas 26:19-21).
6. 1) ¿Kʼu yuʼun tsots laj yaʼiik xchʼamel tukʼibtasel li Saúl xchiʼuk li Uziase? 2) ¿Kʼu yuʼun oy ep krixchanoetik ta jkʼakʼaliltik ti mu skʼan xchʼamik li tojobtasele?
6 ¿Kʼu yuʼun tsots laj yaʼiik xchʼamel tukʼibtasel li Saúl xchiʼuk li Uziase? Ta skoj stoyobbailik: toj echʼ xa noʼox tsots skʼoplal laj yaʼi sbaik. Ep krixchanoetik jech ta sabe sba svokolik. Yaʼeluke, kʼalal la chchʼamik li tojobtasele yuʼun la mu xtojobik lek o mi moʼoje yuʼun la xuʼ chakʼ sbaik ta loʼiltael. Pe li toyobbaile jaʼ kʼunilal; tsmak li jnopbenaltike xchiʼuk jaʼ chakʼ akʼo mu jkʼan jtsaktik-o li koltael chakʼbutik ta sKʼop xchiʼuk ta s-organisasion li Jeovae. Jaʼ yuʼun xi tsots tspʼijubtasutike: «Li toybaile jaʼ chacʼutic ta vocol; me mucʼ noʼox chcacʼ jbatique jaʼ chisyalesutic ta lum», xi (Proverbios 16:18; Romanos 12:3).
Jchʼamtik li tojobtasele
7. ¿Kʼusitik lek xuʼ jchantik ti kʼuyelan la xchʼam tojobtasel li Moisés ti albat yuʼun smolniʼe?
7 Li Vivlia xtoke chalbe skʼoplal krixchanoetik ti la xchʼamik tojobtasel ti xuʼ jchanbetik stalelalike. Jkʼelbetik skʼoplal li Moisese, ti albat mantal yuʼun smolniʼ sventa kʼuxi xuʼ spas batel yuʼun li smukʼta abtele. Li Moisese la xchikinta xchiʼuk ta anil noʼox la spas ti kʼuyelan albate (Éxodo 18:13-24). ¿Kʼu yuʼun toj lek la xchʼam tojobtasel jun vinik ti toj tsots yabtele? Yuʼun bikʼit laj yakʼ sba. «Ta melel, li Moisese jaʼ jun vinic ti toj biqʼuit yacʼoj sba liʼ ta banamile.» (Números 12:3.) ¿Kʼu to yepal sbalil ti bikʼit chkakʼ jbatike? Li Sofonías 2:3 chal kaʼitik ti mi jech jtalelaltike xuʼ kuxul chi jkom.
8. 1) ¿Kʼusitik mulil la spas li Davide? 2) ¿Kʼu yelan laj yaʼi li tukʼibtasel ti akʼbat yuʼun Natane? 3) ¿Kʼusitik chopol kʼot ta pasel ta skoj li smultake?
8 Li ajvalil Davide la saʼ smul, imulivaj xchiʼuk li Betsabé (Bat-seba) ti oy smalale, taʼox smuk yaloj li smule, laj yal mantal ti akʼo smilbeik li smalale, li Uriase. Kʼalaluk li Jeova la stak batel li j-alkʼop Natán sventa tstukʼibtas li Davide, li stuke la sutes yoʼonton ta sventa li kʼusi la spase xchiʼuk xi jamal laj yale: «Laj xa jta jmul ta stojol li Mucʼul Diose», xi (2 Samuel 12:13). Lek laj yil Dios ti la sutes yoʼontone, pe muʼyuk bu la xchʼakbe lokʼel ta stojolal li kʼusi chopol kʼot ta pasel ta skoj li xchopol talelale. Xi albat li Davide: «Jech te tstailanic o batel milel li avalab anichʼnabe», «ta asat ta xcacʼ ta yan li avajniltaque. Jaʼ ta xcacʼbe junuc achiʼil» xchiʼuk «ta xcham li anichʼon ti jaʼ to noʼox ivoqʼue», x-utat (2 Samuel 12:10, 11, 14).
9. ¿Kʼusi skʼan mu jchʼay ta joltik kʼalal mi laj kichʼtik tojobtasel o tukʼibtasele?
9 Li ajvalil Davide snaʼoj ti toj jtunel kʼalal ta xichʼ chikintael li pʼijil tojobtaseletike. Bakʼintike la stojbe ta vokol Dios ti oy buchʼu xuʼ ta xtojobtasate (1 Samuel 25:32-35). ¿Mi xi jkoʼolaj van kʼuchaʼal David ta sventa taje? Mi jeche, muʼyuk xa chkaltik xchiʼuk ta jpastik li kʼusi chopol xa chkaʼitik ta tsʼakale. Pe ¿ati mi chvinaj ta jtalelaltik ti skʼan xkichʼtik tojobtasele o ti akʼo xkichʼtik tukʼibtasele? Mi jeche, mu me jchʼay ta joltik ti jaʼ svinajeb ti skʼanojutik li Jeovae xchiʼuk ti oy ta yoʼonton akʼo jta jlekilaltik sbatel osile (Proverbios 3:11, 12; 4:13).
Talelaletik ti toj ep sbalil ti skʼan jtsʼitestike
10. ¿Kʼusi talelalil laj yal Jesús ti toj tunel sventa chi j-och li ta Ajvalilal yuʼune?
10 Sventa lek oyutik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk li jchiʼiltaktik ta chʼunolajele, skʼan me jtsʼitestik jaytosuk jtalelaltik. Li Jesuse laj yakʼ ta naʼel jun ti kʼalal laj yakʼ ta stojolal yajtsʼaklomtak jun uni olole, vaʼun xi laj yale: «Me mu xacoʼlajes abaic jech chac cʼu chaʼal ololetique, jʼechʼel mu xaʼochic yoʼ bu tspas mantal li Diose. Jaʼ yuʼun li bochʼo biqʼuit chacʼ sba jech chac cʼu chaʼal li olol liʼi, jaʼ ichʼbil ta mucʼ chcʼot te yoʼ bu chventainvan li Diose», xi (Mateo 18:3, 4). Li yajtsʼaklomtak Jesuse skʼan mas bikʼit chakʼ sbaik, yuʼun laj xa onoʼox svul sbaik tajmek ta sventa ti buchʼu bankilal yuʼunike (Lucas 22:24-27).
11. 1) ¿Buchʼutik ta stojolal skʼan bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) Mi bikʼit kakʼoj jbatike, ¿kʼu yelan chkaʼitik li tojobtasel chkichʼtike?
11 Li jtakbol Pedroe xi la stsʼibabe: «Acotolic tscʼan talbat chavichʼ abaic ta mucʼ; biqʼuit xavacʼ abaic, yuʼun jech tsʼibabil: “Li Diose chopol chil li jtoybaetique; yan li bochʼo biqʼuit chacʼ sbaique jaʼ chcʼuxubin”», xi (1 Pedro 5:5). Jnaʼojtik ti skʼan jechuk jtalelaltik ta stojolal li Diose, pe li versikulo liʼe chal xtok ti skʼan jechuk jtalelaltik ta stojolal li kermanotaktike. Mi jech ta jpastike, muʼyuk me chopol chkaʼitik kʼalal chalbutik lek mantal li yan ermanoetike, moʼoj, yuʼun oy kʼusitik xuʼ ta jchanbetik (Proverbios 12:15).
12. 1) ¿Kʼusi talelalil toj tsots skʼoplal ti snitoj sba xchiʼuk ti bikʼit chkakʼ jbatike? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan oyuk ta koʼontontik ti kʼusi xuʼ tsnopik li yan krixchanoetik ta sventa li jtalelaltike?
12 Jtos talelal ti snitoj sba xchiʼuk ti bikʼit chkakʼ jbatike jaʼ li kʼuxubinele, jaʼ xkaltik, ti chkat koʼontontik ta stojolal li yantike. Li jtakbol Pabloe xi la stsʼibae: «Mu me jaʼuc noʼox chasaʼic li cʼusi lec chavaʼay atuquique; jaʼ saʼic li cʼusi jaʼ sventa slequilal yan achiʼilique. [...] Pero ti cʼalal chijveʼe, ti cʼalal oy cʼusi chcuchʼtique, xchiʼuc scotol li cʼusiuc noʼox ta jpastique, acʼo jpastic ta sventa lec chbat scʼoplal cuʼuntic li Diose. Mu me bochʼo xbolib yoʼnton avuʼunic, me judío, me yanlum cristiano, o me steclumal Dios», xi (1 Corintios 10:24-33). Ti vaʼ yelan laj yal li Pabloe, maʼuk smelolal ti mu xa stakʼ jpastik li kʼusi lek chkaʼitike; moʼoj, ta xalbutik ti akʼo mu jpastik li kʼusi xuʼ tstijbe yoʼonton yantik ta spasel ti kʼusi mu stakʼ pasel chaʼiike, jaʼ xkaltik, ti mu junuk sjol yoʼonton chaʼiik ta skoje.
13. ¿Kʼusi skʼelobil xuʼ chkaltik ti te chvinaj mi nopem xkaʼitik ta yakʼel ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik ta Vivliae?
13 ¿Mi jaʼ mas avakʼoj ta avoʼonton li kʼusi lek ta stojolal li yantike ti jaʼ kʼun to cha kʼel li kʼusi cha kʼan voʼote? Jkotoltik skʼan jchantik spasel jech. Ep ta tos ti bu xuʼ chkakʼtik ta ilel li xkʼuxul koʼontontike. Jnoptik ta sventa ti kʼuyelan ta jlap li jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk ti kʼuyelan ta jmeltsan jbatike. Ta melel, ta sventa taje jaʼ ti kʼuyelan lek chkiltike, jaʼ noʼox mi muʼyuk ta jpʼajtik li mantal ta Vivlia ta sventa ti oyuk noʼox smelol li jkʼuʼ jpokʼtike, ti lekuk noʼoxe xchiʼuk ti sakuke. Pe mi laj kaʼitik ti oy krixchanoetik ti jelel kʼusitik nopem xaʼiik te ta stsʼel jnatik ti mu skʼan xaʼiik mantal ta skoj ti kʼuyelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtik o ta skoj ti kʼuyelan ta jmeltsan jbatike, ¿mi ta van jeltik ti kʼuyelan nopem xkaʼitike? Ta melel, li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti akʼo jkoltatik ta stael xkuxlejal sbatel osil li jun krixchanoe, jaʼ jutuk noʼox skʼoplal li kʼusi ta jkʼan jtuktike.
14. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan jtsʼitestik ti bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk ti oyuk ta koʼontontik li yantike?
14 Ta sventa ti bikʼit chkakʼ jbatike xchiʼuk ti oyuk ta koʼontontik li yantike, li Jesuse laj yakʼbe jun slekil kʼelobil, yuʼun la spokbe yakan li yajtsʼaklomtake (Juan 13:12-15). Li sKʼop Diose xi chal ta stojolal li Jesuse: «Jechuc xanopic jech cʼu chaʼal laj snop ti Cristoe, yuʼun xi sʼelane: Acʼo mi jaʼ stalel Dios onoʼox ti stuque, muʼyuc snopoj ti sujoj sba yoʼ xcoʼolaj xchiʼuc Dios onoʼox ti stuque. Yuʼun stuc laj yicta comel ti cʼu sʼelan bu to ox oye, cʼot jech cʼu chaʼal junuc jtunel, yuʼun laj yichʼ sbecʼtal stacopal, vocʼ ta banomil», xi (Filipenses 2:5-8, Ch; Romanos 15:2, 3).
Mu jpʼajtik li tukʼibtasel chakʼ Jeovae
15. 1) ¿Kʼusitik skʼan jpastik sventa lek xil jtalelaltik li Diose? 2) ¿Kʼuxi ta xakʼbutik jkotoltik tojobtasel xchiʼuk tukʼibtasel li Jeovae?
15 Sventa chvinaj ta jtojolaltik li stalelal jDiostike tsots skʼoplal skʼan jel koʼontontik xchiʼuk jtalelaltik, yuʼun jkotoltik jsaʼ mulilutik. Skʼan jchʼuntik liʼe: «Jaʼ xa xalapic o batel li achʼ atalelique» (Colosenses 3:5-14). Li tojobtasel xchiʼuk li tukʼibtasele chi skoltautik sventa ta jkʼeltik ti bu to skʼan jel li jtalelaltike xchiʼuk ti xkaʼibetik smelolal ti kʼuxi ta jpastike. Li bu mero chlik tal li chanubtasel ta sventa li jtalelaltike jaʼ te ta Vivlia (2 Timoteo 3:16, 17). Jech noxtok, li vunetik ti lokʼemik tal ta Vivliae xchiʼuk li tsobajeletik ti xchapanoj s-organisasion li Jeovae jaʼ chal kaʼitik kʼuxi chkakʼ ta jkuxlejaltik li sKʼop Diose. Manchuk mi oy xa onoʼox jayibuk velta kabinojtik li mantale, ¿mi chkakʼtik venta ti skʼan to jpastike xchiʼuk mi chkakʼbetik yipal sventa chi jlekub batel?
16. ¿Kʼusi koltael chi yakʼbutik ta jujuntal li Jeovae?
16 Ta sventa ti skʼanojutik xchiʼuk ti oyutik ta yoʼonton li Jeovae, tskoltautik ti akʼo xkuch batel kuʼuntik li vokoliletike. Ta smiyonal noʼox krixchanoetike staojik xa koltael ta sventa jun chanubtasel ta Vivlia ta snaik. Jech noxtok, li totil-meʼiletike ta stojobtasik xchiʼuk ta stukʼibtasik li yalab xnichʼnabike sventa mu spasik li kʼusi ch-akʼbat-o svokolike (Proverbios 6:20-23). Li ta yut tsobobbaile, ep ermanoetik ta skʼanbeik koltael li buchʼutik mas xa snaʼik sventa xuʼuk xtojobik batel mas li ta chol mantale. Jech li moletik eke ta sjakʼbeik yan moletik o yantik yajtsʼaklomtak Cristo ti mas xa xtojobik li ta yabtel tspasike. Li buchʼutik lek xa stalelalik ta mantale ta stunesik Vivlia sventa tskoltaik ta slekil yoʼontonik li buchʼutik skʼanik koltaele. Veno, mi cha tojobtasvane, vuleso me ta ajol ti skʼan xa kʼel abae, yuʼun xuʼ jech chtal preva ta atojolal ek (Gálatas 6:1, 2). Ta batsʼi melel, jkotoltik ta jkʼantik tojobtasel xchiʼuk tukʼibtasel sventa jmoj tsobolutik ta yichʼel ta mukʼ li jun noʼox melel Diose.
Svulesobil ta joltik
• ¿Kʼuxi chi skoltautik ta slekil yoʼonton Jeova sventa xi jlekub batel ti bu to skʼan kuʼuntike?
• ¿Kʼu yuʼun ep krixchanoetik toj tsots chaʼiik ta xchʼamel li tojobtasel ti chtun yuʼunike, xchiʼuk kʼu yuʼun toj chopol ti jech stalelalike?
• ¿Kʼusitik talelalil toj ep sbalil ti tskoltautik ta xchikintael li tojobtasele, xchiʼuk kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesús ti toj lek ta chanbele?
[Lokʼol ta pajina 142]
Li Uziase la spʼaj li tukʼibtasel ti akʼbate, jech oxal iʼipaj ta kʼaʼemal chamel
Li Moisese toj jtunel laj yaʼi li tojobtasel laj yakʼ Jetroe