Viniketik, tsʼunik kʼusi tskʼan li chʼul espiritue xchiʼuk oyuk ta avoʼonton cha tunik
«Li bochʼo jaʼ tstsʼun cʼusi tscʼan Chʼul Espiritue, jaʼ chcʼot scʼajbe sat li yabtel Chʼul Espiritue, jaʼ li cuxlejal sbatel osile.» (GÁL. 6:8)
1, 2. ¿Kʼu yelan yakal xkʼot ta pasel Mateo 9:37, 38, xchiʼuk kʼusi skʼan mas oyuk ta tsobobbailetik ta skoj taje?
LI AVIE yakal xkiltik kʼusitik yakal xkʼot ta pasel ti muʼyuk bu jech ilbil-oe. Yakal chkʼot ta pasel li abtelal ti xi laj yal Jesuse: «Toj ep li cʼaoje, pero jaʼ muʼyuc ep li jcʼaojetique. Jaʼ lec cʼanbeic vocol li Yajval cʼaoje, yuʼun acʼo stac batel jcʼaojetic yuʼun» (Mat. 9:37, 38). Li avie, li Jeovae yakal tstakʼ li orasionetik taje, ti muʼyuk bu jech ilbil-oe. Li abtelal ta septiembre yuʼun 2008 kʼalal ta agosto yuʼun 2009, ayan 2,031 achʼ tsobobbailetik, jech oxal ta spʼejel Balumile oy xa 105,298. Xchiʼuk xuʼ xkaltik ti laj yichʼik voʼ 757 krixchanoetik jujun kʼakʼale.
2 Ta skoj ti yantik ch-epaj taje, skʼan oyuk mas ermanoetik ti snaʼikuk xchabiel xchiʼuk xchanubtasel li chijetike (Efe. 4:11). Li sjaylajunebal jabil echʼ tale, li Jeovae yakʼoj o sbiiltasoj jchabichijetik ti xtojobik ta xchabiel li chijetike, xchiʼuk jnaʼojtik ti jech tspas-o batele. Li albil kʼop yuʼun Miqueas 5:5 ta Xchʼul Cʼop ti Jtotic Diose, ta skʼop Chamula, chal ta melel ti ta slajebal kʼakʼale, li steklumal Diose oy yuʼun «vucub (7) viniquetic ti banquilal[etike]» xchiʼuk «vaxacvoʼ (8) viniquetic ti ichʼbil ye stiʼique», jaʼ xkaltik, ti epik onoʼox viniketik ti lek stalelalik sventa chbeiltasvanike.
3. ¿Kʼusi smelolal ti ta «[jtsʼuntik] cʼusi tscʼan Chʼul Espiritue»?
3 ¿Mi vinikot xchiʼuk mi avichʼoj xa voʼ? Mi jaʼ jeche, ¿kʼusi tskoltaot sventa oyuk ta avoʼonton ti oyuk kʼusi mas cha baine? Jtos kʼusi toj tsots skʼoplale jaʼ ti xa «[tsʼun] cʼusi tscʼan Chʼul Espiritue», jaʼ xkaltik, ti chvinaj ta akuxlejal ti muʼyuk kʼusi chmakat ta be sventa ch-abtej ta akuxlejal li yip Diose (Gál. 6:8). Skʼan me jpʼeluk-o ta avoʼonton ti mu jaʼuk xa «[tsʼun] cʼusi tscʼan [a]becʼtale», ti te smakojbe skʼoplal ti akʼo mu xa smakot ta spasel bu kʼalal xuʼ avuʼun li yabtel Jeova li skʼupinel kʼusitike xchiʼuk li chʼayob oʼontonale. Akʼo mi skotol li yajtsʼaklomtak Cristo skʼan jaʼuk yakal «[stsʼunik] cʼusi tscʼan Chʼul Espiritue», mas to me skʼan chakʼbeik yipal spasel jech li viniketike, yuʼun jaʼ jech tspas yuʼunik li kʼusi chichʼik kʼanbel sventa tsta yabtelik li ta tsobobbaile. Ta skoj ti skʼan oyuk mas yajkoltaobba moletik xchiʼuk moletike, li xchanobil liʼe jaʼ sventa li viniketike. Jaʼ yuʼun, ermanoetik, chkalbotkutik avaʼiik ti akʼo xa nopbeik skʼoplal ta orasione.
Akʼo ta ilel ti cha kʼan cha ta jun lekil abtele
4, 5. 1) ¿Kʼusitik abtelal skʼan chakʼbeik yipal stael li viniketik ti yichʼojik xa voʼe? 2) ¿Kʼu yelan chakʼik ta ilel ti oy ta yoʼontonik stael li abtelaletik taje?
4 Mu junuk vinik xuʼ xkʼot ta jkʼelvanej ta tsobobbail mi te noʼox smeyoj skʼobe. Skʼan tsotsuk x-abtej sventa tsta li «lequil abtel» taje (1 Tim. 3:1). Taje te tsakal skʼoplal ti ta sjunuluk yoʼonton tskʼel kʼusitik chtun yuʼun li yermanotake (kʼelo Isaías 32:1, 2). Li kʼusi chtijbat yoʼonton ta spasel taje, jaʼ ti tskʼan tskolta li yermanotake, maʼuk ti yuʼun oy xa kʼusi tskʼane o ti oy kʼusi mukul ta yoʼonton tspase.
5 Li buchʼu tskʼan ch-och ta jkʼelvanej o ta yajkoltaobba mole skʼan chakʼbe yipal spasel li kʼusi chal Vivlia ta sventa taje (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9). Skotol li viniketik ti yichʼojik xa voʼe skʼan xi sjakʼbe sbaike: «¿Mi chkakʼbe yipal ta xcholel li mantale, xchiʼuk mi ta jkolta yantik ta spasel jech ek? ¿Mi oy ta koʼonton slekilal li yantike xchiʼuk mi chkakʼ persa ta stsatsubtasbel yoʼontonik? ¿Mi ojtikinbilun ti lek ta jchan li sKʼop Diose? ¿Mi chkakʼbe yipal sventa mas lek jujun velta li jloʼil chkal ta tsobobbaile? ¿Mi ta sjunul koʼonton ta jpas li abtelaletik chakʼbikun moletike?» (2 Tim. 4:5). Ta melel, taje tsots skʼoplal skʼan jnoptik.
6. ¿Kʼusi skʼan pasel sventa chichʼ tael mas abtelaletik li ta tsobobbaile?
6 ¿Kʼusi to yan skʼan spasik sventa chchapan sbaik li ermanoetik sventa tstaik abtelaletik ta tsobobbaile? Jaʼo kʼalal chakʼ «abtejuc svuʼel ta yut [yoʼontonik] ta sventa li Chʼul Espíritu[e]» (Efe. 3:16). Muʼyuk buchʼu xuʼ tsnop ti yuʼun lek xa staoj yabtel sventa mas xa mukʼ ch-ilat mi oy buchʼu kʼot ta yajkoltaobba mol o ta mole. Skʼan skʼel kʼuchaʼal jun lekil abtel ti jaʼ noʼox xuʼ sta li buchʼutik lek xa yijik ta mantale. ¿Kʼusi skʼan spasik li viniketik sventa mas xchʼi li xchʼunel yoʼontonike? Skʼan «[spasik] cʼusi tscʼan li Chʼul Espiritue» xchiʼuk ti xvinaj ta xkuxlejalik li yabtele (Gál. 5:16, 22, 23). Kʼalal chakʼik ta ilel li talelaletik ti skʼan oyuk yuʼunike xchiʼuk ti chchʼunik li tojobtasel ch-akʼbatike, «jech chil scotolic ti lec chbat [yuʼunike]» (1 Tim. 4:15).
Skʼan mu jkʼuxubin jba jtuktik
7. ¿Kʼusi smakoj ti chi jtun ta stojolal kermanotaktike?
7 Toj ep abtel yichʼoj ti chi jtun ta stojolal kermanotaktike, jaʼ yuʼun skʼan mu jkʼuxubin jba jtuktik. Ta skoj ti jaʼ melel jchabichijetik ta mantal li jkʼelvanejetik yajtsʼaklomtak Cristoe, chat yoʼontonik ta skoj svokol li chijetike. ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba bakʼintik li jtakbol Pablo kʼalal la xchabi li chijetike? Jkʼeltik kʼusi laj yalbe li jchʼunolajeletik ta Corintoe: «Cʼalal la jtsʼibaboxuc tal li cartae, toj vocol laj caʼay, toj ep laj cat coʼnton; ta yaʼlel jsat ivuʼ cuʼun la jtsʼiba. Yuʼun maʼuc sventa chcacʼ avat avoʼntonic; jaʼ noʼox ta jcʼan acʼo avilic ti batsʼi ep jcʼanojoxuque» (2 Cor. 2:4). Jamal chkiltik ti laj yakʼ skotol yoʼonton ta spasel yabtel li Pabloe.
8, 9. Albo skʼoplal krixchanoetik ti te tsakal ta Vivlia ti la skʼelik kʼusi chtun yuʼun li yantike.
8 Li yajtuneltak Jeovae jech onoʼox ojtikinbilik ti maʼuk noʼox chkʼuxubin sba stukike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Noee muʼyuk bu xi laj yalbe yutsʼ yalale: «Te xavalbikun mi tsuts avuʼunik li arkae, vaʼun te chbat jchiʼinoxuk». Li Moisés eke muʼyuk xi laj yalbe li j-israeletik ti te toʼox nakalik ta Egiptoe: «Akʼbeik yipal xa kʼotik li ta Tsajal Nabe, vaʼun te ta jta jbatik». Li Josué eke muʼyuk xi laj yale: «Te xa takikun ta ikʼel mi jinem xaʼox li smuroaltak Jericoe». Jech li Isaías eke, muʼyuk bu la xbichkʼobta yan j-alkʼop xchiʼuk ti xi laj yale: «¡Te oy chkil leʼe, jaʼ tako batel!» (Isa. 6:8).
9 Li vinik ti lek laj yakʼ komel ta ilel ti la spas batel li kʼusi tskʼan chʼul espiritue jaʼ li Cristoe, ti la xchʼam ta sjunul yoʼonton li abtelal sventa tspoj li krixchanoetike (Juan 3:16). ¿Mi mu skʼanuk xkakʼtik ta ilel ta jkuxlejaltik ti ta jtojbetik ta vokol ti la skʼanutik xchiʼuk ti maʼuk la xkʼuxubin sba stuk li Jesuse? Jun mol ta tsobobbail ti lek xa chaneme, xi laj yal ti kʼuyelan chil li ermanoetike: «Jaʼ stijoj-o koʼonton li kʼusi albat yuʼun Jesús li Pedroe: “Chabibun me lec li [...] chijetic cuʼune”. Ti kʼu sjalil kuxulune kiloj ti xuʼ spat oʼontonal mi oy kʼusi lek laj kaltike o oy kʼusi lek la jpastike. Xi muyubaj ta spasel li abtelal ta xchabiel chije» (Juan 21:16).
10. ¿Kʼusi chtijbat yoʼonton li viniketik sventa chtunik ta stojolal yermanotakik jech kʼuchaʼal la spas Jesuse?
10 Li viniketik ti yichʼojik xa voʼe skʼan me jechuk stalelalik kʼuchaʼal Jesús ta stojolal li ermanoetike, yuʼun li stuke xi laj yale: «Vuʼun ta xcacʼ acux avoʼntonic» (Mat. 11:28). Mi oy ta avoʼonton ta stael li lekil abtel ta xchabiel chijetike, jaʼ ta skoj ti jaʼ tstijot li xchʼunel avoʼontone xchiʼuk ti akʼanoj li chijetike. Muʼyuk cha nop ti jaʼ jun tsatsal abtele. Pe ¿ati mi oy buchʼu muʼyuk ta yoʼonton chtun ta tsobobbaile? ¿Mi oy van kʼuxi xuʼ xlik chʼiuk ta yoʼonton?
Chʼieso ta avoʼonton ti cha kʼan cha tune
11. ¿Kʼuxi xuʼ ta jchʼies ta koʼontontik ti chi jtune?
11 ¿Mi mu xa tojob chavaʼi aba sventa cha ta mas avabtel? Mi jaʼ jeche, kʼano chʼul espiritu sventa tskoltaot ta stsalel li xiʼel taje (Luc. 11:13). Ta melel, li buchʼu chakʼ ta koʼontontik ti ta jkʼan chi jchʼiutik ta mantale jaʼ li Jeovae, yuʼun jaʼ li xchʼul espiritu ti tstij koʼontontik sventa chkakʼbetik yipale xchiʼuk ti tstsatsubtasutik sventa chi jtunutik ta stojolale (Fili. 2:13). Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal ti jkʼanbetik koltael yoʼ xchʼi ta koʼontontik chi jtune (kʼelo Salmo 25:4, 5).
12. ¿Bu xuʼ jtatik li pʼijilal ti chtun kuʼuntik sventa ta jpastik li kabtel akʼbilutike?
12 Ta skoj ti ep xchiʼuk tsotsik kʼusitik chtun yuʼun li chijetike, oy ep ermanoetik ti mu xuʼ yuʼun chaʼiike. O xuʼ van muʼyuk bu toj pʼij chaʼi sbaik sventa chchʼamik li abtelal taje. Mi jaʼ jeche, xuʼ tsta mas spʼijilik mi chakʼbeik yipal xchanel li sKʼop Diose xchiʼuk li vunetik ti lokʼem sloʼilal ta Vivliae. Lek ti xi tsjakʼbe sbaike: «¿Mi oy lek yorail kuʼun ta xchanilanel jujun kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk mi ta jkʼan jpʼijil li ta j-orasiontake?». Xi la stsʼiba li Santiagoe: «Me oy bochʼo muʼyuc sbijil avuʼunique, cʼanbeic li Diose; jaʼ chayacʼboxuc. Yuʼun li stuque yutsil yoʼnton ta xacʼ; mu snaʼ xʼechʼ yoʼnton ta cʼanbel» (Sant. 1:5). ¿Mi cha chʼun ta melel li kʼusi laj yakʼ ta naʼel Dios taje? Mu me xchʼay ta joltik ti la skʼopon Dios li Salomone xchiʼuk ti «[akʼbat] lec [s]bijil» ti koltaat sventa lek jamal xil li kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol kʼalal chapanvane (1 Rey. 3:7-14). Melel onoʼox ti stuk noʼox jech kʼot ta pasel taje. Akʼo mi jech, xuʼ jchʼuntik ta melel ti Jeovae chakʼbe spʼijil bu kʼalal chtun yuʼun skotol li buchʼutik chakʼbe xchabi li chijetike (Pro. 2:6).
13, 14. 1) ¿Kʼu yelan abtej ta stojolal Pablo li kʼanel yuʼun Cristoe? 2) ¿Kʼu yelan skʼan ch-abtej ta jtojolaltik li «syail xcʼuxul yoʼnton ti Cristo[e]»?
13 Yan koltael sventa xchʼi ta koʼontontik ti chi jtune jaʼ ti jnopbetik skʼoplal kʼusitik spasoj ta jtojolaltik li Jeova xchiʼuk xNichʼone. Jkʼelbetik skʼoplal li kʼusi chal 2 Corintios 5:14, 15 ta Xchʼul Cʼop ti Jtotic Diose, ta skʼop Chamula (kʼelo). ¿Kʼusi smelolal ti «sujbilu[tik] yuʼun syail xcʼuxul yoʼnton ti Cristo[e]»? Jaʼ smelolal ti chlokʼ ta koʼontontik ta stojbel ta vokol xchiʼuk ti jechuk jkʼantik ek li Jesús ta skoj ti laj yakʼ ta ilel ti toj ep chkʼanvan kʼalal la spas li kʼusi tskʼan sTote xchiʼuk ti laj yakʼ xkuxlejal ta jkojtike. Ta stojolal li Pabloe, li kʼanel yuʼun Cristoe jaʼ ventainbat li kʼusitik la spase. Yuʼun jaʼ koltaat sventa mu jaʼuk tsaʼ li kʼusi tskʼan stuke xchiʼuk jaʼ tijat sventa chakʼ ta yoʼonton li yabtel Diose xchiʼuk li xchiʼiltake, akʼo mi te ta tsobobbail o mi moʼoj.
14 Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li kʼanel yuʼun Cristo ta stojolal li krixchanoetike, jaʼ chakʼ akʼo jtojtik ta vokol. Chkaʼibetik smelolal ti mu lekuk ti «jaʼ noʼox ta [jtsʼuntik] cʼusi tscʼan [jbekʼtaltike]», jaʼ xkaltik, ti chbat ta koʼontontik kʼusi ta jkʼan jtuktike xchiʼuk li skʼupinel kʼusi ta jkʼantike. Jaʼ yuʼun, ta jchapan jbatik sventa jaʼuk baʼyel chkakʼ ta jkuxlejaltik li abtelal yakʼojbutik Diose. Ta skoj ti chi jkʼanvane, ta jkʼan chi jkʼot ta «[j]tunel» yuʼun li kermanotaktike (kʼelo Gálatas 5:13, Ch). Mi bikʼit chkakʼ jbatik kʼuchaʼal jtunel yuʼunike, ta onoʼox me jtsaktik ta venta ti oy sbalilike xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ, muʼyuk ta jchantik mi jlikeluk li chopol kʼoptael xchiʼuk stikʼel mulil ti chakʼ ta chanel Satanase (Apo. 12:10).
Li koltael chakʼ utsʼ-alalile
15, 16. ¿Kʼu to yepal chichʼ tsakel ta venta li yutsʼ yalal jun vinik sventa x-akʼbat li abtelal ta yajkoltaobba mol o ta mol ta tsobobbaile?
15 Kʼalal chichʼ kʼelel mi spas yuʼun kʼusi chichʼ kʼanel yoʼ chtun ta yajkoltaobba mol o ta mol li totil yajtsʼaklom Cristoe, ta onoʼox xichʼ tsakel ta venta kʼuyelan oy li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe. Ta melel, ti kʼuyelan oyik ta mantal xchiʼuk ti kʼuyelan skʼoplalike jaʼ me te chvinaj-o mi xuʼ xichʼ biiltasel o mi moʼoj. Taje chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal ti akʼo skolta sbaik li utsʼ-alalil sventa tskoltaik li totil o malalil ta stael li matanal yoʼ chtun ta yajkoltaobba mol o ta mol ta tsobobbaile (kʼelo 1 Timoteo 3:4, 5, 12).
16 Li Jeovae lek chil ti tskolta sbaik li utsʼ-alaliletike (Efe. 3:14, 15). Li joliletike skʼan lek noʼox smelolal spasik li abtelal staojik ta tsobobbaile xchiʼuk «tscʼan snaʼ lec sventainel [...] sna[ik]» xtok. Tsots skʼoplal ti akʼo spasik jujun xemana li yichʼel ta mukʼ Jeova ta yutsʼ yalalik xchiʼuk yajnil xchiʼuk xnichʼnabik li yajkoltaobba moletik xchiʼuk li moletike. Maʼuk noʼox ti chchanik Vivlia xchiʼuk yutsʼ yalalike, yuʼun skʼan chbat xchiʼinan ta chol mantal xtok. Ta yan xtoke, tsots skʼoplal ti akʼo skolta sbaik ta spasel li kʼusi oy ta yoʼonton tspas li totile.
¿Mi cha ta yan velta li amotone?
17, 18. 1) ¿Kʼusi skʼan spas jun ermano mi lokʼem ta yabtel ta tsobobbaile? 2) ¿Kʼu yelan skʼan spas stalelal li ermano ti mol o yajkoltaobba mol toʼoxe?
17 Xuʼ van la kʼot toʼox ta yajkoltaobba mol o mol ta tsobobbail, pe la avikta spasel li abtelal taje. Melel onoʼox ti akʼanoj li Jeovae, xchiʼuk pato avoʼonton ti skʼanojot eke (1 Ped. 5:6, 7). Ta yan xtoke, xuʼ van avichʼoj tojobtasel sventa oy kʼusi cha jel li ta akuxlejale. Mi jaʼ jeche, skʼan me oyuk ta avoʼonton ti oy kʼusi muʼyuk tukʼ bat avuʼune xchiʼuk ti xa kʼan koltael ta stojolal Dios yoʼ xa tukʼibtase. Mu xavakʼ stsalot li soketel jolile. Pʼijan xchiʼuk lekuk li anopbene. Jun ermano ti oy xa ta jayibuk jabil tun ta jkʼelvaneje xi laj yal kʼalal lokʼ ta yabtele: «Laj kakʼ ta koʼonton ti chi batilan-o ta tsobajeletike, ti ta jcholilan li lekil aʼyejetike xchiʼuk ti ta jkʼelilan Vivliae jech kʼuchaʼal la jpas kʼalal molun toʼoxe, vaʼun pas kuʼun. La jchan smalael, akʼo mi la jnop ti ta jun o ta chib noʼox jabil chkichʼ biiltasel yan veltae, ta melel jutuk mu vukub jabil la jmala. Jtos ti kʼusi la skoltaun ti kʼu sjalil taje jaʼ ti laj yalbikun ti mu xi lubtsaje xchiʼuk ti akʼo xkakʼbe yipale».
18 Mi jaʼ jech kʼotem ta atojolale mu me xchibaj avoʼonton. Nopo avaʼi kʼuyelan yakʼojbe sbendision Jeova li avabtel ta chol mantal xchiʼuk avutsʼ avalale. Chʼieso ta mantal li avutsʼ avalale, vulaʼano li buchʼutik ip chaʼiike xchiʼuk patbo yoʼonton li buchʼutik kʼunik ta mantale. Li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti mu xavikta stsakel ta mukʼ li matanal ataoj ti cha chol mantal xchiʼuk ti cha kʼupil kʼopta Jeova kʼuchaʼal yajrextikoe (Sal. 145:1, 2; Isa. 43:10-12).a
Kʼelbo skʼoplal yan velta
19, 20. 1) ¿Kʼusi chichʼik albel skotol li viniketik ti yichʼojik xa voʼe? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan xchanobil chtale?
19 Li avie mas to me chtun ti oyuk ep moletik xchiʼuk yajkoltaobba moletik ti muʼyuk bu jech ilbil-oe. Jaʼ yuʼun, chkalbekutik li viniketik ti yichʼojik xa voʼe akʼo skʼelbeik skʼoplal yan velta xchiʼuk ti xi sjakʼbe sbaike: «¿Kʼusi yakal tsmakun ta be sventa jta li abtelal taje?». Toj tsots skʼoplal ti akʼo skʼanbeik koltael li chʼul espiritue. Jaʼ jech xuʼ lek noʼox smelolal tskʼelik li kʼusi toj tsots skʼoplal taje.
20 Skotol li buchʼutik te ta tsobobbaile ta stabeik sbalil li yabtel tspasik ta sjunul yoʼonton li yermanotakike. Jech kʼuchaʼal la jkʼeltike, kʼalal ta jpastik kʼusitik lek xchiʼuk ti maʼuk ta jsaʼ kʼusi ta jkʼan jtuktike, chi jmuyubaj ti chi jtun ta stojolal li jchiʼiltaktike, xchiʼuk xtok, yakal ta jtsʼuntik li kʼusi tskʼan chʼul espiritue. Pe, skʼan me jkʼel jbatik lek sventa mu xkakʼtik akʼo yat yoʼonton li chʼul espiritue. Li ta yan xchanobil chtale ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ mu jechuk jpastik.
[Tsʼib ta yok vun]
a Kʼelo Li Jkʼel osil ta toyole 15 yuʼun agosto ta 2009, pajina 30 kʼalal ta 32.
¿Kʼusi van stakʼobil chaval?
• ¿Kʼusi chalbutik ta melel li albil kʼop ta Miqueas 5:5?
• ¿Kʼusi smakoj ti muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuktike?
• ¿Kʼuxi xuʼ xchʼi ta koʼontontik ti chi jtun ta stojolal kermanotaktike?
• ¿Kʼu to yepal sbalil ti tskolta sba li utsʼ-alalil sventa chkʼot ta yajkoltaobba mol o ta mol li malalile?
[Lokʼol ta pajina 25]
¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti ta jkʼan kabteltik ta tsobobbaile?