Mu xavut abaik xchiʼuk achex kerem kʼalal chaloʼilajike

Mi oy achex kereme toj tsots van chavaʼi ti chavut abaike, skʼan van oy smalael avuʼun.b Xi chal María ti likem ta Brasil ti oy jun stseb ti chanlajuneb sjabilale: «Kʼalal mu skʼan xchʼun jmantal li jtsebe solel chkap-o tajek jol. Chi-ilinkutik tajek jchaʼvoʼalkutik, solel tsotsik ta jkʼopon jbakutik». Carmela ti likem ta Italiae jech tsnuptan ek, xi chale: «Kʼalal chkut jbakutik xchiʼuk jkereme tsotsik xa chikʼopojkutik, jutuk mu skotoluk ora tsbaj sba ta skuarto».

¿Kʼu yuʼun tsaʼik kʼop yilel li yantik chex keremetike? ¿Mi jaʼ van ta smul li xchiʼiltake? Xuʼ van jaʼ, yuʼun li Vivliae chal ti tsots yip bakʼintik ta xkuxlejal jun krixchano sventa spas kʼusi lek o kʼusi chopol ti kʼu yelan li xchiʼiltakike (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Jech xtok, li kʼusi lek xchʼay-o yoʼontonik li chex keremetik avie jaʼ chalbe skʼoplal li toybaile.

Pe oy to yan kʼusitik ti jech chakʼ kʼotuk ta pasele, mi laj avil ti kʼusitike xuʼ van xavakʼ venta ti jech svokol li achex kereme. Jkʼeltik jayibuk taje.

CHCHAN BATEL TI CHRASONAJE

Xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Cʼalal ololun toʼoxe, jaʼ jech licʼopoj jech chac cʼu chaʼal olol; jaʼ jech la jnop jech chac cʼu chaʼal tsnop olol; jaʼ jech la jchapan jech chac cʼu chaʼal chchapan olol. Pero cʼalal jta jvaʼleje, la jcomtsan ti cʼu toʼox xʼelan jtalel cʼalal ololun toʼoxe» (1 Corintios 13:11). Jech kʼuchaʼal laj yal Pabloe jelel snopbenik li ololetik xchiʼuk yijil krixchanoetike. ¿Kʼuxi ti jelelike?

Li kʼusi onoʼox tsnopik li ololetike jaʼ ti oy kʼusi lek xchiʼuk oy kʼusi chopole. Yan li yijil krixchanoetike tsnopbeik mas skʼoplal li kʼusitik mu masuk jamal smelolale xchiʼuk tstsakik ta venta yan kʼusitik kʼalal oy kʼusi chalik o tsnop tspasike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li yijil krixchanoetike tsnopik lek li kʼusitik smakoj jtosuk kʼusie xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ staik ta makiel yantike. Taje jech tstunes snopbenik li yijil krixchanoetike; yan li chex keremetike jaʼ to yakal chchanik batel.

Li Vivliae chalbe kerem tsebetik ti xtojobikuk «ta snopilanel ti cʼu sʼelan oyique» (Proverbios 1:4). Ta melel, li Vivliae chalbe skotol yajtsʼaklom Cristo ti snaʼikuk stʼujel kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole (Hebreos 5:14). Oy van bakʼintik ti xtojob xrasonaj li achex kereme jaʼ sventa chopol tstakʼbot, akʼo mi jaʼ ta skoj jtosuk kʼusi ti muʼyuk tsots skʼoplale. O xuʼ van chal jtosuk kʼusi tsnop ti mu jechuke (Proverbios 14:12). Mi jeche, ¿kʼuxi xuʼ mu xavut abaik kʼalal charasonaj xchiʼuke?

Tsako ta venta liʼe: kʼalal charasonaj xchiʼuk achex kereme, maʼuk sventa chavakʼ ta ilel ti oy arasone. Akʼo mi muʼyuk tstsak ta venta yilel li kʼusi chavale, xuʼ van mu xanaʼ ti kʼu yelan xuʼ xtun yuʼune o ti kʼusi xuʼ chalbot ta skoj li kʼusi chavalbee. Mu labaluk sba xavil mi ta yokʼomal o xchaʼejal chalbot ti jaʼ lek chaʼi li kʼusi laj avalbee o xuʼ van chal xtok ti jech onoʼox tsnop eke.

«Oy bakʼintike chlik kut-o jbakutik xchiʼuk jkerem li kʼusitik mu tsotsuk skʼoplale, jech kʼuchaʼal liʼe, ti mu ixtoluk xut li kʼusitike o ti mu xutilan li yixlele. Jutuk mu skotoluk veltae tskʼan yilel ti xichʼ aʼibel smelolale xchiʼuk ti xi xichʼ albele: “A... vaʼ yelan chaʼa”, o “Jech van chanop taje chaʼa”. Kʼalal chvul ta jol li kʼusitik echʼem xae chkakʼ venta ti xuʼ van muʼyuk mas lik utbail ti jechuk litakʼav kʼuchaʼal taje.» (Kenji ta Japón.)

YAKAL CHKʼOT TA YOʼONTON KʼUSI XCHʼUNOJ

Jtos li kʼusi mas tsots skʼoplal sventa xchʼi lek li chex kereme jaʼ ti chchapan sba kʼalal chlokʼ batel ta snae xchiʼuk ti jechuk xnaki kʼuchaʼal jun yijil krixchanoe (Génesis 2:24). Taje te smakojbe skʼoplal ti kʼu yelan tskʼan chichʼ ojtikinele, li kʼu yelan tspas sbae, li kʼusitik xchʼunoje xchiʼuk ti kʼusitik mantaletik sventa talelal tskʼan chchʼune, taje jaʼ ch-ojtikinat-o. Kʼalal tsta sujel ta spasel kʼusi chopol li jun chex kerem ti snaʼoj xa lek kʼu yelan tskʼan ojtikinele maʼuk noʼox tsnop ti kʼusitik vokol xuʼ snuptan ta skoj li kʼusi tspase. Xuʼ van xi tsjakʼbe sbae: «¿Kʼu kelan ta melel? ¿Kʼusi mantaletik sventa talelal jchanoj? Ti jech xkʼot ta stojolal li buchʼu xchanoj mantaletik sventa talelale, ¿kʼusi van tspas?» (2 Pedro 3:11).

Li Vivliae chalbe skʼoplal José, jun kerem ti oy kʼusi ojtikinat-oe. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal albat yuʼun yajnil Potifar ti akʼo xchiʼin sbaik ta vayele, xi laj yal li Josee: «¿Cʼu yuʼun ta jpas li cʼusi toj chopole, xchiʼuc ti jaʼ sventa ta jta o jmul ta stojol Diose?» (Génesis 39:9). Akʼo mi muʼyuk toʼox akʼbilik mantal j-israeletik ti muʼyuk lek li sloʼlael chiʼilil ta nupunele, li Josee laj yakʼ venta li kʼusi tsnop Dios ta sventa taje. Kʼalal «cʼu yuʼun ta jpas» xie vinaj ti jaʼ jech tsnop kʼuchaʼal li Diose, taje jaʼ li kʼusi ojtikinat-oe (Efesios 5:1).

Li achex kerem eke jaʼ to tsnop batel li kʼusi ch-ojtikinat-oe. Oy sbalil taje, yuʼun li kʼusi xchʼunoje jaʼ chkoltaat sventa mu xakʼ-o sba ta tsalel kʼalal chichʼ sujel yuʼun xchiʼiltake (Proverbios 1:10-15). Pe ti vaʼ yelan tskʼan ojtikinele xuʼ jaʼ sujat xtok sventa mu xchʼun amantal. ¿Kʼusi xuʼ xapas mi jech kʼot ta atojolale?

Stalel onoʼox xchiʼuk oy sbalil ti yakal chkʼot ta yoʼonton kʼusi xchʼunoj li achex kereme xchiʼuk ti oy kʼusitik tspas sventa ch-ojtikinat-oe. Li Vivliae chalbe yajtsʼaklom Cristo ti skʼan mu xkoʼolajik kʼuchaʼal ololetik ti «cʼusiuc noʼox svontolchʼunic jech chac cʼu chaʼal cʼusi cuchbil noʼox ta iqʼue» (Efesios 4:14). Jaʼ yuʼun, akʼo skʼel lek ti meleluk li kʼusi xchʼunoje xchiʼuk albo ti jaʼuk x-ojtikinat-oe.

«Kʼalal chil jtsebetik ti ta sjunul koʼonton ta jchikintabe li kʼusi chalike, mas tstsakik ta venta li kʼusi ta jnope, akʼo mi jelel xchiʼuk li kʼusi tsnop stukike. Jkʼeloj jba sventa mu jsujik spasel li kʼusi ta jnope, jaʼ ta jkʼan ti xkʼot ta yoʼonton stukik li kʼusi xchʼunojike.» (Ivana ta República Checa.)

JPʼELUK XAKʼOPOJ, PE RASONAJAN

Jech tspas bakʼintik chex keremetik kʼuchaʼal tspasik li ololetik ti ep ta velta chalilanbeik skʼoplal jtosuk kʼusi sventa xtavan xaʼi yuʼunik li stot smeʼike. Kʼelo me aba mi jech chkʼotilan ta pasel ta avutsʼ avalale. Xuʼ van chlaj kʼop mi chavalbe ti xuʼ spas kʼusi tskʼan li achex kereme, pe xuʼ me snop ti jaʼ tsta-o kʼusi tskʼan kʼalal chavut abaike. ¿Kʼuxi xuʼ xchapaj? Jaʼ ti xichʼ chʼunel li kʼusi laj yal Jesuse: «Meleluc me li cʼusitic chavalique. “Xuʼ”, me xachie, acʼo xuʼuc o; “Mu xuʼ”, me xachie, acʼo jechuc» (Mateo 5:37). Kʼalal snaʼoj achex kerem ti jpʼel xakʼopoje xuʼ van mas jutuk xlik utbail avuʼunik.

Jech xtok, skʼan xarasonaj. Jech kʼuchaʼal liʼe, albo ti akʼo yal kʼu yuʼun skʼan jelel chaʼi li yorail chvul ta anaike. Mi jech kʼot ta atojolale maʼuk ti yakal chavakʼ aba ta tsalele, jaʼ noʼox yakal chachʼun li tojobtasel chal Vivlia liʼe: «Acʼbeic yil scotol cristianoetic ti oy xa slequil avoʼntonique [o «ti xanaʼ xa-ochik ta rasone», TNM]» (Filipenses 4:5).

Melel onoʼox ti mu junuk totil meʼil tukʼe. Xi chal li Vivliae: «Jcotoltic ep bu ta jta jmultic» (Santiago 3:2). Mi laj avil ti jaʼ ta amul jutuk ti oy xlik avut abaike, ta sjunul avoʼonton kʼanbo perton li achex kereme. Kʼalal jech chapase, chavakʼbe xchan ti bikʼit chavakʼ abae xchiʼuk chakolta sventa jechuk tspas ek.

«Mi laj xaʼox kut jbakutike, ti echʼem xaʼox li skapemal jole ta jkʼanbe perton jkerem ta skoj ti tsotsik la jkʼopone. Taje chkoltavan sventa jun yoʼonton xaʼi sba xchiʼuk ti xchikinta li kʼusi chkalbee.» (Kenji ta Japón.)