¿Kʼusi jaʼ li Mukʼta Babiloniae?

Li kʼusi chal Vivliae

Li ta slivroal Apokalipsise, chalbe skʼoplal jun «jchonbail ants». Jech xtok, chal ti «mukul skʼoplal» li sbie: «Mukʼta Babilonia» (Apokalipsis 17:1, 3, 5). Li ants taje jaʼ chalbe skʼoplal skotol li jecheʼ relijionetik oy ta sba balumile ti «la sjelik ta jutbil kʼop li kʼusi melel ta sventa Diose»a (Romanos 1:25). Melel ti jelel onoʼox li relijionetik taje, pe li kʼusi xkoʼolajik˗oe jaʼ ti tsnamajesik li krixchanoetik ta yichʼel ta mukʼ li melel Dios Jeovae (Deuteronomio 4:35).

¿Kʼuxi ta ojtikinel li Mukʼta Babiloniae?

1. Kʼalal Mukʼta Babilonia xie, oy kʼusi skʼan xal. Ta skoj ti ta senyailtak kʼusitik chal li slivroal Apokalipsise, li Mukʼta Babilonia eke oy kʼusi skʼan xal, maʼuk skʼoplal jun batsʼi ants ti ta chʼichʼ kuxule (Apokalipsis 1:1). Jech xtok, chal «ti te chotol ta epal voʼe», taje jaʼ skʼoplal «jteklumetik, epal krixchanoetik, lumetik xchiʼuk li buchʼutik jeltos skʼopike» (Apokalipsis 17:1, 15). Ti batsʼi antsuke mu spas yuʼun jech.

2. Li Mukʼta Babiloniae jaʼ skʼoplal jun organisasion ti oy ta spʼejel balumile. Chichʼ biiltasel kʼuchaʼal «li mukʼta jteklum ti ch˗ajvalilaj kʼuchaʼal ajvalil ta stojolal li ajvaliletik ta balumile» (Apokalipsis 17:18). Jamal xvinaj ta spʼejel balumil li kʼusitik tspase.

3. Li Mukʼta Babiloniae maʼuk skʼoplal jun organisasion sventa politika mi jaʼuk sventa pʼolmajel, jaʼ skʼoplal relijion. Li ta voʼneal Babiloniae, li krixchanoetike yakʼoj xa onoʼox ta yoʼontonik li srelijionike, lek ojtikinbilik ta skoj ti tspasik espiritismo xchiʼuk akʼchamele (Isaias 47:1, 12, 13; Jeremias 50:1, 2, 38). Li ta jteklum taje maʼuk chichʼik ta mukʼ li melel Dios Jeovae, jaʼ chichʼik ta mukʼ li yan diosetike (Jenesis 10:8, 9; 11:2-4, 8). Li jtoyba ajvaliletik tee mas mukʼ skʼoplal chaʼi sbaik, jaʼ muʼyuk tsots skʼoplal chilik li Jeovae xchiʼuk muʼyuk chichʼik ta mukʼ (Isaias14:4, 13, 14; Daniel 5:2-4, 23). Li ta Mukʼta Babilonia avi eke lek ojtikinbil ti tspasik espiritismoe, taje jaʼ skʼan xal ti jaʼ jun organisasion sventa relijione (Apokalipsis 18:23).

   Li Mukʼta Babiloniae maʼuk jun organisasion sventa politika, yuʼun li jpolitikoetik o «li ajvaliletik ta balumile» ch˗okʼik kʼalal mi laj yichʼ lajesele (Apokalipsis 17:1, 2; 18:9). Maʼuk skʼoplal xtok li pʼolmajele, yuʼun li Vivliae jelel chalbe skʼoplal li «jpʼolmajeletik ta [balumile]» (Apokalipsis 18:11, 15).



Photograph taken by courtesy of the British Museum

4. Li Mukʼta Babiloniae sta˗o ti jaʼ skʼoplal li jecheʼ relijionetike. Li jecheʼ relijione muʼyuk tskolta krixchanoetik sventa xnopajik ta stojolal li melel Diose, jaʼ noʼox tstijbe yoʼonton sventa xichʼik ta mukʼ yan diosetik. Li Vivliae chal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal chmulivajik xchiʼuk yan diosetik kʼalal jech tspasike (Levitiko 20:6; Eksodo 34:15, 16). Li kʼusitik laj yakʼik ta chanel ta voʼneal Babiloniae, jech˗o chakʼik ta chanel li ta jecheʼ relijionetik avie, jech kʼuchaʼal li Trinidade, ti oy jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame xchiʼuk li yichʼel ta mukʼ santoetike. Jech xtok, li relijionetik taje chmulivajik ta mantal jech kʼuchaʼal chal li Vivliae, yuʼun skʼanojik li kʼusitik oy ta balumile xchiʼuk chalik ti chichʼik ta mukʼ li Diose (Santiago 4:4).

   Li Vivliae chal ti «slapoj kuxul morado kʼuʼil xchiʼuk kuxul tsajal kʼuʼil» li Mukʼta Babiloniae «xchiʼuk skʼupiltasoj sba ta oro, ta kʼupil sba ton xchiʼuk ta perla tonetik». Taje xkoʼolaj xchiʼuk li jecheʼ relijionetik ti jaʼ noʼox tstoy˗o sbaik ta skoj li skʼulejalike (Apokalipsis 17:4). Jech xtok, li ta Mukʼta Babiloniae te chlokʼ talel «li kʼusitik ibal sba ta balumile», jaʼ xkaltik, li kʼusitik chakʼik ta chanel xchiʼuk li kʼusitik tspasik ti tsokesbeik skʼoplal li Diose (Apokalipsis 17:5). Jech xtok, kʼalal chal Vivlia «jteklumetik, epal krixchanoetik, lumetik xchiʼuk li buchʼutik jeltos skʼopik» ti tskoltaik li Mukʼta Babiloniae, jaʼik li buchʼutik te tikʼilik ta jecheʼ relijione (Apokalipsis 17:15).

Jech xtok, «skotol li buchʼutik laj yichʼik milel ta sba balumile» jaʼ ta smul li Mukʼta Babiloniae (Apokalipsis 18:24). Ti kʼu xa sjalil talel li kuxlejale, li jecheʼ relijione tstijbe yoʼonton sventa xbatik ta paskʼop li krixchanoetike xchiʼuk ti spasik terrorismoe. Maʼuk noʼox taje, yuʼun muʼyuk chakʼbeik xchan krixchanoetik li kʼusi melel ta sventa Jeovae, ti jaʼ jun jkʼanvanej Diose (1 Juan 4:8). Ta skoj taje, ep buchʼutik chamemik.

¿Kʼu yelan chil Dios li Mukʼta Babiloniae?

Li Diose «kʼotem xa kʼalal to ta vinajel» chil li kʼusitik chopol tspas li Mukʼta Babiloniae (Apokalipsis 18:4, 5). Li Diose ilinem ta stojolal li jecheʼ relijionetike, yuʼun tsokesbat skʼoplal xchiʼuk ch˗ilbajinbat li yajtuneltake.

¿Kʼusi chkʼot ta stojolal li Mukʼta Babiloniae?

Li Vivliae chal ti akʼbil xa yorail yuʼun Dios sventa xchapan li Mukʼta Babiloniae (Apokalipsis 18:20). Jech xtok, yaloj xa onoʼox ti chichʼ lajesel li jecheʼ relijione (Apokalipsis 18:8). Li Jeovae tstijbe yoʼonton li jtiʼvanej chonbolom ti kuxul tsoj skoloral ti jaʼ skʼoplal li bankilal jpolitikoetik sventa slajesbeik skʼoplal ta j˗echʼel li jecheʼ relijione (Apokalipsis 17:16, 17). «Jaʼ jech anil chichʼ jipel yalel ta olon li mukʼta jteklum Babiloniae, vaʼun mi jaʼuk xa bu chichʼ tael» (Apokalipsis 18:21). Jaʼ yuʼun, li buchʼutik tskʼan chichʼik ta mukʼ li Diose skʼan xlokʼik talel ta j˗echʼel li ta jecheʼ relijione (2 Korintios 6:14-17.