Li sKʼop Jeovae kuxul
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta skarta Juan xchiʼuk Judas
YOXLIKAL li skarta Juane, ti te van ta sjabilal 98 ta jkʼakʼaliltik laj yichʼ tsʼibael ta steklumal Éfeso, te tsakal skʼoplal li ta slajebal livroetik ti yakʼoj ta naʼel Diose. Li xchibal baʼyuk la stsʼibae jaʼ sventa chalbe ti teuk me xanavik-o ta sakil osil li jchʼunolajeletike xchiʼuk ti akʼo skontrainik li jvalopatinej mantaletike. Yan li ta yoxibal skartae maʼuk noʼox chalbe ti akʼo teukik-o li ta mantale, moʼoj, yuʼun chalbe xtok ti akʼo skolta sbaik ta jujuntale.
Li Judas, li xchaʼitsʼin Jesuse la stsʼiba skarta ta sjabilal 65 te ta Palestina. Te tspʼijubtas li xchiʼiltak ta chʼunolajel ta sventa ti ochem ta tsobobbail jlom chopol krixchanoetike xchiʼuk te chalbe tojobtaseletik yoʼ stsal yuʼunik li kʼusitik chopol tspasike. Mi ta jchikintatik lek li kʼusi chal skarta Juan xchiʼuk Judase ta me skoltautik sventa lek tsotsuk li xchʼunel koʼontontik akʼo mi xkil jvokoltike (Heb. 4:12).
TE XA XANAVIK-O ECHʼEL TA SBELEL SAKIL OSIL, KʼANELAL XCHIʼUK XCHʼUNEL OʼONTONAL
Li sbaʼyel karta Juane jaʼ sventa skotol li buchʼutik jmoj xa xchiʼukik Cristoe xchiʼuk te chal lekil tojobtaseletik sventa skontrainik li jvalopatinej mantaletike, ti akʼo tsots xakʼ sbaik ta sventa li melel mantale xchiʼuk ta sventa li tukʼilale. Jaʼ mas chalbe skʼoplal xtok li sbelel sakil osile, li kʼanelale xchiʼuk li xchʼunel oʼontonale.
Xi la stsʼiba li Juane: «Me chijxanovutic ta sac osil jech chac cʼu chaʼal oy ta sac osil [li Diose], ta melel jun chijcʼot ta jcotoltic». Ta skoj ti jaʼ te likem tal ta stojolal Dios li kʼanelale, xi chal li jtakbole: «Jcʼanan me jbatic». Jech xtok, chal ti «me jcʼanojtic o li Diose» jaʼ me tstij koʼontontik ti akʼo «jchʼunbetic li smantaltaque», yan «li xchʼunojel coʼntonti[k]» ta stojolal li Jeovae, li ta sKʼope xchiʼuk li ta xNichʼone jaʼ me tskoltautik ta stsalel li balumile (1 Juan 1:7; 4:7; 5:3, 4).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
2:2; 4:10. ¿Kʼu yuʼun ti «milbil matanal» chichʼ albel skʼoplal li Jesuse? Li «matanal» xie jaʼ skʼoplal li kʼusi chtun kuʼuntik sventa mu x-ilin ta jtojolaltik li Diose xchiʼuk sventa lek xilutike. Li Jesuse laj yakʼ xkuxlejal ta milbil matanal, jaʼ xkaltik, ti jaʼ jech la spas ti kʼuyelan chal smantal Dios ta sventa li tukʼilale. Ta sventa li matanal taje, li Diose xuʼ chkʼuxubinvan xchiʼuk ti tspasbe perton smul li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jesuse (Juan 3:16; Rom. 6:23).
2:7, 8. ¿Kʼusi mantalil ti «voʼone» xi laj yalbe sbi li Juane xchiʼuk ti «achʼ» xi yal xtoke? Li jtakbole jaʼ laj yalbe skʼoplal li mantal ta sventa ti akʼo skʼan sbaik ta jujuntale xchiʼuk ti xuʼ chil-o svokolike (Juan 13:34). «Voʼone» la sbiiltas, yuʼun oy xa ta 60 jabil laj yal Jesús kʼalal skʼan toʼox x-akʼbat snaʼ yuʼun Dios li sbaʼyel karta Juane. Jaʼ yuʼun laj yalbe jchʼunolajeletik ti oy xa onoʼox «ta [slikeb]» kʼalal la xchʼunik li Cristoe. Pe li mantal taje «achʼ» skʼoplal xkaltik xtok, yuʼun maʼuk xa noʼox skʼan chʼunel li mantal «cʼano achiʼil jech chac cʼu chaʼal cʼux ta avoʼnton abecʼtal atuc» xie, yuʼun skʼan jkʼan jchiʼiltaktik akʼo mi xkil jvokoltik ta skojik (Lev. 19:18; Juan 15:12, 13).
3:2, NM. ¿Kʼusi ti «muʼyuk to vinajesbil» ta stojolal li tʼujbil jchʼunolajeletike, xchiʼuk buchʼu ti ta xilik «ti kʼuyelan onoʼox stuke»? Li kʼusi muʼyuk to vinajesbil ta stojolalike jaʼ ti mu snaʼ kʼuyelanik kʼalal mi chaʼkuxiik ta vinajel ti mu xvinaj ta kʼelel li xkuxlejal ch-akʼbatike (Fili. 3:20, 21). Pe snaʼojik «ti kʼalal mi laj yakʼ sba ta ilel ta [stojolalike] [chkoʼolajik] xchiʼuk [Dios], yuʼun ta [xilik] ti kʼuyelan onoʼox stuke» ti espiritu li Jeovae (2 Cor. 3:17, 18, NM).
5:5-8. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta aʼyel li voʼ, li chʼichʼ xchiʼuk li chʼul espiritu «ti jaʼ Xnichʼon Dios li Jesuse»? Ti kʼuxi laj yakʼ ta aʼyel voʼ ti jaʼ xNichʼon Dios li Jesuse, jaʼ ti kʼalal laj yichʼ voʼe, yuʼun jamal laj yal Jeova ti jaʼ xNichʼon ti lek skʼanoje (Mat. 3:17). Li chʼichʼe laj yakʼ ta aʼyel ek ti jaʼ xNichʼon Dios li Cristoe, yuʼun li chʼichʼe jaʼ skʼoplal xkuxlejal Jesús ti «la smanutic jcotolti[ke]» (1 Tim. 2:5, 6). Jech li chʼul espiritu eke laj yakʼ ta aʼyel ti jaʼ xNichʼon Dios kʼalal yal talel bu oy Jesús kʼalal yakal chichʼ voʼe, ti jaʼ ikoltaat-o ti «buyuc noʼox ixanov la scoltaan ep cristianoetic, xchiʼuc la scoltaan li bochʼotic utsʼintabilic yuʼun pucujetique» (Juan 1:29-34; Hech. 10:38).
Kʼusitik xuʼ jchantik:
2:9-11; 3:15. Mi chakʼ sokuk kʼuyelan skʼanoj sba xchiʼuk yermanotak li jchʼunolajele, ta ikʼ osil me oy ta mantal xchiʼuk mu me snaʼ bu chbat.
CHʼUNIK-O ME LI «CʼUSI MELEL[E]»
Xi chlik li xchibal skarta Juane: «Ti mol jtunelune ta jtsʼibabot talel ti jvun liʼe, ti voʼot xchiʼuc ti avalabe». Xi xmuyubaj chale: «Oy jun chib avalab ti jech yacalic ta spasel jech cʼu chaʼal ti melel[e]» (2 Juan 1, 4, Ch).
Kʼalal laj xaʼox yalbe yermanotak ti akʼo skʼan sbaike, xi la stsʼibae: «Me ta jcʼan jbatique, jaʼ ta jchʼunbetic o smantal li Diose». Pʼijubtasvan xtok ta sventa li «jloʼlavanejetic, xchiʼuc [li] yajcontratac Cristo[e]» (2 Juan 5-7).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
1, 13, Ch. ¿Buchʼu skʼoplal «ti tʼujbiloxuc yuʼun ti Diose» ti xie? Li Juane xuʼ van jaʼ yakal chalbe skʼoplal jun ants ti Kiria sbi yuʼune, ti ants smelolal ta griego kʼope. Oyikʼaluk van jech laj yal Juan sventa chchʼaybe yoʼonton li jkontrainvanejetike, ti la stunes jun lokʼol kʼop sventa tskʼopon jun tsobobbaile. Mi jeche, li yalabtak ants taje jaʼ li buchʼutik ta tsobobbaile, yan li «yalabtac [xvixe]» jaʼ li buchʼutik ta yan tsobobbaile.
7. ¿Kʼusi skʼoplal laj yal Juan «ti iʼay» xie, xchiʼuk kʼu yuʼun «mu xchʼunic» o mu xalik li jloʼlavanejetike? Maʼuk skʼoplal ti mu xichʼ ilel chtal ta mas tsʼakal li Jesuse, jaʼ skʼoplal ti ay yichʼ sbekʼtal ta Balumil xchiʼuk ti laj yichʼ tʼujel kʼuchaʼal Cristoe (1 Juan 4:2). Li jloʼlavanejetike muʼyuk jamal chalik ti ay xa yichʼ sbekʼtale. Yikʼaluk van mu xalik ti ay xa kuxiuk li Jesuse o ti laj yichʼ tʼujel ta chʼul espiritue.
Kʼusitik xuʼ jchantik:
2, 4. Ti xkojtikintik li kʼusi «melele» —skotol li chanubtaseletik sventa li yajtsʼaklom Cristo ti te oy ta Vivliae— xchiʼuk ti chkakʼ ta jkuxlejaltike toj tsots me skʼoplal sventa jta jkolebaltik (3 Juan 3, 4).
8-11. Mi ta jkʼantik ti teuk-o ta jtojolaltik «ti slequilal yutsilale, xchiʼuc ti slamajemal [koʼontontik]» ti likem tal ta stojolal «Jtotic Diose xchiʼuc ti Cajvaltic Jesucristo[e]» xchiʼuk mi ta jkʼantik teuk-o ta jtojolaltik xtok ti kʼuyelan jkʼanoj jbatik xchiʼuk li kermanotaktike skʼan me jkʼel jbatik ta mantal xchiʼuk jkontraintik li buchʼu «mu jaʼuc ta xchʼun jech chac cʼu chaʼal ichanubtasvan li Jesucristoe» (2 Juan 3, Ch).
«COʼOL TA JCOLTA JBATIC O TA XCHOLEL LI SCʼOP DIOS TI JAʼ MELELE»
Li yoxibal skarta Juane jaʼ sventa li yamigo Gayo ti lek tajek xil sba xchiʼuke, xi laj yalbee: «Muʼyuc xa bu jech yan muyubajel ta xcaʼi ti cʼalal laj caʼibe scʼoplal ti jnichʼnabe, ti staoj yav cʼotem ta yoʼntonic ta xchʼunel ti bu jaʼ melele» (3 Juan 4, Ch).
Li Juane ta skʼupil kʼopta Gayo ta skoj ti tukʼ chtun ta skoltael li yermanotak ti tsvulaʼanik tsobobbaile. Xi tsvules ta joltike: «Tscʼan ta jcʼuxubintic li bochʼo jech chanovique, yuʼun coʼol ta jcolta jbatic o ta xcholel li scʼop Dios ti jaʼ melele» (3 Juan 5-8).
Sjakʼobil chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
11. ¿Kʼu yuʼun oy junantik ti tspasik kʼusitik chopole? Ta sventa ti muʼyuk lek oyik ta mantale, mu xilik li Dios ta snopbenike. Ta skoj ti mu xil ta sbatsʼi satik xtoke, ep kʼusitik tspasik yuʼun yalojik ti muʼyuk ilbilik yuʼun li Diose (Eze. 9:9).
Kʼusitik xuʼ jchantik:
4. Li ermanoetik ti lek yijik ta mantal ta tsobobbaile xmuyubajik tajek kʼalal chilik ti «tspasic cʼusi [melel]» li kerem-tsebetike. ¡Pe mu xa noʼox albajuk li muyubajel chaʼiik totil meʼiletik kʼalal chkʼot ta yajtunel Jeova yuʼunik li yalab xnichʼnabike!
5-8. Jlom ti buchʼutik tsots ch-abtejik ta stojolal yermanoik ta skoj ti skʼanojike xchiʼuk ti skʼanojik Jeovae jaʼik li jkʼelvanejetik ta sirkuito xchiʼuk distritoe, li misioneroetike, li buchʼutik chtunik ta Betele xchiʼuk li prekursoretike. Toj lek ta chanbel li xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti jkoltatik ta slekil koʼontontike.
9-12. Skʼan me jchanbetik li stukʼil talelal Demetrioe, mu me jaʼuk jchanbetik li stalelal Diotrefese, yuʼun li stuke jaʼ jun jloʼiltavanej xchiʼuk jchopol kʼoptavanej.
«TE ME OYANIC O TA STOJOL LI DIOS TI LEC SCʼANOJOXUQUE»
Li Judase chal ti buchʼutik mukul tstikʼ sbaik ta tsobobbaile jaʼik la li «jloʼlavanejetic [ti] muʼyuc cʼusi lec chilic. Ta puru saʼsaʼcʼop oyic o; muʼyuc cʼusi lec chaʼyic o. Jaʼ noʼox tsaʼic li cʼusi tscʼan sbecʼtalique». «Tstoy sba xchiʼuquic li cʼusi chalique; ven lec xa xcʼopojic ta stojol cristianoetic yilel sventa tsaʼic li cʼusi tscʼan stuquique.» (Judas 4, 16.)
¿Kʼuxi xuʼ skontrainik kʼusitik chopol li yajtsʼaklomtak Cristoe? Xi la stsʼiba li Judase: «Voʼoxuc ti lec jcʼanojoxuque, naʼic me cʼusi laj yalic comel li yajtacbolaltac Cajvaltic Jesucristoe». Xchiʼuk xi to laj yale: «Te me oyanic o ta stojol li Dios ti lec scʼanojoxuque», xi (Judas 17-21).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
3, 4, Ch. ¿Kʼu yuʼun la stijbe yoʼonton yajtsʼaklomtak Cristo li Judas «ti [xakʼbeik] yipal ta xchabiel ti scʼop Dios ti [akʼbatik] comel[e]»? Yuʼun oy «viniquetic [ti] ven chopolic» ti «ta mucul ta sticʼ sbaic» ta tsobobbaile. Li viniketik taje «tsyanijesbeic smelol li slequil yutsil yoʼnton Dios cuʼuntic sventa xuʼ tspasic o li cʼusi chopol tscʼan yoʼntonique».
20, 21, Ti Achʼ Rextomento yuʼun ti Jesucristoe, ta skʼop Chamula. ¿Kʼuxi xuʼ «tey [oyutik-o] ta stojol ti scʼuxul yoʼnton ti Diose»? Jaʼ ti jpastik li kʼusi oxtos chkaltik liʼe: 1) «tsatsubuc batel li xchʼunojel [koʼontontik] ta stojol [Dios]» kʼalal baxbolutik ta xchanel li sKʼope xchiʼuk ti ta sjunuluk koʼontontik jcholtik li mantale; 2) ti «[jkʼopontik] Dios ta sventa li Chʼul Espiritue», o ti jech ta jpas jtalelaltik ti kʼuchaʼal tskʼane, xchiʼuk 3) jaʼ ti akʼo xkakʼ xchʼunel koʼontontik ti laj yakʼ sba ta matanal li Jesucristoe, ti jaʼ ta jtatik-o li kuxlejal sbatel osile (Juan 3:16, 36).
Kʼusitik xuʼ jchantik:
5-7. ¿Mi xuʼ van xkolik ta skʼakʼal yoʼonton Dios li chopol krixchanoetike? Muʼyuk, yuʼun jech kʼuchaʼal chakʼ kiltik li oxtos kʼusi laj yal Judase, mu xuʼ xkolik.
8-10. Skʼan jchanbetik stalelal li bankilal anjel Miguele xchiʼuk skʼan me jtsaktik ta mukʼ li buchʼutik akʼbil yabtel yuʼun Diose.
12. Ti chkʼanvanik yileluk li buchʼutik tsvalopatinik kʼusi melele toj xibal me sba ta sventa li xchʼunel koʼontontike, jech kʼuchaʼal toj xibal sba ta sventa barkoetik xchiʼuk ta sventa jnuxinajeletik li tonetik ti mukajtik ta voʼe. Li jecheʼ jchanubtasvanejetike yikʼaluk van oy slekil yoʼontonik yileluk, pe xkoʼolajik kʼuchaʼal jvol tok ti muʼyuk yaʼlele, yuʼun xokolik li ta mantale. Xkoʼolajik kʼuchaʼal li taki teʼetik ti mu xa satinik li ta slajebal echʼel yorail unenaltike. Jaʼ xa noʼox smalaojik li lajelale, jech kʼuchaʼal chichʼ bulel kʼalal to ta yibel li jtekʼ teʼe. Li kʼusi mas lek xuʼ jpastike jaʼ ti jpʼajtik li buchʼutik svalopatinoj mantale.
22, 23. Li melel yajtsʼaklom Cristoe spʼajojik li kʼusitik chopole. Sventa mu xlajik ta kʼokʼ li buchʼutik «mu to snaʼ lec cʼusi chchʼunique», li ermanoetik ti lek yijik ta mantal ta tsobobbaile ta skoltaik ta mantal, jaʼ mas jech skʼan spasik li jkʼelvanejetik ti biiltasbilike.
[Lokʼol ta pajina 28]
Li voʼe, li chʼichʼe xchiʼuk li chʼul espiritue laj yakʼik ta aʼyel «ti jaʼ Xnichʼon Dios li Jesuse»