La stoyun likel li Jeovae xchiʼuk oy xa jbalil chkaʼi jba

Muʼyuk toʼox kʼusi ip chkaʼi kʼalal li˗ayane, pe li ta agosto ta 1967 kʼalal jun toʼox jabil xchiʼuk oʼlol kichʼoje la stsakun kʼokʼ. Vaʼun, li ta yokʼomale solel muʼyuk xa yipal li koktake, jech oxal, ay yakʼikun ta kʼelel li ta ospital ta Freetown (Sierra Leona) ti jaʼ te nakalunkutike. Li doktoretike laj yalik ti la stsakun poliomielitise ti jaʼ jtos chamel ti ta anil noʼox xuʼ jkuchtike xchiʼuk ti ch˗alub yuʼun li jbekʼtaltike. Li chamel taje jaʼ mas ch˗akʼbat li ololetik ti mu to sta voʼob sjabilalike. Laj yakʼbeikun fisioterpia, pe muʼyuk la skoltaun, lik xotbijuk li kakantake, vaʼun mu xa xixanav˗o. Ta skoj ti jech ipune, li jtote nopolik noʼox chal ti muʼyuk tsʼakalune. Solel muʼyuk jbalil chkaʼi jba xchiʼuk xijochet chixanav ta balumil. Kaloj ti jech xa chicham chilaj˗oe.

Kil tajek jvokol

Abol noʼox sba ti bu nakalun xchiʼuk li jmeʼe. Skotol li buchʼutik te nakalik eke abol noʼox sbaik. Akʼo mi skʼanojikun li krixchanoetik tee, ta jkʼan oyuk jun jtot ti skʼanojune. Junantike chalik ti mu ta jechuk noʼox li jchamele, yuʼun tikʼbil la yuʼun jun j˗akʼchamel. Junantik xtoke, chalbeik jmeʼ ti akʼo la bat yiktaun ta snail ololetik ti ipike, vaʼun, muʼyuk xa la chil svokol sventa tskʼelun. Pe li stuke muʼyuk la xchikinta, yuʼun jech˗o laj yakʼ yipal sventa xchabiun.

Ta skoj ti mu xivaʼi xchiʼuk ti mu xixanave, ta jochilan jba. Ti jech ta jpase ep chiyayij, jaʼ yuʼun, ta jlap pimil kʼuʼiletik xchiʼuk ta jtikʼ ta jkʼob xonobil sventa mu xyayij li jkʼobtake. Ta mas tsʼakale la jsaʼ chaʼkʼos teʼ ti xotajtike. Sventa xuʼ xixanav jutuke, xi ta jpase: ta xkakʼ ta keloval li chaʼkʼos teʼe, vaʼun ta joch˗o jba batel. Li jkʼob xchiʼuk jnekebe kʼuxik tajek chkom akʼo mi jutuk noʼox chibakʼ. Jaʼ yuʼun, nom sta chilokʼ li ta jnae. Muʼyuk chibat ta chanob vun, muʼyuk chitajin xchiʼuk li yan ololetike xchiʼuk ta jvul tajek koʼonton kʼu yelan jkuxlejal kʼalal mi cham li jmeʼe.

Mu jkʼan ti chibat ta kayeetik ta skʼanel limoxnae, jaʼ yuʼun, la jkʼanbe koltael li Diose. La jnop ti mi chinopaj ta stojolal Diose xchiʼuk ti chitun ta stojolale muʼyuk bu chiktaun jtuk. Jaʼ yuʼun, li ta 1981 laj kakʼ persa sventa xilokʼ batel ta jna yoʼ xikʼot te ta chʼulna ti te noʼox nopol oye, vokol laj kaʼi likʼot. Li krixchanoetik tee tskʼelikun tajek, jaʼ yuʼun, muʼyuk xa jun koʼonton laj kaʼi jba. Li pastor eke muʼyuk lek la xchʼamun. Pe maʼuk noʼox, yuʼun laj yut li jmeʼ ta skoj ti lichoti ta jun vanka ti tojbil xa oxe. Jaʼ yuʼun, la jnop ti muʼyuk bu chisut˗o xae.

Laj kojtikin li Jtot ta vinajele

Li ta kʼakʼaltike nopem xkaʼi chimuy ta xchaʼkojal jna sventa jkʼel lokʼel ta ventana kʼusi tspas li krixchanoetik ta jpat xokone. Jun sob li ta 1984, kʼalal 18 jabilale, la jnop ti jelel kʼusi ta jpase. Akʼo mi te xa ox ta jkʼel yalel ta ventanae, liyal batel ta pana ti bu chʼabal mas krixchanoetike. Vaʼun, te laj kil chaʼvoʼ viniketik ti yakal chcholik mantal ta naetike, nopajik talel ta jtojolal xchiʼuk laj yalbeikun ta sventa jun alakʼ sba kuxlejal ta mas jelavel. Laj yalbeikun ti kʼu yelan jkuxlejal avie, ta xjel xchiʼuk la skʼelbeikun Isaias 33:24 xchiʼuk Apokalipsis 21:3, 4. Vaʼun, laj yakʼbikun jun foyeto ti kʼupil sba skoloraltake; ti jaʼ sbi ¡Kʼupino sbatel osil li kuxlejal ta Balumile! Laj yalbeikun ti tsutik tal yan velta sventa xchanubtasikun mase.

Kʼalal sutik tale, laj yalbeikun ti ta yan velta mi tal skʼelikune chakʼik kojtikin Pauline, jun misionera ti achʼ to skʼotel tee. Laj onoʼox kojtikin un. Li Paulinee kʼot kʼuchaʼal jmeʼ, oy lek smalael yuʼun, lek yoʼonton, oy xkʼuxul yoʼonton. Ep kʼusitik la spas ta jtojolal xchiʼuk tete sat ta sventa li kʼusitik chtun kuʼune. La xchanubtasun ta skʼelel vun, jech xtok la stunes li livro Jlivro ti chal loʼiletik ta Vivliae sventa xkojtikin li Jeovae. Jaʼ te laj kak’ venta ti Jeovae jaʼ jun Totil ti lek xkʼanvan jech onoʼox kʼuchaʼal oy ta koʼontone. Li jmeʼe laj onoʼox stijbun koʼonton jchan Vivlia xchiʼuk li Paulinee.

La jkʼupin tajek li kʼusi yakal ta jchan ta Vivliae. Laj kaʼi ti ta stsʼel jnae ch˗echʼ jun tsobajel yuʼun stestigotak Jeova, jaʼ li Xchanel Livro yuʼun Tsobobbaile.a Jun kʼakʼale, la jakʼbe Pauline mi xuʼ xibat ek. Laj yalbun ti xuʼe. Jaʼ yuʼun, li ta smartesale tal yikʼun batel. La smalaun sventa xi˗atin xchiʼuk ti jelta jbae. Oy buchʼu laj yalbun ti akʼo la kalbe Pauline ti xikʼun batel ta taksie, pe li voʼone xi laj kalbee: «Moʼoj, xuʼ jtunes li chaʼkʼos teʼ oy kuʼun sventa xibate».

Solel tskʼelun tajek li jmeʼe xchiʼuk li jlakʼnatak kʼalal lilokʼ ta jnae, yuʼun tsvul yoʼontonik ta jtojolal. Kʼalal lixanav xa ox kʼuuk snatile, oy junantik jlakʼnatak xi laj yalbeik li Paulinee: «¡Mu xavikʼ batel ta persa!».

Ta slekil yoʼonton xi la sjakʼbun li Paulinee: «Jay, ¿mi chakʼan chabat?». Xi laj kalbee: «¡Tana, ta jkʼan chibat! Oy ta koʼonton chibat». Jaʼ te laj kakʼ ta ilel ti jpatoj koʼonton ta stojolal Jeovae (Proverbios 3:5, 6). Li jlakʼnatake muʼyuk xa kʼusi laj yalik. Kʼalal yantik xa chinopaj batel ta portone jel ti kʼu yelan chilikune, yuʼun kʼalal lilokʼ xa oxe la xtʼax tajek skʼobik xchiʼuk lik avanikuk, yuʼun xmuyubajik ta jtojolal.

¡La jkʼupin tajek li tsobajele! ¡Xkuxet to tajek laj kaʼi! Muʼyuk buchʼu la spʼajun, lek la xchʼamikun xchiʼuk lek jun koʼonton laj kaʼi jba yuʼunik. Jaʼ jech lik batkun ta tsobajeletik li ta jujun martese. Ta mas tsʼakale, la jakʼ mi xuʼ xibat li ta tsobajeletik ti mas mukʼtik chichʼ pasel ta Salon sventa Tsobobbail yuʼun Stestigotak Jeovae. Ta skoj ti abol jbae, kʼajomal noʼox chaʼlik jvestidotak xchiʼuk jchop jchankla. Akʼo mi jech, jnaʼoj ti muʼyuk tspʼajikun li yajtuneltak Diose. Jech onoʼox kʼot ta pasel un.

Sventa chikʼot li ta salone baʼyel skʼan xilokʼ batel jaʼ to mi likʼot ta kayee, vaʼun chimuy ta taksi. Ta tsʼakal ne, li ermanoetike chkuchikun muyel jaʼ to mi likʼot yuʼunik li ta salone.

Ta skoj ti laj kil ti lek yoʼonton li Jeovae, la jkʼan linopaj mas ta stojolal. Jaʼ yuʼun, kʼot ta nopel kuʼun ti muʼyuk chkikta˗o jba li ta tsobajeletike (Salmo 34:8). Kʼalal jaʼo yorail chakʼ voʼe, ep ta velta tʼuxul chikʼot xchiʼuk balalun ta achʼel. Jaʼ yuʼun, chkʼot jelta jba li ta salone. Akʼo mi jech, xlokʼ venta li kʼusi ta jpase.

Li ta Anuario de los Testigos de Jehová para 1985 lokʼ li sloʼil jkuxlejale. Kʼalal la xchan li ermana Josette ti likem ta Suizae kʼot tajek ta yoʼonton, jaʼ yuʼun, la skʼelanbun jun trisiklo ti ta jkʼob ta jtsʼote. Li trisikloe oy smaktak sventa mu xchʼit˗o achʼel xchiʼuk oy kʼusi napʼajtik ta spat ti stsʼayayet slusal xvinaje. Kʼalal chijelave, li ololetike kachʼal to chkom yeik xchiʼuk chalbeikun ti toj kʼupil sba chilik li jtrisikloe. Muʼyuk xa ta joch jba ta lumtik, mas xa lek ti kʼu yelan chixanav xkaltike. Ichʼbilun xa ta mukʼ chkaʼi jba. Li krixchanoetike muʼyuk xa tspʼajikun, yuʼun chichʼikun xa ta mukʼ.

Kʼalal mas ximuyubaje

Ta skoj ti muʼyuk ta koʼonton ep kʼusitik x˗ayan kuʼune xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chopolik ta jpase, mas kʼun laj kaʼi xichʼi ta mantal. Jech xtok, xuʼ xilokʼilan ta cholmantal ta skoj ti oy jtrisikloe. Laj kichʼ voʼ li ta 9 yuʼun agosto ta 1986. Li vaʼ orae jel li jkuxlejale, yuʼun laj li jvokol laj kaʼie. Ximuyubaj tajek, ep jbalil chkaʼi jba xchiʼuk tsots noʼox koʼonton, yuʼun laj kojtikin Dios ti kʼot kʼuchaʼal Totil ti skʼanojune xchiʼuk laj kojtikin krixchanoetik ti chichʼikun ta kʼuxe.

Ayan ta koʼonton ta jtojbe Jeova li kʼusitik lekik spasoj ta jtojolale, jaʼ yuʼun, lik jnop ti chitun ta prekursora regular akʼo mi mu jnaʼ lek mi spas kuʼun (Salmo 116:12). Laj kalbe Jeova ta orasion, jaʼ yuʼun, li˗och ta prekursora ta 1 yuʼun enero ta 1988. Muʼyuk˗o pajemun talel. Jaʼ jun bendision chkaʼi ti jech tunemun talele. Li ermanoetike ta slekil yoʼonton tskoltaikun sventa jta li korae. Jaʼ jech chkakʼ venta ti kʼu yelan tskoltaun ta xchʼul espiritu li Jeovae (Salmo 89:21).

Ta skoj ti chitun ta prekursorae, li kakantak ti kʼunibemike lik bakʼanikuk. Ta mas tsʼakale, libat ta jun klinika sventa bat jakʼ mi xakʼbeikun fisioterapia xchiʼuk ti xalbeikun kʼusi ejersisioetik stakʼ jpas sventa li kakantake. Pe jun enfermerae laj yalbun ti jecheʼ ta jchʼay jkʼakʼale, yuʼun muʼyuk xa la jal kuxulun. Li xchiʼil ta abtele jech tsnop ek. Li vaʼ taje la xchibajesun tajek. Kʼalal likʼot ta jnae, laj kokʼita li Jeovae xchiʼuk laj kalbe ti akʼo skoltaun sventa mu jtikʼ ta koʼonton li kʼusi laj yalbeikune xchiʼuk ti skoltaun ta stael yan kʼuxi xuʼ xkichʼ poxtaele.

Li kʼusi xa la skoltaune jaʼ li cholmantale, yuʼun xital xibat noʼox ti xkoʼolaj kʼuchaʼal ejersisio la jpase. Kʼalal echʼ jayibuk jabile, echʼ ta yeloval salon li jun enfermera ti laj yalbun ti muʼyuk xa jal chikuxie. ¡Chʼayal to kʼot yoʼonton ti laj yilun ti kuxulun toe!

Akʼo mi oy li jvokole, chkakʼ persa spasbel yabtel li Jeovae. Li ermanoetik ta tsobobbaile tskʼupil kʼoptaikun ta skoj ti kakʼojbe yipal mantale xchiʼuk ti sob chikʼot ta tsobajeletike. Jech ta jpas sventa jchiʼinan ta loʼil skotol li ermanoetike.

Ti kʼu xa sjalil kuxulun tale kiloj ti oyun ta yoʼonton li Jeovae, ep bendision yakʼojbun. La jkolta oxvoʼ krixchanoetik sventa xchʼiik ta mantal xchiʼuk xichʼik voʼ. Jech kʼuchaʼal li Amelia ti bat li ta Chanob vun ta Galaad numero 137. Jaʼ jun matanal chkaʼi xtok ti ayemun jaykoj li ta Chanob vun sventa Prekursore. Ta skoj taje, ximuyubaj noʼox, oy jbalil chkaʼi jba, muʼyuk xa chikʼexav ti kʼu kelane. Ep tajek kamigotak ti chtunik ta stojolal Jeovae, maʼuk noʼox liʼ ta Freetown, yuʼun oy ta spʼejel balumil.

Sta xa bal 40 jabil ti laj yalbeikun ta sba velta ti Diose chakʼ talel jun achʼ balumil ti bu muʼyuk xa chamele. Li spatobil oʼontonal taje chakʼbun˗o kipal xchiʼuk ta jkʼan ti xkʼot xa ta pasele. Ta sjunul koʼonton ta jmala xkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Diose (Mikeas 7:7). Lekik kʼusi jtaoj ta skoj ti muʼyuk lubtsajemune. Li Jeovae skoltaojun li ta jvokoltake, muʼyuk onoʼox bu laj yiktaun. Ximuyubaj tajek xchiʼuk jun xa noʼox koʼonton, yuʼun ta batsʼi melel li Jeovae la stoyun likel li ta lumtike xchiʼuk la skoltaun sventa oyuk xa jbalil chkaʼi jba.