Kʼalal muʼyuk tukʼ kʼusi chkichʼtik pasbele

1, 2. ¿Kʼusi tspasik epal krixchanoetik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼik pasbele? ¿Kʼusi van xuʼ jakʼbe jbatik?

AVIE, epal krixchanoetik muʼyuk tukʼ kʼusi chichʼik pasbel, jaʼ van ta skoj ti povreike, ti bu likemike, ti kʼu yelan xvinaj spat xokonike o yan kʼusitik. Jech xtok, junantik ajvaliletik xchiʼuk li yajval empresaetik ti jaʼ batem ta yoʼontonik takʼine, oy kʼusi tspasik ti xuʼ sokesik-o li balumile xchiʼuk ti xuʼ xil-o svokol li jnaklejetike. Li kʼusitik tspasik taje, chkil-o jvokoltik o xuʼ xil-o svokol li yantike.

² Jkotoltik onoʼox ta jkʼantik ti junuk koʼontontik xchiʼuk ti lekuk kʼusi xkichʼtik pasbele. Jaʼ yuʼun, stalel ti chopol chaʼi sbaik li krixchanoetik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼik pasbele. Junantike tskʼan tslajesbeik skʼoplal li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasel ta spʼejel balumile o li ta slumalike. Yantik xtoke, oy kʼusitik tspasik sventa skontrainik li ajvalile: tspasik kampañaetik, marchaetik o tskoltaik li bankilal jpolitikoetik ti chalik ti tslajesbeik la skʼoplal li vokoliletike. Pe li yajtsʼaklomutik Kristoe jnaʼojtik lek ti mu stakʼ te kapal jkʼoplaltik li ta balumile xchiʼuk ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ slajesbe skʼoplal li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele (Juan 17:16). Akʼo mi jech, kʼux chkaʼitik xchiʼuk chkap-o joltik kʼalal chkiltik ti oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasbel li yantike. Xuʼ van xi ta jnopbetik skʼoplale: «¿Kʼusi xuʼ jpas kʼalal chkil ti oy buchʼu muʼyuk tukʼ kʼusi chichʼ pasbele? ¿Mi oy van kʼusi xuʼ jpas li avi eke?». Li ta xchanobil liʼe, jaʼ ta jkʼelbetik batel skʼoplal. Baʼyuke, ta jkʼeltik kʼu yelan chaʼi sbaik Jeova xchiʼuk Jesus kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele.

LI JEOVA XCHIʼUK JESUSE TUKʼ KʼUSI SNAʼ SPASIK

3. ¿Kʼu yuʼun stalel onoʼox ti chopol chkaʼitik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chkichʼtik pasbele? (Isaias 5:7).

³ Li Vivliae chal ti stalel onoʼox ti chopol chkaʼitik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chkichʼtik pasbele, yuʼun jaʼ slokʼolutik li Jeovae. Li stuke «skʼanoj li tukʼilale xchiʼuk muʼyuk chtʼujvan kʼalal chchapanvane» (Sal. 33:5; Jen. 1:26). Li Jeovae muʼyuk onoʼox tspas li kʼusi muʼyuk tukʼe xchiʼuk mu skʼan ti oyuk buchʼu jech spas eke (Deut. 32:​3, 4; Mik. 6:8; Sak. 7:9). Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta skʼakʼalil j-alkʼop Isaiase, li Jeovae laj yaʼi ti kʼu yelan «x-avlajetik li buchʼutik oy svokolike» ta skoj ti ch-ilbajinatik yuʼun li xchiʼiltakik ta israelale (kʼelo Isaias 5:7). Laj yakʼbe kastigo li buchʼutik muʼyuk la xchʼunik Mantale xchiʼuk li buchʼutik chilbajin yantike (Is. 5:​5, 13).

4. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jesus kʼalal la xpoxta li jun vinik ti «xmochʼoj sba jun skʼobe»? (Kʼelo xtok li lokʼole).

⁴ Li Jesus eke skʼanoj li tukʼilal jech kʼuchaʼal li Jeovae, jaʼ yuʼun chopol tajek chil kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. Kalbetik skʼoplal kʼusi kʼot ta pasel kʼalal jaʼo liʼ oy ta balumile. Jun veltae, laj yil jun vinik ti «xmochʼoj sba jun skʼobe». Kʼuxubaj ta yoʼonton, vaʼun la xpoxta. Pe kʼalal laj yil li jnitvanejetik ta relijione, kap tajek sjolik. Solel chʼabal xkʼuxul yoʼontonik, yuʼun jaʼ mas tsots skʼoplal laj yilik ti xichʼuk chʼunel li mantal ta sventa savadoe. Maʼuk tsots skʼoplal laj yilik ti xichʼ koltael li vinik ti chil svokole. Kʼalal jech laj yil li Jesuse, «laj yat tajek yoʼonton ta skoj ti toj tsots yoʼontonike» (Mar. 3:​1-6).

5. ¿Kʼusi skʼan teuk ta joltik mi chkap-o joltik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele?

⁵ Li Jeova xchiʼuk Jesuse chkap-o sjolik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele, jaʼ yuʼun muʼyuk chopol mi jech chkaʼi jbatik eke (Efes. 4:26 xchiʼuk li nota de estudio ta español «Cuando se enojen»). Pe akʼo mi oy srasonal li kʼusi chkap-o joltike, skʼan me teuk ta joltik ti maʼuk te chchapaj-o li vokolile. Mi te-o xijkapet o mi muʼyuk la jpajtsan li skapemal joltike, xuʼ me xij-ipaj ta at-oʼonton xchiʼuk xuʼ stsakutik chamel (Sal. 37:​1, 8; Sant. 1:20). Jaʼ yuʼun, sventa jnaʼtik kʼusi xuʼ jpastik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele, ta jkʼeltik batel kʼusi la spas li Jesuse.

¿KʼUSI LA SPAS LI JESUSE?

6. Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, ¿kʼusitik chopol laj yil ti chichʼ pasbel li krixchanoetike? (Kʼelo xtok li lokʼole).

⁶ Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, laj yil ti ep kʼusitik chopol chichʼ pasbel li krixchanoetike. Li jnitvanejetik ta relijione ilbaj chutik li krixchanoetik ta skoj ti tspʼolesik li mantale (Mat. 23:​2-4). Jech xtok, laj yil ti kʼu yelan chilbajinik krixchanoetik li j-abteletik ta Romae. Epal judaetike mu skʼanik ventainel yuʼun li Romae, junantike, jech kʼuchaʼal li jzeloteetike, tskʼan ox tstsakik ta kʼop li Romae. Pe li Jesuse muʼyuk la smojin sjol xchiʼuk li krixchanoetik taje. Jech xtok, kʼalal chtikʼat xa ox ta ajvalile, la xchʼak sba lokʼel (Juan 6:15).

7, 8. Li Jesuse, ¿kʼu yuʼun muʼyuk la slajesbe skʼoplal li kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasele? (Juan 18:36).

⁷ Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, muʼyuk la stikʼ sba ta politika sventa slajesbe skʼoplal li kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun snaʼoj ti muʼyuk sderecho xchiʼuk ti mu xuʼ sventain sba stuk li krixchanoetike (Sal. 146:3; Jer. 10:23). Jech xtok, snaʼoj ti mu xuʼ yuʼunik slajesbel skʼoplal ti bu chlik talel li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. Yuʼun li Satanase jaʼ sventainoj li balumile, solel chʼabal xkʼuxul yoʼonton xchiʼuk jaʼ tspas ta mantal li krixchanoetik sventa jaʼ spasik li kʼusi muʼyuk tukʼe (Juan 8:44; Efes. 2:2). Jech xtok, ta skoj ti jpasmulilutike, vokol chkaʼitik ti jaʼ jpastik li kʼusi tukʼe akʼo mi lek li kʼusi oy ta koʼontontike (Ekl. 7:20).

⁸ Li Jesuse snaʼoj ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ slajesbe skʼoplal li Satanas xchiʼuk li mulil ti jaʼ te chlik talel li kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. Jaʼ yuʼun, jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton ti «chchol batel mantal xchiʼuk chalbe batel skʼoplal li lekil aʼyejetik sventa Ajvalilal yuʼun Diose» (Luk. 8:1). Jech xtok, la spatbe yoʼonton li «buchʼutik chviʼnajik xchiʼuk ti chaʼiik takitiʼil ta sventa tukʼilale», yuʼun laj yalanbe ti chlaj skʼoplal ta j-echʼel li jloʼlavanejetik xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tukʼ kʼusi tspasike (Mat. 5:6 xchiʼuk li nota de estudio ta español; Luk. 18:​7, 8). Taje mu spas yuʼun junuk ajvalil ta balumil, jaʼ noʼox xuʼ slajesbe skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose ti «maʼuk sventa [balumile]» (kʼelo Juan 18:36).

JCHANBETIK STALELAL LI JESUSE

9. ¿Kʼu yuʼun achʼunoj lek ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ slajesbe skʼoplal li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele?

⁹ Ta skoj ti kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼale, mas to ep kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasel ti jaʼ mu toʼox sta kʼalal ay ta balumil li Jesuse. Pe jaʼ onoʼox ta smul Satanas xchiʼuk li chopol krixchanoetike (2 Tim. 3:​1-5, 13; Apok. 12:12). Jech kʼuchaʼal li Jesuse, li voʼotike jchʼunojtik lek ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ slajesbe skʼoplal li Satanas xchiʼuk li mulil ti jaʼ te chlik talel li kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. Ta skoj ti jaʼ noʼox jpatoj koʼontontik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose, muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta spasel marcha, muʼyuk ta jkontraintik junuk ajvalil mi jaʼuk oy kʼusitik yan ta jpastik sventa jlajesbetik skʼoplal li choplejale. Kalbetik skʼoplal jun ermana ti Steisia sbie. Kʼalal mu toʼox xojtikin mantale, nopem xaʼi tstikʼ sba ta spasel marcha. Pe ta tsʼakale, lik snopbe skʼoplal mi oy sbalil li kʼusi tspase. Xi chale: «Kʼalal jaʼo yakal ta jpas marchae, la jnopbe skʼoplal mi xlokʼ venta ta melel ti jech ta jpase. Avi ti jaʼ xa jpatoj koʼonton ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose, jchʼunoj lek ti jaʼ noʼox xuʼ slajesbe skʼoplal li choplejale. Jech xtok, jpʼel ta koʼonton ti jaʼ noʼox Jeova xuʼ spakbe skʼoplal li buchʼutik muʼyuk tukʼ kʼusi chichʼik pasbele, ti mu onoʼox spas kuʼun jech li voʼone» (Sal. 72:​1, 4).

10. Jech kʼuchaʼal chal Mateo 5:43 kʼalal ta 48, ¿kʼu yuʼun muʼyuk ta jkontraintik li ajvaliletike? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁰ Li avie, oy epal krixchanoetik tstikʼ sbaik ta spasel marcha sventa slokʼesik ta yabtel li ajvalile. Ta skoj taje, epal krixchanoetik muʼyuk chchʼunbeik smantal li ajvalile xchiʼuk chakʼbeik svokol li yantike. Taje maʼuk jech laj yakʼ ta chanel li Jesuse (Efes. 4:31). Xi chal jun ermano ti Jeffrey sbie: «Kʼalal tspasik marcha li krixchanoetike, lek noʼox chlik yilel, pe ta anil noʼox chkap sjolik, vaʼun ch-elkʼajik xchiʼuk te noʼox tstsak sbaik ta kʼop stukik». Pe li Jesuse chanubtasvan ti akʼo jkʼantik skotol li krixchanoetike akʼo mi mu jmojuk li kʼusi jchʼunojtike o ti chkontrainvanike (kʼelo Mateo 5:​43-48). Li yajtsʼaklomutik Kristoe chkakʼtik persa sventa jchanbetik stalelal li Jesuse xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi laj yakʼ ta chanele.

11. ¿Kʼu yuʼun vokol chkaʼitik bakʼintik ti jchanbetik stalelal li Jesuse?

¹¹ Jnaʼojtik ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ slajesbe skʼoplal ta j-echʼel li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. Akʼo mi jech, vokol van chkaʼitik ti jchanbetik stalelal Jesus kʼalal oy kʼusi chopol chijpasbate. Kalbetik skʼoplal jun ermana ti Janiya sbie, ti laj yichʼ utilanel ta skoj li skolorale. Xi chale: «Chopol tajek laj kaʼi, kap tajek jol xchiʼuk jaʼ xa ta jkʼan yaʼel ti stabeik stojobil li buchʼutik laj yutilanikune. Vaʼun, la jnop ti ta jtikʼ jba ta jun organisasion ti tspasik marcha sventa spakbeik skʼoplal li buchʼutik jelel skoloralike o ti chichʼik utilanele. La jnop mi jaʼ to jun koʼonton chkaʼi jba mi jech la jpase». Pe ta tsʼakale, laj yakʼ venta ti mu lekuk li kʼusi snopoj tspase. Xi chale: «Laj kakʼ venta ti maʼuk xa jpatoj koʼonton ta stojolal li Jeovae, yuʼun jaʼ xa yakal ta jtikʼ ta koʼonton li kʼusi chal krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, la jnop ti muʼyuk xa ta jkap jba xchiʼuk li organisasion taje». Kʼalal chkil jvokoltik xchiʼuk ti muʼyuk tukʼ kʼusi chkichʼtik pasbele, stalel onoʼox ti solel chkap tajek joltike. Pe skʼan me jpajtsan li skapemal joltik sventa mu jtikʼ jbatik ta politika o ta spasel marcha (Juan 15:19).

12. ¿Kʼu yuʼun skʼan jtʼujtik lek li kʼusi ta jkʼeltik o ta jchikintatike?

¹² ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu jvul tajek koʼontontik kʼalal oy kʼusi muʼyuk tukʼ chkichʼtik pasbel o ti jaʼ jech chichʼ pasbel li yantike? Jtos li kʼusi xuʼ jpastike jaʼ ti jtʼujtik lek li kʼusi ta jkʼeltik o ta jchikintatike. Li ta redes socialese, stekel xa noʼox kʼusi tsbusanik ta alel sventa sibtasik li krixchanoetike xchiʼuk ti xchopol kʼoptaik li bankilal jpolitikoetik o li ajvaliletike. Jech xtok, bakʼintike mu meleluk skotol li kʼusi chalik ta notisiae, yuʼun jaʼ noʼox chalik li kʼusi tsnop stukike. Akʼo onoʼox mi melel li kʼusi chalike, ¿mi ta van jtabetik sbalil ti te xijnopnun-o xchiʼuke? Mi jaʼ xa te tʼojol-o jsatik skʼelel o ti lek xa xkaʼitik xchikintael li notisia taje, xuʼ van mas to xkap-o joltik o ti jvul-o koʼontontike (Prov. 24:10). Pe li kʼusi mas to chopole, jaʼ ti xuʼ van muʼyuk xa ta jpat koʼontontik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Dios ti jaʼ noʼox xuʼ slajesbe skʼoplal li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele.

13. ¿Kʼuxi tskoltautik mi ta jkʼeltik skotol kʼakʼal li Vivliae?

¹³ Yan kʼusi xuʼ skoltautike jaʼ ti jchantik jujun kʼakʼal li Jvivliatike xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale. Jun ermana ti Alia sbie chopol tajek laj yaʼi sba kʼalal laj yil ti chichʼik ilbajinel junantik krixchanoetik li ta sparajee xchiʼuk ti muʼyuk tstabeik stojobil li buchʼutik ch-ilbajinvanike. Xi chale: «La jvules ta jol ti jaʼ noʼox Jeova xuʼ slajesbe skʼoplal li kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. Jech xtok, la jkʼel Job 34:22 kʼalal ta 29, ti te chal ti muʼyuk buchʼu xuʼ snakʼ sba ta stojolal li Jeovae. Jaʼ noʼox stuk ti tukʼ snaʼ xchapanvane xchiʼuk ti xuʼ slajesbe skʼoplal li vokoliletike». Vaʼun chaʼa, ¿mi oy van kʼusi xuʼ jpastik avi yoʼ to ta jmalatik ti slajesbe skʼoplal choplejal li Ajvalilal yuʼun Diose?

¿KʼUSI XUʼ JPASTIK LI AVIE?

14. ¿Kʼusi xuʼ jpastik li avie? (Kolosenses 3:​10, 11).

¹⁴ Mu onoʼox xuʼ jmaktik ta be li kʼusitik muʼyuk tukʼ tspasik yantike, pe li kʼusi xuʼ jpastike jaʼ ti voʼotik ta jnoptik kʼu yelan ta jtsaktik ta venta li yantike. Jech kʼuchaʼal laj xa kiltik talele, ta jchanbetik stalelal Jesus mi chkakʼtik ta ilel kʼanelale. Li kʼanelal taje jaʼ me tstij koʼontontik sventa xkichʼtik ta mukʼ skotol li krixchanoetike akʼo mi muʼyuk tukʼ li kʼusi tspasike (Mat. 7:12; Rom. 12:17). Li Jeovae xmuyubaj kʼalal chil ti oy slekil koʼontontik xchiʼuk ti tukʼ kʼusi ta jpasbetik li yantike (kʼelo Kolosenses 3:​10, 11).

15. ¿Kʼusi sbalil tstabeik krixchanoetik kʼalal ta jcholtik mantale?

¹⁵ Li kʼusi mas lek xuʼ jpastik sventa jkoltatik li krixchanoetike jaʼ ti jcholtik li lekil aʼyeje. ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik? Kʼalal chojtikin Jeova li jun krixchano ti toj chopol stalelal xchiʼuk ti lek snaʼ saʼkʼope, xuʼ me xjelbat-o xkuxlejal, yuʼun mas xa chakʼ ta ilel slekil yoʼonton xchiʼuk muʼyuk xa tsaʼ kʼop (Is. 11:​6, 7, 9). Kʼalal mu toʼox xojtikin mantal jun vinik ti Jemal sbie, la stikʼ sba ta jun organisasion ti tspasik marcha sventa skontrainik li ajvalil ta skoj ti tsnopik ti toj chopole. Xi chale: «Mu xjel-o stalelal krixchanoetik mi ta jtsaktik ta kʼope o mi ta jtsatsal sujtike. Pe li kʼusi chal Vivliae xuʼ me xjelbat-o xkuxlejalik, yuʼun jaʼ la sjelbun jkuxlejal ek». Li kʼusitik la xchan ta Vivliae jaʼ koltaat-o sventa mu xa stikʼ sba ta saʼkʼop. Kʼalal ta jchanubtastik ta Vivlia li krixchanoetike, jaʼ me jech ta jkoltatik sventa mu xa spasik li kʼusi muʼyuk tukʼ ti chil-o svokol yuʼunik li yantike.

16. ¿Kʼu yuʼun oy ta avoʼonton chachol li lekil aʼyejetike?

¹⁶ Jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse, oy tajek ta koʼontontik ek ti xkalbetik krixchanoetik kʼusi tspas li Ajvalilal yuʼun Dios sventa slajesbe skʼoplal ta j-echʼel li kʼusitik chopol chichʼ pasele. Kʼalal jech ta jpastike, jaʼ jech ta jpatbetik yoʼonton li buchʼutik muʼyuk tukʼ kʼusi yichʼojik pasbele (Jer. 29:11). Xi to chal li Steisi ti laj kalbetik skʼoplal ta parafo 9: «Ti laj kojtikin mantale jaʼ la skoltaun sventa stsʼik kuʼun li kʼusi muʼyuk tukʼ kichʼoj pasbele xchiʼuk li kʼusi chopol chichʼ pasbel yantike. Kʼalal chkil li kʼusi chal Vivliae, jaʼ te tspatbun koʼonton chkaʼi li Jeovae». Sventa jpatbetik yoʼonton li krixchanoetike xchiʼuk ti xkalbetik li kʼusi chal Vivlia ti chkʼot ta pasel ta jelavele, skʼan jchapan jbatik lek. Kʼalal jchʼunojtik lek ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ slajesbe skʼoplal skotol li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasele, mas me kʼun chkaʼitik sventa xkalbetik li jchiʼiltaktik ta abtel o ta eskuela xchiʼuk ti ta slekiluk koʼonton xkalbetike.b

17. ¿Kʼuxi tskoltautik Jeova sventa stsʼik kuʼuntik li kʼusi chopol chkichʼtik pasbele?

¹⁷ Ta skoj ti jaʼ to «ajvalil ta balumil» li Satanase, oy to choplejal. Pe li Jeovae tskoltautik xchiʼuk jamal yalojbutik ti poʼot xa snuts lokʼel li Satanase (Juan 12:31). Jech xtok, li Jeovae chalbutik ta Vivlia ti kʼu yuʼun oy kʼusitik muʼyuk tukʼ chkichʼtik pasbele xchiʼuk chalbutik ti kʼux chaʼi kʼalal chkil jvokoltike (Sal. 34:​17-19). Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, laj yakʼ kiltik kʼusi skʼan jpastik kʼalal oy kʼusitik chopol chkichʼtik pasbele xchiʼuk laj yal ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios xuʼ slajesbe skʼoplal ta j-echʼel li choplejale (2 Ped. 3:13). Jaʼ yuʼun chaʼa, yoʼ to ta jmalatik chkʼot yorail ti oy xa «tukʼilal» ta balumile, skʼan jechuk-o ta sjunul koʼontontik jcholtik li lekil aʼyeje (Is. 9:7).