Li sKʼop Jeovae kuxul
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta skarta Santiago xchiʼuk Pedro
TE VAN 30 jabiluk yechʼel li Pentecostés ta 33 ta jkʼakʼaliltike, li yajtsʼaklom Cristo Santiagoe —ti jaʼ xchaʼitsʼin Jesuse— la stakbe echʼel karta «li lajchaʼchop [stsʼunubal] Israel» ta sventa Diose (Sant. 1:1). ¿Kʼusi sventa? Sventa chalbe ti akʼo stsatsubtas li xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti akʼo xkuch yuʼunik li prevaetike. Li ta skartae te chal tojobtaseletik xtok sventa chichʼ chapanel li kʼopetik ta tsobobbailetik taje.
Jech li Pedro eke, la stsʼiba li sbaʼyel karta kʼalal jutuk xaʼox skʼan xlik nutsvanuk ta sjabilal 64 li ajvalil Nerón ta Romae. Ti kʼusi oy ta yoʼonton chalbe li ermanoetike jaʼ ti akʼo tsotsuk-o li xchʼunel yoʼontonike. Ta tsʼakal jutuke la stakbe echʼel li xchibal skartae, te chalbe echʼel ti akʼo stsʼetanbeik lek xchikinal li sKʼop Diose xchiʼuk la spʼijubtas echʼel ta sventa li skʼakʼalil Jeovae. Ta melel, li voʼotik eke xuʼ me jtabetik ep sbalil li skarta Santiago xchiʼuk Pedroe (Heb. 4:12).
CH-AKʼBAT SPʼIJILIK YUʼUN DIOS LI BUCHʼUTIK OY XCHʼUNEL YOʼONTON TSKʼANIKE
«Xcuxet noʼox yoʼnton li bochʼo ta xcuch yuʼun li preva chtal ta stojole —xi la stsʼiba li Santiagoe—, yuʼun me lec ilocʼ yuʼune, ta xichʼ scorona sventa chcuxi.» Li Jeovae chakʼ jpʼijiltik sventa tskoltautik ta stsʼikel li prevaetike, pe skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik jkʼanbetik un (Sant. 1:5-8, 12).
Li Santiagoe chakʼ ta ilel ti skʼan oyuk xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk spʼijilik ek li jchanubtasvanejetik ta tsobobbaile. Laje la spʼijubtas yermanotak ti xuʼ chikʼubtas sjunul jbekʼtaltik li kokʼtike akʼo mi uni bikʼit tajek, xchiʼuk laj yalbe xtok ti akʼo me skʼel sbaik ti mu jaʼuk xbat ta yoʼontonik li kʼusitik yuʼun balumile, yuʼun xuʼ jaʼ sokes ti kʼuyelan lek xil sbaik xchiʼuk Diose. Chal xtok ti kʼusi skʼan spas sventa xlekub li jun jchʼunolajel ti ip ta mantale (Sant. 3:1, 5, 6; 5:14, 15).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
2:13. ¿Kʼu yuʼun xi laj yal li Santiagoe: «Li bochʼo cʼux ta yoʼnton xchiʼile, jaʼ jech cʼux ta oʼntonal ec ti cʼalal yorail ta xchapanate»? Kʼalal chkʼot kaltik ta stojolal Dios ti kʼuyelan la jpas jbatike, ta me svules ta sjol ti kʼuyelan li jkʼuxubinvane xchiʼuk ta me xchʼay jmultik ta sventa ti laj yakʼ sba ta matanal li xNichʼone (Rom. 14:12). ¿Mi mu meleluk ti mu jecheʼuk noʼox chkakʼ jvokoltik kʼalal chkakʼ ta ilel xkʼuxul koʼontontike?
5:20. ¿Buchʼu ti «ta xcol ta sventa lajele»? Li Santiagoe xi chale: «Ay yicʼ sutel tal, laj yacʼbe scomtsan chopol be stamoj ti jech ta xcol ta sventa lajele», xi. Liʼe jaʼ chalbe skʼoplal li xkuxlejal jsaʼ mulil ti sutesoj xa yoʼontone xchiʼuk ti jelel xa stalelale. Li yajtsʼaklom Cristo ti chkoltavane mu xakʼ chamuk ta mantal xchiʼuk xuʼ me mu xlaj ta sbatel osil. Vaʼun jaʼ «jech ichʼay epal mulil [yuʼun]» li yajtsʼaklom Cristo taje: li smul spasoj li jmulavil krixchanoe.
Kʼusitik xuʼ jchantik:
1:14, 15. Ta skoj ti kʼusi chopol tskʼan koʼontontike chvokʼ li mulile. Jaʼ yuʼun mu me jmakʼlintik li kʼusitik tskʼan koʼontontike, mu me jkʼupintikuk xa spasel. Jaʼ lek jaʼ kakʼ ta koʼontontik li kʼusitik tstsatsubtasvane xchiʼuk ti jaʼuk jnojes ta jol koʼontontike (Fili. 4:8).
2:8, 9. Mi tʼujbil li buchʼu ta jkʼantike jaʼ me skontrainoj «li smantaltac Dios[e]», li mantal sventa kʼanbaile. Jaʼ yuʼun li yajtsʼaklomutik Cristoe muʼyuk me bu tʼujbil yajval buchʼutik ta jtsaktik ta mukʼ.
2:14-26. Li voʼotike «colem[utik] xa ta sventa xchʼunojel [koʼontontik]» mu ta «sventauc cabteltic» ta sventa sMantal Moisés mi jaʼuk li ta kabteltik ta sventa li yajtsʼaklom Cristoe. Pe mu me baluk noʼox ti chkaltik ti oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal Diose (Efe. 2:8, 9; Juan 3:16). Yuʼun me skʼan jech jpastik ti kʼuchaʼal tskʼan yoʼontone.
3:13-17. «Li jbijiltic chlic tal ta stojol Diose» x-echʼ to skʼoplal, jaʼ chʼabal li kʼusi «sventa noʼox banamil, stalel noʼox cristiano [xchiʼuk ti] sventa pucuj[e]». Jech oxal chaʼa, jechuk me jsaʼtik kʼuchaʼal kʼulejal li spʼijil Diose (Pro. 2:1-5).
3:18. Li buchʼutik tspukbeik o tsvajbeik sbekʼ li lekil aʼyej ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose «chacʼ persa ch-abtejic ta sventa acʼo muʼyucuc [kʼop]». Jaʼ yuʼun tsots me skʼoplal ti lekuk jtalelaltik xchiʼuk ti bikʼituk xkakʼ jbatike, jech xtok mu me xi j-ilin xchiʼuk mu me jsaʼtik kʼop.
«JʼECHʼEL OYUC O XCHʼUNOJEL AVOʼNTONIC»
Li Pedroe la svulesbe ta sjol yermanotak ti oy «spatubil [yoʼontonik] ti mu xlaj scʼoplale»: jaʼ ti chichʼik li kuxlejal ta vinajele. Xi laj yalbee: «Voʼoxuque stsʼunubaloxuc xa li bochʼo tʼujbil yuʼun Diose, batsʼi pale xa cʼotemoxuc ta stojol Dios, chʼul mucʼta lum xa cʼotemoxuc», xi. Kʼalal laj xaʼox yalbe tojobtaseletik ta sventa ti x-ichʼvanik ta mukʼe, xi laj yalbe mantal xtoke: «Koʼoluc me avoʼnton ta acotolic. Cʼux me xavaʼay abaic, cʼano me abaic, yuʼun jun xa atotic. Oyuc slequil avoʼntonic; biqʼuit me xavacʼ abaic», xi (1 Ped. 1:3, 4; 2:9; 3:8).
Ta skoj ti «poʼot xa chlaj scotol li cʼusitic [oy]» ta Judae, li Pedroe xi laj yalbe li yermanotake: «Bijanic me» xchiʼuk «teuc me avoʼntonic ta scʼopanel li Diose», xi. Xi to laj yal xtoke: «Bijanic me, viqʼuiluc me asatic [...]. Contrainic li pucuje, jʼechʼel oyuc o xchʼunojel avoʼntonic», xi (1 Ped. 4:7; 5:8, 9).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
3:20-22. ¿Kʼuxi chtun kuʼuntik ti chkichʼtik voʼ sventa jta jkoleltike? Akʼo mi tsots skʼoplal ti xkichʼtik voʼ sventa jta jkoleltike, li kʼusi ta jta-o jkoleltik ta melele jaʼ «ta sventa ti ichaʼcuxi li Jesucristoe». Jaʼ yuʼun chaʼa, li buchʼutik chichʼik voʼe skʼan me xakʼ lek xchʼunel yoʼontonik ti jaʼ noʼox xuʼ sta skolelik ti laj yakʼ xkuxlejal ta matanal li xNichʼon Diose xchiʼuk ti laj yichʼ chaʼkuxesele. Skʼan me xchʼunik xtok «ti te xa oy ta sbatsʼicʼob Diose» xchiʼuk ti jaʼ me sventainoj li buchʼutik kuxajtike xchiʼuk li buchʼutik chamemike. Kʼalal «icolic [vaxakvoʼ] ta sventa li voʼe», jaʼ laj yakʼ ta ilel li buchʼutik jaʼ jech xchʼunel yoʼontonik kʼalal chichʼik voʼe.
4:6. ¿Buchʼutik ti «chamenic» ti laj yichʼik albel lekil aʼyeje? Jaʼ li buchʼutik «chame[mik] toʼox ta scoj [x]chopolilic, ta scoj [s]mulic», jaʼ xkaltik, chamemik toʼox ta mantal (Efe. 2:1). Kʼalal la xchʼamik li lekil aʼyeje, lik kuxiikuk ta mantal.
Kʼusitik xuʼ jchantik:
1:7. Sventa lekuk tajek li xchʼunel koʼontontike, skʼan me xkakʼtik ta preva. Li xchʼunel koʼontontik taje jaʼ me «chijcolutic sbatel [osil]» yuʼun (Heb. 10:39). Mu me xi jsut ta valopat ta skoj li preva chil xchʼunel koʼontontike.
1:10-12. Li anjeletike tskʼan chaʼibeik smelolal li kʼusitik toj tsotsik skʼoplal ta mantal ta sventa li stsobobbail tʼujbil jchʼunolajele, ti jaʼ la stsʼibaik ta voʼne li j-alkʼopetike. Pe li kʼusitik taje, jaʼ to laj yichʼ aʼibel smelolal kʼalal la slikes Jeova li stsobobbail yajtsʼaklom Cristoe (Efe. 3:10). Jchanbetik stalelal li anjeletik taje xchiʼuk jsaʼtik li kʼusitik «cʼalal to ta yut cʼusi tsnop li Diose» (1 Cor. 2:10).
2:21. Jech kʼuchaʼal la spas Jesuse, ti jaʼ ta jchanbetik stalelale, skʼan me oyuk ta koʼontontik xkil jvokoltik kʼalal to mi li jcham sventa jaʼ te oyutik-o ta stojolal li pas mantal yuʼun Jeovae.
5:6, 7. Mi chkalbetik Jeova li kʼusi ta jvul-o koʼontontike, jaʼ me tskoltautik stuk sventa jaʼuk baʼyel xkakʼ ta jkuxlejaltik li melel yichʼel ta mukʼe xchiʼuk ti mu masuk jvul tajek koʼontontik ta sventa li kʼusitik ta jelavele (Mat. 6:33, 34).
«CHTAL [LI SKʼAKʼALIL] CAJVALTIQUE»
«Li scʼop Diose mu ta yoʼntonuc cristiano ilocʼ tal. Jaʼ iventainatic yuʼun Chʼul Espíritu. Jaʼ viniquetic icʼopojic ta sventa Dios», xi la stsʼiba li Pedroe. Mi ta jtsʼetanbetik lek xchikinal li kʼusitik albile, muʼyuk me bu tsokesutik li «jloʼlavanej jchanubtasvanejetic» xchiʼuk mi jaʼuk li yan krixchanoe (2 Ped. 1:21; 2:1-3).
«Cʼalal slajebtic xa batel cʼacʼale, ta xlic jlabanvanejetic», xi pʼijubtasvan li Pedroe. Pe «li scʼacʼalil cʼalal chtal Cajvaltique jaʼ jech chac cʼu chaʼal jun jʼelecʼ». Vaʼun ti kʼuyelan la stsutses skarta li jtakbole jaʼ ti tstojobtas li buchʼutik «jun [y]oʼnton [ts]malaic [li] scʼacʼalil li Diose» (2 Ped. 3:3, 10-12).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
1:16-19. ¿Buchʼu li «mucʼta cʼanal[e]»? ¿Bakʼin chlokʼ tal? ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti kʼotem xa ta pasele? Li «mucʼta cʼanal[e]» jaʼ li Jesucristo kʼalal yichʼoj xaʼox vaʼanel ta ajvalile (Apo. 22:16). Ta 1914 «[lokʼ] tal» li Jesús ta stojolal li kʼusitik pasbile, kʼuchaʼal Tʼujbil Ajvalil ti yakal chal ti poʼot xa sakube. Kʼalal la skʼatajes sba Jesús ti laj yil Pedroe, jaʼ svinajeb li smukʼulal ta tsʼakale xchiʼuk li sjuʼel ta ajvalilale, xchiʼuk laj yakʼ ta ilel xtok ti xuʼ jpat lek koʼontontik yuʼun li sKʼop Dios ti kak albile (Mar. 9:1-3). Mi ta jtsʼetanbetik lek xchikinal li kʼop taje, ta me xil sak osil li koʼontontike xchiʼuk ta me jnaʼtik ti lokʼem xa tal li mukʼta Kʼanale.
2:4. ¿Kʼusi jaʼ li «yutil icʼal osil[e]»? ¿Bakʼin laj yichʼik jipel ochel te li jtoyba anjeletike? Li ikʼal osil taje jaʼ ti oy xa noʼox spajeb kʼusi xuʼ spasik jlom kuxlejaletik ti mu xvinajik ta kʼelele, maʼuk li krixchanoetike. Jaʼ jun ikʼal osil ta snopbenik ta sventa mantal ta sventa ti kʼusi kʼupil sba tskʼan yoʼonton Diose. Ti buchʼutik jech oyik ta ikʼal osile muʼyuk me spatobil yoʼontonik ta tsʼakal. Li Diose la sjip ochel ta ikʼal osil ta skʼakʼalil Noé li jtoyba anjeletike, jech me oyik-o taje, jaʼ to me mi kʼot yorail chichʼ chapanbel smulike.
3:17. ¿Kʼusi kak xa onoʼox xojtikinik li yajtsʼaklomtak Cristoe? Liʼe jaʼ skʼoplal chalbe Pedro li kʼusi kak xa nabile, jaʼ xkaltik, li kʼusi chkʼot ta pasel ta mas tsʼakal ti akʼbat snaʼ yuʼun Dios li Pedroe xchiʼuk li yan jtsʼibajometik yuʼun Vivliae. Veno, li kʼusi laj yichʼ akʼel ta ojtikinel taje mu tsʼakaluk, jaʼ yuʼun mu snaʼik skotol kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavel li baʼyel jchʼunolajeletike. Pe snaʼojik onoʼox uni jutuk ti kʼusi smalaojike.
Kʼusitik xuʼ jchantik:
1:2, 5-7. Mi chkakʼbetik yipal ta xchʼiesel li xchʼunel koʼontontike, li stsʼikel vokolile xchiʼuk li yichʼel ta mukʼ Diose maʼuk noʼox me «[chkojtikintik] li Diose xchiʼuc li Cajvaltic Jesucristoe», moʼoj, yuʼun me oy jbaliltik chi jkʼot, jech chvinaj ta kabteltik (2 Ped. 1:8).
1:12-15. Sventa «jʼechʼel [jchʼunojtik-o] li cʼusi melele», skʼan me nopajtik noʼox xkichʼtik vulesbel ta joltik li beiltaseletik ta Vivliae. Jaʼ yuʼun toj jtunel me ti jchan jvuntike, ti jkʼel jVivliatike xchiʼuk ti xi jbat ta tsobajeletike.
2:2. Skʼan me jkʼel jbatik lek, sventa mu xikʼubtasbe sbi Jeova xchiʼuk s-organisasion li jtalelaltike (Rom. 2:24).
2:4-9. Ta sventa ti kʼusitik spasoj ta voʼne li Jeovae, jnaʼojtik lek ti «snaʼ cʼuxi chut tscolta ta svocol li bochʼo ta xʼichʼat ta mucʼ yuʼune, xchiʼuc snaʼ bu chacʼ batel li bochʼotic toj chopolique yuʼun jech te oyic o cʼalal to tsta yorail ta xichʼic chapanel».
2:10-13, Achʼ Testamento, ta skʼop Chenalhó. Akʼo mi oy kʼusi chopol chbat ta pasel yuʼunik li «bochʼotic oy yabtelique» (li jkʼelvanej yajtsʼaklomtak Cristoe) xchiʼuk ti chchʼayik bakʼintike, mu me stakʼ ti chopol xi jkʼopoj ta stojolalike (Heb. 13:7, 17).
3:2-4, 12. Mi ta jtsʼetanbetik lek xchikinal li «cʼusi laj yalic comel li chʼul jʼalcʼopetique» xchiʼuk «li smantal Cajvaltique», muʼyuk me chchʼay ta joltik ti poʼot xa tajek li skʼakʼalil Jeovae.
3:11-14. Li voʼotik ti «jun [k]oʼnton [ta jmalatik] [li] scʼacʼalil li Diose» skʼan me 1) chʼuluk jtalelaltik xchiʼuk sakukutik me ta jbekʼtaltik, ta jnopbentik, ta jtalelaltik xchiʼuk ta mantal; 2) x-epaj kabteltik ti chakʼ ta ilel «ti jʼechʼel [kichʼojtik-o] ta mucʼ li Diose», jech kʼuchaʼal li xcholbel skʼoplal li Ajvalilale xchiʼuk li spasel ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike; 3) xkakʼbetik yipal «ti muʼyucuc [kikʼobaltike]», jaʼ xkaltik, sventa mu xikʼubtas jtalelaltik li balumile; 4) jkʼeltik lek ti lekuk li kʼusi oy ta koʼontontike xchiʼuk «ti muʼyuc [jmultik]» xi jkuxie, xchiʼuk 5) «junuc [koʼontontik]» ta stojolal Dios, ta stojolal kermanotaktik xchiʼuk ta stojolal yan krixchanoetik.