Li sKʼop Jeovae kuxul
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Juan
LI JCHʼUNOLAJEL Juan «ti lec scʼanoj sbaic xchiʼuc Jesuse», jaʼ li slajeb xa buchʼu la stsʼibabe skʼoplal xkuxlejal Cristo ti akʼbat snaʼ yuʼun Dios xchiʼuk li chol mantal la spase (Juan 21:20). Li Evanjelio liʼe laj van yichʼ tsʼibael ta sjabilal 98 ta jkʼakʼaliltik, ep ti kʼusitik chale muʼyuk te ta jtatik li ta yan oxib Evanjelioe.
Li jtakbol Juane lek snaʼoj ti kʼu yuʼun la stsʼibae, yuʼun xi chal kaʼitik stuke: «Ti cʼu yepal laj yichʼ tsʼibael liʼi, jaʼ sventa acʼo achʼunic ti jaʼ Cristo li Jesuse, ti jaʼ Xnichʼon Diose. Yuʼun me chachʼunique, chacuxiic o sbatel osil ta sventa», xi (Juan 20:31). Ta melel, toj echʼem sbalil ta jtojolaltik li aʼyej chale (Heb. 4:12).
«QʼUELAVILIC, [...] LI CHʼIUM CHIJ YUʼUN DIOS[E]»
Kʼalal laj yil Jesús li Juan J-akʼvanej ta voʼe, xi jpʼel yoʼonton laj yale: «Qʼuelavilic, leʼ xa xtal li chʼium chij yuʼun Dios ti chchʼaybe smul scotol cristianoetic ta banamile», xi (Juan 1:29). Ta mas tsʼakal une, li Jesuse bat ta Samaria, ta Galilea, ta Judea xchiʼuk ta yosilaltak Jordán ta slokʼeb kʼakʼal, chchol mantal, chchanubtasvan xchiʼuk tspas skʼelobiltak juʼelal, vaʼun jaʼ chnopaj-o tal epal krixchanoetik xchiʼuk chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal (Juan 10:41, 42).
Jun li skʼelobil juʼelal la spas Jesús ti mas toj labalik sbae jaʼ ti kʼalal la xchaʼkuxes Lazaroe. Kʼalal laj yilik ti chaʼkuxi jun vinik ti oy xa ta xchanibal kʼakʼal xchamele, toj ep buchʼutik laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li Jesuse. Pe li bankilal paleetik xchiʼuk li fariseoetike la snop skʼopik sventa tsmilik. Jech oxal, li Jesuse «ibat ta nopol xocol banamil te ta lum Efraín» (Juan 11:53, 54).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
1:35, 40. ¿Buchʼu li yan yajchankʼop Juan J-akʼvanej ta voʼ ti te xchiʼuk Andrese? Kʼalal chalbe skʼoplal Juan J-akʼvanej ta voʼ li buchʼu tsloʼiltae, «Juan», xi noʼox, xchiʼuk muʼyuk bu chakʼ sba ta ojtikinel ta sbi stuk. Jech oxal chaʼa, jamal xkaʼitik ti yan jchankʼop taje ti muʼyuk chichʼ albel sbi li ta teksto liʼe jaʼ stuk Juan li jtsʼibajom yuʼun Evanjelioe.
2:20. ¿Kʼu yuʼun laj yalik judioetik ti «ta vaquib to yoxvinic (46) jabil imeltsaj» li chʼulnae? Yuʼun yakal toʼox abtelal kʼalal laj yalbeik skʼoplal —ta sjabilal 30 ta jkʼakʼaliltik— li xchaʼmeltsanel chʼulna yuʼun Zorobabel ti jaʼ oy ta sba Herodes, li ajvalil ta Judeae. Jech kʼuchaʼal laj yal li j-al-loʼil Josefoe, li abtelale lik kʼalal xvaxaklajunebal xaʼox jabil yakal ch-ajvalilaj li Herodese, jaʼ xkaltik, te van ta jabil 18 xchiʼuk ta 17 ti maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. Akʼo mi li chʼulna xchiʼuk li yantik spat xokontak ti tsotsik skʼoplale tsuts ta vaxakib jabil, li yan butik kechele muʼyuk toʼox bu tsutsem li ta yorail kʼin Koltael ta sjabilal 30.
5:14. ¿Mi jaʼ la skʼan laj yakʼ ta aʼiel Jesús ti jaʼ ta skoj mulil ch-ipaj li krixchanoetike? Moʼoj, maʼuk la skʼan laj yal taje. Ti vinik ti la xpoxta li Jesuse oy xaʼox ta 38 jabil yipajel ta skoj ti xkuchinoj li mulile (Juan 5:1-9). Pe ta skoj ti laj xa yichʼ kʼuxubinel yuʼun Diose, skʼan me jaʼ stambe batel li sbelel kolebale xchiʼuk ti xikta ti yolbaj tsaʼ smule. Yuʼun mi moʼoje, mas to me toj vokol kʼusi chkʼot ta stojolal, ti mu jaʼuk noʼox li ipajele: xuʼ me spas smul ti mu akʼbajuk ta pertone, vaʼun jaʼ jech staʼo ti chʼabal spatobil yoʼonton xchame (Mat. 12:31, 32; Luc. 12:10; Heb. 10:26, 27).
5:24, 25. ¿Buchʼutik ti «icom xa yuʼunic li lajele. [Ti] ijelovic xa ta sventa cuxlejal[e]»? Li Jesuse jaʼ chalbe skʼoplal li buchʼutik chamemik ta mantale, pe, kʼalal laj yaʼibeik li skʼope, laj yakʼ xchʼunolajel yoʼontonik ta stojolal xchiʼuk la sjipik komel li xchopol kuxlejalike. Ti «icom xa yuʼunic li lajele. [Ti] ijelovic xa ta sventa cuxlejal[e]» jaʼ skʼan xal ti yichʼik xa pojel lokʼel li ta chamebale xchiʼuk laj yichʼik li spatobil oʼontonal ti chkuxiik ta sbatel osile ta skoj ti laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Diose (1 Ped. 4:3-6).
5:26; 6:53. ¿Kʼusi smelolal ti «oy cuxlejal sbatel osil[e]»? Ta sventa li Jesucristoe, jaʼ ti ch-akʼbat oy kʼusi chaʼtos yuʼun li Diose: jaʼ ti lek oy yuʼun ta stojolal Jeova li krixchanoetike xchiʼuk ti chakʼ kuxlejal ta sventa ti chchaʼkuxes animaetike. Ta sventa li yajtsʼaklomtak Jesuse, jaʼ ti tskʼupin lek xkuxlejalike. Li buchʼutik tʼujbile jaʼo tstaik kʼalal chichʼik akʼbel xkuxlejalik ta vinajele. Li tukʼil yajtuneltak Dios ti spatoj yoʼonton chkuxiik ta balumile, jaʼ to tskʼupin lek xkuxlejalik kʼalal mi echʼ xaʼox yuʼunik li slajeb preva ti chkʼot ta pasel kʼalal mi sta xaʼox stsutseb li Ajvalilal ta Jmil Jabil yuʼun Cristoe (1 Cor. 15:52, 53; Apo. 20:5, 7-10).
6:64. Kʼalal la stʼuj Judas Iscariote li Jesuse, ¿mi snaʼoj xa onoʼox ti jaʼ ch-akʼvan ta kʼabale? Yaʼeluke mu snaʼ. Pe ta mas tsʼakale, ta sjabilal 32, li Jesuse xi laj yalbe li yajtakboltake: «Oy jun ti jaʼ ventainbil yuʼun pucuje», xi. Jaʼ jech, ti vaʼ ora taje, laj van yakʼ venta Jesús li «sliqueb» xchopol talelale (Juan 6:66-71).
Kʼusitik xuʼ jchantik:
2:4. Liʼe jaʼo chakʼbe yil María ti jaʼ noʼox chchʼunbe smantal sTot ta vinajel li Jesuse, manchuk mi laj xa yichʼ voʼ xchiʼuk manchuk mi jaʼ xNichʼon Dios ti tʼujbil xae. Akʼo mi jaʼ to la slikes yabtel li Jesuse, snaʼoj lek kʼusi ora tspas li yabtel akʼbile, ti te smakoj batel ek ti chcham ta jtojolaltike. Jaʼ yuʼun mu xakʼ ti oy buchʼu xmakbat ta be mi jutebuk ti kʼuxi chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi tskʼan Diose, manchuk mi yutsʼ yalal tajmek kʼuchaʼal Mariae. Jaʼ me jech ta sjunul koʼontontik skʼan xi jtun ek ta stojolal li Jeovae.
3:1-9. Oy kʼusi chaʼtos xuʼ jchantik ta stojolal li Nicodemoe, li «jʼabtel ta chʼulna yuʼun li judioetique». Li baʼyele jaʼ ti bikʼit laj yakʼ sbae, ti snaʼ skʼelel lek xchiʼuk ti oy ta sjol ti skʼan xchan mantal ti kʼalal la stsak lek ta mukʼ kʼuchaʼal jchanubtasvanej ti takbil tal yuʼun Dios ti jaʼ noʼox jun skerem jkarpinteroe. Li avi eke, skʼan me bikʼit xakʼ sba li melel yajtsʼaklom Cristoe. Li xchibale jaʼ ti muʼyuk stsʼakli Jesús kʼalal liʼ toʼox ta Balumile, manchuk mi jech stalelal kʼuchaʼal laj xa kaltike. ¿Kʼu yuʼun? Yikʼaluk van la xiʼta krixchanoetik, ta skoj ti yabtel ta Sanedrine o jaʼ ta skoj ti skʼanoj li kʼulejale. Pe li voʼotike, mu me xkakʼ xi smakutik ta xkuchel jmukʼta teʼtik li kʼusitik taje xchiʼuk mu me xi smakutik ta stsʼakliel li Jesuse (Luc. 9:23).
4:23, 24, NM. Sventa xmuyubaj-o yoʼonton Dios ti kʼuyelan chkichʼtik ta mukʼe, skʼan me jaʼ sbeiltasutik li chʼul espiritue xchiʼuk ti jechuk me jpastik ti kʼuchaʼal chal li melel mantaletik ta Vivliae.
6:27. «Saʼel ti veʼlil ti mu snaʼ xlaje, ti ta xacʼ cuxlejal sbatel osile», jaʼ me smelolal ti chkakʼbetik yipal saʼel li kʼusitik chtun kuʼuntik ta mantale. Xi jmuyubaj me mi jech ta jpastike (Mat. 5:3).
6:44. Oyutik ta yoʼonton ta jujuntal li Jeovae, jaʼ jech chakʼ ta ilel ti kʼalal tsnopajesutik tal ta stojolal li xNichʼone. ¿Kʼuxi tsnopajesutik? Jaʼo kʼalal chkaʼitik ta jujuntal li chol mantale, xchiʼuk ta xchʼul espiritu xtok ti jaʼ tskoltautik ta yaʼibel smelolale xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li melel mantaletike.
11:33-36. Maʼuk me svinajeb jkʼuniltik ti kʼalal chkakʼtik ta ilel li kʼusi oy ta koʼontontike.
«JʼECHʼEL ME TSʼACLINUN O»
Kʼalal nopaj xaʼox tal li kʼin Koltael ta sjabilal 33, isut ta Betania li Jesuse. Kajal och ta jkot buro li Jesús ta 9 yuʼun nisane, ta yokʼomal ta 10 yuʼun nisane isut ta chʼulna. Ti la skʼan ta s-orasion ti akʼo xichʼ ichʼbel ta mukʼ sbi li sTote, oy buchʼu xi la stakʼ tal ta vinajele: «Laj xa cacʼ ta ichʼel ta mucʼ ta aventa li jbie, pero ta to xcacʼ ta ichʼel ta mucʼ yan velta», xi (Juan 12:28).
Kʼalal jaʼo chveʼik ta kʼin Koltaele, li Jesuse laj yakʼbe komel mantal li yajtsʼaklomtak ta skoj ti chbat xae xchiʼuk la spas orasion ta stojolalik. Mu ta sjaliluk une, laj yichʼ tsakel, chapanel xchiʼuk laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ sventa te xcham. Pe chaʼkuxesat yuʼun Dios.
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
14:2. ¿Kʼusi smelolal ti laj yal Jesús chbat xchapan bu chkʼotik ta vinajel li tukʼil yajtsʼaklomtake? Sventa chlik li chaʼkuxesel ta sventa li buchʼu tʼujbilik ta xbatik ta vinajele, tsots skʼoplal ti baʼyel xichʼ batel xchʼichʼel ta stojolal Dios li Jesuse sventa chakʼbe slikeb li achʼ tratoe. Xchiʼuk noxtok skʼan xichʼ yabtel kʼuchaʼal ajvalil. Vaʼun xuʼ xlik li chaʼkuxesel ta stojolal li yajtsʼaklomtak ti tʼujbil chbatik ta vinajele.
19:11, Ch. Kʼalal xi laj yalbe Pilato li Jesuse: «li bochʼo laj yaqʼuicun ta acʼobe» ti xie, ¿mi jaʼ skʼoplal li Judas Iscariotee? Maʼuk la snopbe skʼoplal Judas o junuk krixchano, yileluke jaʼ laj yalbe skʼoplal skotol li buchʼutik tsbainbeik slajele. Te skʼoplal Judas, «li banquilal paleetique xchiʼuc li jchapanvanejetic ta chʼulnae» xchiʼuk «scotol li cristianoeti[k]» ti laj yakʼ sbaik ta loʼlaele xchiʼuk ti jaʼ la spojik li Barrabase (Mat. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22).
20:17, Ch. ¿Kʼu yuʼun albat yuʼun Jesús li María Magdalena ti akʼo mu xmakat ta be o ti mu sjipan sba ta stojolale? Yaʼeluk li Mariae la smak ta be o la sjipan sba ta stojolal yuʼun la snop ti chbat xa ta vinajel li Jesuse xchiʼuk ti muʼyuk xa ta xil yan veltae. Jaʼ yuʼun, sventa tspatbe yoʼontone, li Jesuse laj yalbe ti akʼo mu xmakat ta bee xchiʼuk laj yalbe ti akʼo xbat yalbe yajchankʼoptak li aʼyej ti chaʼkuxi xae.
Kʼusitik xuʼ jchantik:
12:36. Sventa «xnichʼon[ukutik] sac osil» o ti kichʼojtik sak osile, skʼan me xkojtikintik lek li melel mantal ta sKʼop Diose. Vaʼun skʼan me jtunestik taje sventa jlokʼestik ta ikʼ osil ta mantal li yan krixchanoetike xchiʼuk ti xtalik ta sak osil yuʼun Diose.
14:6. Muʼyuk yan, jaʼ noʼox ta stojolal Jesús ti lek chilutik li Diose. Jaʼ noʼox me xuʼ chi jnopaj ta stojolal Jeova mi chkakʼ xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jesús xchiʼuk mi ta jchanbetik li stalelale (1 Ped. 2:21).
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Mi ta jpastik li kʼusi tskʼan Diose jaʼ me oy-o ta jtojolaltik li slekil yoʼontone xchiʼuk ta stojolal li xNichʼone (1 Juan 5:3).
14:26; 16:13. Li xchʼul espiritu Jeovae chchanubtasutik xchiʼuk tsvules ta joltik kʼusitik. Chal kaʼitik jlom melel mantaletik xtok. Jaʼ yuʼun chaʼa, xuʼ me tskoltautik ta yojtikinel mas, xi jpʼijub echʼel, jchantik lek skʼelel, xlekub mas jnopbentik xchiʼuk chi jtojobaj mas ta rason yuʼun. Jech oxal skʼan jpasulantik orasion, ti jaʼ ta jkʼantik li espiritu taje (Luc. 11:5-13).
21:15, 19, NM. Li Jesuse la sjakʼbe Pedro mi mas la skʼanoj «liʼe», jaʼ xkaltik, li choyetik te yuʼunike. Ti vaʼ yelan la sjakʼ li Jesuse, jaʼ jech laj yakʼbe ta yoʼonton Pedro ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti stsʼakli-o li Jesuse, ti maʼuk xbat ta yoʼonton stsakel li choye. ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta jtojolaltik? Kʼalal ta jchantik batel li Evanjelioetike, skʼan me xkakʼ ta koʼontontik skʼanel mas li Jesuse, jaʼ me patil to xkakʼtik li kʼusitik xuʼ kʼupilik sba chkiltike. Jech, jtsʼaklitik-o me ta sjunul koʼontontik.
[Lokʼol ta pajina 31]
¿Kʼusi ta jchantik ta stojolal li Nicodemoe?