¿Mi xuʼ van xabat ta Macedonia?
1. ¿Kʼu van yuʼun ti ikʼotik ta Macedonia li Pablo xchiʼuk li xchiʼiltake?
1 Leʼ xa ta sjabilal 49 ta jkʼakʼaliltike, li jtakbol Pabloe ilokʼ batel ta Antioquía ta Siria sventa tslikes ta xchibal velta li yabtel ta misioneroale, ti chbat svulaʼan Éfeso xchiʼuk yan lumetik ta Asia Menor. Pe ta stojolal li chʼul espiritue laj yichʼ albel ti akʼo «[xbat] ta Macedonia». Li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake la xchʼamik ta sjunul yoʼontonik li takel ta ikʼele, vaʼun la sta li smotonik ti jaʼ la slikesik li baʼyel tsobobbail tee (Hech. 16:9, 10; 17:1, 2, 4). Li kʼajoj ta mantal ta jkʼakʼaliltike oy to bu ep chtun jcholmantaletik ta junantik lumetik ta spʼejel Balumil (Mat. 9:37, 38). ¿Mi oy van ta avoʼonton xakoltavan?
2. ¿Kʼusi srasonaltak oy yuʼunik jlom ti muʼyuk chbatik ta yan lume?
2 Yikʼaluk van jech chakʼan cha-abtej ta misioneroal jech kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe, pe yikʼaluk van muʼyuk anopoj lek ti chabat ta yan lume. Xuʼ van ta skoj ti kʼuyelan akuxlejale mu stakʼ xabat li ta Chanobvun ta Galaade, ta skoj van ti muʼyuk to ajabilale, ti tojol tsebot toe o ti yakal to chatsʼites avalab anichʼnabe. Xuʼ van muʼyuk to anopoj chabat ta yan lum ta skoj ti chanop ti mu xchan avuʼun yan kʼope. O li avie xuʼ van nakalot xa ta yan lum ta skoj ti chʼabal lek takʼin li ta alumale, jaʼ yuʼun mu xa van toj kʼunuk chavaʼi ti xachaʼsut batele. Pe mi la apas orasion xchiʼuk mi la anop leke, xuʼ van te chavakʼ venta ti xuʼ xabat ti bu mas chtun yuʼunik koltaele.
3. ¿Kʼu yuʼun mu persauk xkichʼtik chanubtasel kʼuchaʼal jun misionero sventa xbat tunkutik lek ta yan lume?
3 ¿Mi persa van skʼan xkichʼtik chanubtasel kʼuchaʼal jun misionero? Ti kʼuxi ipas yuʼunik lek yabtelik li Pablo xchiʼuk li xchiʼiltake, jaʼ ti la spat yoʼontonik ta stojolal Jeovae xchiʼuk li ta xchʼul espiritue (2 Cor. 3:1-5). Akʼo mi mu xavichʼ chanubtasel kʼuchaʼal jun misionero ta skoj ti kʼuyelan akuxlejale, xuʼ me ep xakolta aba mi chbat tunan ta yan lume. Teuk me ta ajol ti yakal chavichʼ tojobtasel li ta Chanobvun sventa Kabteltik yuʼun Dios xchiʼuk li Tsobajel sventa Tunelale. Mi oy ta avoʼonton chabat ta Galaad o ta yan chanobvune, mi la bat apas preva baʼyel ta yan lum li abtelal ta misioneroale mas xa me xatojob mi laj avichʼ chanubtasele.
4. ¿Kʼu yuʼun mu xuʼ snopik ti mu xa stakʼ xbatik ta yan lum li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?
4 Jcholmantaletik ti oy xa sjabilalike. Li ermanoetik ti oy xa sjabilalike xchiʼuk ti lek yijik ta mantal ti mu masuk snaʼ x-ipajike, xuʼ me ep skolta sbaik ti bu muʼyuk ep jcholmantaletike. ¿Mi apasoj xa juvilar? Oy junantik ermanoetik jaʼ noʼox kuxulik-o li stakʼinik ch-akʼbatik yuʼun ajvalil kʼalal chtunik ta junuk lum ti povree, ti mu toj masuk toyol li poxtael chakʼike, jech kʼuchaʼal yantik kʼusitik ta xtun yuʼunike, ti mu toj masuk toyol stojol jech kʼuchaʼal ta slumale.
5. Albo sloʼil xkuxlejal jun ermano ti pasbil xa juvilar ti bat tunuk ta yan lume.
5 Jun ermano ti te nakal ta jun lum ti ta inglés chkʼopoj ti jaʼ jun mol ta tsobobbail xchiʼuk ti prekursore, kʼalal la spas juvilare ibat ta sureste asiático, jun lum ti bu toj ep krixchanoetik te chkʼotike, taje jaʼ sventa tskolta jun bikʼit tsobobbail ti jaʼ skʼopik li inglese, ti kʼajomal baluneb jcholmantal tee. Te taje chcholbeik mantal li 30,000 krixchanoetik ti chkʼopojik ta inglese. Ta chib noʼox jabil yechʼele, 50 xa chkʼotik ta tsobajel. Li ermanoe xi chale: «Ti li bat ta naklej li ta lum taje, jaʼ toj echʼ xa noʼox ep la jta bendision te. Mu xa noʼox xlaj kal-o skotol li bendisionetik jtaoje».
6. ¿Kʼusi ikʼot ta stojolal jun tojol tseb ti la snop chbat ta jun lum ti bu ta xtun mas jcholmantaletike?
6 Tojol tsebetik. Li Jeovae labal sba ti kʼuyelan tstunes ermanaetik sventa tspukik batel li lekil aʼyej li ta lumetik ti bu chtun tajek jcholmantaletike (Sal. 68:11). Jun tojol tsebe la snop ti chbat ta yan lum sventa chepajes li yabtel ta cholmantale, pe li stot smeʼe la svul yoʼontonik ta stojolal ta skoj mi oy kʼusi la snuptane. Jaʼ yuʼun la stʼuj jun lum ti bu muʼyuk ep kʼope xchiʼuk ti oy noʼox abtelal ta taele xchiʼuk itsʼibaj batel ta Betel, vaʼun laj yichʼ albel kʼuyelan li lum taje. Li ta svakibal jabil te itun li ta lum taje, epal bendisionetik la sta. Xi chale: «Ti te oyukun ta jlumale, muʼyuk jech yepal chichanubtasvan ta Vivlia ti jechuke. Ta skoj ti bat tunkun li bu mas chtun koltaele la jta ep buchʼu xuʼ jchanubtas xchiʼuk jaʼ jech la jchan lek xchanubtasel li krixchanoetike».
7. Albo skʼoplal jun utsʼ alalil ti bat tunikuk ta yan lume.
7 Utsʼ alaliletik. ¿Mi mu van stakʼ xabat ta yan lum sventa xacholmantal ta sventa li Ajvalilal yuʼun Dios ta skoj noʼox ti oy xa avalab anichʼnabike? Jun utsʼ alalil ti oy chaʼvoʼ yalab xnichʼnabike —ti oyik ta vaxakib xchiʼuk lajuneb sjabilalike— la snop ti tspasik prevae. Li meʼile xi chale: «Ximuyubajkutik ti liʼ ichʼiik li kalab jnichʼnabkutike, yuʼun jaʼ jech laj yojtikinik xchiʼuk la xchiʼinik li prekursor espesialetike xchiʼuk li misioneroetike. Ta melel, ti chitunkutik ti bu mas chtun jcholmantaletike, jaʼ yakʼoj ti ximuyubajkutik noʼox ta jkuxlejalkutike».
8. ¿Mi xuʼ van xijtun ta yan lum ti mu persauk jchantik yan kʼope? Albo smelolal li stakʼobil avuʼune.
8 Tsots ta chanel li yan kʼope. ¿Mi jaʼ tsmakot ti skʼan chanel yan kʼope? Pe yikʼaluk van jech chkʼopojik ti kʼuyelan chakʼopoj li ta yan lum ti bu chtun mas jcholmantaletike. Jun nupultsʼakal ti inglés skʼopike ibatik ta jun lum ti bu ta español chkʼopojike, pe ti oy krixchanoetik ti chkʼopojik ta inglese. Li Betele la stak batel jun lista ti bu chal kʼusi tsobobbail chkʼopoj ta inglés ti chtun yuʼun mas koltael ta cholmantale. Li nupultsʼakal taje la stʼujik jun, vaʼun i-ay svulaʼanik chib velta. Vaʼun sutik batel ta snaik, lik stsʼin stakʼinik ta jujun u ta sjunul li jabil taje. Kʼalal chapalik xaʼox sventa chbatike, li ermanoetik ti te nakalike la skoltaik sventa staik bu lek xuʼ xnakiik.
9, 10. ¿Kʼusi xuʼ spasik li buchʼutik yiktaojik komel slumalike xchiʼuk kʼu yuʼun?
9 Jyanlum krixchanoetik ti chʼabal svunalike. ¿Mi lalokʼ ta alumal ti kʼalal skʼan toʼox xachan li melel ta sventa Vivliae? Yikʼaluk oy van chtun jcholmantal li ta lum bu likemot tale. ¿Mi oy van anopoj ti xuʼ xasut batel sventa xakoltavan li ta cholmantale? Xuʼ van mas anil xata avabtel xchiʼuk ti bu xuʼ xanakie, ti jaʼ mu jechuk li krixchano ti likem ta yan lume, xchiʼuk ti xanaʼ xa onoʼox li kʼop taje. Jech noxtok, xuʼ van jaʼ mas xayaʼibot li krixchanoetik kʼalal chacholmantale, ti jaʼ mu jechuk ch-aʼibat li buchʼu maʼuk te slumale.
10 Jun vinik ta Albania ikʼot ta Italia ta skoj ti nutsbil lokʼel ta slumale. Te la sta lek yabtel, jaʼ yuʼun xuʼ stakbe batel stakʼin li yutsʼ yalale. Ta mas tsʼakal kʼalal la xchan li mantale, la xchanubtas ta albanés jtsop prekursor espesialetik ti likemik ta Italia, ti chbatik ta Albania ta cholmantale. Li ermanoe xi la stsʼibae: «Li ermanoetik taje jaʼ te chbatik li ta lum bu laj kikta ta voʼnee, akʼo mi mu snaʼik li kʼop taje xmuyubaj chbatik. Ta skoj ti jaʼ jech jkʼopojel xchiʼuk ti jaʼ jech jtalel jkuxlejal kʼuchaʼal ta Albaniae, ¿kʼusi xa noʼox ta jpas li ta Italiae?». Li ermanoe la snop ti tsut batel ta slumal sventa chbat skolta sba ta xcholel li lekil aʼyeje. Xi to chal batele: «Muʼyuk bu chopol chkaʼi ti laj kikta komel li kabtel xchiʼuk li takʼin oy ta Italiae. Li mas lekil abtelal jtaoje, jaʼ li ta Albaniae, li abtelal ti melel oy sbalile xchiʼuk ti chakʼ melel muyubajele, jaʼ ti chijtun ta stojolal Jeova ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike».
11, 12. ¿Kʼusi skʼan spasik li buchʼutik tsnop chbat tunikuk ta yan lume?
11 Kʼusi xuʼ jpastik. Kʼalal muʼyuk toʼox chichʼik takel echʼel yuʼun chʼul espiritu ta Macedonia li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake, ta ox xbatik ta smaleb kʼakʼal. Akʼo mi jech, ta skoj ti laj yichʼik pajesele batik ta norte (Hech. 16:6). Kʼalal nopol xa oyik ta Bitiniae, ipajesatik yuʼun Jesús (Hech. 16:7). Li avie, li Jeovae yakal-o tskʼel cholmantal ta stojolal li Xnichʼone (Mat. 28:20). Jaʼ yuʼun mi chanop chabat tunan ta yan lume, kʼanbo vokol ti akʼo sbeiltasot li Jeovae (Luc. 14:28-30; Sant. 1:5; kʼelo li rekuadro «¿Kʼuxi xuʼ jnaʼ mi chtun yuʼun koltael li lum ti bu chibat kaʼie?»).
12 Albo moletik ta atsobobbail li kʼusi anopoj chapase o yan yajtsʼaklom Cristo ti yijik ta mantale xchiʼuk albo ti akʼo yalboxuk ta melel li kʼusi tsnopike (Pro. 11:14; 15:22). Kʼelo li mantaletik lokʼem ta sventa li cholmantal ta yan lume xchiʼuk sabo skʼoplal li lum bu chakʼan chabate. ¿Mi xuʼ van xbat akʼel xchiʼuk ti te xakom kʼuk sjalil li ta lum taje? Mi la anop xa lek ti chabate, skʼan xatsʼibaj batel ta Betel sventa xanaʼ kʼusi skʼan xapas xchiʼuk xasbeiltasoxuk. Sventa xanaʼ bu jotukal xuʼ xatsʼibaj batele, saʼo li ta Anuario ta jabil liʼe. Mi laje, akʼbo li moletik ta atsobobbaile, mu xatak batel ta jech noʼox, yuʼun oy to kʼusi tstsʼibaik te kʼalal muʼyuk to takbil batele (kʼelo li stsʼakleb Kabteltik sventa Dios yuʼun marso ta 2007, pajina 3 ta parafo 6 kʼalal ta pajina 4 parafo 4).
13. ¿Kʼuxi xuʼ tskoltaot li Betele xchiʼuk kʼusi ti skʼan xapas atuke?
13 Li Betele ta xakʼbot tal yaʼyejal ta vun ti jtunelik avuʼun ta sventa li lum bu chakʼan chabate xchiʼuk chaskoltaot ta snopel lek ti kʼusi xuʼ xapase. Manchuk mi jech, muʼyuk chavichʼ akʼbel vunetik ti oy sbalil ta stojolal ajvalil sventa chalokʼes visa o li permiso sventa xbat naklan ta yan lume, mi jaʼuk chavichʼ pasbel junuk karta sventa chavichʼ takel ta ikʼel o ti chavichʼ koltael ta takʼin o saʼel li bu chanakie. Kʼalal skʼan toʼox xabat ta naklej ta yan lume voʼot skʼan xakʼel li kʼusitik taje. Jech xtok, voʼot oy ta aba skʼoponel li buchʼu sbainoj alumal (embajadas o consulados) sventa xanaʼ kʼusitik skʼan pasel yoʼ xalokʼes avisa xchiʼuk ti xuʼ xasaʼ avabtel tee. Li buchʼu tskʼan chbat nakluk ta yan lume, skʼan ti xtojobuk slokʼesel li vunetik ta stojolal ajvalile xchiʼuk li kʼusitik chtun yuʼune (Gál. 6:5).
14. ¿Kʼusi xuʼ xapas mi jaʼ te anopoj chabat ti bu mu stakʼ jcholtik mantale xchiʼuk mi jaʼ te chakʼan chbat naklane?
14 Lumetik ti bu mu xuʼ xichʼ cholel mantale. Ta jlom lumetike, kʼalal chcholik mantal li ermanoetike yichʼoj tajek spʼijilik (Mat. 10:16). Manchuk mi mu skʼanik jech, kʼalal oy buchʼu chkʼot ta cholmantal ta yan lume xuʼ van mas xakʼik-o venta li abtel ta jpastike xchiʼuk ti xuʼ xil-o svokolik li ermanoetik ti te nakalike. Mi anopoj chbat tunan li ta yan lum taje, akʼbo karta li moletik ta atsobobbail sventa stakik batel ta Betele.
15. Mi mu xuʼ xbat tunan ta yan lume, ¿kʼuxi xuʼ xavepajes li avabtel ta cholmantale?
15 Pe ¿mi mu xuʼ chabat ta yan lume? Mi mu xuʼ xa bat ta naklej ta yan lume, mu me xavat avoʼonton. Yuʼun xuʼ chjam «lec tiʼna» ta atojolal ti bu oy epal abtele (1 Cor. 16:8, 9). Li jkʼelvanej ta sirkuitoe xuʼ van snabe skʼoplal junuk tsobobbail ti te noʼox nopol ti tskʼan koltaele. Yuʼun xuʼ van xakolta junuk tsobobbail ti chkʼopojik ta skʼop yan lume o junuk bikʼit tsobobbail. Mi mu stakʼ chavile, xuʼ xavepajes li cholmantal te noʼox ta atsobobbaile. Teuk me ta ajol ti akʼo mi mu xuʼ xabat ta yan lume, li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti chkichʼtik ta mukʼ ta sjunul koʼontontik li Jeovae (Col. 3:23).
16. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy buchʼu chalbutik ti tskʼan chbat tunuk ta yan lume?
16 ¿Mi xavojtikin junuk ermano ti lek yij ta mantal xchiʼuk ti oy ta yoʼonton chbat tunuk ta yan lume? Mi jeche, tijbo yoʼonton xchiʼuk koltao ti bu kʼalal xuʼ avuʼune. Kʼalal laj yikta komel li jteklum Antioquía ta Siria li Pabloe, jaʼ toʼox li yoxibal jteklum ti mas mukʼ ta yosilal Romae (ti jaʼ mas mukʼ li Roma xchiʼuk Alejandriae). Ta melel, ta skoj ti ep tajek bu chcholik mantal li tsobobbail taje, chtun tajek yuʼunik li koltael ch-akʼbatik yuʼun Pabloe, jaʼ yuʼun mu ox skʼanik ti xbate. Manchuk mi jech, li ta Vivliae muʼyuk chal ti la xchibajesik sventa mu xbat li Pabloe. Maʼuk noʼox la skʼelik ti bu ta xcholik mantal stukike; yuʼun laj yakʼik venta ti skʼan cholel mantal ta «scotol li banamile» (Mat. 13:38).
17. ¿Kʼu yuʼun lek ti jnoptik mi xuʼ kuʼuntik «[xijbat] ta Macedonia[e]»?
17 Li Pablo xchiʼuk li xchiʼiltake ep tajek bendision la staik ta skoj ti la xchʼamik li takel ta ikʼele xchiʼuk ti ibatik ta Macedoniae. Li ta slumal Filipose, te laj yojtikinik Lidia, ti jaʼ «ijambat yoʼnton yuʼun Cajvaltic, [ti] jech scotol yoʼnton laj yaʼay cʼusi laj yal li Pabloe» (Hech. 16:14). Nopo noʼox avaʼi ti kʼu to noʼox yepal imuyubaj li Pablo xchiʼuk li yan misioneroetik kʼalal laj yaʼiik ti laj yichʼik voʼ li Lidia xchiʼuk ti kʼuyepal te jmoj nakalike. Ta epal mukʼta lumetike oy to krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik mantal jech kʼuchaʼal Lidia ti muʼyuk to yaʼiojik li mantal sventa Ajvalilal yuʼun Diose. Mi la achʼam li takel ta ikʼel sventa «[xabat] ta Macedonia[e]», xuʼ me xakʼupin ti chata li krixchanoetik taje xchiʼuk ti xuʼ xakoltaane.
[Rekuadro ta pajina 5]
«¿Kʼuxi xuʼ jnaʼ mi chtun yuʼun koltael li lum ti bu chibat kaʼie?»
• Kʼelo li Anuario mas achʼ sventa chanaʼ jayib krixchanoetik skʼan xcholbe mantal li jujun jcholmantale.
• Tuneso li Índice sventa chasabe mas skʼoplal li lum taje xchiʼuk sloʼil xkuxlejal ermanoetik ti ayemik xa li ta lum taje.
• Chiʼino ta loʼil jcholmantaletik ti i-ay xa svulaʼanik li lum taje o mi te toʼox nakalike.
• Mi chakʼan chacholmantal ti yoʼ bu jmoj akʼopike, sabo skʼoplal ta livroetik, ta Internet xchiʼuk ta yantik, sventa xanaʼ mi oy ep krixchanoetik ti jech chkʼopoj kʼuchaʼal voʼote.